Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
|
281) Янка Журба (сапр. Іван Якаўлевіч ІВАШЫН) (30 красавіка 1881— 7 студзеня 1964) Нарадзіўся ў , в. Купніна Лепельскага пав., цяпер у межах Чашнік у сялянскай сям'і. Скончыў Полацкую настаўніцкую семінарыю. Настаўнічаў на Віцебшчыне ў пачатковых школах. Пасля заканчэння Глухаўскага настаўніцкага інстытута працаваў выкладчыкам рускай мовы і літаратуры ў старэйшых класах гарадскіх і пачатковых вучылішчаў Украіны, Беларусі, Расіі. У 1934 пераехаў у Мінск, працаваў у Інстытуце мовазнаўства АН БССР. З-за хваробы вачэй быў змушаны пакінуць працу. У апошнія гады цярпеў вялікую нястачу і жыў у доме састарэлых у Полацку. Дэбютаваў этнаграфічнымі нарысамі (газета «Витебские губернские ведомости»). Па-беларуску пачаў пісаць у час навучання ў Глухаўскім інстытуце, першы беларускі верш «На беразе Дзвіны».У паслярэвалюцыйны час друкуецца з 1921 у газеце «Савецкая Беларусь», у часопісе «Полымя» і інш. Аўтар зборнікаў паэзіі «Заранкі» , «Ясныя шляхі», «Вершы», «Роднае», «Мая песня» і кніжак вершаў для дзяцей «Ластаўкі», “Сонечная раніца”, «Светлыя дні». У 1950 выйшлі Выбраныя творы. Янка Журба «Першыя сцяжынки». Я.Журбы ў сваіх вершах іспользваў такія прымы як параўнанне, што дае магчымасць расшыріць славарны запас дзіцяці, эпітыты і метафары. В вершах аб пріродзе так сама ўсе гэтыя пріёмы сустракаюцца. У вершы ” Коцік” апісвае кацяня с якім гуляе хлопчык.Ен яго поўсць сравнівае з лёнам, апісвае які пыгожы ў яго хвост, рассказвае які коцік быстры і што мышка трэба берагчыся ад яго. У вершы “Першыя сняжынкі” паэт апісвае як выпал першы снег і я кія прыожыя гэтыя сняжынкі. Эпитэты: снежныя зорки. Параунанне : лётаюць сняжынки, круцяцца, круцяцца. 2) Ягоўдзік Уладзімір (таксама Ягаўдзік Уладзімір), нарадзіўся 14.02.1956 г. у вёсцы Кастровічы Слонімскага раёна Гарадзенскай вобласці ў сялянскай сям'і. Вучыўся ў Дзятлаўскай, Слонімскай, Зэльвенскай школах-інтэрнатах, у 1978 г. скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. У 1978-1982 гг. працаваў карэспандэнтам Берасцейскай абласной газеты «Заря», рэдактарам Берасцейскай абласной студыі тэлебачання. З 1982 г. жыве ў Менску. У 1982-1990 гг. - супрацоўнік штотыднёвіка «Літаратура і мастацтва», з 1990 г. - рэдактар газеты «Дзеці і мы». Дэбютаваў у друку вершамі ў 1972 г. (газета «Гродзенская праўда»). Выдаў кнігі прозы «Стронга» , «Вочы Начніцы», «Прыручэнне птушкі», зборнік казак «Сонейка, свяці!». Аўтар мастацкага альбома «Алена Кіш» . Напісаў для дзяцей п'есы, што ставіліся ў лялечных і драматычных тэатрах краіны, на Беларускім радыё і тэлебачанні, «Залатое зярнятка» , «Сонейка, свяці!», «Пякла баба калачы» «Сакрэты Вогніка», «Усміхніся, прынцэса...» (надрукавана і пастаўлена ў 1990). |
10.1Я.Колас.”На рэчцы зімой”, “Рак вусач”, “Савось-распуснік”, А. Александравіч “Рыбак”, “Хлопчык і певень”, З.Бядуля “Мае забавы”, “Мурашка-Палашка”, “Люцік”. А.Якімовіч “Першае яечка”, “Мядзьведзь”. П.Трус “Падаюць сняжынкі”. К.Буйло “Дзіцячы сад”, “Юрачка”. Казкі А.Алесандровіч “Казка пра ана Жываглота”, «Падарунак дзеткам-малалеткам», А. Якімовіч ”Каваль Вярнідуб”, “Бычок” У дзіцячым вершы “На рэчцы зімой” гаворыцца пра тое как наступіла зіма, і хлопчыку хацелася пайсці на рэчку, як хлопчык просіць у мамы какб яна адпусціла яго, у вершы “Дед Мароз”, аўтар рассказвае як наступіла зіма і як Дед Мароз апранае дрэвы, паляны.У вершы Я.Коласа «Першы гром», рассказваецца яі ён быў моцны і важно, але і адначасова і мілы.Аўтар рассказвае, што першы гром і сэрцу мілы.”На лузе” у гэтым верше гаворыцца пра лета, тут апісваецца прырода 2Спраўднае мя Васіля Віткі – Цімох Васільевіч Крысько. Ён нарадзіўся у 1911г ў вёсцы Еўлічы Слуцкага раёна Менскай вобласці ў сялянскай сям'і.Пасля заканчэння Слуцкай прафтэхшколы (1928) працаваў слесарам на Бабруйскім дрэваапрацоўчым камбінаце,у рэдакцыях газет «Камуніст», «Ударнік»,«Чырвоная змена».У гады Вял.айчынай вайны-супрацойнік газеты”Савецкая Беларусь,партызанская дубінка”.Са студзеня 1944-адказны сакратар часопіса Беларусь,з 1948-намеснік,з 1951-галоуны рэдактар газеты Літаратура і Мастацтва.у 1957-1947-галоуны рэдактар часопіса Вясёлка. Аутар зборнікау паэзіі:гартаванне,поудзень,вернасть.выдау для дзяцей казкі:вавёрчына гора,буслінае лета,казка пра цара зубра.Зборнікі апавяданняу:зайчык-вадалаз.памёр 1996г |
29.1Танк Максім (сапр. Скурко Яўген) ( 17.09.1912 г.- 07.08.1995 г.). Нарадзіўся у вёсцы Пількаўшчына Мядзельскага раёна Менскай вобласці ў сялянскай сям'і. Скончыў пачатковую польскую школу, вучыўся ў Вілейскай расейскай і ў Радашковіцкай беларускай гімназіях, з апошняй быў выключаны за ўдзел у школьнай забастоўцы. У 1927 г. уступіў у камсамол і пачаў актыўна ўдзельнічаць у падпольным руху. Працаваў інструктарам ЦК камсамола Заходняй Беларусі, вёў рэвалюцыйную дзейнасць на Віленшчыне і Наваградчыне. З 1933 - 1934 г. і з верасня да снежня 1934 г. сядзеў у віленскай турме «Лукішкі». Працаваў у легальным і падпольным камуністычным друку. Быў супрацоўнікам абласной газеты «Вілейскай праўда». Працаваў у газеце «За Савецкую Беларусь», у агітплакаце «Раздавім фашысцкую гадзіну». У 1945-1948 гг. - літаратурны рэдактар часопіса «Вожык», у 1948-1966 гг. - галоўны рэдактар часопіса «Полымя», Друкавацца пачаў у 1932 г. у часопісе «Пралом»,«Часопісе для ўсіх», газетах-аднадзёнках «На пераломе» і «Беларускае жыццё». Першыя кніжкі паэзіі выдаў у Вільні: «На этапах», «Журавінавы цвет», «Пад мачтай», паэма «Нарач». У Менску выдадзены «Выбраныя вершы», рукапіс наступнага зборніка і сцэнарыя «Бура над Нараччу» загінулі ў час вайны, и др. Для дзяцей напісаў кніжкі вершаў «Галінка і верабей», «Кніжка пра мядзведзя» «Вершы»,«Урачыстае абяцанне», «Сярод лясоў наднёманскіх», кніжкі казак «Ехаў казачнік Бай», «Конь і леў», «Казкі. Легенды», «Светлячок», «Быліна пра касмічнае падарожжа мураша Бадзіні». Аўтар кнігі-дзённіка «Лісткі календара». 2. |
