Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
|
|
«Астана медицина университеті» АҚ |
Форма№ ЖБ-07.2.4 |
|
Профилактикалық медицина және тағамтану кафедрасы |
14 бет 14 |
«БЕКІТЕМІН»
Білім беру қызметі жөніндегі
проректор
__________Г.Ә.Жақсылықова
«____»___________2013 ж.
ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Элективті пән: «Валеология» бойынша
Мамандығы: 051301 - «Жалпы медицина»
Практикалық
(семинарлық) сабақ 48 (сағат)
СӨЖ 24 (сағат)
Емтихан 3 семестр
Барлық сағат саны 72
Курс II
Семестр 3
Астана, 2013 ж.
2.1. Кіріспе
Валеологияның зерттеу объектісі болып – адам және оның жеке денсаулығы, өмір сүру сапасының категориясы ретінде анықталған. Басқа ғылымдарға қарағанда, валеология пәні адам денсаулығының маңыздылығын сандық және сапалық жағынан анықтайтын және басқа да физиологиялық, психикалық, әлеуметтік – экономикалық деңгейлерде болжам жасайтын дербес категория ретінде қарастырылады. Валеология организмнің жеке жүйелерінің резервтері мен психофизиологиялық және регенерациялық функциялардың тұрақты жұмысын қамтамасыз ететін бейімдеушілік – компенсаторлы механизмдерінің резервтерін зерттейді.
2.2. Пән мақсаты: Студенттерге өзінің денсаулығын сақтау және нығайту әдістерін үйрету, өзінің және басқалардың да денсаулығына деген жауапкершілік сезімін ояту, халықтың медико – гигиеналық мәдениетін жоғарылату мақсатында жұмысқа жарамдылық пен белсенді ұзақ өмір сүрудің жоғары деңгейіне қол жеткізу.
2.3. Пән міндеттері:
- студенттерге салауатты өмір сүру салтын ұстануды үйрету;
- денсаулық деңгейін сандық жағынан бағалау негізінде әрбір адамның жеке денсаулық жағдайын қарастыратын скрининг және мониторинг жүйесін әзірлеу, әрбір адамға жеке сауықтыру бағдарламаларын қалыптастыру;
- студенттерге валеологиялық ойлауға, мотивацияға, денсаулықты нығайту мақсатында өмір салтын өзгертуге қабілеттілігін қалыптастыруға мүмкіндік туғызу;
- жеке сауықтыру бағдарламаларын әзірлеуді, аурулардың біріншілік және екіншілік профилактикасын жүзеге асыруды, сауықтыру іс-шараларының тиімділігін бағалауды үйрету;
- экологияның, әлеуметтік – тұрмыстық жағдай мен өмір салтының адамдардың аурушаңдылығы мен өмір сүру ұзақтығына қалай әсер ететінін анықтау;
- халықтың репродуктивті денсаулығын анықтау әдістерін меңгеру.
2.4. Оқытудың соңғы қорытындылары
Студент білуге тиіс:
1. Валеологияның негізгі анықтамалары мен қағидаларын
(денсаулық, ауру, үшінші жағдай, салауатты өмір салты, валеостаз, валеокинез және т.б.)
2. Түрлі ағзалар мен жүйелер ауруларының қатерлі факторларын: семіру, гиподинамия, темекі тарту, алкоголизм, нарко – токсикомания, нерв – психикалық ауыртпалықтар.
3. Денсаулықты қорғау және нығайту факторларын. Организмдегі жеке ағзалар мен жүйелердің валеогенез механизмін іске асырудағы рөлі.
4. Денсаулық деңгейін сандық бағалау әдістері (Г.Л. Апанасенко, Л.Е. Пирогова).
5. Адамның жеке денсаулық күйін қарастыратын скрининг және мониторинг принциптерін.
6. Валеогенез механизмдерін белсендіретін ережелер мен қағидаларды
( организмді сауықтандыру):
- дене шынықтыру әдістерін оның ішінде массаж, сумен сауықтандыру;
- ұтымды (дұрыс) тамақтануды;
- күн тәртібін дұрыс құрастыруды;
- қоғамдық және жеке гигиена талаптарын ұстануды;
- өзін-өзі реттеу әдістерін;
- фитотерапияны;
- дем алу гимнастикасын;
- арт, вокалотерапияны;
7. Шығыстық (цигун, йога, ұшу), еуропалық (сауықтандыратын жүгіріс, жүріс, К.Купер жүйесі, П.Брегг) және отандық (П.Иванов, Л.З. Тель «Денсаулық кодексі») сауықтыру жүйелерінің ерекшеліктерін.
