Поможем написать учебную работу
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
|
||
С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ |
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д. АСФЕНДИЯРОВА |
|
«ФАРМАЦЕВТ-МЕНЕДЖЕР» МОДУЛІ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ |
ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Пән: «Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері»
Мамандығы: 051103 «Фармация»
Оқу сағатының көлемі: 3 кредит
Курс - 3 Семестр 5
Дәріс 15 (сағат)
Практикалық сабақ - 30 (сағат)
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өзіндік жұмысы 21 (сағат)
Студенттердің аудиториядан тыс өзіндік жұмысы (СӨЖ ) 69 (сағат)
Бақылау формасы: емтихан (1 этап- тест, 2- этап-ауызша )
Барлығы 135 сағат
Алматы, 2012
МАЗМҰНЫ
№№ р/с |
Материалдың аты |
|
1. |
Жұмыс бағдарламасы |
1 |
2. |
Силлабус |
1 |
3. |
Дәріс конспектісі |
15 |
4. |
Сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар (практикалық, семинарлық, лабораторлық) |
15 |
5. |
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өзіндік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар (ОЖСӨЖ) |
15 |
6. |
Студенттердің өзіндік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар (СӨЖ) |
8 |
7. |
Бақылау-өлшегіш құралдары |
1 |
Бекітемін
ОТЖ бойынша проректор
профессор К.А. Тулебаев
_______________________
«____»___________2012 ж.
ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Пән: Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері
Мамандығы: 5В051103 «Фармация»
Курс: 3 Семестр: 6
Дәріс: 15 сағат
Практикалық (семинарлық) сабақтар: 30 сағат
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ): 21 сағат
Cтуденттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ): 69 сағат
Оқу сағатының көлемі : 135 сағат (3 кредит)
Бақылау формасы: емтихан (1 этап- тест, 2- этап-ауызша )
Алматы, 2012 ж.
Жұмыс бағдарламасы «Фармацевт- менеджер» модулінің мәжілісінде қарастырылды, «____»_______________2012 жыл, хаттама № ____.
«Фармацевт- менеджер» модулінің жетекшісі А.Р. Шопабаева
Жұмыс бағдарламасы фармацевтикалық пәндердің білім беру бағдарламалары комитетінің отырысында талқыланды,
«____»_______________2012 жыл, хаттама № ____.
ББК төрайымы, доцент Г.М.Саякова
Жұмыс бағдарламасы Әдістемелік кеңестің отырысында талқыланды
«____»_______________ 2012 жыл, хаттама № ____.
ӘК төрағасы , профессор К.А.Тулебаев
1. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
ЖОО-ның аты - С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина
университеті
Модуль - Фармацевт- менеджер
Пән - Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері
Мамандық - 051103 «Фармация»
Оқу сағатының көлемі - 3 кредит (135 сағат)
Курс және оқу семестрі - 3 курс, 6 семестр
2. БАҒДАРЛАМА
Кіріспе
Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері фармацевтикалық нарықта жұмыс істейтін мамандарда кәсіби білімді, дағды мен машықтарды қалыптастыратын арнайы фармацевтикалық пәндердің бірі.
«Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері» пәні фармацевтикалық қызметті, сыртқы ортамен арадағы шаруашылық байланыстарды жүзеге асыратын дәрілік заттар айналымындағы субъектілерді, сонымен бірге фармацевтикалық нарықтағы олардың қызметінің негізін құрайтын объектілерді, құбылыстарды, процестерді зерттейді.
Пәннің мақсаты
Тұрғындар мен емдеу алдын алу ұйымдарына сапалы фармацевтикалық көмекті көрсету үшін дәрілік заттар айналымындағы субъектілерді ұйымдастыру, бақылау, есебін жүргізу және маркетингі саласында білім алу, практикалық дағдылар мен машықтарды қалыптастыру.
Пәнді оқытудың міндеттері
Студенттерде келесілер бойынша білім қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша практикалық дағдылар қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша коммуникативтік дағдалар қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша құқықтық дағдылар қалыптастыру керек:
Оқытудың қорытынды нәтижелері
Студенттерде келесілер бойынша білім қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша практикалық дағдылар қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша құқықтық дағдалар қалыптастыру керек:
Пәннің пререквизиттері: экономикалық теория негіздері, медициналық генетика негіздерімен молекулалы биология, микробиология, информатика, органикалық химия, физикалық және коллоидты химия, аналитикалық химия.
Пәннің постреквизиттер: дәрілер технологиясы, фармакология, фармацевтикалық гигиена негіздері, фармацевтикалық химия, медициналық және фармацевтикалық тауартану, фармакотерапия, фармакогнозия.
2.1 Дәрістердің тақырыптық жоспары
№№ |
Дәріс тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Тұрғындарға фармацевтикалық және медициналық көмекті ұйымдастырудың негізгі принциптері. |
Шолу дәрісі |
1 |
2. |
Тұрғындарды медициналық және фармацевтикалық көмекпен қамтамасыз етумен айналысатын басқару органдарының ұйымдастыру құрылымы. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
3. |
Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының қызметін ұйымдастыру. |
Шолу дәрісі |
1 |
4. |
Дәріхана ұйымдарының қызметінің жалпы принциптері. |
Шолу дәрісі |
1 |
5. |
Тауарларды және қызмет түрлерін қабылдау, сақтау және сату бойынша дәріхана жұмысын ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
Барлығы 5 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Қор бөлімінің жұмысын ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
2. |
Рецептерді қабылдау, дәрілерді босату бойынша жұмысты ұймыдастыру. Рецептердің фармацевти-калық сараптамасы. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
3. |
Дәріханада дәрілік заттарды дайындауды ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
4. |
Дәрілердің сапасын дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру. |
Шолу дәрісі |
1 |
5. |
Дәрілерді рәсімдеу және босату бойынша жұмысты ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
Барлығы 5 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Стационардағы науқастарды дәрімен қамтамасыз ету. |
Шолу дәрісі |
1 |
2. |
Дәрілік препараттарға сұранысты зерттеу, қажеттілікті анықтаудың негізгі принциптері. |
Шолу дәрісі |
1 |
3. |
Дәрілік заттар айналымындағы логистикалық ыңғайлар. Дәріхана қоймасы фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретінде. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
4. |
Дәрілік заттардың сапасын бақылаудың мемлекеттік жүйесі. |
Шолу дәрісі |
1 |
5. |
Қазақстан Республикасындағы дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың өндірісі. Фармацевтикалық этика және деонтология. |
Шолу дәрісі |
1 |
Барлығы 5 сағат |
|||
Барлығы: 15 сағат |
2.2 Практикалық сабақтардың тақырыптық жоспары
№№ |
Практикалық сабақ тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Азаматтардың денсаулығын қорғаудың халықаралық және қазақстандық нормалары. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
2. |
Тұрғындарды медициналық және фармацевтикалық көмекпен қамтамасыз етумен айналысатын басқару органдарының ұйымдастыру құрылымы. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
3. |
Қазақстан Республикасындағы дәрілік саясаттың құқықтық негізін регламенттейтін нормативті-заңдылық құжаттар. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
4. |
Фармацевтикалық қызметті ұйымдастырудың құқықтық және заңдылық негіздері. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
5. |
Фамацевтикалық бөлшек буынының қызметін ұйымдастыру. Дәріханалық ұймыдардың түрлері. |
Жазбаша жұмыс, тестілеу |
2 |
Барлығы: 10 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Қор бөлімінің жұмысын ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
2. |
Дәріханаларды жобалау принциптері (СаниЕмН), кадрлары, материалды жауапкершілік. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
3. |
Рецептік-өндірістік бөлімнің (РӨБ) жұмысын ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
4. |
Дәрілердің сапасына дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
5. |
Дәрілерді ресімдеу және босату бойынша жұмысты ұймыдастыру. |
Жазбаша жұмыс, тестілеу |
2 |
Барлығы: 10 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Стационардағы науқастарға фармацевтикалық қызмет көрсету. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
2. |
Дәрілік заттарға сұранысты зерттеудің және қажеттілікті анықтаудың негізгі принциптері. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
3. |
Фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретіндегі дәріхана қоймасының жұмысын ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
4. |
Дәрілік заттардың сапасын бақылаудың мемлекеттік жүйесі. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
5. |
ҚР дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың өндірісі. Фармацевтикалық этика және деонтология. |
Ситуациялық есеп-терді шешу, тестілеу |
2 |
Барлығы: 10 сағат |
|||
Барлығы: 30 сағат |
2.3 Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өзіндік жұмысының (ОЖСӨЖ) тақырыптық жоспары
№№ |
ОЖСӨЖ тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Азаматтардың денсулығын реттейтін заңдар. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
2. |
Фармацевтикалық қызметті басқаруды ұйымдастыру. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
3. |
Дәрілік заттардың айналымы. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы азаматтардың құқы мен міндеттері. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
4. |
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау. |
Семинар, фарма-цевтикалық қызметті басқарудың схемасы |
3 |
5. |
Фармацевтикалық көтерме кәсіпорындардың қызметін ұйымдастыру. Дәріханалыұ ұйымдар. Аралық бақылау. |
Семинар, дәріхана ұйымдарының жіктелуінің схемасы, тестілеу |
3 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың әртүрлі топтарын сақтау ережесі. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
2. |
Улы, есірткі, психотропты заттарды және прекурсорларды сақтау ерекшеліктері. Табиғи шығын нормасы. Өртке қауіпті, жарылғыш қаупі бар дәрілік заттарды дәріхана ұймыдарында сақтау және қолдану ережесі. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
3. |
Рецептуралық дәрілік заттарды босату технологиясы. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
4. |
Дәріханада дәрілерді дайныдау процесін ұйымдастыру және басқару. Дәрілердің сапасына дәріханаішілік бақылау. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
5. |
Дәрілерді рәсімдеу және босату бойынша жұмысты ұйымдастыру. Аралық бақылау. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Стационардағы науқастарға фармацевтикалық қызмет көресту. Ауруханалық және ауруханааралық дәріханалардың жұмысын ұйымдастыру. Заттық-сандық есептің тәртібі. Формулярлық тізімді жасау. Тауарлық-материалдық заттарды аурухана бөлімдеріне босату. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
2. |
Арнайы әсер ететін, нормаланатын дәрілік заттар мен әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау принциптері. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
3. |
Дәрілік заттардың айналым сферасында логистика-лық ыңғайларды қолдану. Тауарқозғалысының ка-налдары. Фармацевтикалық нарықтың көтерме буы-ны ретінде дәріханалық қойманың жұмысын ұймыдастыру негіздері. |
Семинар, тапсырма-ларды орындау, тестілеу |
3 |
4. |
Дәрілік заттардың сапасын бақылауды ұйымдастыру. |
Семинар, тапсырма-ларды орындау, тестілеу |
3 |
5. |
Аралық бақылау. |
Семинар, тестілеу |
3 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
Барлығы: 45 сағат |
2.4 Студенттердің өзіндік жұмысының тақырыптық жоспары (СӨЖ)
№№ |
СӨЖ тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау. |
Материалды оқып-үйрену, схемасын жасау |
7,5 |
2. |
Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының қызметін ұйымдастыру. Дәріхана ұйымдарының түрлері. |
Материалды оқып-үйрену, реферат жа-зу және оны қорғау |
7,5 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Улы, есірткі заттарды, психотропты заттарды және прекурсорларды сақтау және есебін жүргізу ерекшеліктері. Табиғи шығын нормасы. Өртке қауіпті және жарылғыш қасиеті бар дәрілік заттарды дәріхана ұйымдарында сақтау және қолдану тәртібі. |
Материалды оқып-үйрену, тест сұрақ-тарын дайындау |
7,5 |
2. |
ДДЗ дәріханасының ұйымдастыру құрылымы, оның міндеті және функциялары. Дәрілік заттарды және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды рецептсіз босату. |
Материалды оқып-үйрену, презента-цияны дайындау |
7,5 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Дәрілік заттар айналымындағы логистикалық ыңғайлар. Дәріханалық қойма фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретінде. |
Материалды оқып-үйрену, реферат жа-зу және оны қорғау |
7,5 |
2. |
Фармацевтикалық өнімнің тиімділігін, қауіпсіздігін және сапасын қамтамасыз ету жүйесі. |
Материалды оқып-үйрену, тапсырма-ларды орындау, тестілеу |
7,5 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
Барлығы: 45 сағат |
3. ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Практикалық сабақтар: тақырыптың негізгі сұрақтары бойынша семинар, «Миға шабуыл»; «SWOT- анализ»: кіші топтарда жұмыс істеу; рөлдік ойындар; пікірталас; жұптасып жұмыс істеу; ситуациялық есептерді шешу; қорытынды жасау.
4. БІЛІМДІ БАҒАЛАУ ӘДІСТЕРІ
5. ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі:
Қазақ тілінде
Орыс тілінде:
Қосымша:
Ескерту: Әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартып отыруға болады.
СИЛЛАБУС
Пән: Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері
Мамандығы: 5В051103 «Фармация»
Барлығы: 135 сағат (3 кредит)
Курс: 3 Семестр: 6
Бақылау формасы: емтихан
Алматы, 2012 ж.
Силлабус «Фармацевт- менеджер» модулінің мәжілісінде қарастырылды, «____»_______________2012 жыл, хаттама № ____
«Фармацевт- менеджер» модулінің жетекшісі А.Р. Шопабаева
1. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
ЖОО-ның аты - С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина
университеті
Модуль - Фармацевт- менеджер
Пән - Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері
Мамандық - 5В051103 «Фармация»
Оқу сағатының көлемі - 3 кредит (135 сағат)
Курс және оқу семестрі - 3 курс, 6 семестр
Кафедраның оқытушылары туралы мәліметтер:
№№ р/с |
Ф.А.Ж. |
Қызметі |
Дәрежесі |
1. |
Шопабаева Алма Рахимбаевна |
доцент |
фарм.ғ.к. |
2. |
Нұрахов Дәндібай Бердиевич |
доцент |
биол.ғ.к. |
3. |
Радюк Мария Ивановна |
доцент |
фарм.ғ.к. |
4. |
Жумаева Гульжан Шынтаевна |
аға оқытушы |
- |
5. |
Адибаева Гаипжамал Кабдолдановна |
оқытушы |
- |
6. |
Бидасов Гульмира Кенесбаевна |
оқытушы |
- |
7. |
Наурызалиева Жумагуль Тулеповна |
оқытушы |
- |
8. |
Потапова Тамара Ивановна |
оқытушы |
- |
Ақпарат
Мекен-жайы: Бөгенбай батыр к-сі, 88, № 2 оқу корпусы, екінші қабат
Пәннің саясаты
Студенттер міндетті:
2. БАҒДАРЛАМА
Кіріспе
Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері фармацевтикалық нарықта жұмыс істейтін мамандарда кәсіби білімді, дағды мен машықтарды қалыптастыратын арнайы фармацевтикалық пәндердің бірі.
«Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері» пәні фармацевтикалық қызметті, сыртқы ортамен арадағы шаруашылық байланыстарды жүзеге асыратын дәрілік заттар айналымындағы субъектілерді, сонымен бірге фармацевтикалық нарықтағы олардың қызметінің негізін құрайтын объектілерді, құбылыстарды, процестерді зерттейді.
Пәннің мақсаты
Тұрғындар мен емдеу алдын алу ұйымдарына сапалы фармацевтикалық көмекті көрсету үшін дәрілік заттар айналымындағы субъектілерді ұйымдастыру, бақылау, есебін жүргізу және маркетингі саласында білім алу, практикалық дағдылар мен машықтарды қалыптастыру.
Пәнді оқытудың міндеттері
Студенттерде келесілер бойынша білім қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша практикалық дағдылар қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша коммуникативтік дағдалар қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша құқықтық дағдылар қалыптастыру керек:
Оқытудың қорытынды нәтижелері
Студенттерде келесілер бойынша білім қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша практикалық дағдылар қалыптастыру керек:
Студенттерде келесілер бойынша құқықтық дағдалар қалыптастыру керек:
Пәннің пререквизиттері: экономикалық теория негіздері, медициналық генетика негіздерімен молекулалы биология, микробиология, информатика, органикалық химия, физикалық және коллоидты химия, аналитикалық химия.
Пәннің постреквизиттер: дәрілер технологиясы, фармакология, фармацевтикалық гигиена негіздері, фармацевтикалық химия, медициналық және фармацевтикалық тауартану, фармакотерапия, фармакогнозия.