|
2 2Янка Брыл (4 жнівня 1917 г. – 27 ліпеня 2006 г.) Нарадз. у г. Адэсе у сям’і чыгуначніка. У 1922 г. разам з бацькам пераехай у в.Загорка Карэліцкага р-на, Гродзенскай вобл. Скончыў польскую сямігодку. Працаваў на гаспадарцы, займаўся самадукацыяй. У 1939 прызваны ў польскую армію. Служыў у марской пяхоце. Трапіў у нямецкі палон, але потым ўцёк на радзіму. З 1942 г. сувязны партызанскай брыгады ім. Жукава, а з 1944 г – партызан-разведчык брыгады “Камсамолец”. Рэдактар газеты “Сцяг свабоды”. З 1944 г.жыве ў Мінску, працаваў у рэдакцыі газеты-плакаты “Раздавім фашысцкую гадзіну”, часопісах “Вожык”, “Маладосць”, “Полымя”. 1981-народны пісьменнік. У 1938 пачаў друкавацца як паэт і публіцыст. Аўтар кніг апавяданняў, аповесцей “Апавяданні”, “Вераснёвая рунь”, “У забалоцце днее”, “Дзеля сапраўднай радасці”, “На быстранцы”, “Вочыша друга”, “Сэрца камуніста”, “Мой родны кут”, “Адзін дзень”, “Акраец хлеба”, “На сцежцы дзеці”, раманы: “Граніца”, “Птушкі і гнезды”. Для дзяцей: “Ліпка і клёнік”, “Зяленая школа”, “Светлае ранне”, “Жыў быў Вожык”. Янка Брыль “Жыу быу вожык” – гисторыя пра тое, што тата знайшоу зимой вожыка и прынёс яго да хаты. Вожык баялся усех, але дачка лесника( щто прынёс вожыка) змагла пасябраваць з им, паила яго малаком, гуляла з им и нават спала. Надышла вясна и сям’я лясничага вырашыла, што ёжык павинен жыць у лесе з такими ж як ён вожыками. Ян яго выпусцили и вожык пабег у лес. 1перад тым, як чытаць з дзецьмі твор, спачатку трэба правесці з імі якую небудзь гульню, вывучыць пацешку, прыказку чы прымаўку, перад тым як чытаць з дзецьмі твор, трэба правесці з імі папярэднюю працу. Перш за ўсё неабходна чытаць творы вуснай народнай творчасці, у тым ліку і казкі. Можна чытаць дзецям кнігі такіх аўтараў як: К.Ушынскага, Я.Коласа, Я.Купалы, Ф.Багушэвіча, М.Багдановіча і інш. Адна з частак якая складае кола дзіцячага чытання – гэта творы ўласна дзіцячай літаратуры, г.зн. творы, якія спецыяльна напісаны для дзяцей пэўнага ўзросту дзіцячымі пісьменнікамі К.Чукоўскім, С.Маршаком, А.Барто, Э.Агняцвет, В.Віткай і інш. Спіс класічных і сучасных мастацкіх твораў і пісьменніцкіх імёнаў вялікі. Аднак для таго, каб адбыўся кантакт паміж маленькім слухачом і кнігай, неабходна, каб дзіця праслухала прапанаваны твор і асэнсавала яго. Асноўнымі патрабаваннямі да твора з’яўляецца тое, што твор павінен быць не вялікі па памерах, шрыфт павінен быць чытабельным для дзіцяці, афармленне кнігі павінна быць яркім, прываблівым, змест павінен быць даступным да успрымання дзіцяці.Задачы выкладання курса беларускай дзіцячай літаратуры: 1) даць ўяўленне пра спецыфіку дзіцячай літ.2) пазнаёміць з асаблівасцямі гісторыка-літаратурнага працэсу розных перыядаў.3) прааналізаваць асаблівасці творчасці пісменнікаў. билет1. 2Эдзі Агняцве ( Сапр. імя - Каган Эдзі ) (11 кастрычніка 1913 года – 17 липеня 2000 года) Нарадзілася ў горадзе Менску ў сям'і служачых. Пасля заканчэння сямігодкі працавала на менскім заводзе «Камунар» , год правучылася ў менскай будаўнічай прафтэхшколе. Скончыла крытыка-творчае аддзяленне літаратурнага факультэта Менскага вышэйшага педагагічнага інстытута . Завочна вучылася на педагагічным аддзяленні літфака педінстытута ,працавала рэдактарам Беларускага радыё, кансультантам у кабінеце маладога аўтара СП БССР , у аддзеле паэзіі часопіса «Полымя рэвалюцыі» . У час Вялікай Айчыннай вайны жыла ва Ўзбекістане. Першыя вершы надрукавала ў 1929 г. Піша пераважна для дзяцей. Выдала зборнікі паэзіі «Маё пакаленне» , «Вершы» , «Вясновай раніцай» , «Край мой родны» и др. , паэму «На беразе Волгі» . Выйшлі кнігі паэзіі для дзяцей «Васількі» , «Ля піянерскага кастра» , «Твае » , «Госць з далёкай зямлі» , «Незвычайныя канікулы» , «Першы ліст» , «Падарожнік» , «Піянерская гама» , и др. паэмы «Песня пра піянерскі сцяг», «Мы будзем сябраваць», кніга для чытання ў 4 класе «Роднае слова». Аўтар лібрэта опер для дзяцей «Джанат», «Марынка». 1.Спецыфіка бел. Дзіцячай літаратуры, гэта паняцце якое развіваецца мяняя свае абрысы. Тэндэнцыі паглублення зместу паняцця вызначна яўэ і тым, што сучасныя дзеці атрымліваюць больш інфармацыі чым іх аднагодкі раней.Асаблівасці развіцця беларускай дзіцячай літаратуры, перыядызацыя: Зараджэнне літаратуры на беларускіх землях выклікана надзённымі патрэбамі культурна-гістарычнага развіцця і непасрэдна звязана са з'яўленнем у Х ст. ва ўсходніх славян пісьменства, чаму спрыяла і прыняцце хрысціянства. Яна абапіралася на багатыя традыцыі фальклору, грэка-візантыйскай літаратуры і спачатку развівалася ў цеснай сувязі з літаратурай Кіеўскай Русі. Значэнне. Мастацкая літаратура выконвае важную ролю ў жыцці асобы, у яе адносінах да свету. Пераважаючы разам з героямі твораў пэўныя жыццёвыя сітуацыі, маленькі чытач набывае сацыяльны і эстэтычны вопыт. Даверлівыя ж адносіны дзіцяці да кнігі адкрываюць перад настаўнікам шырокія магчымасці фарміравання асноў светаўспрымання падрастаючага пакалення.Важнае значэнне мае ўлік узроставых асаблівасцей дзяцей, якім адрасавана выданне, адпаведны выбар каляровай палітры, якая маглаб выклікаць станоўчыя эмоцыі і асацыяцыі ў дзяцей, адпаведнасць зместу малюнкаў зместу і сэнсу эпізодаў кнігі мастацкай вобразнасці. |