8. Репродуктивті денсаулық сақтау және нығайтудың негізгі принциптері мен әдістерін.
9. Денсаулықтың жас ерекшеліктерін.
10. Отбасын құрудың ғылыми негіздерін.
Студент істей білуге тиіс:
1. Адамның жеке және қоғамдық денсаулық деңгейін талдауды және болжауды.
2. Денсаулықты сақтау мен нығайтуда валеологиялық білімдерді қолдануды.
3. Денсаулық деңгейін сипаттайтын көрсеткіштерді анықтауды
(Г.Л. Апанасенко, Е.Л. Пирогова әдістері бойынша): салмағы, бойы, қол күші, өкпенің өмірлік сыйымдылығы, жүрек соғысының жиілілігі, артериалдық қысым, функционалдық тестерді жүргізуді.
4. Биологиялық жасты анықтауды.
5. Жүрек ырғағына математикалық талдау жүргізуді.
6. Жүрек - қантамыр жүйесінің бейімдеушілік потенциалын есептеуді.
7. Боянуға және тері күтіміне арналған косметикалық заттарды, киімді, іш киімді, аяқ киімді бас киімдерін гигиена тұрғысынан негіздеу және таңдауға кеңес беруді.
8. Адам ағзасын дамытатын, дайындап-ширататын және қалпына келтіретін жаттығулар кешенін құрастыруды.
9. Бастапқы шынығу деңгейін анықтауды.
10. Бастапқы шынығу деңгейіне байланысты әр адамның жаттығу бағдарламасын құрастыруды.
11. Әр адамның аэробикаға арналған жаттығулық бағдарламаларын құрастыруды.
12. Биоэнергетика тұрғысынан жасөспірімдердің физикалық дамуын бағалауды.
13. Дененің қалыпты салмағын және негізгі зат алмасуды бірнеше әдістер арқылы есептеуді.
14. Көру және есту, есте сақтау қабілетін бағалауды.
15. Жоғары жүйке жүйесі қызметінің типтерін анықтауды.
16. Оқу, ғылыми және анықтамалық әдебиеттермен өз бетімен жұмыс жасау.
Студент келесі дағдыларды білуге тиіс:
2.5. Пәннің алдынғы реквизиттері: физиология, биохимия.
2.6. Пәннің соңғы реквизиттері: жалпы гигиена, қоғамдық денсаулық сақтау.
2.7. Тәжірибелік сабақтардың, СӨЖ тақырыптық жоспары
2.7.1. Тәжірибелік сабақтар тақырыптарының жоспары
|
№ |
Сабақ тақырыптары |
Өткізу түрі |
Сағат саны |
|
1 |
Валеологияға кіріспе. Пән, мақсаты мен міндеттері. |
1. Жұмыс орны және өлшеуіш құрылғылар мен жұмыс жасау тәртібінің ережелерімен танысу. 2. Жұппен жұмыс жасау: физикалық дамуды бағалайтын негізгі көрсеткіштер (салмақ, бой ұзындығы, өкпенің өмірлік сыйымдылығы, қол динамометриясы). |
3 |
|
2 |
Гигиена – денсаулық негізі. Денсаулық экологиясы. |
|
3 |
|
3 |
Биоырғақтар және денсаулық. |
1. Сабақтың тақырыбын қысқаша талқылау 2. Жұппен жұмыс жасау: Жұмысқа қабілеттіліктің түрін бағалау, жеке минуттың ұзақтығын анықтау. |
3 |
|
4 |
Денсаулықты зерттеу әдістері. Жеке денсаулықты болжау. |
1. Жұппен жұмыс: «денсаулық паспортын» толтыру және жеке бас денсаулығын бағалау. |
3 |
|
5 |
Ана мен бала денсаулығы. |
|
3 |
|
6 |
Денсаулықтың жастық және жыныстық ерекшеліктері. |
1.Сабақтың тақырыбын қысқаша талқылау. 2. Жұппен жұмыс жасау:ситуациялық есептерді шығару |
3 |
|
7 |
Герантология және гериатрия.Қарттық бұл адамның физиологиялық дамуындағы қалыпты кезең. |
1.Сабақтың тақырыбын қысқаша талқылау. 2. Жұппен жұмыс жасау:ситуациялық есептерді шығару |