2.1 Дәрістердің тақырыптық жоспары
№№ |
Дәріс тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Тұрғындарға фармацевтикалық және медициналық көмекті ұйымдастырудың негізгі принциптері. |
Шолу дәрісі |
1 |
2. |
Тұрғындарды медициналық және фармацевтикалық көмекпен қамтамасыз етумен айналысатын басқару органдарының ұйымдастыру құрылымы. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
3. |
Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының қызметін ұйымдастыру. |
Шолу дәрісі |
1 |
4. |
Дәріхана ұйымдарының қызметінің жалпы принциптері. |
Шолу дәрісі |
1 |
5. |
Тауарларды және қызмет түрлерін қабылдау, сақтау және сату бойынша дәріхана жұмысын ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
Барлығы 5 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Қор бөлімінің жұмысын ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
2. |
Рецептерді қабылдау, дәрілерді босату бойынша жұмысты ұймыдастыру. Рецептердің фармацевти-калық сараптамасы. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
3. |
Дәріханада дәрілік заттарды дайындауды ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
4. |
Дәрілердің сапасын дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру. |
Шолу дәрісі |
1 |
5. |
Дәрілерді рәсімдеу және босату бойынша жұмысты ұйымдастыру. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
Барлығы 5 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Стационардағы науқастарды дәрімен қамтамасыз ету. |
Шолу дәрісі |
1 |
2. |
Дәрілік препараттарға сұранысты зерттеу, қажеттілікті анықтаудың негізгі принциптері. |
Шолу дәрісі |
1 |
3. |
Дәрілік заттар айналымындағы логистикалық ыңғайлар. Дәріхана қоймасы фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретінде. |
Тақырыптық дәріс |
1 |
4. |
Дәрілік заттардың сапасын бақылаудың мемлекеттік жүйесі. |
Шолу дәрісі |
1 |
5. |
Қазақстан Республикасындағы дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың өндірісі. Фармацевтикалық этика және деонтология. |
Шолу дәрісі |
1 |
Барлығы 5 сағат |
|||
Барлығы: 15 сағат |
2.2 Практикалық сабақтардың тақырыптық жоспары
№№ |
Практикалық сабақ тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Азаматтардың денсаулығын қорғаудың халықаралық және қазақстандық нормалары. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
2. |
Тұрғындарды медициналық және фармацевтикалық көмекпен қамтамасыз етумен айналысатын басқару органдарының ұйымдастыру құрылымы. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
3. |
Қазақстан Республикасындағы дәрілік саясаттың құқықтық негізін регламенттейтін нормативті-заңдылық құжаттар. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
4. |
Фармацевтикалық қызметті ұйымдастырудың құқықтық және заңдылық негіздері. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
5. |
Фамацевтикалық бөлшек буынының қызметін ұйымдастыру. Дәріханалық ұймыдардың түрлері. |
Жазбаша жұмыс, тестілеу |
2 |
Барлығы: 10 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Қор бөлімінің жұмысын ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
2. |
Дәріханаларды жобалау принциптері (СаниЕмН), кадрлары, материалды жауапкершілік. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
3. |
Рецептік-өндірістік бөлімнің (РӨБ) жұмысын ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
4. |
Дәрілердің сапасына дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
5. |
Дәрілерді ресімдеу және босату бойынша жұмысты ұймыдастыру. |
Жазбаша жұмыс, тестілеу |
2 |
Барлығы: 10 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Стационардағы науқастарға фармацевтикалық қызмет көрсету. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
2. |
Дәрілік заттарға сұранысты зерттеудің және қажеттілікті анықтаудың негізгі принциптері. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
3. |
Фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретіндегі дәріхана қоймасының жұмысын ұйымдастыру. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
4. |
Дәрілік заттардың сапасын бақылаудың мемлекеттік жүйесі. |
Семинар, практи-калық сабақ |
2 |
5. |
ҚР дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың өндірісі. Фармацевтикалық этика және деонтология. |
Ситуациялық есеп-терді шешу, тестілеу |
2 |
Барлығы: 10 сағат |
|||
Барлығы: 30 сағат |
2.3 Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өзіндік жұмысының (ОЖСӨЖ) тақырыптық жоспары
№№ |
ОЖСӨЖ тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Азаматтардың денсулығын реттейтін заңдар. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
2. |
Фармацевтикалық қызметті басқаруды ұйымдастыру. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
3. |
Дәрілік заттардың айналымы. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы азаматтардың құқы мен міндеттері. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
4. |
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау. |
Семинар, фарма-цевтикалық қызметті басқарудың схемасы |
3 |
5. |
Фармацевтикалық көтерме кәсіпорындардың қызметін ұйымдастыру. Дәріханалыұ ұйымдар. Аралық бақылау. |
Семинар, дәріхана ұйымдарының жіктелуінің схемасы, тестілеу |
3 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың әртүрлі топтарын сақтау ережесі. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
2. |
Улы, есірткі, психотропты заттарды және прекурсорларды сақтау ерекшеліктері. Табиғи шығын нормасы. Өртке қауіпті, жарылғыш қаупі бар дәрілік заттарды дәріхана ұймыдарында сақтау және қолдану ережесі. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
3. |
Рецептуралық дәрілік заттарды босату технологиясы. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
4. |
Дәріханада дәрілерді дайныдау процесін ұйымдастыру және басқару. Дәрілердің сапасына дәріханаішілік бақылау. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
5. |
Дәрілерді рәсімдеу және босату бойынша жұмысты ұйымдастыру. Аралық бақылау. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Стационардағы науқастарға фармацевтикалық қызмет көресту. Ауруханалық және ауруханааралық дәріханалардың жұмысын ұйымдастыру. Заттық-сандық есептің тәртібі. Формулярлық тізімді жасау. Тауарлық-материалдық заттарды аурухана бөлімдеріне босату. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
2. |
Арнайы әсер ететін, нормаланатын дәрілік заттар мен әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау принциптері. |
Семинар, ситуация-лық есептерді шешу, тестілеу |
3 |
3. |
Дәрілік заттардың айналым сферасында логистика-лық ыңғайларды қолдану. Тауарқозғалысының ка-налдары. Фармацевтикалық нарықтың көтерме буы-ны ретінде дәріханалық қойманың жұмысын ұймыдастыру негіздері. |
Семинар, тапсырма-ларды орындау, тестілеу |
3 |
4. |
Дәрілік заттардың сапасын бақылауды ұйымдастыру. |
Семинар, тапсырма-ларды орындау, тестілеу |
3 |
5. |
Аралық бақылау. |
Семинар, тестілеу |
3 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
Барлығы: 45 сағат |
2.4 Студенттердің өзіндік жұмысының тақырыптық жоспары (СӨЖ)
№№ |
СӨЖ тақырыбы |
Өткізу формасы |
Ұзақтығы (сағат) |
1 кредит |
|||
1. |
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау. |
Материалды оқып-үйрену, схемасын жасау |
7,5 |
2. |
Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының қызметін ұйымдастыру. Дәріхана ұйымдарының түрлері. |
Материалды оқып-үйрену, реферат жа-зу және оны қорғау |
7,5 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
2 кредит |
|||
1. |
Улы, есірткі заттарды, психотропты заттарды және прекурсорларды сақтау және есебін жүргізу ерекшеліктері. Табиғи шығын нормасы. Өртке қауіпті және жарылғыш қасиеті бар дәрілік заттарды дәріхана ұйымдарында сақтау және қолдану тәртібі. |
Материалды оқып-үйрену, тест сұрақ-тарын дайындау |
7,5 |
2. |
ДДЗ дәріханасының ұйымдастыру құрылымы, оның міндеті және функциялары. Дәрілік заттарды және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды рецептсіз босату. |
Материалды оқып-үйрену, презента-цияны дайындау |
7,5 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
3 кредит |
|||
1. |
Дәрілік заттар айналымындағы логистикалық ыңғайлар. Дәріханалық қойма фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретінде. |
Материалды оқып-үйрену, реферат жа-зу және оны қорғау |
7,5 |
2. |
Фармацевтикалық өнімнің тиімділігін, қауіпсіздігін және сапасын қамтамасыз ету жүйесі. |
Материалды оқып-үйрену, тапсырма-ларды орындау, тестілеу |
7,5 |
Барлығы: 15 сағат |
|||
Барлығы: 45 сағат |
3. ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
БІЛІМДІ БАҒАЛАУ ӘДІСТЕРІ
ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі:
Қазақ тілінде
Орыс тілінде:
Қосымша:
Ескерту: Әдебиеттер тізімін жыл сайын жаңартып отыруға болады.
Фармацевтикалық факультет
Модуль Фармацевт- менеджер
ДӘРІСТІҢ ҚЫСҚАША КОНСПЕКТІЛЕРІ
Курс 3
Пән: «ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ»
Құрастырушылар:
доц. Радюк М.И.
доц. Нұрахов Д.Б.
аға оқыт. Жұмаева Г.Ш
2012
ДӘРІС 1
ТАҚЫРЫП: ТҰРҒЫНДАРҒА ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ-
ДЫҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ
МАҚСАТЫ
Тұрғындарға фармацевтикалық көмекті ұйымдастырудың негізгі принциптерімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Фармацевтикалық көмек концепциясы.
2. Фармацевтикалық көмектің негізгі компоненттері.
3. Фармацевтикалық көмекті көрсету кепілінің заңды-құқықтық негіздері.
Фармацевтикалық көмек концепциясы
Фармацевтикалық көмек концепциясын қалыптастыру көздері өте ертеден бастау алады және ол Египеттің фармаки (аудармасы-«айығуды немесе қауіпсіздікті сыйлайтын») және гректің фармакон (аудармасы «дәрі») деген сөздерінен құралған.
«Фармацевтикалық көмек» түсінігін (ағылш.-pharmaceutical care) алғаш рет шетелдерде ХХ ғасырдың 70-жылдарының басында ауруханалар мен клиникалардағы фармацевтердің қызметінің мазмұнын сипаттау үшін қолдана бастады.
Фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілеріне келесілер жатты:
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ВОЗ) анықтамасы бойынша фармацевтикалық көмек деп көп деңгейлі денсаулық сақтау жүйесінің бірінші буыны ретінде дәріханада пациентпен және қоғаммен қарым-қатынас жасау тәжірибесінің философиясын түсінеді. Осы қарым-қатынастың принциптері 1996 жылы Денсаулық сақтаудың бүкіләлемдік ассамблеясында бекітілген тиісті дәріханалық практика концепциясының негізіне алынған.
Фармацевтикалық көмектің мазмұны көп жағдайда құқықтық, экономикалық, әлеуметтік, технологиялық және сыртқы ортаның басқа да шарттарымен анықталады. Фармацевтикалық көмектің сапасын бағалау үшін қолданылатын негізгі критерилерге дәріхана ассортиментіндегі тауарларды қолданудан болатын тиімділік (тиімділік, қауіпсіздік, өмір сүру көрсеткіштерін жақсарту және т.б.); фармацевтикалық сала мамандарының біліктілік деңгейі; өз уақытында болуы; тауарлар ассортиментінің болуы және бағасы бойынша жетімділігі жатады.
Фармацевтикалық көмекті көрсетудің заңдылық-құқықтық негізін құрайтын республикалық институттар
Фармацевтикалық көмекті көрсету кезіндегі фармацевтикалық нарық субъектілерінің өзара әрекеті белгілі бір институционалды шеңберде (схема) өтеді.
Институттар бұл шектеулер түрінде берілген ереже, оны адамдар экономиканың альтернативті мүмкіндіктерінің жиынтығын анықтай отырып өзара қарым-қатынас жасау үшін қабылдайды. Институттар қалыптасу сипатына қарай біртекті емес, сондықтан оларды шартты түрде 2 үлкен топқа бөлуге болады: формальды және формальды емес.
Формальды ережелерді құру иерархиясы ерекшелендіреді. Иерархиялық сатының жоғарғысын өзгерістерге сирек ұшырайтын және төмендегілерге ережені анықтау үшін альтернативаны анықтайтын маңызды ережелер алады. Мұндай маңызды ереже ретінде ҚР Конституциясы алынады.
ҚР Конституциясы мемлекеттің негізгі заңы, бірақ ол құқықтық акт қан емес, сонымен бірге біздің қоғамымыз үшін әділдіктің негізгі танымдық бағдары болып табылады. Біздің елімізде алғаш рет халықтың денсаулығын қорғаудың құқықтық нормалары жасалған
Азаматтардың денсаулығын қорғау бұл әрбір адамның физикалық және психикалық денсаулығын сақтауға және нығайтуға, оның белсенді өмірінің ұзақтығын қолдауға, денсаулығын жоғалтқан жағдайда медициналық көмекті көрсетуге бағытталған саяси, экономикалық, құқықтық, әлеуметтік, мәдени, ғылыми, медициналық, санитарлық-гигиеналық және эпидемияға қарсы сипаттағы іс-шаралардың жиынтығы.
ҚР Конституциясына сәйкес, халықаралық құқықтық жалпы танылған ережелері және нормаларымен Қазақстан азаматтарының денсаулығын қорғаудың негізгі приницптері анықталған:
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Фармацевтикалық көмек концепциясы.
2. «Дәрілік заттардың айналымы» түсінігінің анықтамасы.
3. «Азаматтардың денсаулығын қорғау» түсінігінің анықтамасы.
4. ҚР азаматтардың денсаулығын қорғаудың негізгі приницптері.
ДӘРІС 2
ТАҚЫРЫП: ҚР ТҰРҒЫНДАРЫН МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖӘНЕ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ
КӨМЕКПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУМЕН АЙНАЛЫСАТЫН БАСҚАРУ
ОРГАНДАРЫНЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУ ҚҰРЫЛЫМЫ
МАҚСАТЫ
Тұрғындарды медициналық және фармацевтикалық көмекпен қамтамасыз етуді ұйымдастырумен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1999 жылғы БДҰ (ВОЗ) «Дәрілерді тиімді регламенттеу. Мемлекет не істеуі мүмкін?» деген құжатында, дәрілер табиғатының ерекше болуы оларға, халық тұтынатын тауарларды сату ыңғайынан ерекшеленетін арнайы ыңғайдың болуын талап ететіні атап көрсетілген. Дәрілік заттардың өндірісін, импортын, экспортын, сақтауын, бөлуін, сатуын және олармен қамтамасыз етуін регламенттеуге мемлекеттік құрылымдар жауапты болуы керек.
Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын заңдылық билік органдары, оның ішінде ҚР Денсаулық сақтау министрлігі анықтайды. ҚР ДСМ-нің құрылымына кіреді:
Фармацевтикалық қызметті республикалық деңгейде басқаруды ҚР ДСМ Фармацевтикалық бақылау комитеті жүргізеді, ал облыстық, қалалық (Алматы, Астана қалалары) деңгейде Денсаулық сақтау депаратаменті (фармацевтикаплық бақылау бөлімдері) жүзеге асырады.
Фамацевтикалық бақылау комитетінің ұйымдастыру құрылымы
Фармацевтикалық бақылау комитеті |
||||||
Дәрілік заттардың айналымына бақылауды басқару |
Дәрілік саясатты басқару |
Облыс, Алматы, Астана қалалары бойынша фармация комитетінің аймақ-тық бөлімшелері |
||||
Дәрілік заттардың сапасын бақылау бөлімі |
Дәрілік заттардың қолданылуын бақылау бөлімі |
Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру бөлімі |
Фармацевтикалық қызметке бақылау жасау бөлімі |
«Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық
техниканың сараптамасының Ұлттық орталығы» РМК
«Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың сараптамасының Ұлттық орталығы» РМК (әрі қарай Ұлттық орталық) дәрілік заттардың айналым сферасында мемлекеттік сараптау ұйымы болып табылады. Ол ҚР Үкіметінің 02.10.02 ж. № 1081 қаулысымен құрылды.
Ұлттық орталықтың негізгі мақсаты денсаулық сақтау саласында қауіпсіз, тиімді және сапалы дәрілік заттармен қамтамасыз ету бойынша қызметті жүзеге асыру болып табылады.
Міндеттеріне сәйкес Ұлттық орталық келесі негізгі функцияларды орындайды:
Ұлттық орталық вертикальды құрылым, оның құрамына республика региондарында орналасқан 12 аймақтық филиал кіреді. Аймақтық бөлімшелер, кәсіпорындарға сәйкестікті растау бойынша органдар және ҚР мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінде аккредитацияланған сынау зертханалары жатады.
ӘДЕБИЕТ
1. ҚР Үкіметінің 12.10.07 ж. № 944 «Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің кейбір сұрақтары туралы» қаулысы.
2. ҚР Үкіметінің 02.10.02 ж. № 1081 «Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың сараптамасының Ұлттық орталығы» РМК құру туралы» қаулысы.
3. ҚР ДСМ 26.12.07 ж. № 755 «Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Фармацевтикалық бақылау комитеті туралы Қағидасын бекіту туралы» бұйрығы.
4. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі, оның міндеттері.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің функциялары.
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің фармацевтикалық бақылау Комитеті, оның құрылымы.
4. ҚР ДСМ фармацевтикалық бақылау Комитетінің міндеті және функциялары.
5. ҚР ДСМ-нің дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың сараптамасының Ұлттық орталығының ұйымдастыру құрылымы.
ДӘРІС 3
ТАҚЫРЫП: ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ БӨЛШЕК БУЫНЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН
ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ
Фармацевтикалық бөлшек сауда мекемелерінің жұмыс принциптерімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәріхана ұйымдары, оның жіктелуі және функциялары.
2. Халыққа қызмет көрсететін дәріхана ұйымдарының қызмет стандарты.
ҚР 13.01.04 ж. «Дәрілік заттар туралы» Заңына сәйкес дәріхана ұйымдарына дәрілік препараттарды дайындайтын және босататын, дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада сатуды жүзеге асыратын кәсіпорындар жатады. Тауарқозғалысының логистикалық тізбегіндегі көтерме сауда буынынан бөлшек сауда буынының басты айырмашылығы тауарларды тікелей соңғы тұтынушыларға сату болып табылады.