3.)2. Артур Вольскі ( Сапр. Імя –Зэйдель-Вольскі Артур (23 верасня 1924 г. – 5 верасня 2002 г.)Нардз. у Дзяржынску ў сям’і пісьменніка. Вучыўся ў Віцебскім мастацкім вучылішчы, працаваў мастаком ў БДТ-2 (Уральск). У 1942 прызваны ў Ваенна-Марскі флот СССР. Служыў на Далёкім Усходзе. Удзельнічаў у баях супраць Японіі. Працаваў загадчыкам адзялення культуры і быту рэдакцыі газеты “Чырвонаыя змена”, адказным сакратаром часопісаў “Бярозка”, “Вясёлка”. Скончыў вышэйшыя літаратурныя курсы ў Маскве. З 1963 г. дырэктар Бел. Рэспубліканскага тэатра юнага гледача. З 1978 дырэктар дома літаратуры. З 1980г. літкансультант СПБССР. Працавай рэдактарам выдавецтва “Юнацтва”. Напісаў на рускай мове аповесць “Родная сям’я”. Аўтар зборнікаў паэзіі “Водблікі далёкіх маякоў”, “Далёкія і блізкія прычалы”, “Дабрата”, “Выратавальны круг”, “Строма”, “Чалавек, якому баліць”, “Наваселле дрэў”, “След завірухі”. Казкі для дзяцей “Маленькім сябрам”, “Дзедаў госць”, “Чырвоная зорка”, “Чарніца”, “Што такое мікра тое”, “Лясныя мастакі”, “Жывыя літары”, “Еду ў госці да слана”, “Зязюля”, Захварэў парсючок”, “Мухалоўка”, “Сцяпан Вялікі пан”. 1.Пачуцці,эмоцыі якія ўзнікаюць у дзіц свядомасці пры успрыняцці фальклор твораў маюць значэння: яны здольны затым праецыровацца на эмацыянальны фон стасункаў, пераносіцца ў сферу адзін з роднымі сябрамі. У гэтысм сэнсе вусна народ творчасць-неацэнны выхаваўчы скарб,якім павінны карыстацца бацькі настаунікі,яна спрыяе выхаванню дасціпнага чалавека,якая неабывякава да чужой бяды. 11. 2.Станіслаў Шушкевіч Нарадз. 6 лютага 1908 г. на Койдаўшчыне ў в. Бакінава ў сям’і бяззямельнага сяляніна. Вучыўся ў 11-ай сямігадовай школе г.Мінска. Паступіў ў МБПТ (пед.інстытут), стаў членам літаб’яднання “Маладняк”. З 1928-30 г. працаваў у Кніжнай палаце і Дзяржаўнай бібліятэтцы БССР. Працаваў рэдактарам газет “Літаратура і мастацтва”, “Калгаснік Беларусі”, “Звязда”.Ён бацька першага кіраўніка РБ Станіслава Станіслававіча Шушкевіча.З 1937 г. асуджаны за контрэвалюцыйную дзейнасць 8-мі гадамі. З 1937-1946 знахадзіўся ў лагеры і ссылцы ў Камераўскай вобл. Працаваў шахцерам, цесляром, бухгалтарам. Затым вярнуўся на Радзіму, працаваў настаўнікам СШ у Данілавічах Дзяржынскага р-на Мінскай вобл. З 1956-58 г. прцаваў у газеце “Мінская праўда”. Напісай для дзяцей “Парсючок”, “Хрыпаты пеўнік”, “Дожджык”, “Лістапад”,”Лівень”, “Ветравей”, “Нашы сябры”, “Пракалоў камарык ножку”, “Журавы”, “Звярыны бай”, “Ліса з магнітафонам”. Памер у 1991 годзе.Станислау Шушкевич “Парсючок”, “Хрыпаты пеуник”, “Дожджык”, “Листапад”, “Ливень”. Захварэлы парсючок – гумарыстычны верш, у яким рассказываецца пра парсюка, яки захварэу, усе вельми хвалявалися аб им. З дапамогай урача и яго уколау парсючок зноу здаровым и шчасливым на радасць яго уладарам. С. Шушкевич вельми цикава рассказвае пра парсючка и нягледзячы на тое, што яму дрэнна и усе хвалююца, гэты верш вельми захапляе и паля знаёмства з им падымаецца настрой. 1.Савось-распуснік, быў напісаны Я. Коласам. Верш надрукаваны ў вершаванай форме, састоіць з 4-х глаў.Вобраз Савося ( гэта маленькі хлопчык, які жыў у вескі, які вельмі любіў хуліганіць з другімі дзяцьмі. У гэтым вершы гаварыцца пра тое як ен з другім хлопчыкам пайшлі лавіць ката, яны яго злавілі яны пазвалі сабаку, але кот упіўся кагцямі ў кожу Совося і той крычаў памагіце. Верш вучыць нас любіць жывёл, дапамагаць ім і т.д.) |
Билет 9 1) Цётка ( Сапр. Алаіза Сьцяпанаўна Пашкевіч) ( 15 ліпеня 1876-5 лістапада1916 ) Нарадзілася ў фальвараку Пешчын пад Лідай ў шляхецкай сям’і. Скончыла Віленскую прыватную сяміклясавую вучэльню. Настаўнічала ў вёсцы. вучылася на вышэйшых адукацыйных курсах ў Пецярбургу. Атрыманыя веды па мэдыцыне, гігіене, пэдагогіцы, батаніцы пасля пасьпяхова выкарыстоўваліся Алаізай у жыцці. У 1904 А. Пашкевіч пераехала ў Вільню, дзе распачала актыўную прапагандысцкую работу, адначасова працавала фельчаркай у Нова-Віленскай бальніцы. У 1908—1909 А. Пашкевіч жыве ў Кракаве, вучыцца ў Ягелонскім унівэрсытэце пад чужым пашпартам наведвае Расейскую імпэрыю. У 1915 А. Пашкевіч прыкладае шмат намаганьняў для арганізацыі беларускіх школаў і настаўніцкіх курсаў у Вільні. Самымі раннімі з вядомых вершаў А. Пашкевіч (Цёткі) лічацца «Лета» і «Восень», апублікаваныя ў зборніку «Скрыпка беларуская». Амаль адначасова з ім быў надрукаваны яе другі паэтычны зборнік — «Хрэст на свабоду» . Асноўныя матывы паэзіі Цёткі — любоў да Радзімы, да прыроды, самаахвярнае служэньне народу. Рэвалюцыйная палымянасьць і тонкі лірызм, спалучэньне імпульснай лірыкі і пяшчотных вобразаў — характэрныя рысы яе лірыкі. Яе апавяданні адлюстроўваюць настроі студэнцкай моладзі («Зялёнка»), («Навагодні ліст»), гаротны лёс дзяцей, замучаных нечалавечымі ўмовамі жыцця ў капіталістычным грамадзтве («Міхаська»). Апавядане «Прысяга над крывавымі разорамі» таксама, як і названыя вышэй вершы, друкавалася ў якасці пракламацыі. Пяру Цёткі належаць кніжкі і падручнікі для дзяцей («Лемантар», «Гасьцінец для малых дзяцей», «Першае чытаньне для дзетак беларусаў 2 5) 2Аляксей Пысін ( 23 сакавіка 1920 г. - 27 жніўня 1981 г.)Нарадзіўся ў в. Высокі Борак Краснапольскага р-на Магілёўскай вобл. У 1932 г. паступіў у камуністычны інстытут журналістыкі ім. Кірава. У час Вялікай Айчынай вайны ваяывў на розных франтах. З 1946 г. працаваў у раёным друку, потым абластной газеце “Магілёўская праўда”. Скончыў вышэйшыя літаратурныя курсы пры СП СССР у Маскве. Першыя вершы з’явіліся ў друку 1938 г. У 1951 вышла першая кніга “Наш дзень”. Выдадзены зборнікі “Сонечная пагодка”, “Твае далоні”, “Пойма”, “Да людзей ідучы”, “Вярбовы мост”, “Есць на свеце мой алень”. Юнаму чытачу адрасаваны кнігі вершаў і паэм “Матылёчкі матылькі”, “Вясёлка над плёсам”, “Колькі сонцаў”, “Аляксей, Дяніс, Алёнка”, “Кавылёк”. Аляксей Пысин книга “ Вясёлка над лесам” – Вельми шмат цикава расказваецца пра летния забавы “ Ён схадзиу на лужок”. Чытаючы гэтыя вершы адчуваецца уся прыгажосць и цеплыня прыроды, дзязинства. 1.Казка-адзін з асновных жанрав народнай творчасці, і памераў твор, змест каторага напоўнены незвычайным, фантастычным, цудадзейным і інш. Героі казак звычайныя людзі і людзі, надзеленныя звыш натуральнымі асаблівасцямі, незвычайныя істоты-свабодна пераходзяць са свету рэальнага ў нерэальны і наадварот, становяцца прі гэтым на шлях дапамогі доброга добраму, барацьбы светлага з цемным дзеля самай галоўнай мэты, такой ўзаімападрымкі і барацьбы: дасягненне героямі казкі той мэты, якая першапачаткова акрэсліваецца ў ей і дзеля здяснення якой разгортваюцца ўсе падзеі твора. Класіфікація казак: народныя (фальклорныя) і літаратурныя (паэтычныя). По ведле іх зместу: пра жывел( Зайкава хатка, Коцік певень і лісіца, Дурны воўк); чарадзейныя (Каток залаты лабок, Піліпка сынок, Музыка-чарадзей і інш.), сацыяльна-бытавыя(Мужык і пан, Як мужык трох паноў пракарміў) |