3 |
|
8 |
Коллоквиум |
3 |
|
|
9 |
Денсаулық психологиясы. Псхикалық және соматикалық денсаулық . Психофизиологиялық жаттығулар. |
1. Аз топтармен жұмыс:интелектуалдық қызметінің бөгелуіне шыдамдылығын анықтау. 2. Психологиялық тестілеу (Айзенк, Басса-Дарктер, Спилберг). |
3 |
|
10 |
Шынығу – денсаулық сақтаудың негізгі факторы. Массаж. Фитотерапия. |
1. Сабақ тақырыбын қысқаша талқылау. 2. Кіші топтарда жұмыс: шынықтыру әдістерін талқылауы. |
3 |
|
11 |
Физикалық сауықтыру жаттығуларының негізгі формалары |
1. Жұппен жұмыс: жүрек қантамыр жүйесінің жаттыққандығын анықтау. |
3 |
|
12 |
Ұтымды тамақтану. Омырау сүтімен тамақтандыру. |
1. Жұппен жұмыс: бой-салмақ көрсеткіштерін есептеу, тері - май қатпарларының қалыңдығын анықтау. |
3 |
|
13 |
Репродукциялық денсаулық. Жанұяны жоспарлау әдістері. Контрацептивтік заттар. |
1. Тестілеу 2. Ауызша сұрау жүргізу 3.Еуропа, шығыс және отандық сауықтандыру жүйелерін талдау |
3 |
|
14 |
Кең таралған дәрілік емес сауықтандыру шаралары. «Балақай» П.К. Иванов жүйесі. Дәстүрлі емес медицина. |
1. Тестілеу 2.Еуропа, шығыс және отандық сауықтандыру жүйелерін талдау |
3 |
|
15 |
Зиянды әдеттер- денсаулыққа қауіпті. Қорытынды бақылау. |
1. Тестілеу 2. Қатер факторын анықтау мақсатына сауалнама – сұрағын жүргізу |
3 |
|
16 |
Денсаулықты сақтайтын факторлар |
1.Тестілеу 2. Ауызша сұрау жүргізу |
3 |
|
Жалпы сағат саны: |
48 |
|
№ |
Тақырыптар атауы |
Өткізу түрі |
Сағат саны |
|
1. |
Қауіпті және кең таралған аурулардың алдын алу негіздері. |
Ауызша баяндама жасау үшін әдебиетпен жұмыс жүргізу. |
3 |
|
2. |
Жүрек қантамыр жүйесі ауруларының алдын алуының валеологиялық аспектілері |
Презентация құрастыру, ауызша баяндау. |
3 |
|
3. |
Тыныс жүйесі ауруларының алдын алуының валеологиялық аспектілері Тыныс гимнастикасы. |
Презентация құрастыру, ауызша баяндау. |
3 |
|
4. |
Нейро - эндокринді жүйе ауруларының алдын алуының валеологиялық аспектілері |
Ауызша баяндама жасау үшін әдебиетпен жұмыс жүргізу. |
3 |
|
5. |
Омыртқаның сау күйін сақтаудың негіздері. |
Ауызша баяндама жасау үшін әдебиетпен жұмыс жүргізу. |
3 |
|
6 |
Иммундық жүйе ауруларының алдын алуының валеологиялық аспектілері |
Тақырып бойынша оқыту - иллюстрациялық дәріс жазу |
3 |
|
7 |
Зәр шығару жүйесі ауруларының алдын алуының валеологиялық аспектілері |
Ауызша баяндама жасау үшін әдебиетпен жұмыс жүргізу. |
3 |
|
8 |
Л.З.Тельдің «Денсаулық кодексі» |
Ауызша баяндама жасау үшін әдебиетпен жұмыс жүргізу. |
3 |
|
Жалпы сағат саны: |
24 |
2.8. Оқу және оқыту әдістері
2.9. Білім алушылардың білімі мен машығын бағалау әдісі:
- Ағымдағы бақылау: жазбаша тестілеу, ауызша сұрақ қою, организмнің функционалды көрсеткіштерін анықтау қабілеттерін бағалау және талдау жасау, «денсаулық паспортын» толтыруға байланысты бағалау, аз адамнан тұратын топтарда жұмыс істеген кезде өзін-өзі және топпен бірігіп бағалау және т.б.