Дәріхана ұйымдарының қызметінің басты мақсаты екі негізгі нәтижеге қол жеткізу болып табылады: маркетингтік (фармацевтикалық көмекті тұтынушылардың сұранысын барынша тиімді әдіспен қанағаттандыру) және экономикалық (қызмет рентабельділігін қолдау). Мақсатты жүзеге асыру бірқатар функцияларды орындаумен қамтамасыз етіледі, оны шартты түрде «тікелей» және «кері» жүріс әрекеттерімен беруге болады.
Соңғы тұтынушыға және ұйымды дамытуға бағытталған «тікелей жүріс» функцияларына жатады:
«Кері жүрістің» функцияларына жатады:
Бөлшек дәріхана кәсіпорындарының формаларын сипаттау үшін олардың айырмашылық белгілерінің негізінде жіктеуді жүргізуге болады (1 кесте)
1 кесте. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды сататын бөлшек кәсіпорындардың жіктелуі
Жіктелу белгісі |
Бөлшек сауда кәсіпорындарының түрлері |
Меншік формасы |
Жеке Мемлекеттік |
Коммерциялық ұйымдар қызметінің ұйымдастыру-құқықтық формасы |
Шаруашылық қоғамдар (акционерлік, қосымша жауапкершілігі бар және шектелген жауапкершіліктегі) Шаруашылық серіктестіктер (толық және коммандитті) Унитарлы кәсіпорындар (мемлекеттік) |
Ұйымдастыру типі |
Дәріхана Дәріханалық пункт Дәріханалық дүкен |
Қызмет көрсету контингенті |
Дәріханалық Ауруханалық Ауруханааралық |
Тауарлық ассортимент сипаты |
Бірегей Арнайы Профильді |
Орналасуы |
Қалалық және ауылдық Іскерлік, сауда орталықтарында, тұрғын үй аудандарында және т.б. орналасқан. |
Өндірістік функциясының болуы |
Өндірістік Өндірістік емес |
Жұмыс режимі |
Кәдімгі режим Кезекшілік Тәулік бойы |
Кооперация дәрежесі |
Дәріхана желілері Ассоциациялар |
Халыққа қызмет көрсететін дәріхана ұйымдарының қызмет стандарты
Дәріхана ұйымдары өз қызметтерін фармацевтикалық қызметті жүзеге асыруға белгіленген тәртіпте берілген лицензияның негізінде жүргізеді.
Халыққа қызмет көрсететін дәріханаларға қойылатын негізгі талаптар салалық стандартта, санитарлық ережелер мен нормаларда (25.03.02 ж.), ҚР ДСМ-нің 10.05.99 ж. № 238, 22.05.08ж. № 289 бұйрықтарында берілген, олар төмендегілерге талаптар қояды:
Фармацевтикалық нарықтың бөлшек сауда буынындағы функциялары спектрі ең көбі халыққа қызмет көрсететін дәріхана, ол жеке бөлек тұрған ғимаратта және де ғимраттың құрылымында орналасуы мүмкін. Дәріхана ұйымының маңдайшасында ұйымның түрі - «Дәріхана»; ұйымдастыру-құқықтық формасы және меншік формасы; ұйымның фирмалық аты; орналасқан жері; жұмыс режимі, мекен-жайы және телефоны көрсетілген тақтайша ілінуі керек.
Сауда залының танысуға ыңғайлы жерінде фармацевтикалық қызметке және қызметтің басқа түрлеріне берілген лицензияның көшірмесі, ұсыныстар кітабы, сонымен бірге төмендегілер туралы ақпараттар орналасуы керек:
Дәріхана ұйымындағы процестің сапасын қамтамасыз ету үшін дәріханада сапаны басқару жүйесі қалыптасу керек, оған ішкі еңбек тәртібінің ережесін, ішкі тексерулерді жүйелі жүргізу, қызметкерлердің кәсіби біліктілігін үнемі жоғарылату бойынша ережелерді жасау және т.б. кіреді.
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Дәріхана ұйымының қондырғысы, құралдары және эксплуатациясы. Санитарлық ережелер мен нормалар. 25.03.02 жылғы № 3.01.078.2002.
4. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәріхана ұйымының міндеттері.
2. Дәріхана ұйымының функциялары.
3. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада сататын кәсіпорындардың жіктелуі.
4. Халыққа қызмет көрсететін дәріхана ұйымының қызметінің стандартының негізгі қағидалары.
ДӘРІС 4
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНА ҰЙЫМДАРЫНЫҢ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЖАЛПЫ ПРИНЦИПТЕРІ
МАҚСАТЫ
Дәріхана ұйымдарының жұмыс принциптерімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау.
2. Лицензиялау принциптері.
3. Лицензиялау процедурасының практикалық аспектілері.
Кез келген елде дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ету және фармацевтикалық көмекті көрсету мақсатымен белгілі бір функцияларды орындайтын өзара біріге жұмыс жасайтын органдардың, орталықтардың және ұйымдардың жүйесі құрылады, оладың ішіндегі маңыздысы лицензиялау функциясы. БДҰ халықаралық сауд үшін Дәрілік препараттарды сертификаттау жүйесін құрды және жұмыс жасайды, соған сәйкес дәріілк препараттарды, өндірушілерді және көтерме сатушыларды лицензиялау жүргізіледі.
Қызметтің лицензияланатын түрі бұл ҚР аймағында жүзеге асыру үшін лицензия алуды талап ететін қызмет түрі.
Лицензиялаудың құқықтық негізі. Фармацевтикалық қызметті лицензиялаудың құқықтық негіздері ҚР заңдары, ҚР Үкіметінің қаулылары, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрықтары және тағы басқа да құқықтық актілері болып табылады.
Лицензиялау сұрақтары ҚР «дәрілік заттар туралы» Заңының баптарында да қамтылған. «Дәрілік заттардың өндірісін лицензиялауда» дәрілік заттарды өндіруге қойлыатын лицензиялық талаптар, қажетті құжаттардың тізімі, лицензияны алу шарттары және мерзімі анықталған.
Фармацевтикалық қызметпен айналысу үшін лицензияны алуға келесі құжаттар қажет (есірткі және психотропты заттардан басқа):
лицензияланатын қызметті жүзеге асыру үшін үй-жайды қолдануға ізденушіде лицензияның барын растайтын құжаттар;
лицензияланатын қызметті жүзеге асыруға қойлыатын талаптарға үй-жайдың сәйкестігі туралы белгіленген тіртіпте берілген санитарлық-эпидемиологиялық қорытындының көшірмесі.
Егер құжаттарды, үй-жайларды, басқа да шарттарды сараптау барысында төмендегілер анықталған жағдайда өтініш берушіге лицензияны беруден бас тартуы мүмкін:
а) құжаттарында бұрмаланған немесе анықталмаған ақпараттар болған жағдайда;
б) фармацевтикалық ұйым лицензиялық талаптар мен шарттарға сай келмегенде.
Фармацевтикалық қызметті жүзеге асыру үшін арнайы талаптарға сай келетін үй-жайлар. Фармацевтикалық қызметті жүзеге асыру үшін арнайы шарттар талап етіледі, сондықтан лицензиялау объектілері (ғимараттар, жабдықтар) белгілі бір шарттарға жауап беруі керек (мысалы, бөлмелеріің құрамы, олардың өзара байланысы). Қазіргі кезде дәріхана ұйымдарының бөлмелеірнің құрамын және мөлшерін анықтайтын бірнеше регламенттер бар. Дәріханаларды лицензиялау кезінде санитарлық ережелер мен нормаларды қолдануға болады, бөлмелер тауарлардың сақталуын қамтамасыз ету керек, санитарлық режимге және өрт қауіпсіздігінің талаптарына жауап беруі керек.
Қажетті құралдар мен жабдықталуы. Фармацевтикалық қызмет жүзеге асырылатын лицензиялау объектілеріне де, яғни құрал-жабдықтарға және басқа да техника құралдарына ерекше талаптар қойылады. Жабдықталуы мен құралдары заман талабына сай, санитарлық режим талаптарына жауап беретіндей боуы керек, гигиеналық сертификаттары бар және қолдануға ыңғайлы болуы керек.
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. ҚР 17.04.95 ж. № 2200 «Лицензиялау туралы» Заңы.
4. ҚР 31.01.06 ж. № 603-II «Техникалық реттеу туралы» Заңы.
5. ҚР ДСМ-нің 28.12.07 ж. № 1341 «Фармацевтикалық қызметке «дәрілік заттарды өндіру, дайындау, көтерме және бөлшек саудада сату) қызметке қойылатын біліктілік талаптарын және лицензиялау ережесін бекіту туралы» бұйрығы.
6. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау.в.
2. Лицензиялаудың құқықтық негіздері.
3. Лицензиялау принциптері.
4. Лицензиялаудың практикалық аспектілері.
5. Қандай жағдайларда өтініш берушіге лицензияны беруден бас тартуы мүмкін?
ДӘРІС 5
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНАНЫҢ ТАУАРЛАРДЫ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТ ТҮРЛЕРІН ҚАБЫЛДАУ, САҚТАУ ЖӘНЕ САТУ БОЙЫНША ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫЦЕЛЬ
Дәріхананың тауарларды және қызмет түрлерін қабылдау, сақтау және сату бойынша жұмыс тәртібімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Қор бөлімінің функциясы, оның құралдары және жабдықталуы.
2. Тауарлық бағалы заттарды сақтау принциптері.
3. Бөлімге жетекшілік жасау және жетекшінің міндеттері.
Дәріхананың функциялары: дәрілік заттарды және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды алу, сақтау, сату және есебін жүргізу. Бұл функцияларды дәріхананың қор бөлімі орындайды.
Қор бөлімі дәріхананың дәрілік препараттарға және медициналық мақсаттағы бұйымдарға күнделікті қажеттілігін анықтауды, дәріхана қоймасына және басқа жабдықтау ұйымдарына тапсырыс-талапты өз уақытында беруді, түскен дәрі-дәрмектерді саны және сапасы бойынша қабылдауды, улылығына, физикалық-химиялық қасиеттеріне және басқа да ерекшеліктеріне байланысты дұрыс сақталуын қамтамасыз етуді, сонымен бірге дәріхананың басқа бөлімдеріне, майда сауда желісіне, бекітілген емдеу алдын алу мекемелері мен ұйымдарына дәрі-дәрмектерді және бұйымдарды босатуды жүзеге асырады.
Тапсырыс-талапты дәріхана жазады және оны дәріхана қоймасына уақытында жеткізу керек. Улы және есірткі дәрілік заттарға, этил спиртіне тапсырыстар жеке бланкте және латын тілінде жазылады.
Дәріхана бөлімі тауарлық-материалдық құндылықтарды қабылдау, оларды сақтау және майда сауда желісі мен емдеу ұйымдарына босату үшін сәйкес бөлмелермен қамтамасыз етілуі керек.
Сақтаудың негізгі принциптеріне сәйкес дәрі-дәрмектер және дайын күйіндегі дәрілік заттар келесі көрсеткіштерді ескере отырып бөлек орналастырылады:
1) улылығы бойынша: а) улы және есірткі заттар; б) жалпы тізім;
2) қолдану тәсілі (ішкі және сыртқы);
3) физикалық-химиялық қасиеттері;
4) жарамдылық имерзімі шектелген дәрілік препараттар үшін белгіленген сақтау мерзімдері.
Улы және есірткі дәрілік заттарды сақтауға ерекше көңіл аударылуы керек.
Дәрілік қалпына қарамастан улы дәрілік заттар (ерекше улылардан басқалары), бөлек металл шкафтарда құлыпталған күйде сақталуы керек. Есірткі дәрілік заттар тек сейфтерде ғана сақталады.
Өте улы заттар [мышьякты ангидрид, кристалды натрий арсенаты, стрихнин нитраты, сынап дихлориді (сулема) және сынап оксицианиді] сейфтің ішкі құлыпталатын бөлігінде сақталады.
Улы және есірткі дәрілік заттар сақталатын материалды бөлменің терезелерінде метал торлар болуы керек, ал есігі темірмен қапталуы керек. Жұмыс аяқталғаннан кейін есіктер жабылып, мөрленеді.
Қор бөлімін меңгеруші және оның орынбасарлары басқарады. Мұнан басқа бөлімде фармацевт-технологтар және қаттаушылар жұмыс істеуі мүмкін.
Қаттаушының міндеттеріне келесі қызмет түрлері кіреді:
Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды
сатуды жүзеге асырудың негізгі принциптері
Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды бөлшек саудада сатуды жүзеге асырудың негізгі принциптеріне келесілер жатады:
1) дәрілік заттардың қауіпсіздігін, сапасын және тиімділігін қамтамасыз ету;
2) әрбір науқасқа көрсетілетін фармацевтикалық қызметтің сапасын қамтамасыз ету, деонтоло-гияны сақтау;
3) фармацевтикалық қызмет түрімен айналысуға мемлекеттік лицензиясы бар субъектілерден сәйкестік сертификаты бар және ҚР медициналық қолдануға рұқсат етілген, тіркелген дәрілік заттарды сатып алу;
4) дәрілік заттарды қабылдауды, сақтауды, сатуды және жоюды регламенттейтін нормативті құқықтық актілер белгілеген талаптарды сақтау;
5) тұтынушыға дәрілік заттарды дұрыс қолдану, сақтау туралы қажетті ақпаратты беру және оны тиімді пайдалануына мүмкіндік жасау.
Дәрілік заттарды сату тәртібі
Тұрғындарға дәрілік заттарды босату дәрігердің белгіленген тәртіпте жазылған және рәсімделген рецепті бойынша және рецептсіз жүргізіледі.
Дәрілік заттарды сатуға тиым салынады:
Амбулаторлық науқастарға этил спиртін таза күйінде «Компресс салуға арналған» немесе «Теріні өңдеуге арналған» деген жазулары бар рецепт бойынша, ал созылмалы аурумен ауыратын науқастарға «Арнайы тағайындау бойынша» деген жазуы бар, емдеу ұйымының «Рецептер үшін» деен мөрімен бекітілген рецепті бойынша босатылады.
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. ҚР ДСМ-нің 10.05.99 ж. № 238 «Дәріхана ұйымдарында, фармацевтикалық кәсіпорындарда және емдеу алдын алу ұйымдарында дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың әртүрлі топтарын сақта убойынша Нұсқаулықты бекіту туралы» бұйрығы.
4. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Қор бөлімінің міндеті және функциялары.
2. Дәрілік заттар мен дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды сақтауды ұйымдастыру принциптері.
3. Улы, есірткі және психотропты заттарды сақтаудың ерекшеліктері.
4. Қор бөлімінің персоналдарының міндеті:
а) меңгерушінің және оның орынбасарларының;
б) фармацевт-технологтың;
в) қаттаушының.
5. Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды бөлшек саудада сатуды жүзеге асырудың негізгі принциптері.
ДӘРІС 6
ТАҚЫРЫП: ҚОР БӨЛІМІНІҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ:
Студенттерді қор бөлімінің жұмысын ұйымдастырумен және әртүрлі топтағы дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сақтау ережесімен таныстыру.
ЖОСПАРЫ
Фармацевтикалық ұйымдарда тауарларды сақтау
Тауарларды сақтау дайын өнімді шағарғаннан бастап тұтынуға және жоюға дейінгі тауарқозғалысының барлық этаптарында жүргізіледі.
Тауарларды сақтау бұл тауарларды қойма бөлмелерінде орналастыру процесі, оладың сапасын және санын қамтамасыз ету мақсатымен оларға күтім жасау.
Сақтаудың негізгі міндеті тауарлар дың бастапқы қасиеттерінің тұрақтылығын немесе олардың аз ғана өзгеруін қамтамасыз ету болып табылады.
Тауарларды сақтауды ұйымдастырудың негізгі шарттары: сәйкес бөлмелердің болуы; қажетті сақтау режимін түзу; сақтау кезінде тауарларды орналастыруды ұйымдастыру.
Дәрілік заттар мен басқа да тауарларды сақтауға арналған
бөлмелерге қойылатын талаптар
Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың түгелдігін және жоғары сапасын қамтамасыз ету, олармен жұмыс жасау кезінде қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау, сонымен бірге әртүрлі ұйымдарда тауарларды сақтауға қойылатын талаптарды унификациялау мақсатымен Қазақтан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі арнайы регламенттерді шығарады. Қазіргі кездегі қолданыстағылары:
Дәріхана ұйымдарында әртүрлі дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сақтауды ұйымдастыру бойынша нұсқаулық (ҚР ДСМ 10.05.99 ж. №238 бұйрығымен енгізілген).
ДЗ мен ММБ сақтауға арналған бөлмелер құрылымы, құрамы, ауданының мөлшері және жабдықталуы бойынша дәріханалық қоймалар мен дәріханаларды лицензиялау талаптарына және қолданыстағы нормативті техникалық құжаттардың талаптарына сай болуы керек. Сақтау бөлмелерінің құрылымы, эксплуатациясы және құрал-жабдықтары ДЗ мен ММБ түгелдігін қамтамасыз етуі керек. Ол үшін сақтау бөлмелері күзет және өртке қарсы құралдармен жабдықталады.