|
14) 2.Ніл Гілевіч нарадзіўся у 1931 годзе ў вёсцы Слабада Лагойскага раёна мінскай вобласці ў сялянскай сям”і. дэбютаваў вершамі ў 1946 г. выдаў для дзяцей кнігі вершаваных твораў: “Сцяжок на мачце”, “Сіні домік, сіеі дом”, “зялёны востраў”, “Дождж грыьасей”, “Загадкі” і іншыя. Паэтызацыя прыроды і дзяцінства ў вершы “Вітаю вясну” паэт псіхалагічна ярка паказвае, як дзяўчынка ў горадзе дзівіцца прыгажосці, імкне насустрач цяплу і зеляніне , святлу і птушыным спевам. Вясновая “слаўная часіна ” выклікае радасны настрой. 1. |
Білет17 1.Максім багдановіч нарадзіўся у 1891 годзе ў Мінску ў сям”і вядомага беларускага фалькларыста. Першы твор –алегарычнае апавяданне “музыка”- апублікаваў у газеце “Наша ніва”. . пры жыцці выдаў паэтычны зборнік “Вянок”. Яго паэма-казка “Мушка –зелянушка і камарык-насаты тварык” Аналіз: гэта паэма пра мушку і камарыка. Камарыку захацелася ажаніцца на мушке і ён пайшоў сватацца да яе, потым яны ажаніліся і устроілі баляванне. Але як пачаў жыць камарык з мушкай давялося яму, яна не умее працаваць, а толькі з хлопцамі жартуе. Са смутку паляцеў камарык у лес гараваць, сеў наа ветку і пачаў песню петь,потым ўпаў з веткі і паламаў косці і памер. Плакала мушка. 2.Васіль Хомчанка нарадзiўся ў 1919 годзе ў вёсцы Канічы Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці ў сялянскай сям”і. У друку выступіў у 30я гады. Пісаў пераважна для дзяцей. Выдаў кнігі “рукавіцы генерала Даватара”, “Суседзі”, “Чырвоны мак”, “Зімовы дождж”, “Уначы пад сонцам”. І іншыя.Аналіз апавядання “Яблык”. Гэта апавяданне пра тое што дзед купіў прыгожы яблык, хацеў з”есці, але вырашыў аднесці дадому і пачаставаць ўнукаў, дома аддаў яблык унучцы Ніне, яна толькі сабралася кусаць і дадому прыйшла мама з работы і Ніна аддала ей яблыкаі сказала ты стамілася вазьмі з”еш. |
16)2Рыгор Барадулін нарадзіўся у 1935 годзе на хутары Верасоўка Ушацкага раёна Віцебскай вобласці ў сям”і рабочага.. для дашкольнага і малодшага школьнага ўзросту выдаў кнігі паэзіі “Мех шэрых, мех белых”, “Красавік”, “Экзамен”, “Ай! Не буду! Не хачу”, “Што было б тады б, калі б”, “Ці пазяхае бегемот”. Аналіз верша “Ай!Не буду!Не хачу” гэты верш пра дзяўчыну Лану ў якой ёсць тры сястрычкі АЙ! НЕ БУДУ! НЕ ХАЧУ!. Калі дзяўчынку прасілі што небудь зрабіць яна заўсёды адказвала гэтамі славамі. Калыханка “ціха ноч ступае з зорнаю сявенькай…” ён яе спецыяльна напісаў для дачушкі Ілонкі.забаўлянкі: “Козытка”, “Хто перагаворыць Бая?”, дражнілкі (“Як дражніць бубнілу?, “Пыталава”, “Цвялілкі””), шырокае прызеанне маюць загадкі. Кожная загадка – метафара і аксюмаран у чыстым іх выглядзе-заахвочвае да максімальнай аддачы разумовых здольнасцей дзяцей. |
|
Білет№22 1.Янка Маўр нарадзіўся у 1883 годзе ў г.Лібава у сям”і рабочага. Як дзіцячы пісьменнік дэбютаваў у 1926 г. у часопісе “Беларускі піянер” яго творы ”Сын вады”, “Чалавек ідзе”, “у краіне райскай птушкі”, “Сын вады”, “” Палесктія рабінзоны і інш. 2.Авяр’ян Дзеружынскі. Нарадзіўся 10 чэрвеня 1919 года ў вёсцы Хляўно Кармянскага раёна Гомельскай вобласці ў сялянскай сям'і. Скончыў Магілёўскі газетны тэхнікумУ 1945-1949 гг. - загадчык аддзела газеты «Чырвоная змена». З 1949 г. - рэдактар выдавецтва «Беларусь», з 1972 г. - выдавецтва «Мастацкая літаратура», у 1981-1984 гг. - выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1964 г. Першыя літаратурныя творы надрукаваў у 1939 г. Выйшлі зборнікі вершаў «Песні маладосці» (1959), «Калінавы цвет» (1961), «Бярозавы вецер» (1990), зборнікі вершаў для дзяцей «Цуды ёсць на свеце» (1960), «Дзе жыве зіма» (1962), «Карагод» (1963), «Ляцелі дзве птушкі» (1964), «Яе завуць Каця» Узнагароджаны медалём і Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР. У вершах пралеска і рамонак Дзеружынскі апісвае кветкіякія толькі распусціліся. |
Билет25. 1.Верас Зоська (сапр. Войцік Людвіка), нарадзілася 30.09.1892 г. у пасёлку Мяджыбаж Лятычаўскага раёна Хмяльніцкай вобласці (Украіна) у сям'і ваеннаслужачага.У 1912 г. скончыла прыватную жаночую гімназію ў Горадні, у 1914 г. - агародніцка-пчалярскія курсы ў Варшаве. Удзельніца гарадзенскага гуртка беларускай моладзі адміністратар рэдакцыі газет Беларускай сялянска-рабочай грамады, у 1927-1931 гг. - рэдактар дзіцячага часопіса «Заранка», у 1934-1935 гг. - дзіцячага часопіса «Пралескі» Друкавацца пачала ў 1907 г. (часопіс «Падснежник», Кіеў). Аўтар «Беларуска-польска-расейска-лацінскага батанічнага слоўніка» (Вільня, 1924), брашуры «Гісторыя ўжывання зёлак у лячэнні» (1934), кнігі вершаў і апавяданняў для дзяцей «Каласкі» (1985). Напісала ўспаміны пра М.Багдановіча, У.Галубка, Ядвігіна Ш. і інш. Памерла 08.10.1991 г. 2.Ліпскі Ўладзімір, нарадзіўся 06.05.1940 г. у вёсцы Шоўкавічы Рэчыцкага раёна Гомельскай вобласці ў сялянскай сям'і. У 1960 г. скончыў Менскі тэхнікум харчовай прамысловасці. Працаваў на Гарадзейскім цукровым заводзе у нясвіжскай раённай газеце «Чырвоны сцяг» . Завочна скончыў аддзяленне журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта . У 1967-1968 гг. - першы сакратар Нясвіжскага райкама камсамола, у 1976-1978 гг. - адказны сакратар праўлення СП БССР. З 1978 г. - галоўны рэдактар часопіса «Вясёлка», з 1988 г. адначасова - старшыня праўлення Беларускага аддзялення Савецкага дзіцячага фонду. Сябра СП СССР з 1979 г. Узнагароджаны медалём. Аўтар кніг публіцыстыкі «Райкомаўскія будні», «Дзень за днём» «Знайдзі сябе», «Якое яно, шчасце?» , нарысаў «Прыдзвінскі цуд» «Крутыя вёрсты»), «Урокі Купрэвіча»), «Невядомы» ,зборнікаў прозы «Раны», «Дзень нараджэння», кніг для дзяцей «Рыгоркавы прыгоды» і «Марынчына казка» (1977), «Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска, «Лаўрэнавы працадні». З украінскім пісьменнікам Б.Чалым напісаў кнігу «Люби меня при всякой доле» . |