- Кезеңдік бақылау: коллоквиум.
- Қорытынды бақылау: ауызша емтихан.
2.10. Қолдануға ұсынылатын әдебиеттер:
Негізгі:
1. Тель Л.З., Дәленов Е.Д. Валеология для медицинских ВУЗов (орысша) – Астана, 2005 – 219 б.
2. Тель Л.З., Дәленов Е.Д. Валеология для медицинских ВУЗов (қазақша) – Астана, 2005 – 195 б.
3. Тель Л.З. Валеология – философия жизни. - Астана, 1999.
4. Валеология – наука о здоровье. Ред.: Соколов А.Д., Абишева З.С. Оқу- әдістемелік құрал. Алматы, «Ғылым», 1999. - 140 б.
5. Валеология – наука о здоровье. Оқу- әдістемелік құрал. Ред.: Сатпаева Х.К., Абишева З.С. Алматы: Ғылым. 2002.
6. Г.Л. Апанасенко, Л.А. Попова. Медицинская валеология./ Серия "Гиппократ" Ростов на Дону "Феникс", 2000. –248 б.
Қосымша:
1. Тель Л.З., Дәленов Е.Д., Лысенков С.П. Нормальная и патологическая физиология в вопросах и ответах.- Астана, 2006. – 355 б.
2. Тель Л.З., Дәленов Е.Д. Денсаулық кодексі. - Астана, 1998.
3. Сливкина Н.В., Дәленов Е.Д., Хасин В.Б., Сейдуманов М.Т. Контроль и самоконтроль в процессе физической подготовки подростков и юношей. – Астана, 2000. – 21 б.
4. Дәленов Е.Д., Перевертунова Ж.Х., Рахыпбеков Т.К. Создание и деятельность молодежных центров по охране репродуктивного здоровья подростков в Восточном Казахстане. – Астана, 2005. – 53 б.
5. Дәленов Е.Д., Перевертунова Ж.Х., Рахыпбеков Т.К. Экологические основы формирования репродуктивного здоровья и совершенствования медико-организационных технологий. – Астана, 2006. – 89 б.
6. Дәленов Е.Д., Қалкамбай З.С., Абдулдаева А.А. Емдік тағамдар түрлері. – Астана, 2009. – 204 б.
7. Тель Л. З. Истина здоровья. - Акмола, 1997.
8. Сәтбаев Х.К. Нильдибаев Ж.Б. Валеология- наука о здоровье. - Алматы. 1999.
9. Шарманов Т.Ш., Цой И.Г. Научные основы национальной политики здорового питания Республики Казахстан.//Здоровье и болезнь. – Алматы. - № 4. -2007. – Б.9 – 11.
10. Поляков А.Я., Петруничева К.П., Гигуз Т.Л. и др. Методические материалы по оценке физического развития детей школьного возраста г.Новосибирска («Стандарты» физического развития). – Новосибирск, 2004. – Б. 4 – 38.
11.Воложин А.И., Субботин Ю.К. Адаптация и компенсация. Универсальный механизм приспособления. - М.: Медицина, 2003. - 176 б.
12. Агаджанян Н.А., Баевский Р.М., Берсенева А.П. Проблемы адаптации и учение о здоровье. Изд-во РУДН, 2006. – 284 б.
13. Агаджанян Н.А. Этнические проблемы адаптационной физиологии. – М.: РУДН, 2007. – 57 б.
14.Красикова Н.Л., Кульназаров А.К., Чикина Н.В. Методические рекомендации для программы «Коррекция здоровья детей и подростков с применением современных технологий в рамках борьбы с наркоманией средствами физической культуры». – Астана, 2006. – Б.3 – 61.
15. Агишева Т.И.. Здоровье современных подростков и здоровьесберегающие технологии в школе. – Ставрополь, 2003.- Б.5.