Қойма бөлмелері мен материалды бөлмелерде фармацевтикалық тауарлардың қасиетіне байланысты болатын белгілі бір сақтау жағдайлары сақталуы тиіс. Сақтау жағдайларының негзгі параметрлеріне (ауа температурасы мен ылғалдылығы) бақылау жасау үшін әрбір бөлмеде термометр және гигрометр (немесе психрометр) болуы керек.
Ауа температурасы мен ылғалдылығы рұқсат етілетін қалыпты нормадан ауытқып тұратын климатикалық аймақтарда сақтау бөлмелері кондиционерлермен жабдықталады.
Есірткі заттарды сақтауға арналған бөлмелерді техниалық жағынан және күзет-өртке қарсы құралдармен жабдықтауға қойылатын типтік талаптар ҚР ДСМ 07.04.05 ж. № 173 бұйрығымен бекітілген. Бұл құжатта есірткі дәрілік заттары бар бөлмелердіқорғау үшін күзет және өртке қарсы сигнализация жүйелерін құру принциптері және жүргізілетін негізгі шаралары анықталған.
Есірткі заттар, психотропты және улы заттар сейфте сақталлуы керек. Техникалық бекітілген бөлмелерде есірткі заттарды металл шкафтарда сақтауға болады. Жұмыс күні аяқталғаннан кейін олар мөрленеді және мөрленеді. Сейфтің кілттері, мөр және пломбы матпериалды жауапты адамда сақталады.
Өртке қауіпті, жарылғыш және тез тұтанатын заттарды
сақтауға арналған бөлмелер
Жарылғыш қаупі бар заттарға калий перманганаты және күміс нитраты, ал жарылғыш заттарға нитроглицерин жатады. Тез тұтанатын заттар бұл этил спирті және спиртті ерітінділер мен тұнбалар, эфир және эфирлі ерітінділер мен сығындылар, скипидар, сүт қышқылы, хлорэтил, коллодий, клеол, Новиков сұйықтығы, органикалық майлар, рентоген пленка лары жатады. Жеңіл жанатын заттарға таңу материалдары (мақта, дәке және т.б.), үкірт, глицерин, өсімдік майлары, дәрілік өсімдік шикізаттары жатады.
Өртке қауіпті заттар, жарлығыш қоспа түзуге бейім заттар, сонымен бірге ауамен, сумен, жанғыш заттармен әрекеттескенде немесе күн сәулесінің әсерінен өздігінен жануға бейім заттар жоғары температура мен механиалық әсерлерден қорғалған жағдайда бөлек сақталуы тиіс.
Жарылғыш және тез тұтанатын заттар бөлек бөлмелерде сақталады (құрғақ, тура түсетін күн сәулесінен, жауан-шашыннан қорғалған бірінші қабатта орналасқан,темірбетон аралығы және темір есігі бар бөлмелерде).
Қоймалар мен жүкті түсіру алаңдарының едендері қатты әрі біртегіс болуы керек. Бөлмелердің едендері цементтелген, бөлме есігінен ішке қарай сәл құлдиланған болу керек. Еденді тегістеу үшін тақтай немесе темірді қолдануға болмайды.
Өртке қауіпті және жарылғыш ДЗ сақтауға арналған қойма бөлмелері сәйкесінше белгілі бір жүкке есептелген жанбайтын тұрақты сөрелермен және поддондармен жабдықталады.
Дәріханаларда өртке қауіпті және жарылғыш заттарды сақтау үшін жеке бөлмелер болады. Есігі 0,7 м-ден және биіктігі 1,2-ден кем болмайтын есігі бар жанбайтын шкафтарда 10 кг-ға дейін тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды сақтауға болады.
Электр желісі, жарықтандыратн арматура және электр жабдықтары өрт қауіпсіздігін сақтай отырып орындалады. Газ балондары вертикальды күйде сақталады, оттегі жастықшалары баллондардың жанында ілінген күйінде сақталады.
ӘДЕБИЕТ:
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
ЛЕКЦИЯ 7
ТАҚЫРЫП: РЕЦЕПТЕРДІ ҚАБЫЛДАУ ЖӘНЕ ДӘРІЛЕРДІ БОСАТУ БОЙЫНША
ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҰМЫСТАРЫ. РЕЦЕПТЕРДІҢ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ
САРАПТАМАСЫ
МАҚСАТЫ:
Студенттерді рецептерді қабылдау тәртібімен, рецептерге фармацевтикалық сараптаманы жүргізумен және рецептуралық дәрілік заттарды босату тәртібімен таныстыру
ЖОСПАРЫ:
Рецепт дәрігердің (фельдшердің, акушердің) фармацевтке дәрілік затты дайындау және босату туралы жазбаша өтініші.
Рецептің келесі сипаттағы бірнеше белгілері бар:
Рецептің фармацевтикалық сараптамасы дәріханаға түскен рецептердің рецептерді жазу ережесі және рецепт бойынша дәрілерді босату тәртібі бойынша регламентке сәйкестігін бағалау. Рецептке фармацевтикалық сараптаманы жүргізу технологиясын регламенттейтін негізгі құжат ҚР ДСМ 2008 жылғы 21 мамырдағы №289 «Рецептерді жазу ережесін және құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттардан басқа дәрілік заттарды босату тәртібін бекіту туралы» бұйрығы.
Рецептерге фармацевтикалық сараптаманы жүргізу процедурасы келесі негізгі этаптардан тұрады: рецепті жазған адамның құқығын анықтау, рецептуралық бланк формасының және ондағы негізгі және қосымша реквизиттердің рецепті жазудың белгілеген реквизиттеріне сәйкестігін, сонымен бірге рецептің белгіленген тәртіпте дәріхана ұйымынан дәрілік затты босату тәртібіне сәйкестігін анықтау (1 кесте).
Дәрілік заттарға рецепт жазуға келесі медициналық қызметкерлердің құқы бар:
Дәрілік заттарды негізсіз тағайындағаны және препараттың мөлшерін дұрыс тағайындамағаны үшін дәрігер, тіс дәрігері, фельдшер, акушерка ҚР заңдылығында қарастырылған тәртіптік, әкімшілік және басқа да жауапкершілікте болады.
1 сурет. Дәріхана ұйымдарында рецепті қабылдау және дәрілерді босату тәртібі
Рецептік бланк формасының
дәрілік жазбаға сәйкестігі
Міндетті реквизиттерінің Дәрігермен келісу
болуы немесе рецепті нау-
қасқа қайтару
Қосымша реквизиттерінің
болуы
Рецепті дұрыс жазыл-
маған рецептер жур-
Рецепті жазған адамның налында тіркеу
құқының болуы
Жазбаның және қолдану
тәсілінің дұрыс ресімделуі
Рецептегі ингредиенттердің
сиымдылығы
Улы, есірткі және психотропты
заттардың ЖРМ және ЖТМ Рецептерді сақтау
және жою
ДЗ белгіленген босату
нормалары ДП босату
Рецептің жарамдылық Рецепті төлеу
мерзімі
Рецепт бойынша Рецептің құнын анықтау Квитанцияны беру
дайындау
Рецепті тіркеу Сигнатураны ресімдеу
(қажет болған жағдайда)
ҚР ДСМ қолдануға рұқсат етілмеген дәрілік заттарға; тек емдеу алдын алу ұйымдарында қолданылатын дәрілік заттарға (наркозға арналған эфир, хлорэтал, фентанил, сомбревин, калипсол, фторотан, кетамин және т.б.) рецепт жазуға рұқсат етілмейді.
Рецептуралық дәрілік препараттарды босату технологиясы келесі процедуралардан тұралы:
ӘДЕБИЕТ:
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
ДӘРІС 8
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНАДА ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ ДАЙЫНДАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ:
Студенттерді дәріханада дәрілік заттарды дайындау тәртібімен таныстыру.
ЖОСПАРЫ:
Дәрілік заттарды дайындау бойынша дәріхана қызметі сипатталады:
ҚР «Дәрілік заттар туралы» Заңына сәйкес (2004 ж.) дәріхана, Қазақстан Республикасында тіркелген дәрілік заттардың негізінде препараттарды дайындайды. Фармацевтикалық қызметке лицензиясы бар дәріханада, дәрілік заттарды дайындау дәрілік заттардың сапасын бақылау органымен бекітілген ережелер бойынша жүргізіледі.
Өндірістік қызметі үшін дәріханаларда арнайы бөлмелер ассистенттік бөлмелер жаб-дықталады, оның ауданы дәріхана жұмысының көлеміне байланысты болады. Ассистенттік бөл-ме келесідей жабдықталуы керек: арнайы дәріханалық жиһазбен; приборлармен; дәрілерді да-йындауға, араластыруға, сүзуге, қаттауға, этикеткалауға, буып-түюге және арналған құрал-жаб-дықтармен; улы, есірткі дәрілік заттарды және этил спиртін сақтауға арналған сейфтермен (ар-найы шкафтармен); штангластармен; салмақты, көлемді және меншікті үлесін өлшеуге арналған құралдармен; дәрілік заттарға химиялық бақылауды жүргізуге арналған химиялық реактивтермен.
Дәрілерді фармацевт-технологтар және фармацевтер дайындайды.
Ауысымның басында және соңында фармацевтер және қаттаушылар өз жұмыс орында-рын барлық қажетті заттармен қамтамасыз етеді, салмақ өлшегіш приборлардың дәлдігін, кіші механизация құралдарының дұрыстығын, қолданылатын ыдыстың тазалығын тексереді. Дәрілік заттарды дайындау тәртібі мен мөлшерлеу тәртібін регламенттейтін нұсқаулықтар мен қағидалардың талабын ескере отырып технологиялық ережелерге сәйкес дайындайды.
Ірі дәріханаларда фармацевтер арасында еңбекті бөлу енгізілген. Оларда келесідей дәрілік заттарды дайындайтын жұмыс орындары ұйымдастырылады:
Фармацевтердің жұмыс орындары басқа бөлмелермен (материалдық бөлме, жуу бөлмесі және т.б.) дыбыс және жарық сигнализациясымен байланысуы керек. Көмекші жұмыстармен және дайындалған дәрілерді мөлшерлеумен айналысатын қаттаушылар үшін ассистенттік стол-да екі жұмыс орны ұйымдастырылуы мүмкін. Жұмыс көлемі үлкен болмайтын дәріханаларда дәрілерді дайындау және сапасын бақылау үшін бір жұмыс орны ұйымдастырылады.
Құрамында улы және есірткі заттары бар дәрілік заттарды дайындауда ерекше мұқият болу керек. Дәрілік заттың құрамына кіретін улы және есірткі заттарды провизор-технолог сақтау орнында фармацевтің қатысында өлшейді, сонан кейін штангласты қайтадан орнына қояды.
Стерильденетініне қарамастан инъекцияға арналған дәрілік қалыптар асептикалық жағдайда дайындалуы керек.
Асептикалық блок қызмет көрсету залынан, санитарлық бөлмелер мен қаттау бөлмелерінен алыс орналасады. Блок үш бөлмеден тұрады: асептикалық, предасептикалық (тамбур) және стерильдеу бөлмесі. Асептикалық бөлмеде дәрілік қалыптар дайындалады. Стерильдеу бөлмесінде жылу- және бу бөлетін аппаратуралар орналасады. Асептикалық және стерильдеу бөлмелері бір-бірімен тамбур арқылы жалғасады, ол шлюздің ролін атқарады, яғни асептикалық бөлме ауасының сырттан ластанбауына кедергі жасайды.
Инъекцияға арналған дәрілік қалыптарды дайныдау кезінде қатаң тиым салынады:
а) құрамына кіретін ингредиенттердің химиялық сиымдылығы туралы мәліметтер;
б) дайындау технологиясы;
в) стерильдеу режимі мен бақылау әдістері түрлері.
Дайындағаннан кейін дәрілік қалыпты бірден қолданыстағы ережелерге сәйкес бақылауға жібереді: стерильдеу дайындағаннан кейін 1,5 сағаттан кешіктірмей жүргізіледі. Стерильдеу параметрлері арнайы журналда тіркеледі. Инъекцияға арналған ерітінділерді қайталап стерильдеуге болмайды.
ӘДЕБИЕТ:
5. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
ДӘРІС 9
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛЕРДІҢ САПАСЫНА ДӘРІХАНАІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ
Студенттерді дәріханаішілік бақылаудың түрлерімен және дәріханада дайындалатын дәрілік заттардың сапасын бағалаумен таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру.
2. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері.
Тұрғындарға көрсетілетін дәрілік көмектің сапасы көп жағдайда дәрі-дәрмектердің өндірудің барлық стадиясында сәйкес бақылаумен қамтамасыз етілуіне және сақталуына байланысты болады. ДЗ сапасы дәріханаға түскеннен бастап науқасқа босатылғанға дейін бақылауда болады.
Дәріханаішілік бақылау дәрілік заттарды дайныдаудың барлық стадияларын қамтиды. Ол екі бағытта жүзеге асырылады:
дәрілік заттарды дайындау процесінде қолданылатын дәрілік заттардың және басқа да заттардың сапасын бақылау, дәріханада препараттарды сақтау ережесін орындау, дәріхана ыдыстарын, көмекші материалдарды және т.б. дұрыс өңдеу, тазартылған суды, инъекцияға арналған суды, концентраттарды, жартылай фабрикаттарды және т.б. алу және сақтау ережелерін орындау;
дайындалған дәрілік щзаттардың сапасын бақылау ДЗ дайындау технологиясы мен рецептерді қабылдау ережесін сақтау, дәріханаішілік бақылаудың барлық түрлерін жүргізу.
Дәріханада дайындалатын барлық ДЗ ҚР ДСМ фармация, фармацевтикалық және медици-налық өнеркәсіп Комитетінің 02.06.03 ж. № 85 «Дәріханада дайындалған дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша Нұсқаулық» және «Дәріханада дайындалған дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша Нұсқаулық» бұйрығына сәйкес дәріханаішілік бақылау жүргізіледі.
Дәріханада дайындалған дәрілік заттардың сапасына жүргізілетін дәріханаішілік бақылау түрлері
Дәріханада дайындалған дәрілік заттар (соның ішінде дәріханаішілік дайындау), қатталған өнімдер, концентраттар және жартылай фабрикаттардың барлығына дәріханаішілік бақылау жүргізіледі. Дәріханадан босату кезінде барлық дәрілік заттарға міндетті түрде жазбаша және органолептикалық бақылау, таңдамалы, сұрақты және физикалық бақылау, сонміен бірге химиялық бақылау жүргізіледі.
Дәріханаішілік бақылау түрлерінің жіктелуі
ДЗ сапасын дәріханаішілік бақылау
Міндетті бақылау Таңдамалы бақылау 1. Кабылдау кезіндегі бақылау
2. Босату кезіндегі бақылау
1) жазбаша бақылау 1) сұрақты бақылау
2) органолептикалық 2) физикалық бақылау
бақылау 3) химиялық бақылау
Дәріхананың өндірістік қызметіне, ескерту іс-шараларын орындауына, сонымен бірге дәріханада дайындалған дәрілік заттардың сапасына бақылауды жүзеге асыру үшін дәріхана дәрілік заттарды сертификаттау бойынша органмен немесе аккредитацияланған сынау зертханаларының бірімен бақылау-аналитикалық қызмет көрсету туралы келісім бекітеді.
Дәріханада дайындалған дәрілік заттардың сапасына физикалық-химиялық бақылауды жүргізу үшін фармацевт-аналитиктің арнайы жұмыс орны жабдықталады. Жұмыс орны дәріханада аналитикалық жұмыстарда қолданылатын өлшеу құралдарының типтік жиынтығымен, сынау құралдарымен, реактивтермен (осы Нұсқаулықтың 4 қосымшасы), сонымен бірге дәрілік заттардың айналым сферасында қолданылатын ҚР нормативті-құқықтық актілерімен және анықтама әдебиетімен жабдықталады.
Дәрілік заттарды дайындауға құқы бар дәріханаларда, дәрілік заттардың сапасына физикалық-химиялық бақылауды жүргізу үшін аналитикалық жұмыстарда қолданылатын өлшеу құралдарының типтік жиынтығымен, сынау құралдарымен, реактивтермен (осы Нұсқаулықтың 4 қосымшасы), сонымен бірге дәрілік заттардың айналым сферасында қолданылатын ҚР нормативті-құқықтық актілерімен және анықтама әдебиетімен жабдықталған фармацевт-аналитиктің арнайы жұмыс орны жабдықталады.
Фармацевт-аналитиктің жұмыс орны асептикалық блокқа, дефектар бөлмесіне және ассистенттік бөлмеге жақын жерде арнайы бөлмеде орналасады.
Осы жұмысқа бірінші рет тағайындалып отырған фармацевт-аналитик келісім-шарт негізінде аккредитацияланған сынау зертханасында немесе дәріханада жұмыс өтілі 3 жылдан кем емес фармацевт-аналитиктің жұмыс орнында стаждық курстан өтуі керек.
Фармацевт-аналитик 5 жылда 1 рет біліктілігін жоғарылату курсынан өтіп тұруы керек.