24)2.Галіноўская Ніна, нарадзілася 18.12.1935 г. у вёсцы Вялікія Лазіцы Шклоўскага раёна Магілеўскай вобласці скончыла Магілеўскую дашкольную педагагічную навучальню. Працавала выхавацелькай дзіцячага сада карэктарам газеты «Мінская праўда» карэктарам друкарні выдавецтва «Звязда» - затым выдавецтва ЦК КПБ (1963-1967). Першы верш апублікавала ў 1958 г. (скідальская раённая газета «Красное знамя»). Аўтар кніжак вершаў для дзяцей «Давайце пазнаёмімся», «Лясная зарадка» , «Размова сняжынак» , «Сяргейкаў параход», Кніжчыны сябры», «Мой дзень», «Зай прагназіст», «Незвычайны карагод» «Восень едзе ў магазін» калектыўнага зборніка «Калі ветрык спачывае» 1.Казка «Каваль Вярнідуб» тонка адчувае характэрную рытміку фальклорных твораў .запамінальных народных прыказак i прымавак, a i аўтарскіх выслоўяў, параўнанняў: «Няма сілы такой, каб скарыўся я ёй»; «Hiбы востраю касою, стаў касіць каваль мятлою»; «Атрымаўшы перамогу, зноу збіраецца у дарогу». Казка «Каваль Вярнідуб» адкрывае дзецям прыгажосць народных вобразаў, далучае ix да скарбаў роднага словаАдным з лепшых дзіцячых твораў зяўляецца вершаваная паэма-казка А. Якімовіча «Каваль Вярнідуб». Паводле жанру гэта хутчэй вершаваная аповесць для дзяцей, бо ў ёй вельмі моцны апавядальны элемент. У ёй паказана барацьба народнага героя супраць прыгнёту i здзекаў над простымі людзьмі.«Каваль Вярнідуб» — першая літаратурная казка А. Якімовіча; у яе сюжэце выкарыстаны матывы некалькіх беларускіх чарадзейных казак пра волатаў-асілкаў — заступнікаў прыгнечаных, пакрыўджаных. Асноўны персанаж твора каваль Вярнідуб — тыповы герой беларускіх народных казак аб асілках. Дзіўным чынам выратаваны ў маленстве ад цара-людаеда, ён вырастае i становіцца змагаром за лепшую долю простата люду, уступае ў барацьбу з самаўладствам. У адказ на царскі загад пакарыцца ўладзе i сіле Вярнідуб заяўляе: I ён пачынае «каваць булаву на царскую галаву». На сваей шустрай дзівоснай кабылцы Вярнідуб з булавою i мятлою выпраўляецца ў дарогу. Герой здзяйсняе шмат добрых спраў: забівае Салаўя-разбойніка, выратоўвае працавітую пчолку ад павука-крывасмока i нарэшце перамагае ў няроунай бітве царскае войска, знішчае цара i ўсю яго світу. А цяпср усяму народу абвяшчаю я свабоду! Будзем самі, Будзем самі Над сабой Гаспадарамі..Казка гэта накіравана супраць сцвярджэння, што, маўляў, моцны заўсёды пераможа, а хітры перахітрыць. Аўтар пераконвае чытачоў, што так здараецца не заўсёды, бо ў жыцці часам адбываюцца вельмі складаныя i нечаканыя павароты падзей3. |
|
4.2Артур Вольски – гумарыстычныя вершы вельми цикавыя, вельми шмат метафар и эпитэтау. Метафары – тое дзеянне, якое прадмет не можа рабиць( плача коцик – каты не плачуць). Эпитэт (залатыя руки) . 1.Калыханкi – знаёмяць дзяцей з навакольным светам, адзин з самых старажытных жанраӯ, пра гэта сведчаць старажытныя вобразыКалыханкi простыя па кампазiцыi, у iх заӯсёды уразны рытм, рыфма. Характэрна гукаперайманне, вялiкая колькасць слоӯ з памяншальна-ласкальнымi суфiксамi.Забаӯлянкi – вершаваныя радкi, якiмi суправаджаюцца першыя рухi дзiцяцi. |
7. Беларуская лiтаратура пачатку 20ст . развiвалася ӯ рэчышчы адраджэнскага руху. У пачатку 20 ст. была знята афiцыйная забарона з беларускага друкаванага слова, пачала развiвацца кнiга выдавецкая справа, у бел-ую лiт-ру прыйшло новае пакаленне пiсьменнiкаӯ. У гэты час узнiкаюць розныя культурна-асветнiцкiя i выдавецкiя таварыствы, гурткi, самадзейныя калектывы, нацыянальны тэатр, беларускiя школы. Актыӯны ӯдзел у адраджэнскiм працэсе пачатку 20 ст прымалi такiя пiсьменнiкi, як Я.Колас, М.Багдановiч, Цётка, М. Гарэцкi, В. Ластоӯскi, С. Палуян i iнш. - творы з гiстарычным зместам (вершы: «Перапiсчык», «Летапiсец» М. Багдановiча; апавяданнi: «Князёӯна Рагнеда» В. Ластоӯскага и iнш)- творы эстэтычна-выхаваӯчага i эстэтычнага зместу (пґесы: «Снатворны мак» К. Лейкi, «Жывыя казкi» А. Гаруна i iнш)- творы навучальна-пазнавальнага зместу (апавяданнi: «Аб сытой свiннi» В. Ластоӯскага i iнш)Асаблiвасцю твораӯ пачатку 20ст. для дзяцей зґяӯляецца iх дыдактызм (павучальнасць). - творы аб дзiцячых прыгодах, захапленнях, свеце дзiцячых уяӯленняӯ (апавяданнi: «Катыш» М. Багдановiча, «Кот Знайдзён» Л. Чарняӯскай i iнш)- творы прыродазнаӯчага зместу (вершы: «Лета», «Восень» Цёткi, «Зiмовая дарога» М. Багдановiчча i iнш). У другой палове 50-х гг. у беларускую лiт-ру прыйшлi маладыя таленавiтыя пiсьменнiкi. Падтрымлiвалiсь творы пра ӯслаӯленне дружбы народаӯ. Шмат твораӯ было надрукавана пра героiку вайны з фашызмам. Аповесцi ?.Сяркова «Мы з Санькам у тыле ворага», «Мы – хлопцы жывучыя», «Мы з Санькам – артылерысты…» . Гэтыя творы можна лiчыць аӯтабiяграфiчнымi. Не менш значным для беларускай дзiцячай лiтаратуры было адлюстраванне праблемы «чалавек-прырода».