16.Каламкарова Л.И., Багрянцева О.В., Мамонова Л.П. Проблемы качества и безопасности продуктов питания в Республике Казахстан и пути их решения. //Здоровье и болезнь. – Алматы. - № 4. -2007. – Б.33 – 38.
17. НурахметовЭ. Дәленов Е.Д. Патофизиология. - Акмола, 1998.
18. Залманов А. Секреты мудрости тела. - Москва, 1998.
19. Материалы XI международного симпозиума – Москва. 2003.27-28 января- 678б.
20. Брехман И.И. Проблемы обучения человека здоровью – Валеология. Владивосток, 1995.
21. Сливкина Н.В. Клинико-физиологические основы и механизмы оздоровительного действия физических упражнений. – Астана, 2002. – 54 б.
22. Баранов А.А.,Кучма В.Р., Сухарева Л.М. и др. Оценка состояния здоровья детей. Новые подходы к профилактической и оздоровительной работе в образовательных учреждениях.-М.,2008.-432б.
23. Сливкина Н.В. Оценка адаптационных возможностей допризывной молодежи к воздействию факторов окружающей среды. – Астана, 2010. – 44 б.
24. Сливкина Н.В., Хасин В.Б., Дәленов Е.Д. и др. Методы повышения адаптационных возможностей допризывной молодежи к воздействию факторов окружающей среды. – Астана, 2010. – 44 б.
25. Дәленов Е.Д., Рахимжанова М.Т., Пятов Е.А., Абдулдаева А.А. Организация обеспечения физиологически полноценной питьевой водой детей и подростков в дошкольных, школьных и детских лечебно-профилактических учреждениях. – Астана, 2010. – 44 б.
26. Дәленов Е.Д., Қазымбет П.К., Жақанов А. Медициналық және биологиялық терминдердің сөздігі. – Астана, 2010. – I том. – 183 б.
27. Дәленов Е.Д., Қазымбет П.К., Жақанов А. Медициналық және биологиялық терминдердің сөздігі. – Астана, 2010. – II том. – 247 б.
Құрастырушы: Сливкина Н.В.
Қосымша №1 форма
«Валеология » пәнінен 2013-2014 жылдарға арналған, басқа пәндермен жұмыстық бағдарламалық келісім туралы хаттама.
|
Келісуші Пәндер |
Құжатты өзгерту туралы ұсыныстар, берілу реттілігі және т.б. |
Келісуші кафедралар жиналысының мерзімі және хаттамалар нөмірі |
|
1 |
2 |
3 |
|
Реквизит алды: 1. Биохимия 2. Физиология |
Сабақ беру кезінде келесі сұрақтарға көңіл аудару қажет: өмірдің химиялық негізін оқығанда, биологиялық химияның зор жетістіктерімен танысу. Сабақ беру кезінде келесі сұрақтарға көңіл аудару қажет: адам ағзаларының және организм жүйелерінің жас ерекшелігіне байланысты қызметін. |
Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. |
|
Реквизиттен Кейінгі: 1. Жалпы гигиена 2. Қоғамдық денсаулық сақтау |
Сабақ беру кезінде келесі сұрақтарға көңіл бөлу қажет: шынығудың гигиеналық негізгі және аурудың алдын алу, тағамтану және денсаулық. Денсаулық сақтаудағы дұрыс тамақтанудың маңызы. Сабақ беру кезінде келесі сұрақтарға көңіл бөлу қажет: балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайы мен, физикалық дамуын бағалу сұрақтарына көңіл аудару ұсынылады. |
Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж.
Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. Хаттама № _____ Бастап «___» ________ 20__ ж. |
Профилактикалық медицина және тағамтану
кафедрасының меңгерушісі, м.ғ.д., профессор _________Е.Д.Дәленов
Жалпы және биологиялық химия кафедрасының
меңгерушісі, х.ғ.д., профессор _______Т.С.Сейтембетов
Қалыпты физиология кафедрасының
меңгерушісі, м.ғ.к., профессор ___________ К.М. Хамчиев
Жалпы гигена және экология кафедрасының
меңгерушісі, м.ғ.д., профессор ____________ Л.Н. Салпынов
№1 қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасының
меңгерушісі, м.ғ.к., профессор ______________ Л.Л.Карп