Фармацевт-аналитик білу керек: фармацевтикалық талдаудың теоретиялық негіздерін; Мемлекеттік Фармакопеяның жалпы баптарын, ДЗ сапасын бақылауды регламенттейтін бұйрықтарды, инструкцияларды, әдістемелік нұсқауларды, фармацевтикалық қызметті регламенттейтін заңдылық актілерін; дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сертификаттау ережелерін; рецепті (талапты) жазу және рәсімдеу ережесін; дәрілік қалыптарды дайныдау технологиясын; санитарлық-гигиеналық және эпидемияға қарсы режимдердің ережесін; ДЗ сапасына жүргізілетін дәріханаішілік бақылаудың барлық түрлерін; дәріхана жағдайында дәрілік заттардың сапасын талдаудың экспресс әдістерін; ДЗ сапасына жүргізілетін сандық талдау әдістерін.
Дәріханада дайындалған дәрілік заттардың сапасын бағалау бойынша Нұсқаулыққа сәйкес екі термин қолданылады: «Қанағаттандырады» («Жарамды өнім»), «Қанағаттандырмайды» («Жарамсыз»).
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
3. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)
1. Дәрілік заттардың сапасына дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру.
2. «Дәріханада дайындалатын дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша Нұсқаулық».
3. Ескерту іс-шаралары.
4. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері және жіктелуі.
5. Дәрілік заттардың сапасын бағалау.
ДӘРІС 10
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛЕРДІ РӘСІМДЕУ ЖӘНЕ БОСАТУ БОЙЫНША ДӘРІХАНА ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ
Дәрігерлердің рецепті және емдеу алдын алу ұйымының талаптары бойынша дәріханада дайындалған дәрілерді рәсімдеу және босату бойынша ережелермен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәріхана жағдайында дайындалған дәрілік қалыптарды рәсімдеудің бірыңғай ережелері.
2. Дәрілік заттарды таңбалау.
3. Дәрілік заттарды босату.
Дәріханада дайындалған дәрілердің барлығы сәйкес этикеткалармен рәсімделеді. № 90-П бұйрығына сәйкес, дәріхана этикеткаларының түстері келесідей: жасыл түсті «Ішке», сарғыш түсті «Сыртқа», көк түсті «Инъекцияға арналған» және қызғылт түсті «Көз тамшылары» және «Көз жағылмалары».
Барлық этикеткаларда типографиялық тәсілмен «Балалардан қорғау керек» деген ескерту жазбасы және дәріге сәйкес жазбалар жасалады: «Салқын және жарықтан қорғалған жерде сақтау керек», «Қолдану алдында араластыру керек», «Балаларға арналған», «Жүрекке арналған», «Абайлап қолдан», «Оттан қорға», «Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек». Этикеткалардың мөлшері дәрілік зат босатылатын ыдыс және тығынға байланысты белгіленеді.
Дәріханаішілік дайындау және қаттау қолданылуына сәйкес келесі этикеткалардың түрлерімен рәсімделеді: «Ішке», «Көз тамшылары», «Көз жағылмасы», «Жағылма», «Мұрын тамшысы», «Сыртқа», «Инъекцияға арналған». Бұл дәрілік заттарды рәсімдеуге арналған этикеткаларда жеке дайындалған дәрілердің рәсімдеуде қолданылған элементтер белгіленеді, онан басқа сериясы және дәрілік заттың құрамы көрсетіледі.
Сериясын санмен көрсетеді, ол қаттау жұмысының журналындағы реттік нөмірмен сәйкес келеді, оның қасына дәрілік заттың дайындалған күні қойылады.
Құрамында улы заттары бар дәрілерді рәсімдеуге ерекше көңіл бөлінеді. Оларды мөрлейді, тығындарын шайырмен немесе металл қалпақпен жабады. Қара фонда ақ шрифтпен улы дәрілік заттың аты, айқасқан жілік және бас сүйегінің суреті, «У» және «Абайлап қолдан» деген жазулары бар ескерту этикеткасымен рәсімделеді.
Дәрілік затты толығымен рәсімдеуді (этикеткасы мен сигнатурасын жазу және жабыстыру) осы жұмыс тапсырылған дәріхана қызметкерлері орындайды фармацевт-технолог немесе фармацевтің ассистенті.
Таңбалау. Барлық дәрілік қалыптарды рәсімдеуге арналған этикеткаларда келесі белгілер болуы керек:
1. Тұрғындарға арналған жеке дайындау: эмблема (жыланы бар тостағанша); дәріхана меншігінің аты; дәріхана №____; рецепт №; науқастың аты-жөні; қолдану тәсілі (ішке, сыртқа, инъекцияға арналған) немесе дәрілік қалып түрі (көз тамшылары, жағылма және т.б.).
2. дәріханаішілік дайныдау және қаттау: эмблема (жыланы бар тостағанша), дәріхана меншігінің аты; дәріхана № ____; қаттау жұмысының журналындағы реттік нөмірге сәйкес сериясы; қолдану тәсілі (ішке, сыртқа, инъекцияға арналған) немесе дәрілік қалып түрі (көз тамшылары, жағылмасы және т.б.).
Дайындалған, тексерілген және босатуға дайын дәрілік заттар рецептуралық бөлмеге берледі, онда олар айналмалы шкафтарда орналастырылады. Айналмалы шкафтарда орындар 00-ден 99-ға дейін нөмірленеді. Рецептің соңғы екі саны бойынша дәрілік зат айналмалы шкафтың сәйкес ұяшығына қойылады. Құрамында улы және есірткі заттары бар дәрілік заттарды аузы құлыпталып жабылатын бөлек шкафтарда орналастырады, ал тез бұзылатын заттар мұздатқышта. Жаңа туылған сәбилерге арналған дәрілік заттар бөлек шкафтарда сақталады.
Дәрілік заттарды босату
Дәріхана жұмысында ең жауапты кезеңдердің бірі экстемпоральды дайындалған дәрілік заттарды босату болып табылады.
Дәріханада дайындалған дәрілік затты босату алдында фармацевт-технолог сәйкестігін мұқият тексеруі керек: дәрілік заттың бумасының оның құрамына кіретін ингредиенттердің физикалық-химиялық қасиеттеріне; дәрілік заттың рәсімделуінің қолданыстағы нормативті құжаттардың талаптарына; рецепте көрсетілген дәрілік заттардың мөлшерінің науқастың жасына; рецепт және этикеткадағы нөмірдің; квитанциядағы, этикеткадағы және рецептегі науқастың аты-жөнінің; рецепт көшірмесінің рецептегі жазбаға.
Мұнан басқа, фармацевт-технолог немесе дәрілік затты босататын басқа тұлға келесі мәліметтерді тексереді: рецепті қабылдаған, дәрілік затты дайындаған және сапасын тексерген адамдардың қолының болуын; дәрілік затты қолдану тәсілінің көрсетілуін; түсін, мөлдірлігін, консистенциясын және дәрілік заттың сыртқы түрін, сонымен бірге рецепте жазылған ингредиенттердің және олардың мөлшерлерінің сәйкестігін, рецептің паспортындағы фармацевтің жазбасының.
Осы мәліметтердің дұрыстығын тексергенн ен кейін ғана фармацевт-технолог қолдану тәсілін және үй жағдайында сақтау жағдайын түсіндіре отырып науқасқа дәрілік затты бере алады. Және де рецептің екінші бетіне және рецептің паспортына дәрілік затты бергендігі туралы қолын қояды.
ӘДЕБИЕТ
1. ҚР ДСМ-нің 26 тамыз 1993 жылғы № 90-П «Қазақстан Республикасының дәріхана ұйымдарында дайныдалған дәрілік заттарды рәсімдеу туралы» бұйрығы.
2. ҚР ДСМ-нің 2 маусым 2003 жылғы № 85 «Дәріханаішілік бақылауды жүргізу бойынша Нұсқаулықты бекіту туралы» бұйрығы.
3. ҚР ДСМ-нің 21 мамыр 2008 жылғы № 289 «Құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттардан басқа дәрілік заттарға рецепті жазу және босату Ережесін бекіту туралы» бұйрығы.
4. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
5. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
6. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)
1. Дәріханада дайындалған дәрілік заттарды рәсімдеудің бірыңғай ережесі.
2. Дәрілік заттарды таңбалау.
3. Этикеткалардың түрлері.
4. Ескерту жазбалары.
5. Дәрілік заттарды босату кезіндегі бақылау.
6. Дәрілік заттарды босату.
ДӘРІС 11
ТАҚЫРЫП: СТАЦИОНАРДАҒЫ НАУҚАСТАРДЫ ДӘРІЛЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
МАҚСАТЫ
Ауруханалық және ауруханааралық дәріханалардың жұмысымен, сонымен бірге стацтионардағы науқастарды дәрімен қамтамасыз ету тәртібімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Ауруханалық дәріхананың ұйымдастыру жұмысы.
2. Ауруханааралық дәріхананың ұйымдастыру жұмысы (ААД).
3. Ауруханааралықдәріхананың ұйымдастыру құрылымы. ААД фармацевт-технологтың функциялары және оларға арналған арнайы жұмыс орындары.
Отандық денсаулық сақтауды ұйымдастырудың негізгі принциптерінің бірі әртүрлі сатыларда көрсетілетін медициналық және фармацевтикалық көмектің бір-бірімен байланыстылығы - амбулаторлық-емханалық, жартылай стационарлық, стационарлық және реабилитациялық (санаториялық және емдік-еңбектік).
Қазіргі кезде стационардағы науқастарды фармацевтикалық қызмет көрсету үшін емдеу алдын алу ұйымдары мен фармацевтикалық ұйымдардың өзара әрекетінің әртүрлі ұйымдастыру модельдерін қолданады:
ауруханалық дәріхана бір емдеу алдын алу ұйымын қамтамасыз етеді және оның бөлімі ретінде жұмыс істейді;
ауруханааралық дәріхана (ААД) бірнеше емдеу ұйымдарына қызмет көрсетеді;
тұрғындарға және ЕАҰ-на қызмет көрсететін дәріхана.
Қазіргі кездегі стационардағы науқастарға қызмет көрсетудің мақсаты емдеу технологиясын және аурудың профилактикасын тиімді, қауіпсіз және экономикалық тиімді дәрілік, диагностикалық, таңу заттарымен және де медициналық мақсаттағы басқа да заттармен, медициналық техникамен қамтамасыз ету.
Көрсетілген мақсатқа қол жеткізу келесі міндеттерді шешумен қамтамасыз етіледі:
емдік процеске қажетті заттардың ассортиментін анықтау;
бас дәрігермен келісе отырып қолда бар қаржылық ресурстардың шегінде немесе бөлінген ассигнования негізінде қажетті тапсырыс көлемін жоспарлау;
ЕАҰ формулярлық тізімдерін құру және нарықта бар дәрілік препараттарға фармакоэкономикалық бағалау жүргізу;
тауарды қабылдауды және оны сақтауды ұйымдастыру;
дәріхана ұйымының өндірістік мүмкіндіктері болған жағдайда ЕАҰ бөлімдерінің талаптарына сәйкес дәрілік қалыптарды дайындау;
ЕАҰ талаптарына фармацевтикалық сараптама, оларға түзетулер енгізу және талап бойынша талап етілген тауарлар ассортиментін босату;
бөлімдерде дәрілік препараттардың дұрыс сақталуына бақылау жасау;
бас дәрілік препараттарды таңдау, қолдану, артықшылығы, сақтау және есебін жүргізу мәселелері бойынша ЕАҰ мамандарына ақпараттыұ-кеңестік көмекті көрсету;
стационардағы науқастарға фармацевтикалық қызмет көрсетуге маркетингтік және экономикалық талдау жүргізу.
Ауруханалық дәріханалардың жұмыс көлемі төсек санына және олардың профиліне байланысты болады.
Ауруханааралық дәріхананың жұмыс көлемі тауарайналымының шамасымен немесе тауарайналымының шамасы және қызмет көрсететін төсек санымен анықталады.
Ауруханааралық дәріхананың рецептурасының сипаттамасы қызмет көрсететін ЕАҰ-ның профиліне байланысты болады. Дегенмен экстемпоральды рецептураның жалпы көлеміндегі негізгі үлесті (80-90%) сұйық дәрілік қалыптар құрайды, оның ішінде инъекцияға арналған ерітінділер.
Ауруханааралық және ауруханалық дәріханаларда дайындалатын кейбір дәрілік қалыптарда күнделікті қажеттілік болады, сондықтан оларды үлкен мөлшерде дайындайды. Жиі кездесетін жазбалар бойынша дәрілік қалыптар бұл дәріханаларда барлық рецептураның 50%-дан астамын құрайды.
Жұмыс орындарының саны дәріхананың жұмыс көлемімен және оның өндірістік қызметінің спецификасымен анықталады. Барлық жұмыс орындары сәйкес құрал-жабдықтармен, приборлармен, механизация құралдарымен, анықтама әдебиетімен, көмекші материалдармен және т.б. жабдықталады.
Стационардағы науқастарға тиісті фармацевтикалық қызметті көрсетуге дәріханалық ұйымдар мен мекемелерді санитарлық ережелер мен нормаларға сай келетін бөлмелермен, құрал-жабдықтармен, инвентармен, техникалық және шаруашылық жабдықтау нормаларына сәйкес приборлармен және аппараттармен, қызмет көрсететін ұйымдардың қажеттілігін қанағаттандыратын ассортиментпен, анықтамалық әдебиетпен және т.б. қамтамасыз еткен жағдайда қол жеткізуге болады.
Ауруханалық және ауруханааралық дәріханалардың бөлмелерінің құрамының айырмашылығы, оларда сауда залы болмайды.
ЕАҰ дәріханасы мен ауруханааралық дәріханада тауарлық-материалдық заттарды сақтау тұрғындарға қызмет көрсететін дәріханалардағы сияқты ҚР ДСМ-нің 10.05.99 ж. № 238 бұйрығына сәйкес жүргізіледі. Есірткі, психотропты және улы заттар мөрленген және пломбыланған сейфтерде сақталады ҚР ДСМ-нің 07.04.05 ж. № 173 бұйрығы.
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
4. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)
1. Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасы, оның міндеті және функциялары.
2. Емдеу алдын алу ұйымдарының дәріханаларының түрлері.
3. Аурухана аралық дәріхана, оның міндеті және функциялары.
4. Аурухана аралық дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
5. Ауруханааралық дәріханадағы фармацевт-технологтардың функциясы.
ДӘРІС 12
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ПРЕПАРАТТАРҒА СҰРАНЫСТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ЖӘНЕ
ҚАЖЕТТІЛІКТІ АНЫҚТАУДЫҢ НЕГІЗГІ ПРИНИЦПТЕРІ
МАҚСАТЫ: Арнайы әсер ететін, нормаланатын дәрілік заттар мен әсер спектрі кең дәрілік заттарға тұрғындар мен емдеу алдын алу ұйымдарының қажеттілігін анықтау әдістерімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәрілік препараттарға қажеттілікті анықтаудың маңызы.
2. Дәрілік препараттарды тұтыну түрлері. Дәрілік препараттарға қажеттілікті қалыптастыратын факторлар.
3. Дәрілік препараттарға қажеттілікті анықтау әдістерінің жіктелуі.
4. Арнайы әсері бар, қатаң нормаланатын және әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау әдістері.
Нарық - бұл өндіріс және тұтынумен тығыз байланысты экономикалық қызметтің объективті қажетті сферасы. Нақты тұтынушыны білу және оның барлық талаптарына икемді жауап бере білу қазіргі кезде маңызды болып табылады, өйткені онсыз тауарлардың сатылуы, кәсіпорын кірісінің жоғарылауы қамтамасыз етілмейді.
Дәрілік зат бұл тауар, яғни сатуға арналып шығарылған адам еңбегінің өнімі.
Тауарлық саясатты жүргізе отырып, кәсіпорын немесе фирма, сапасы және бәсекелестік мүмкіндігі жоғары, яғни тұтынушылар басқа тауарларға қарағанда сатып алуға ұмтылатын өнімдерді шығаруды мақсат тұтады. Дәрі-дәрмектерге қажеттілікті зерттеу және анықтау келесілермен байланысты:
1) нақты тұтынылуын анықтаумен;
2) оларға сұраныстың өзгеруіндегі заңдылықтарды анықтаумен;
3) тұтынылуға әсерін тигізетін факторлардың толық комплексін ескерумен.
Нақты қажеттілікті білу өндіріс ассортиментін дұрыс анықтауға, тауарлардың бір түрі бойынша тапшылықты азайтуға және басқа тауарлардың жатып қалуын болдырмауға мүмкіндік береді. Басқа жағынан, дәрі-дәрмектерге және басқа медициналық тауарларға қажеттілікті дұрыс анықтау тұрғындарды және емдеу алдын алу ұйымдарын қажетті дәрілік препараттармен барынша қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Дәрі-дәрмектерге қажеттілікті дұрыс анықтау мәселесі дәріхана ұйымдарында және дәрі-дәрмекті жеткізумен айналысатын әртүрлі фирмаларда жетекші орындарды алады.
Барлық дәрілік препараттар үш топқа бөлінеді:
а) арнайы әсер ететін препараттар;
б) құрамында есірткі зат болуына байланысты тұтынылуы қатаң нормаланатын препараттар;
в) әсер спектрі кең препараттар.