Паэт А. Дзеружынскi ӯ сваiх творах прыкмячае адметныя асаблiвасцi знешняга выгляду раслiн, гаворыць пра споссаб iх жыцця, пра тое, якую карысць яны могуць прынесцi людзям. Яго вершы выхоӯваюць у дзяцей любоӯ да прыроды, дабрату, чуласць, чалавечнасць. Праблема выхавання ӯ дзяцей гiстарычнай свядомасцi заӯсёды была актуальнай для беларускай дзiцячай лiтаратуры. У гэтым напрамку пiсаӯ свае творы Алесь Якiмовiч «Адкуль лiха на свеце», «Кастусь Калiноӯскi». Аповесцi Алеся Якiмовiча раскрываюць сiлу, велiч, жыццяздольнасць народа. Выхаванню высакародных пачуццяӯ, адчуванне чалавечай годнасцi ӯ школьнiка, гатоӯнасцi дапамагчы сябру ӯ бядзе, ветлiвасцi, павазе да старэйшых садзейнiчае паэзiя. Вершы В.Вiткi, Э.Агняцвет, Р. Барадулiна, Н.Гiлевiча i iнш. Лiтаратрныя казкi ствараюць амаль усе пiсьменнiкi, якiя пiшуць для дзяцей. М. Танк апавядае пра падарожжа мураша Бадзiнi. Паэт не проста расказввае пра дзiвосы, але i вучыць чытача слухаць прыроду, захапляцца яе прыгажосцю. Казкi У. Караткевiча змяшчаюць у сабе глыбокi фiласофскi сэнс. Казкi Караткевiча тэматычна разнастайныя, моцныя патрыятычным пафасам, напоӯнены любоӯю да роднага краю «Лебядзiны скiт»; Калi чалавек спагадлiвы, добра працуе, то яму i ӯ жыццi шчасцiць «Чортаӯ скарб»; вучаць казкi Караткевiча i жыццёвай мудрасцi, уменню бачыць прыгожае, разумець яго «Жабкi i чарапаха»Вучобе малых дзетак садзейнiчаюць вершы Е.Лось «смачныя лiтары» пра алфавiт.Апавяданнi i аповесцi Даiра Слаӯковiча героi дзецi. Пiсьменнiк iмкнецца паказаць не толькi паӯсядзённыя заняткi дзяцей, але i падштурхнуць iх да розуму, зацiкавiць праявамi жыцця. |
14 1.Красы зімовай прыроды апісвае аутар ў вершы "Мароз".Як прыроды мяняе свій аблік,калі прыходзіць зіма і маразы.Верш “Сын і маці”. Абуджэнне ў дзяцей пачуцця нацыянальнай годнасці, выхаванне любові да роднай зямлі, да роднай мовы.Вобраз сына:спачувае,хвалюецца за маці.Вобраз маці:плача, за ураджай за хлеб,не будзе ,што есці дзецям.“Хлопчык і лётчык”’ (1935) – гэта маленькі рамантык новага часу. Твор вельмі ўдала перадае гераічна-рамантычныя захапленні і памкненні дзяцей савецкага часу. Варта адзначыць, што гэты верш-зварот (верш-прамова) быў папулярным сярод дзяцей на працягу цэлай эпохі. І гэта натуральна: у ім праўдзіва, жыва, пераканаўча, матывавана перададзены памкненні маленькага хлопчыка, які марыў стаць лётчыкам. Стыль гэтага твора вызначаецца меладычнасцю мовы, ён перадае рамантычную ўзнёсласць мары сямігадовага прамоўцы. 2Ніл Сымонавіч Гілевіч (нарадзіўся 30 верасьня 1931, Слабада. ў сялянскай сям’іУ 1951 годзе скончыў Менскае пэдагагічнае вучылішча. У 1956 годзе скончыў філялягічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, а пасьля асьпірантуру пры ім. Пачаў друкавацца ў 1946 годзе.У 1957 выйшла першая кніга паэзіі”Песня у дарогу”.Творы для дзяцей:”Сцяжок на мачце”,”Зялены вострау”,Калі рана устаешь” |
|
19.1. Узбагачэнне мастацкага вопыту дзіцячай літаратуры творамі Янкі Маўра ("Палескія рабінзоны"), М. Лынькова ("Міколка-паравоз", 1936) Паглыбленне псіхалагізму ў творах гэтага перыяду ("Насцечка", 1940, Кузьмы Чорнага), "Дзед-госць" Якуба Коласа, паэма «Нарач» (1937) М. Танк .Верабей з рагаткай(казкі,вершы,лічылкі) |
18.2)Характэрныя асаблівасці сучаснай паэзіі - творчае развіццё фальклорных традыцый на новай, адпаведнай нашаму часу, аснове. Жанравае багацце паэзіі - казкі, паэмы, вершы, калыханкі, пацешкі, загадкі, задачкі, скорагаворкі, песні. Шырыня тэматыкі: вершы аб Радзіме, прыродзе, працы, пра дзяцінства. Педагагічная накіраванасць, гумар і лірызм твораў, даступнасць дзіцячаму успрыманню. Пашырэнне жанрава-тэматычных абсягаў у прозе, паэзіі, драматургіі. Узмацненне казачнага пачатку ў прозе А. Бадака "Незвычайнае падарожжа ў краіну ведзьмаў" (2001), П. Місько "Эрпіды на планеце Зямля" (1987), казачныя прыгоды ў кнізе "Прыйдзі, дзень-залацень! Спалучэнне фантастычнага з рэальным у творах "Галенчына "Я", або Планета Цікаўных Хлопчыкаў" (1990) Р. Баравіковай Зварот да жанру "фэнтэзі" - п'есы Р. Баравіковай "Міжпланетны пажарнік" і 3. Дудзюк "Канікулы на астэроідзе". Перыядычны друк для дзяцей. Часопісы "Вясёлка", "Крыніца", "Лесавік". 1) . У 1924 выйшаў першы нумар часопіса «Беларускі піянер » , які атрымаў ў 1945 г. назву « Бярозка » . Асвятляючы жыццё піянерскіх арганізацый , вопыт іх працы , выданне знаёміць чытачоў з палітычнай , гаспадарчай і культурнай жыццём краіны. Часопіс , як адзначаюць даследчыкі , кіраваў ўсёй піянерскай пячаткай , робячыся ад нумара да нумара ўсё больш змястоўным. Разам з публіцыстычнымі матэрыяламі ў часопісе прысутнічалі творы празаікаў і паэтаў Я. Купалы , Я. Коласа , К. Чорнага, Я. Маўра . Характэрнай асаблівасцю мастацка - тэхнічнага афармлення. Адной з найпапулярнейшых сярод дзяцей газет быў штотыднёвік «Іскра Ільіча» , які выдаваўся ў 1924 г. камсамольцамі Гомеля. У выданні існавалі цікавыя рубрыкі : «Жыццё піянераў » , « Куток здароўя » , « Што чытаць ? » , « Куток школьніка” |
15. 1. Змітрок Бядуля – (Самуіл Яфімавіч Плаўнік)3нарадзіўся 23 красавіка 1886г.у м. Пасадзец былога Вілейскага павета Віленскай губерні (цяпер Лагойскі раён Мінскай вобласці). Вучыўся ў пачатковай яўрэйскай школе – хедары, затым у школе рабінаў – ешыбоце. Працаваў хатнім настаўнікам, а з 1902г. канторшчыкам на лесараспрацоўках. Пісаць вершы пачаў на старажытнаяўрэйскай мове з трынаццаці год. Першы верш на рускай мове быў надрукаваны ў 1910г. у часопісе для пачынаючых пісьменнікаў “На берегах Невы” (Пецярбург). Першым творам на беларускай мове было апавяданне “Пяюць начлежнікі”, надрукаванае ў 1910г. у “Нашай ніве”. Праз 2 гады рэдакцыя гэтай газеты запрасіла маладога пісьменніка на сталую працу. Пераехаўшы ў Вільню, Бядуля асабіста пазнаёміўся з Цёткай і Я. Купалам. У 1912г. выходзіць з друку першы зборнік лірычных апавяданняў Бядулі “Абразкі”. З 1915г. Бядуля жыве ў Мінску, працуе ў Беларускім камітэце дапамогі ахвярам вайны. Многія апавяданні пісьменіка, створаныя ў дакастрычніцкі час “Пяць лыжак заціркі”, “Малыя дрывасекі”, “Тулягі”. Пасля Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі Бядуля працаваў у газеце “Савецкая Беларусь”, быў рэдактарам дзцячага часопіса “Зоркі”, краязнаўчага часопіса “Наш край”. На пачатку Вялікай Айчынай выйны эвакуіраваўся з Беларусі. Памёр 3 лістапада 1941г. каля Уральска 2. Рыгор Іванавіч Барадулін нарадзіўся 24 лютага 1935г. у вёсцы Гарадок Ушацкага раёна Віцебскай вобласці. Скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага універсітэта імя Леніна (1959). Працаваў у рэдакцыі газеты “Саветская Беларуссія”, часопісаў “Бярозка”, “Беларусь”, “Полымя”. З 1969г. працуе рэдактарам выдавецтва “Беларусь”, а з 1972г. – у выдавецтве “Мастацкая літаратура”. Друкавацца пачаў у газеце “Чырвоная змена” ў 1954 г. Першая кніга вершаў “Маладзік над стэпам” выйшла ў 1959г., затым – “Рунець, красаваць, налівацца”(1961), “Нагбом”1963, “Неруш”1966 і г.д. Маленькаму чытачу Барадулін прысвяціў вершы і казкі, што склалі зборнікі “Мех шэрых, мех белых” 1963, “Красавік” 1965, “Экзамен” 1969, “Ай! Не буду! Не хачу!”1971, Што было б тады б,калі б”1977,” Ці пазяхае бегемот”1981. Юнаму чытачу адрасаваны кнігі вершаў і паэм “Вяртане ў першы снег” 1972, “Суровая вымова” 1976. За паэму “Балада Брэсцкай крэпасці” 1975 паэту прысуджана прэмія Ленінскага камсамола Беларусі. |
|
21. 1. Асаблiвасцi развiцця беларускай дзiцячай лiтаратуры ӯ 1929-56гг.Гэта час, калi спынялася беларусiзацыя. Пiсьменнiкi павiнны былi шукаць, выяӯляць, адлюстроӯваць у лiтаратуры толькi выключна станоӯчых герояӯ. Самым выйгашным жанрам у гэтыя часы была казка. Для дзяцей у першае з гэтых дзесяцiгоддзяӯ былi напiсаны таленавiтыя казкi Я. Коласа «Рак-вусач», З. Бядулi «Качачка-цацачка». Шмат увагi ӯ 20-я гады надавалася пiянерскай тэме.Павышэнню мастацка-педагагiчнай вартасцi беларускай дзiцячай лiтаратуры спрыяӯ сваёй дзейнасцю Я. Маӯр – заснавальнiк новых тэм, жанраӯ i традыцый. Узрасла ӯ 30-я гады цiкавасць беларускiх пiсьменнiкаӯ да свету дзяцiнства, гiсторыi, роднай прыроды да маральна-этычных праблем – «палескiя рабiнзоны», «твт» Я. Маӯра, «Мiколка-паравоз» М. Лынькова, «Мiхасёвы прыгоды» Я. Коласа. Зявiлiся таленавiтыя вершаваныя казкi для дзяцей – «Каваль Вярнiдуб» А. Якiмовiча, «Мурашка-Палашка» З. Бядулi, яго казачная аповесць «Сярэбраная табакерка», п´есы-казкi «Цудоӯная дудка», «Дзедаӯ жораӯ», «Несцерка» В. Вольскага.Дзяржава брала на сябе ӯсе выдаткi кнiжнага выдавецтва. Стварыӯся спецыяльны аддзел па выданнi кнiг для дзяцей. У гады ВАВлiтаратура працягвала развiвацца. Пашырылась тэматыка, звязаная з паказам патрыятычнай барацьбы беларускага народа з фашызмам. («Васiлькi», «Астап» М. Лынькова i iнш). Фiласафiчнасцю вызначаюцца казкi М. Танка: «Казка пра Музыку», «Казка пра мядзведзя». Паэт перадае дасцiпнасць народа, уменне чалавека выйсцi са складанай сiтуацыi, са здзеклiвасцю выказацца пра гультайства i марнатраӯства, як пра таго мядзведзя («Казка пра мядзведзя»), што хацеӯ бязбедна жыць за кошт працалюбiвай вавёрачкi Белачкi. Падиануты цыганом ён трапляе ӯ скамарошныя артысты, забаӯляе дзяцей i старых. Этычна-маральная тэматыка характэрна для лiтаратурнай казкi В.Вiткi «Вавёрчына гора». Паэт займальна паказаӯ адносiны дзяцей i бацькоӯ. У канцы вавёрачка кажа «Няхай будзе сказана толькi мiж намi Лепей грызцi арэхi сваiмi зубамi», тым самым павучае чытачоӯ. Лiтаратуры 30-40-х гадоӯ характэрны ӯзлёты i спады. Аӯтарам больш удавалась раскрыць натуральнасць паводзин дзяцей. Адна з вельмi важных тэм у пасляваеннай беларускай дзiцячай лiтаратуры гэта тэма працы. Аповесць Я.Брыля Лазунок - 15гадовы хлопчык Мiхась Лазунок захапляецца сваёй прафесiяй. Яго радуе, што ён, як дарослы стаiць ля друкарскага станка i прымае ӯдзел у адказнай справе – выданнi кнiгi. Ёсць творы i на гiстарычную тэматыку А. Якiмовiча «Базылеӯ курган» .Лiтаратура пра родны край у мастацкiх нарысах В.Вольскага «У лясах над Бярозай». Акгульнаму развiццю, зацiкаӯленнасцi да ведаӯ садзейнiчалi прыгоднiцкiя i навукова-фантастычныя творы. |
20. 1. У гады ВАВ лiтаратура працягвала развiвацца. Пашырылась тэматыка, звязаная з паказам патрыятычнай барацьбы беларускага народа з фашызмам.Творы написаныя ӯ гады вайны перадавалi ӯвесь драматызм знiшчанага вайной дзяцiнства. Асаблiвасцi развiцця беларускай дзiцячай лiтаратуры ӯ 1929-56гг.Гэта час, калi спынялася беларусiзацыя. Пiсьменнiкi павiнны былi шукаць, выяӯляць, адлюстроӯваць у лiтаратуры толькi выключна станоӯчых герояӯ. Самым выйгашным жанрам у гэтыя часы была казка. Для дзяцей у першае з гэтых дзесяцiгоддзяӯ былi напiсаны таленавiтыя казкi Я. Коласа «Рак-вусач», З. Бядулi «Качачка-цацачка». Шмат увагi ӯ 20-я гады надавалася пiянерскай тэме.Павышэнню мастацка-педагагiчнай вартасцi беларускай дзiцячай лiтаратуры спрыяӯ сваёй дзейнасцю Я. Маӯр – заснавальнiк новых тэм, жанраӯ i традыцый. Узрасла ӯ 30-я гады цiкавасць беларускiх пiсьменнiкаӯ да свету дзяцiнства, гiсторыi, роднай прыроды да маральна-этычных праблем – «палескiя рабiнзоны», «твт» Я. Маӯра, «Мiколка-паравоз» М. Лынькова, «Мiхасёвы прыгоды» Я. Коласа. Зявiлiся таленавiтыя вершаваныя казкi для дзяцей – «Каваль Вярнiдуб» А. Якiмовiча, «Мурашка-Палашка» З. Бядулi, яго казачная аповесць «Сярэбраная табакерка», п´есы-казкi «Цудоӯная дудка», «Дзедаӯ жораӯ», «Несцерка» В. Вольскага.Дзяржава брала на сябе ӯсе выдаткi кнiжнага выдавецтва. Стварыӯся спецыяльны аддзел па выданнi кнiг для дзяцей. У гады ВАВлiтаратура працягвала развiвацца. Пашырылась тэматыка, звязаная з паказам патрыятычнай барацьбы беларускага народа з фашызмам. («Васiлькi», «Астап» М. Лынькова i iнш). Фiласафiчнасцю вызначаюцца казкi М. Танка: «Казка пра Музыку», «Казка пра мядзведзя». Паэт перадае дасцiпнасць народа, уменне чалавека выйсцi са складанай сiтуацыi, са здзеклiвасцю выказацца пра гультайства i марнатраӯства, як пра таго мядзведзя («Казка пра мядзведзя»), што хацеӯ бязбедна жыць за кошт працалюбiвай вавёрачкi Белачкi. Падиануты цыганом ён трапляе ӯ скамарошныя артысты, забаӯляе дзяцей i старых. Этычна-маральная тэматыка характэрна для лiтаратурнай казкi В.