Арнайы әсер ететін препараттардың тұтынылуы негізінен ауыруға және бір науқасты емдеу үшін бір жылға тағайындалатын дәрі-дәрмектердің мөлшеріне байланысты болады. Есептеу әрбір препарат үшін жеке келесі формула бойынша жүргізіледі:
П = Р •К•Б ,
мұндағы П арнайы әсер ететін препаратқа бір жылға қажеттілік; Р бір науқасты емдеудің бір курсына кететін препарат; К бір жылдағы емдеу курсының саны; Б жоспарлы жылға осы аурумен ауыратын науқастардың болжамдық саны.
Алынған нәтижелерді алдыңғы бірқатар жылдардағы және ағымдағы жылдағы осы препаратты тұтынудың нақты динамикасымен салыстырады, ауытқуларын анықтайды және қажет болған жағдайда қажетті түзетулерді енгізеді.
Диабетке қарсы препараттарға қажеттілікті есептеу:
П = |
а•в•с•365 |
, |
1000 |
мұндағы П бір жылға препаратқа қажеттілік; а қызмет көрсетілетін тұрғындардың саны; в препаратқа орташа тәуліктік қажеттілік; с зерттелетін жылдағы ауыру дәрежесі (1000 тұрғынға науқастың саны); 365 жылдағы күндер саны.
Қант диабетін емдеу үшін препаратқа қажеттілікті есептеу ағымдағы жылдың 1 қаңтарына емдеу алдын алу ұйымдарында диспансерлік байқауда және есепте тұрған, диабеттің әртүрлі формасымен ауыратын науқастардың санына байланысты жоспарлы жылға жүргізіледі. Құрамында инсулині бар препараттарға қажеттілікті бір науқасқа орташа күндік қажеттілік - 0,2 флакон есебі бойынша анықтайды.
Нақты әдісті таңдау келесі факторларға байланысты болады:
Ағымдағы, жылдық және қысқамерзімдік жоспарлау үшін нормативті және индекстік әдістерді қолданған дұрыс, ал песрпективалы және ұзақмерзімдік болжам үшін ұжымдық сараптық бағалау комплексінде модельдеу әдістерін.
Тұтынылуы қатаң нормаланатын препараттар үшін есептеу келесі формуламен жүргізіледі:
П = |
Н•Ч |
, |
1000 |
мұндағы П осы препаратқа жылдық максималды қажеттілік мөлшері; Н осы препараттың жылына 1000 тұрғынға шаққандағы тұтынылу нормасы; Ч тұрғындар саны.
Есірткі және психотропты заттарға жылдық қажеттілікті анықтау кезінде оларға емдік және ғылыми зерттеу жұмыстарына арналған қажеттілікті есептеуді жетекшілікке алады, бұл препараттардың уақытша шекті рұқсат етілген шығын нормасынан асырмайды. Осы топтағы дәрілердің қажеттілігіне қатаң ыңғайдың болуы тапсырыстардың көп мөлшерде берілуіне және олардың емдеу алдын алу ұйымдарында жиналып қалуына жол бермейді.
Этил спиртіне қажеттілік те ҚР ДСМ бекіткен нормативтердің негізінде анықталады. Бұл нормативтер дифференцияланған және оған ауруханаларға, ауруханалық-емханалық ұйымдарға, балалар мекемелеріне, интернаттарға және т.б. арналған нормалардың 100-ден аса түрі кіреді. Медициналық ұйымдардың әрбір топтары үшін бірыңғай көрсеткіштер белгіленген. Мысалы, барлық емдеу алдын алу ұйымдары үшін (оның ішінде диспансерлер) арнайыландырылған медициналық көмектің түріне байланысты жылына 1 төсекке норматив белгіленген. Олар төсек специализациясын ескере отырып қалалық және ауылдық жерлердегі медициналық ұйымдар үшін бірдей.
Әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті есептеу. Бұл топқа дәрілік заттардың кең көлемі кіреді. Оған көптеген аурулар қоздырғыштарына қарсы белсенділігі бар препараттар жатады: антибиотиктер, сульфаниламидті препараттар, нитрофуран туындылары, галоидтар, тотықтырғыштар, ауыр металл тұздары, фенолдар және т.б.
Бұл топтың препараттарына қажеттілікті есептеу сұраныстың толық қанағаттандырылуын ескере отырып олардың нақты жұмсалуы туралы мәліметтерге негізделген.
Әсер спектрі кең препараттарға қажеттілікті анықтау бойынша барлық жұмыс екі этапқа бөлінеді: 1) қажетті мәліметтерді жинау және оларды талдау; 2) жеке дәрілік заттарға қажеттілік мөлшерін есептеу бойынша есептеулерді жүргізу.
Дәрілік заттарға құажеттілікті дұрыс анықтау тапсырыстарды жасауға негіз болып табылады.
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
4. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті және оның дәріхана, фирма және дәріханалық қойманың қаржы-шаруашылық қызметіне әсерін анықтау.
2. Дәрілік заттарды тұтыну түрлері.
3. Дәрілік заттарға қажеттілікт іқалыптастыратын факторлар.
4. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау әдістерінің жіктелуі.
5. Туберкулезге қарсы дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау әдістері.
6. Диабетке қарсы препараттарға қажеттілікті анықтау әдістері.
7. Қолданылуы сәйкес нормативті құжаттармен шектелген, қатаң нормаланатын дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау (есірткі дәрілік заттар, этил спирті).
8. Әсер спектрі кең препараттарға қажеттілікті әртүрлі әдістермен анықтау.
ДӘРІС 13
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ АЙНАЛЫМ СФЕРАСЫНДА ЛОГИСТИКАЛЫҚ
ЫҢҒАЙЛАРДЫ ҚОЛДАНУ. ДӘРІХАНАЛЫҚ ҚОЙМА
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ КӨТЕРМЕ БУЫНЫ РЕТІНДЕ
МАҚСАТЫ
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы логистикалық ыңғайлармен, фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретіндегі дәріханалық қойманың жұмысымен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы логистикалық ыңғайлар.
2. Дәріханалық қойма фармацевтикалық қызметтің көтерме буыны ретінде.
Фармацевтикалық нарықтағы айналым сферасындағы операциялардың басым көпшілігі шикізаттардың, материалдардың өндіру стадиясындағы дайын өнімнің материалдық ағынының қозғалысымен, сонымен бірге өндірушіден соңғы тұтынушыға дейінгі тауарқозғалысымен байланысты. Материалдық ағын жаңа пән логистикадағы басқару және оптимизацияның негізгі объектісі болып табылады (грекше logistics талқылау, есептеу өнері).
Логистика біріншілік түзілу көздерінен соңғы тұтынушыға дейін минимальды шығынды жұмсай отырып материалдық және ақпараттық ағындардың кеңістіктегі және уақыт бойынша қозғалысын басқару ғылымы .
Ғалымдар мен тәжірибе мамандарының есебінше логистиканы қолдану материалды қорларды 30-70%-ға қысқартуға, сақтауға кететін уақытты қысқартуға, өндірушіден тұтынушыға дейінгі өнімді жеткізуді жылдамдатуға, тауарқозғалысы жүйесінде экономикалық тиімділікке қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Логистиканың зерттеу облысына кіретін негізгі функционалдық жүйелерге келесілер кіреді: базистік (жабдықтау, өндіру, сату); маңызды (тұтынушыларға қызмет көрсету стандарттарын қолдау, тасымалдау, сатып алуды, қорларды, тапсырысты, баға түзуды басқару); қолдаушы (қоймалау, жүкті өңдеу, қорғаныш бумасы; тауарды қайтаруды қамтамасыз ету, ақпарат).
Логистикалық жүйе (тізбек) материалдық және оған қосымша жүретін ағындарды (қаржылық, ақпараттық, қызмет көрсету және т.б.) бірыңғай басқару процесіндегі жеке операцияларды жүзеге асыратын нақты жеке және заңды тұлғалардың сызықты реттелген жиынтығы.
Функционалдық саласына байланысты логистиканың жеке бағыттарын бөлуге болады (мысалы, өтім-сату, сатып алу, тасымалдау, қоймалау логистикасы және т.б.).
Фармацевтикалық өнімдерді сатуканалдарын ұйымдастыру
Фармациядағы өтім логистикасының басты мақсаты (бөлу логистикасы) фармацевтикалық өнімдер мен қызмет түрлерін бөлуді тиімді ұйымдастыруды қамтамасыз ету болып табылады.
Бөлудің логистикалық каналы тауарды өндірушіден соңғы тұтынушыға жеткізетін нарықтық делдалдардан тұрады. Фармацевтикалық нарықта мұндай делдалдардың қатарына келесілер жатады:
Дәріханалық қойма бұл денсаулық сақтау жүйесіне жататын және заңды тұлғалар немесе арнайы фармацевтикалық білімі бар жеке кәсіпкерлер құратын өз алдына жеке құрылымдық ұйым. Емдеу алдын алу ұйымдарын және дәріханалық ұйымдарды дәрілік заттармен және медициналық мақсаттағы бұйымдармен жабдықтау мақсатымен ұйымдастырылады.
Өндірістік қызметі, міндеті және функциялары. Дәріханалық қойманың негізгі міндеті ДЗ мен ММБ, сонымен бірге дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды сатып алуды, қабылдауды, сақтауды, жинақтауды және емдеу алдын алу ұйымдары мен фармацевтикалық (дәріханалық) ұйымдарға көтерме сатуды жүзеге асыру болып табылады.
Негізгі функцияларын жүзеге асыру үшін дәріханалық қойма:
Рационалды қалыптастырылған өтім (сату) желісі фармацевтикалық нарықтағы тауарлар қозғалысының тиімділігін және тұтынушылар сұрауының толық қанағаттануын анықтайды.
ҚР Министрлігінің фармация, фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп Комитетінің Төрағасының 11.02.04 № 19 бұйрығымен «Дәрілік заттарды, медициналық техника және медициналық мақсаттағы бұйымдарды көтерме сату ережесі» бекітілген.
Құралдармен жабдықталуы. Дәріханалық қойма орынедайтын функцияларына сәйкес құрал-жабдықтармен және мүліктермен жабдықталуы тиіс:
Субстанцияларды қайта қаттау бойынша функцияларды жүзеге асыру үшін дәріханалық қойма қосымша келесі жабдықтармен жабдықталуы керек:
Мұнан басқа, дәріханалық қойма арнайы анықтамалық әдебиетпен қамтамасыз етілуі керек (ДЗ сақтау және босату бойынша нормативті құжаттармен, ДЗ қолдану бойынша анықтама әдебиетімен, ҚР дәрілік заттардың Мемлекеттік реестрімен және т.б.).
Персонал. Дәріхана қоймасына жетекшілікті фармацевтикалық білімі бар, жұмыс өтілі 3 жылдан кем емес маман жүргізеді.
Фармацевтикалық және көмекші персоналдардың санын дәріханалық қойма жетекшілігі анықтайды және ол дәріханалық қойманың типіне және жұмыс көлеміне байланысты болады.
Бекітілген келсімідерге сәйкес медициналық өнеркәсіп кәсіпорындарының және басқа да ведомоствалардың өнімдері дәріханалық қоймаға түседі және қабылдау бөлімі арқылы өтеді. Қабылдау бөлімінен дәрі-дәрмектер және басқа да тауарлар сәйкес оперативті бөлімдерге түседі, ол жерлерде тауарларды сақтайды және емдеу алдын алу бұйымдарына босатады.
Қоймадан медициналық тауарларды босату
Дәріханаларды дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету процесі келесі элементтерден тұрады: тапсырыстарды (талаптарды) жазу, оны дәріханалық қоймаға жіберу, түзетулер енгізу, тапсырысты дайындау және тауарларды дәріхана желісіне және ЕАҰ жеткізу.
Талап бойынша таңдалып алынатын тауарлар тапсырыстарды жинақтауға арналған арнайы бөлмелерде жинақталады, ондай бөлмелер қойманың барлық оперативті бөлімдерінде болу керек. Алынған материалдың атын және санын шотта көрсетілгендермен мұқият тексереді, салыстырады және буып-түю бөлмесіне жібереді.
Улы және есірткі заттарға тапсырыс-талапты дәріхана меңгерушісі жазады және мөрмен бекітіледі, ал этил спиртіне жазылған тапсырыс-талапқа есеп қызметкері қолын қояды. Талапта көрсетілген улы және есірткі заттардың, этил спиртінің мөлшері жазумен жазылады.
Улы және есірткі дәрілік заттарды беру жеке сенімхат бойынша жүргізіледі (оның жарамдылық мерзімі 3 ай). Дәріханаларға және емдеу ұйымдарына улы және есірткі заттарды босату тікелей бөлімде жүргізіледі.
Этил спирті жеке сенімхат және накладной бойынша босатылады, онда спирттің пайыздық мөлшері көрсетіледі.
Ілы және есірткі заттар, этил спирті дәріханалық қоймада арнайы кітапта заттық-сандық есепке алынады.
ӘДЕБИЕТ
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
6. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)
1. «Логистика» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. «Логистикалық жүйе» түсінігіне анықтама беріңдер.
3. Фармацевтикалық нарықтың өтім (сату( желісінің жіктелуі.
4. Дәріханалық қойма. Міндеті және функциялары.
ДӘРІС 14
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛЕРДІҢ САПАСЫН БАҚЫЛАУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖҮЙЕСІ
МАҚСАТЫ
Студенттерді тиімді, қауіпсіз және сапалы фармацевтикалық өнімдермен қамтамасыз ету жүйесімен таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Техникалық заңдылық сәйкестікті бағалау және стандарттау бойынша қызметтің негізі ретінде.
2. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы стандарттау.
3. Дәрілік заттардың сапасына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру тәртібі және сәйкестікті бағалау.
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы мемлекеттік реттеудің негізгі бағыттарының бірі олардың тиімділігіне, сапасына және қауіпсіздігіне бақылау жасау болып табылады. Дәрілік заттарға қатысты қауіпсіздік критериі біршама дәрежеде салыстырмалы түрде болады, өйткені олардың қауіпсіздігін олардың тигізетін пайдасы және қауіп-қатері бойынша анықтайды.
Дәрілік зат сапасы мемлекеттік деңгейде бақыланатын тауарлардың алғашқы түрі болды.
Техникалық заңдылық сәйкестікті бағалау және стандарттау
бойынша қызметтің негізі ретінде
Қазіргі кезде фармацевтикалық өнімдердің сапасын, қауіпсіздігін және тиімділігін қамтамасыз ету жүйелерінің қалыптасуына ҚР-нің ТМД елдері және әлемдік қауымдастық арасындағы, әр елдің сапа жүйесінің стандартизациясын және үйлесімділігін талап ететін интеграция процесі әсерін тигізеді. Бұл процедураның заңдылық негізіне ҚР 31.01.06 № 603-II «Техникалық реттеу туралы» Заңы алынады.
Осы заңға сәйкес техникалық реттеу, 3 негізгі элементтен тұрады:
1) өнімдер мен өндіру процестеріне, эксплуатацияға, сақтауға, тасымалдауға, сатуға және жоюға қойылатын міндетті талаптарды анықтау, қолдану және орындау;
2) айтылған процестерге және өнімдерге ерікті негізде талаптарды белгілеу және қолдану;
3) сәйкестікті растау саласындағы құқықтық реттеу.
Алғашқы элементі фармацевтикалық өнімге және олардың айналыс процесіне техникалық регламенттерді қабылдау және қолдану арқылы жүзеге асырылады; екіншісі стандарттаку арқылы; үшіншісі сертификаттау және сәйкестікті декларациялау, мемлекеттік бақылау және қадағалау, аккредитациялау, сынау (мысалы, клиникаға дейінгі және клиникалық), тіркеу процедураларымен сәйкестікті растау арқылы.
Техникалық реттеу бірқатар принциптерге сәйкес жүзеге асырылады:
Техникалық реттеу сферасындағы атқарушы үкімет органдары (ҚР ДСМ, Минмедпром және т.б.) тек ұсыныстық сипаттағы нормативті актілерді шығаруға құқылы.
Сынамаларды бақылау негізінде жасалатын өнімдердің сапасы, тиімділігі және қауіпсіздігі бойынша міндетті талаптар техникалық регламентте көрсетіледі (ТР).
Техникалық регламент ҚР халықаралық келісімімен қабылданған, ҚР заңдылығы белгілеген тәртіпте ратификацияланған және техникалық реттеу объектілеріне қойлыатын талаптардың міндетті орындалуын бекітетін құжат.
Заң бойынша техникалық регламенттің екі түрі бар жалпы (ОТР-ЖТР) және арнайы (СТР-АТР). ЖТР талаптары кез келген өнім мен оның қозғалыс процесіне қатысты қолданылуы және орындалуы міндетті, өйткені бұл талаптар қауіпсіздік мәселеріне қатысты. АТР талаптары екз келген дәрежедегі қаукіп-қатерді болдырмас үшін өнімдер мен процестердің жеке түрлерінің технологиялық және кейбір басқа да ерекшеліктерін ескереді.
Техникалық регламенттер өнімді шығарған жеріне және еліне тәуелсіз бірдей қолданылады.
Заң жобасының негізгі қағидаларын жасау кезінде ҚР қолданылатын дәрілік заттардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің келесі принциптері қолданылды:
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы стандарттау
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы стандарттаудың мақсаты фармацевтикалық өнімдердің сапасын, оны өндіру, жылжыту, сақтау, жою және т.б. процестерін қорғау болып табылады. Ол фармакологиялық, экологиялық, технологиялық қауіпсіздікті, ресурстарды тиімді қолдануды қамтамасыз етуге бағытталған.