Вiткi «Вавёрчына гора». Паэт займальна паказаӯ адносiны дзяцей i бацькоӯ. У канцы вавёрачка кажа «Няхай будзе сказана толькi мiж намi Лепей грызцi арэхi сваiмi зубамi», тым самым павучае чытачоӯ. Лiтаратуры 30-40-х гадоӯ характэрны ӯзлёты i спады. Аӯтарам больш удавалась раскрыць натуральнасць паводзин дзяцей. 2. Авер’ян ДзеружынскіНарадзіўся 10 чэрвеня 1919 года ў вёсцы Хляўно Кармянскага раёна Гомельскай вобласці ў сялянскай сям'і. Скончыў Магілёўскі газетны тэхнікум (1937), затым Камуністычны інстытут журналістыкі ў Менску (1941). У час Вялікай Айчыннай вайны карэспандэнт і супрацоўнік газет у Краснаярскім краі, Калінінскай вобласці, Маскве. У 1945-1949 гг. - загадчык аддзела газеты «Чырвоная змена». З 1949 г. - рэдактар выдавецтва «Беларусь», з 1972 г. - выдавецтва «Мастацкая літаратура», у 1981-1984 гг. - выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1964 г.Першыя літаратурныя творы надрукаваў у 1939 г. Выйшлі зборнікі вершаў «Песні маладосці» («Калінавы цвет» ,«Бярозавы вецер» , зборнікі вершаў для дзяцей «Цуды ёсць на свеце» , «Дзе жыве зіма» , «Карагод» , «Ляцелі дзве птушкі» , «Яе завуць Каця» , «Кую-кую ножку» , «Смешкі і пацешкі» , «Добры ветрык» , «Чабарок» , «Ластаўка» , «Бегунок» , «Каласок» , «Конікі-будаўнікі» , «Цягнік-працаўнік» , «Вясёлікі» (выбранае, 1979), «Добрае сэрца» , «Касмічны агарод» , «Той, хто працуе...» , «Працалюбы» , «Залаты каласок» .Многія вершы пакладзены на музыку, сярод іх «Мінскі вальс», «Дзявочая лірычная», «Песня аб Мінску», «Нездаровіцца». Песні «Сабірайся ў госці, мой дзядок», «Мяцеліца» сталі народнымі.Узнагароджаны медалём і Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР. |
23) 1 Майстэрства Алеся Якiмовiча-казачнiка Якiмовiч пераклаӯ на беларускую мову ӯсе казкi Пушкiна, Яршова «Канёк-Гарбунок», казкi Андэрсена i iнш казкi i творы для дзяцей. Першая лiтаратурная казка Якiмовiча «Каваль Вярнiдуб». У яе сюжэце выкарастыны матывы некалькiх беларускiх чарадзейных казак пра волатаӯ-асiлкаӯ - заступнiкаӯ прыгнечаных, пакрыӯджаных. У казцы, як i ӯ народнай ёсць зачын (пераносiць чытача ӯ фантастычную краiну, што знаходзiцца «Не далёка, не блiзка…»). Жыӯ у той краiне яе ӯладар – найлюты цар. Таго цара не хвалявала, што народ яго краiны пакутаваӯ ад голаду i няволi. Калi ад галадухi пачалi памiраць людзi, цар скемiӯ, што калi ӯсе паднявольныя памруць, то давядзецца яму працаваць гарбом сваiм. Тады ён вырашыӯ звярнуцца да сваiх дарадцаӯ, а тыя параiлi знiшчыць усiх малых. Цар адразу прыняӯ гэту параду и пачаӯ склiкаць сваiх катаӯ. Мацi Вярнiдуба Параска ӯратавала сына, песцiла яго i даглядала. Вярнiдуб пайшоӯ насустрач выпрабаванням, тройчы браӯ ён ӯ рукi чарадзейную булаву ӯ час сустрэчы з сiламi зла. Першы раз з разбойнiкам Салаӯём. Перамог Вярнiдуб i цара з яго войскам. У вобразе Вярнiдуба спалучана казачнае i рэальнае: ён добра выхаваны, умее прывецiць, падтрымаць чалавека, нiкому не дазволiӯ Вярнiдуб прынiзiць сябе, нiшто не магло яго запалохаць, ён заӯсёды гатоӯ уступiць у барацьбу са злом. Казка выхоӯвае ӯ дзяцей прыгажосць народных вобразаӯ, выхоӯвае ӯ iх разуменне iдэалаӯ дабрынi, прыгажосцi, чалавечнасцi, адданасцi свайму народу. «Казка пра смелага вожыка» напiсана прозай, у казцы шмат дыялогаӯ. Дзецям перадаецца думка аб тым, што трэба ӯмець пераадольваць палахлiвасць, бо нават дужыя, калi яны баяцца, становяцца смешнымi i бездапаможнымi. У пасляваенны час Якiмовiч заняӯся апрацоӯкай беларускiх народных казак. Якiмовiч апрацаваӯ больш за 200 беларускiх народных казак. Многiя з iх увайшлi ӯ зборнiкi казак А.Якiмовiча: «Каток – залаты лабок», «Бацькаӯ дар», «З рога ӯсяго многа», «Андрэй за ӯсiх мудрэй» i iнш. Апрацаваныя iм казкi перакладзены на многiя мовы: русскую, украiнскую, польскую i iнш. 2. Галіноўская Ніна, нарадзілася 18.12.1935 г. у вёсцы Вялікія Лазіцы Шклоўскага раёна Магілеўскай вобласці ў сялянскай сям'і. У 1955 г. скончыла Магілеўскую дашкольную педагагічную навучальню. Працавала выхавацелькай дзіцячага сада торфапрадпрыемства «Калпеніца» Берасцейскай вобласці, дзіцячага дома ў мястэчку Лунна Гарадзенскай вобласці (1955-1958), карэктарам газеты «Мінская праўда» (1962-1963), карэктарам друкарні выдавецтва «Звязда» - затым выдавецтва ЦК КПБ (1963-1967). У 1967-1968 гг. - рэдактар мастацкіх фільмаў газеты «Кинонеделя Минска». Сябра СП СССР з 1985 г. Першы верш апублікавала ў 1958 г. (скідальская раённая газета «Красное знамя»). Аўтар кніжак вершаў для дзяцей «Давайце пазнаёмімся» (1962), «Лясная зарадка» (1965), «Размова сняжынак» (1968), «Сяргейкаў параход» (1972), Кніжчыны сябры» (1975), «Мой дзень» (1977), «Зай прагназіст» (1979), «Незвычайны карагод» (1986), «Восень едзе ў магазін» (1990), калектыўнага зборніка «Калі ветрык спачывае» (1985). |
|
8.2) Нарадзілася у 1929г у в.Старына ушацкага р.віцебскай вобл. ў сялянскай сям'і.Да вайны Е. Лось закончыла 5 класаў. Пасля заканчэння Ушацкай сямігодкі вучылася на школьным аддзяленні Глыбоцкага педвучылішча (1945-48), затым на філалагічным факультэце педінстытута ў мінску.(1948-55). Працавала літработнікам у рэдакцыі газеты «Зорька» (1951-52).працавала у рэдакцыі газеты “Звязда”.У 1970-72 працавала адказным сакратаром часопіса «Работніца і сялянка», з 1975 галоўным рэдактарам часопіса “Вясёлка” .выдала зборнікі вершау:сакавік,палачанка,хараство.Кнігі прозы:пяцёркі,травіцабрат-сястрыца.Для дзяцей:абутая ёлачка,казка пра ласку,зайчык-выхваляйчык.многія яе творы маюць форму займальнай гульні. |
||