Стандарттаудың келесідей тиімді принциптерін бөлуге болады:
Стандарттаудың қорытынды құжаты нормативті құжат болып табылады, ол әртүрлі қызмет түрлеріне немесе оның нәтижелеріне қатысты ережелерді, жалпы принциптерді немесе сипаттамаларды белгілейді.
Әрекет ету сферасына байланысты әртүрлі статустағы немесе категориядағы стандартар болады:
Дәрілік препараттардың айналым сферасындағы ұлттық және халықаралық стандарттардың үйлесімділігі Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымымен, Еуропалық Одақпен, еркін сауданың Еуропалық ассоциациясымен, стандарттау бойынша Еуропалық комитетпен, дәрілік заттарды бағалау бойынша Еуропалық агенттікпен, ТМД елдерімен және басқа да мүдделі ұйымдармен әріптестік негізінде жүзеге асырылады .
Дәрілік заттардың сапасын, қауіпсіздігін және тиімділігін қамтамасыз етудің халықаралық ережелеріндегі маңызды роль GXP жүйесіне беріледі, ол келесілерден тұратын ережелер жиынтығы болып табылады:
Сәйкестікті бағалау
Сәйкестікті растау өнімнің немесе басқа объектілердің, өндіріс процестерінің, эксплуатацияның, сақтаудың, тасымалдаудың, сату және жоюдың, жұмыстың орындалуының және қызмет көрсетудің техникалық регламент талаптарына, стандаттардың қағидаларына және келісім шарттарына сәйкестігін құжатта куәландыру.
Сәйкестікті растау кезінде келесі принциптерді негізге алады:
Сертификация сертификациялау бойынша органдардың, объектілердің техникалық регламент талаптарына, стандарттар қағидаларына және келісім шарттарына сәйкестігін растауды жүргізу формасы.
Сәйкестікті декларациялау өнімнің техникалық регламент талаптарына сәйкестігін растау формасы.
Сертификациялау кезінде сәйкестікті растауды тәуелсіз жақ сертификаттац бойынша орган жүргізеді, сәйкестікті декларациялауды өндіруші немесе жабдықтаушы жүргізеді.
Объектінің сәйкестігін куәландыратын немесе айналымға шығарылатын өнімдердің белгіленген талаптарға сәйкестігін куәландыратын құжаттарға сәйкестік сертификаты немесе сәйкестік туралы декларация жатады.
Өнімдерді сертификациялау келесі тәртіпте жүргізіледі:
Дәрілік затқа берілген сәйкестік сертификатының мерзімі оның жарамдылық мерзіміне сәйкес келеді. Сертификатталған өнімге тіркелетін жолдама құжатында сертификацияның жүргізілгені туралы жазба енгзіледі (сертрификат нөмірі, жарамдылық мерзімі, оны берген орган).
Ережелерге сәйкес мемлекеттік тіркеу жүргізіледі:
ДЗ сапасына мемлекеттік бақылауды жүргізу тәртібі
Дәрілік заттардың сапасын, тиімділігін және қауіпсіздігін мемлекеттік бақылау аймақтық және өндірістік деңгейлерде жүргізіледі. Дәрілік заттар айналымындағы барлық субъектілер үшінбақылау міндетті болып табылады және келесі түрде жүргізіледі:
ҚР территориясында дәрілік заттиарды өндіруші-кәсіпорындар алғаш рет шығарған дәрілік заттардың сапасына алдын ала бақылау жүргізіледі. Дәрілік заттардың сапасына алдын ала бақылау жасау процедурасына келесілер кіреді:
Дәрілік заттардың сапасын бақылаудың аймақтық (мемлекеттік) органы тұрақты түрде жүргізеді:
Дәрілік заттардың сапасын бақылаудың аймақтық органы ҚР заңдылығына сәйкес есеп беретін өз алдына жеке заңды тұлға болып табылады. Сапасын бақылау органына жоғары кәсіби білімі бар және осы саладағы жұмыс өтілі 3 жылдан кем болмайтын адам жетекшілік жасайды.
ӘДЕБИЕТ
1. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. СТ РК 7.3-2002, утв. 30.07.02 № 251 «Требования к испытательным лабораториям (центрам)».
4. Закон РК от 31.01.06 № 603-II «О техническом регулировании».
5. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)
1. Техникалық заңдылық стандарттау бойынша қызметтің негізі ретінде.
2. Сәйкестікті бағалау тәртібі.
3. Техникалық реттеу приницптері.
4. «Техникалық регламент» түсінігі.
5. дәрілік заттардың айналым сферасындағы стандарттау.
6. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы ұлттық және халықаралық стандарттардың үйлесімділігі.
7. «Сәйкестікті растау», «сәйкестікті декларациялау» түсініктері.
8. Дәрілік заттардың сапасына мемлекеттік бақылауды жүргізу тәртібі.
ДӘРІС 15
ТАҚЫРЫБЫ: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ДӘРІЛІК ЗАТТАР МЕН
МЕДИЦИНАЛЫҚ МАҚСАТТАҒЫ БҰЙЫМДАРДЫҢ ӨНДІРІСІ.
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ЭТИКА ЖӘНЕ ДЕОНТОЛОГИЯ
МАҚСАТЫ
Дәріхана ұйымының өндірістік қызметінің негізімен, оның міндеті және функцияларымен, тұрғындарды рецепт бойынша және рецептсіз босатылатын дәрілік заттармен қамтамасыз ету тәртібімен; валеология негіздерімен студенттерді таныстыру.
ЖОСПАРЫ
1. Дәріхана ұйымының негізгі міндеттері ме функциялары.
2. Тұрғындардың жеке категорияларын рецепт бойынша тегін және жеңілдікпен босатылатын дәрілік заттармен және медициналық мақсаттағы бұйымдармен қамтамасыз ету тәртібі.
3. Дәрілік заттарды және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды рецептсіз босату.
4. Салауатты өмір салтының және валеологияның негіздері.
Тұрғындардың жеке категорияларын рецепт бойынша тегін және
жеңілдікпен босатылатын ДЗ және ММБ қамтамасыз ету тәртібі
Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі міндеттерінің бірі тұрғындардың декреттелген топтарын дәрімен қамтамасыз ету болып табылады.
Тұрғындардың декреттелген тобы бұл ҚР заңдылығында қарастырылған ДЗ және ММБ қамтамасыз ету саласында жеңілдіктерді пайдаланатын азамакттардың категориясы.
Амбулаторлық емдеу кезінде дәрі-дәрмектер тегін босатылатын науқастар категориялары мен тұрғындар топтарының тізімін ҚР Үкіметі бекітеді. Тегін және жеңілдікпен босатылатын ДЗ қаржыландыру республикалық бюджет есебінен жүргізіледі.
Біздің елімізде тұрғындардың келесі топтарының дәрілерді тегін алуға құқы бар:
3 жасқа дейінгі балалар;
Ұлы Отан соғысына қатысушыла мен мүгедектері және жеңілдік бойынша оған теңестірілгендер (интернационалист-жауынгерлер және т.б.);
отанды қорғау кезінде қаза тапқан әскерилердің ата-аналары мен зайыптары;
Чернобыл АЭС-де және еліміздің басқа да атомдық объектілерінде апаттың әсерінен радиацияға ұшыраған азаматтар;
І-топтағы миүгедектер, жұмыс істемейтін ІІ-топтағы мүгедектер, 16 жасқа дейінгі мүгедек-балалар;
Ерекше қауіп-қатер бөлімшелеріндегі азаматтар, яғни ядролық қаруды сынауға, ядролық қондырғылардағы апатты жоюға, радиациялық зқаттарды көмуге қатысушылар;
Фашистік концлагерлердің бұрынғы кәмелетке толмаған тұтқындары.
Дәрілік заттарды тегін алуға келесі категориядағы науқастардың да құқы бар:
онкологиялық науқастар;
психикалық аурумен ауыратын науқастар (І және ІІ топтағы мүгедектер);
диабетпен ауыратындар (ДЗ басқа айына 100 г этил спиртін, шприц инесімен және диагностика құралдарын алады);
СПИД-пен ауыратындар, ВИЧ-жұқпалылар;
лепрамен ауыратындар;
шизофрениямен, эпилепсиямен ауыратындар және т.б.
Көрсетілген тұрғындар топтары мен науқастар категориялары барлық ДЗ мен ММБ тегін алады.
Мұнан басқа, ҚР Үкіметі, науқасын емдеуге қажетті белгілі бір ДЗ тегін босатылатын науқастар категриясын анықтаған. Мұндай науқастарға жататындар: туберкулез, бронхиалды астма, сифилис, Паркинсон ауруы, гематологиялық аурулар, терінің ауыр созылмалы аурулары, миокард инфаркты және т.б.
Рецептуралық бланктерді ресімдеу. Дәріхана ұйымдаынан ДЗ тегін немесе жеңілдікпен алуға арналған рецептерді тек амбулаторлық емделу кезінде азаматтарға емдеуші дәрігері жазып береді.
Жеңілдікпен босатуға арналған рецептерді емдеуші дәрігер емхананың клиникалық-сараптық комиссиясының шешімі бойынша жазып береді.
Дәрілерді және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды рецептсіз босату
Дәрігердің рецептінсіз дәрілерді босату дәріхана ұйымының бөлшек сауда буынының құрамдас бөлігі болып табылады. Мысалы, дәріханаларда рецептсіз босатылатын дәрілер мен басқа да тауарларды сатудың меншікті үлесі дәріхананың барлық түсімінің 40-50 % құрайды. Мұндай процестердің әлемнің дамыған елдерінің көбінде өтетінін ескеру керек.
Рецептсіз босатылатын дәрілік заттарды сату үшін дәріханада арнайы ұйым ұймдастырылуы мүмкін, оның функциясына келесілер кіреді: 1) тауарлармен жабдықтаушыларды таңдау, тауарла қорына жүйелі бақылау жасау және толықтырып отыру; 2) бөлімде тауарлардың сақталуын ұйымдастыру; 3) баға түзу; 4) тауарларды тұрғындарға тиімді сату; 5) тұтынушыларды ДЗ қабылдау және ММБ қолдану тәсілдеріне, үй жағдайларында тауарларды сақтауға және т.б. үйрету.
Медициналық мақсаттағы бұйымдар: таңу заттары; медициналық дәке; медщициналық дәке бинттер; медициналық мақта қолдану мақсатына байланысты гигроскопиялық және компресстік болады; медициналық түтікшелі бинттер; науқастарды күту бұйымдары, парафармацевтикалық тауарлар.
ӘДЕБИЕТ
1. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәріхана ұйымдарының міндеттері.
2. Дәріхана ұйымдарының функциялары.
3. Рецепт бойынша тегін босатылатын дәрілік заттармен тұрғындардың жеке категориялаын қамтамасыз ерту тәртібі.
4. Дәрілік заттарды және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарларды рецептсіз босату.
Фармацевтикалық факультет
Модуль Фармацевт- менеджер
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАРЛЫҚ)
САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Курс 3
Пән: «ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ»
Тақырып: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ ЖӘНЕ
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКА БҰЙЫМДАРЫНЫҢ ӨНДІРІСІ.
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ЭТИКА ЖӘНЕ ДЕОНТОЛОГИЯ
Құрастырушылар:
доц. Радюк М.И.
доц. Нұрахов Д.Б.
аға оқыт. Жұмаева Г.Ш.
2012
ТАҚЫРЫП: АЗАМАТТАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН ҚОРҒАУДЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ НОРМАЛАРЫ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Фармацевтикалық көмек концепциясы.
2. Фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілері.
3. «Фармацевтикалық көмек» түсінігінің анықтамасы.
БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
а) Институттар: формальды ережелер, формальды емесм ережелер.
б) Ұйымдар: мемлекет, министрліктер, ведомоствалар; фармацевтикалық көмекті өндірушілер; бөлу жүйесінің ұйымдары; фармацевтикалық ақпарат жүйесінің ұйымдары; қоғамдық фармацевтикалық ұйымдар.
а) нарықтық (айырбас; бәсекелестік; әріптестік; контракт; легализм)
б) әкімшілік (билік; реттеу; бағыну; мәжбүрлеу)
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ:
1 вариант
2 вариант
3 вариант
4 вариант
5 вариант
6 вариант
7 вариант
8 вариант
9 вариант
10 вариант
ТАҚЫРЫП: ТҰРҒЫНДАРДЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖӘНЕ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ КӨМЕКПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУМЕН АЙНАЛЫСАТЫН БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУ ҚҰРЫЛЫМЫ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
- ДЗ айналымына бақылау жасау бойынша басқарма;
- дәрілік саясат басқармасы;
- Фармакопеялық орталық;
- Фармакологиялық орталық.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ:
1 вариант
2 вариант
3 вариант
4 вариант
5 вариант
6 вариант
7 вариант
8 вариант
9 вариант
10 вариант
ТАҚЫРЫП: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ДӘРІЛІК САЯСАТТЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІН РЕГЛАМЕНТТЕЙТІН ЗАҢДЫЛЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚҰЖАТТАР
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
- ҚР азаматтарының денсаулығын қорғау сферасындағы мемлекеттік саясаттың принциптері;
- ДЗ айналым сферасындағы мемлекеттік саясаттың принциптері.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
2. Приказ МЗ РК от 26 января 2005 года № 65 «Об утверждении Правил определения категории и структуры аптек, аптечных складов».
3. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
4. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
5. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ:
1 вариант
2 вариант
3 вариант
4 вариант
5 вариант
6 вариант
7 вариант
8 вариант
9 вариант
10 вариант
11 вариант
12 вариант
ТАҚЫРЫП: ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖӘНЕ ЗАҢДЫЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
а) өндірісті;
б) дәрілік қалыптарды дайындауды;
в) дәрілік заттарды көтерме сатуды;
г) дәрілік заттарды бөлшек сатуды.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
2. Приказ МЗ РК от 26 января 2005 года № 65 «Об утверждении Правил определения категории и структуры аптек, аптечных складов».
3. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
4. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
5. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ:
1 вариант
2 вариант
3 вариант
4 вариант
5 вариант
6 вариант
7 вариант
8 вариант
9 вариант
10 вариант
11 вариант
12 вариант
ТЕМА: ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ БӨЛШЕК САУДА БУЫНЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ. ДӘРІХАНАЛЫҚ ҰЙЫМДАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының ерекшеліктері.
2. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының объектілері және олардың сипаттамалары.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Тақырып бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
Фармацевтикалық бөлшек сауда ұйымдарының міндеті мен функциялары:
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. «Бөлшек сату» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. «Дәрілік зат» түсінігіне анықтама беріңдер.
3. «Дәрілік заттардың жіктелуі» түсінігіне анықтама беріңдер.
4. «Фармацевтикалық қызмет» түсінігіне анықтама беріңдер.
5. «Дәрілік заттардың айналымы» түсінігіне анықтама беріңдер.
6. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының объектілері.
7. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының көтерме буыннан айырмашылығы.
8. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының сипаттамасы.
9. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының міндеттері.
10. Фармацевтикалық бөлшек сауда буынының функциялары.
11. Дәріхана ұйымының түрлері.
12. Бөлшек сауда буындары арқылы сатылатын фармацевтикалық тауарлардың түрлері.
ТАҚЫРЫП: ҚОР БӨЛІМІНІҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Қор бөлімінің міндеті және функциялары.
3. Сақтау бөлмелеріне қойлыатын талаптар.
4. Сақтау бөлмелерінің эксплуатациясына қойылатын талаптар.
5. Дәрілік заттарды сақтауды ұйымдастыруға қойылатын талаптар.
6. Дәрілік заттардың әртүрлі топтарын сақтауға қойылатын талаптар.
7. Жарықтың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
8. Ылғалдың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
9. Құрамында ұшқыш заттары бар дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
10. Кристаллогидраттарды сақтау ерекшеліктері.
11. Жоғары температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
12. Төмен температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
13. Қоршаған ортада болатын газдардың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
14. Иісі бар және бояғыш заттарды сақтау ерекшеліктері.
15. Дәріханада дайындалатын дайын дәрілік заттар мен дайын дәрілік қалыптарды сақтау ерекшеліктері.
16. Медициналық техника бұйымдарын сақтау.
17. Медициналық сүліктерді сақтау.
18. Медициналық мақсатта қолданылатын бұйымдарды сақтау.
19. Дәрілік өсімдік шикізаттарын сақтау.
20. Дәрілік заттар мен медициналық мақсатта қолданылатын бұйымдардың тарасына қойлыатын талаптар.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) дәрілік заттардың әртүрлі топтарын сақтауға қойылатын талаптар;
2) жарықтың және ылғалдың әсерінен қорғауды талап ететін, құрамында ұшқыш заттары, кристаллогидраттары бар дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері;
3) жоғары және төмен температураның әсерінен, сонымен бірге қоршаған ортада болоатын газдардың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері;
4) иісі бар және бояғыш дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері;
5) дайын дәрілік заттарды және дәріханада дайындалатын дәрілік қалыптарды сақтау ерекшеліктері;
6) дезинфекциялайтын заттарды, резеңке бұйымдарды сақтау;
7) медициналық сүліктерді сақтау.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектілері.
2. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении «Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
3. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
4. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы от 25.03.02 года № 3.01.078.2002.
5. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
6. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Сақтау бөлмелерінің құрылымына қойылатын талаптар.
2. Жоғары температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Таңу заттарын сақтау.
Вариант 2
1. Сақтау бөлмелерінің эксплуатациясына қойылатын талаптар.
2. Иісі бар және бояғыш заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Жарықтың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 3
1. Дәрілік заттарды сақтауды ұйымдастыруға қойылатын жалпы талаптар.
2. Дәріхана ұйымдарының түрлері.
3. Дайын дәрілік заттарды және дәріханада дайындалатын дәрілік қалыптарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 4
1. Дәрілік заттардың әртүрлі топтарын сақтауға қойылатын талаптар.
2. Төмен температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Құрамында ұшқыш заттары бар дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 5
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Жоғары температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Қоршаған ортада болатын газдардың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 6
1. Қор бөлімінің міндеті және функциялары.
2. Дәрілік заттарды сақтауды ұйымдастыруға қойылатын жалпы талаптар.
3. Ылғалдың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 7
1. Сақтау бөлмелерінің құрылымына қойылатын талаптар.
2. Қоршаған ортада болатын газдардың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Кристаллогидраттарды сақтау ерекшеліктері .
Вариант 8
1. Сақтау бөлмелерінің эксплуатациясына қойылатын талаптар.
2. Құрамында ұшқыш заттары бар дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Иісі бар және бояғыш заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 9
1. Дәріхана ұйымдарының түрлері.
2. Дәрілік заттардың әртүрлі топтарын сақтауға қойылатын талаптар.
3. Төмен температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 10
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Жоғары температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Иісі бар және бояғыш заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 11
1. Қор бөлімінің міндеті және функциялары.
2. Кристаллогидраттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Жарықтың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
Вариант 12
1. Сақтау бөлмелерінің құрылымына қойылатын талаптар.
2. Ылғалдың әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттарды сақтау ерекшеліктері.
3. Медициналық сүліктерді сақтау.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНА ҰЙЫМДАРЫН ЖОБАЛАУ ПРИНЦИПТЕРІ, КАДРЛАР, МАТЕРИАЛДЫ ЖАУАПКЕРШІЛІК
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәріхана ұйымдарын жобалаудың принциптері.
2. Дәріхана категориясы мен құрылымын анықтау тәртібі.
3. Дәріхана бөлімдерінің міндеті және функциялары.
4. Дәріхана ұйымдарынан тауарларды босату түрлері.
5. Жұмыс орындарының жабдықталуы.
6. Дәріхана ұйымдарының штаты.
7. Материалды жауапкершіліктің түрлері.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) дәріхана категориясын және құрылымын анықтау;
2) жұмыс орындарының жабдықталуы және құралдары;
3) дәріхана ұйымдарының штаты;
4) материалды жауапкершіліктің түрлері.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
2. Приказ МЗ РК от 26 января 2005 года № 65 «Об утверждении Правил определения категории и структуры аптек, аптечных складов».
3. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
4. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
5. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Дәріхана ұйымдарының түрлері.
2. Дайын дәрілік заттарды сату бөлімінің бөлмелерін көрсетіңдер.
Вариант 2
1. Дәріхана категориясын және құрылымын анықтау принциптері.
2. Дәрілік заттарды дәрігердің рецептінсіз босату бөлімінің бөлмелерін көрсетіңдер.
Вариант 3
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Дәріхана ұйымдарынан тауарларды босату түрлері, олардың сипаттамалары.
Вариант 4
1. І категориядағы дәріханалар жүзеге асыратын функцияларды көрсетіңдер.
2. Дәріханадағы дәріхана ассортиментіндегі тауарладың қозғалысын схема түрінде көрсетіңдер.
Вариант 5
1. ІІ категориядағы дәріханалар жүзеге асыратын функцияларды атаңдар.
2. Рецептік-өндірістік бөлімнің штаттық қызметтерін көрсетіңдер.
Вариант 6
1. ІІ категориядағы дәріханалар жүзеге асыратын функцияларды атаңдар.
2. Дайын дәрілік қалыптар бөлімінің штаттық қызметтерін көрсетіңдер.
Вариант 7
1. І категориядағы дәріханалар жүзеге асыратын функцияларды көрсетіңдер.
2. Рецептік-өндірістік бөлімнің құрал-жабдықтары мен жабдықталуы.
Вариант 8
1. ІІ категориядағы дәріханаларда ұйымдастырылатын бөлімдердің көрсетіңдер.
2. Дәріхана ұйымдарынан тауарларды босату түрлері, олардың сипаттамасы.
Вариант 9
1. Егер фармацевтикалық қызмет көлемі бойынша жоғары категорияға сәйкес келетін болса, І және ІІ категориядағы дәріханалар жоғары категорияға қалай өте алады?.
2. Рецептерді қабылдайтын және дәрілерді босататын фармацевтің жұмыс орнындағы құрал-жабдықтар мен оның жабдықталуын көрсетіңдер.
Вариант 10
1. І және ІІ категориядағы дәріханалардың қызмет және тұрмыстық бөлмелерін көрсетіңдер.
2. Материалды жауапкершіліктің түрлері.
Вариант 11
1. Қор бөліміндегі сақтау бөлмелерін көрсетіңдер.
2. Материалды жауапкершілік жүктелетін дәріхана қызметкерлерін көрсетіңдер.
Вариант 12
1. І категориядағы дәріхананың рецептік-өндірістік бөлімінің бөлмелерін көрсетіңдер.
2. Рецептсіз босату бөлімінің штаттық қызметтерін көрсетіңдер.
ТАҚЫРЫП: РЕЦЕПТІК-ӨНДІРІСТІК БӨЛІМНІҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Рецептік-өндірістік бөлімнің міндеті және функциялары (РӨБ).
2. РӨБ бөлмелері. Рецептерді қабылдау және дайындалған дәрілік заттарды босату бойынша жұмыс орнының құрал-жабдықтары.
3. РӨБ-ге жетекшілік жасау. РӨБ-гі штаттық қызметтердің тізімі.
4. РӨБ-гі фармацевт-технологтардың функциялары.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) рецептердің құнын анықтау;
2) емдеу алдын алу ұйымдарының медициналық тауарларды жазып алу тәртібі;
3) стационарлық рецептура және басқа да майда көтерме босату түрлері туралы түсінік (экстемпоральды, дайын дәрілік қалыптар).
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
4. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
5. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Рецептердің барлық түрлерінде болатын міндетті реквизиттер.
2. Есірткі дәрілік затқа жазылған рецепт қанша уақытқа жарамды? Рецептуралық бланк формасы қандай?
3. Квитанциясын (жетонын) жоғалтқан жағдайда дайындалған дәрілік заттарды тұрғындарға босату қадлай жүргізіледі?
Вариант 2
1. Шаруашылық есептегі өндірістік дәріхананың ұйымдатыру құрылымы.
2. Рецептерді жазу тәртібін регламенттейтін бұйрықты атаңдар. Құрамында этил спирті бар дәрілік заттарға арналған бланк формалары.
3. Талаптардың құнын анықтау тәртбі.
Вариант 3
1. Дәріхананың рецептік-өндірістік бөліміндегі қызмет номенклатурасы.
2. Жалпы тізімдегі дәрілік зат жазылған рецептің жарамдылық мерзімі. Рецептің реквизиттері.
3. Дәріхананың рецептура құрылымы.
Вариант 4
1. Дәріханадағы санитарлық режим қандай нормативті құжатпен регламенттеледі? Дәріхананың терезелері мен қабырғаларын жуу жиілігі қандай?
2. Рецептке сараптама жүргізу тәртібі.
3. Дәріхананың рецептік-өндірістік бөліміндегі қызмет номенклатурасы.
Вариант 5
1. Дәріхан а түрлері.
2. Құрамында улы заты бар дәрілік затқа жазылған рецептің жарамдылық мерзімі. Бланк формалары, реквизиттері.
3. Жеке дәрілік заттарды дайындау үшін қабылдаған рецептерді рецептік-өндірістік бөлім қайда тіркейді?
Вариант 6
1. Рецептуралық бланк формалары.
2. Дәріханадағы санитарлық режимді регламенттейтін құжатты көрсетіңдер. Дәріхана бөлмелеріне жүргізілетін жинау жұмысының жиілігі?
3. Рецептердің құныны анықтау тәртібі.
Вариант 7
1. Рецептік-өндірістік бөлімде ұйымдастырылатын жұмыс орындарын атаңдар.
2. Рецепті жазуға кімдердің құқы бар? Құрамында улы заты бар дәрілік затқа жазылған рецептің қосымша реквизиттері.
3. Рецептерге фармацевтикалық сараптаманы жүргізу тәртібі.
Вариант 8
1. Рецептерді қабылдайтын және дәріханада дайындалған дәрілік заттарды босататын фармацевт-технологтың жұмыс орнындағы негізгі құрал-жабдықтарды көрсетіңдер.
2. ҰОС мүгедектеріне дәрілік заттарды жазып беруге арналған рецептуралық бланк формалары. Созылмалы науқастарға арналған рецептердегі қосымша реквизиттер.
3. Емдеу алдын алу ұйымдарынан талапты қабылдау және оның құнын анықтау тәртібі.
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫНЫҢ СҰРАҚТАРЫ
Вариант 1
1. Арнайы рецептуралық бланк формасында (қызғылт) жазуға болады:
а) димедрол
+б) этил спиртін
+в) промедол
г) балаларға арналған дәрілік затта
д) тегін босатылатын дәрілік заттарды
2.. Көмекші материалдарды (мақта, пергаментті қағаз, сүзгілер және т.б.) стерильдейді және биксте сақтайды ...:
+а) 1 тәулік
б) 3 сағат
в) 1 ай
+г) 3 тәулік, ашылғаннан кейін 24 сағат
д) 10 күн
3. Рецепттер жазылуы керек:
а) дәрілік қалыпты және науқастың жасын ескере отырып
б) төлеу тәртібін және науқастың ауруын ескере отырып
+в) науқастың жасын, төлеу тәртібін және оның құрамына кіретін заттардың әсер ету сипатын ескере отырып
г) тұратын жерін ескере отырып (қала, ауыл)
д) әлеуметтік жағдайын ескере отырып
4. Рецептердің құнын анықтау бұл:
а) дәрілік қалып құрамына кіретін ингредиенттердің құнын анықтау
б) дәрілік қалып бумасының және ингредиенттердің құнын анықтау
+в) құрамына кіретін ингредиенттердің, бумасының және дәрілік қалыпты дайындауға жұмсалған еңбек шығындарының жалпы құнын анықтау
г) рецептің дұрыс ресімделуін анықтау
д) дайындалған дәрілік заттарды босатуға ресімдеу
5. Жеке дайындалатын дәрілік заттарға жазылған рецепт тіркеледі:
+а) квитанциялық кітапта
+б) рецептуралық журналда
в) лабораторлық-қаттау жұмыстарының журналында
г) дұрыс жазылмаған рецептерді тіркеу журналында
д) заттық-сандық есеп журналында
Вариант 2
1. Рецептердің фармацевтикалық сараптамасы - бұл:
+а) дәріханаға түскен рецептердің рецептерді жазу ережесі мен дәрілерді босату тәртібіне сәйкестігін бағалау
б) дәрілік заттардың мөлшерін анықтау
в) жазылған дәрілік заттардың құнын анықтау
г) рецепте жазылған дәрілік заттардың сапасын анықтау
+д) рецепті жазған тұлғаның құқығы барын анықтау
2. Шаруашылық есептегі өндірістік дәріхананың міндеті және функциялары:
+а) тұрғындарды дәрілік заттармен және медициналық мақсаттағы бұйымдармен қамтамасыз ету
+б) емдеу алдын алу ұйымдарын дәрілік заттармен және медициналық мақсаттағы бұйымдармен қамтамасыз ету
+в) тұрғындар арасында санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізу
+г) медициналық қызметкерлер арасында ақпараттық жұмыстарды жүргізу
+д) қажет болған жағдайда дәрігерге дейінгі алғашқы медициналық көмекті көрсету
3. Дәріхананың өндірістік бөлмелерінде ылғалды жингау жұмысы төмендегі заттарды қолданып жүргізіледі:
а) 1% нейтралды кальций гипохлоридін
б) 0,5% хлорамин Б
в) калий перманганатын
+г) 1% хлорамин Б
д) сутегі асқын тотығын
4. Құрамында этил спирті бар дәрілік заттарға жазылған рецепти жарамды:
а) 5 күнге
б) 1 айға
+в) 7 күнге
г) 2 айға
д) 1 жылға
5. Рецептуралық журналда фармацевт-технолог рет-ретімен жазады:
а) дәріні дайындаған сағатын
+б) әр рецептің реттік нөмірін
+в) науқастың аты-жөнін
+г) дәрілік қалып түрін
+д) дәрінің құнын
Вариант 3
1. Рецептерді қабылдайтын және дәрілік заттарды босататын фармацевт-технологтың жұмыс орны орналасады:
+а) сауда залында;
б) ассистенттік бөлмеде;
в) материалды бөлмеде;
г) рецептуралық бөлмеде немесе сауда залымен тікелей байланысатын арнайы кабинетте;
д) қор бөлімінде.
2. Рецептерге фармацевтикалық сараптаманы жүргізудің міндеттері:
+а) рецептуралық бланк формаларын және рецептерде негізгі және қосымша реквизиттерінің болуын анықтау;
+б) рецепті жазған тұлғаның құқығы барын анықтау;
в) рецептердің құнын анықтау;
+г) рецептің жарамдылық мерзімін анықтау;
+д) дәріханадан дәрілік заттарды босату тәртібін анықтау (тегін, жеңілдікпен және т.б.).
3. Өндірістік дәріхананың ұйымдастыру құрылымы:
+а) қор бөлімі;
+б) рецептік-өндірістік бөлім;
в) әкімшілік бөлім және бухгалтерия;
+г) дайын дәрілік заттар бөлімі;
+д) рецептсіз босату бөлімі.
4. Құнын анықтағаннан кейін:
+а) науқас құнын төлейді, сонан кейін рецепті дәріні дайындау үшін жібереді;
б) рецепті дәріні дайындау үшін құнын төлегенге дейін жібереді;
в) дәрілік затты дайындайды, төлемін науқас дәріні алған кезде жүргізеді;
г) квитанция жазады және квитанция мен рецепті науқасқа береді.
5. Түскен рецептерді тіркеудің және есебін жүргізудің түрлері:
+а) рецептуралық журналда;
б) лабораторлық-қаттау журналында;
+в) тіркеудің жетонды формасы;
г) рецептураның және бөлшек айналымның есебін жүргізу журналында;
+д) квитанциялық кітапшада.
Вариант 4
1. Рецептуарлық бланкте құрамына атропин сульфаты кіретін ұнтақ жазылған. Осы рецептің жарамдылық мерзімі қандай:
а) 1 тоқсан;
б) 1 жыл;
в) 5 күн;
+г) 7 күн;
д) 1 ай.
2. Ауаны зарасыздандыру үшін асептикалық блокта қолданады:
+а) лампалы сәулелендіргіш;
б) ультрадыбысты сәулелендіргіш;
в) экрандалмаған бактерицидті сәулелендіргіш;
г) электрлі ауа тазартқыштар;
д) 2% карбол қышқылының ерітіндісі бар ыдыстар.
3. Рецептік-өндірістік бөлімсде фармацевт-технолог келесі жұмыс түрлерін орындай алады:
+а) рецептерді және талаптарды қабылдау;
+б) рецепт және талап бойынша экстемпоральды дәрілік заттарды дайындау;
в) фармацевт дайындаған дәрілік заттарды қаттау;
+г) рецепт және талап бойынша дайындалған дәрілік заттарды босату;
+д) дәрілердің сапасын бақылау.
4. Рецептік-өндірістік бөлім штатында келесі ваканттық орындар болуы мүмкін:
+а) бөлім меңгерушісі;
+б) бөлім меңгерушісінің орынбасары;
+в) жеке дайындалатын дәрілік заттарға рецепті қабылдайтын фармацевт;
г) дайын дәрілік заттар бөлімінің меңгерушісі;
+д) жеке дәрілік заттарды дайындайтын фармацевтер.
5. Түскен рецептерді тіркеуге арналған квитанция келесі бөлімдерден тұрады:
+а) үш бөлімнен;
+б) квитанция түбіршегі (дәріханада қалады);
+в) квитанцияның өзі (дәріні алушыға беріледі);
+г) дәріні кім дайындағаны, тексергені және босатқаны көрсетілетін үшінші бөлігі;
+д) үшінші бөлігі рецептке тіркеледі.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛЕРДІҢ САПАСЫНА ДӘРІХАНАІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері.
2. Дәрілік заттардың (қалыптардың) сапасын бағалау.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) дәріханаішілік бақылаудың түрлері: а) қабылдау; б) жазбаша; в) сұрақты; г) органолептика-лық; д) физикалық; е) химиялық; ж) босату кезіндегі бақылау;
2) стерильді ерітінділер мен инъекцияға арналған ерітінділерді дайындауға және сапасын бақылауға қойылатын ерекше талаптар;
3) фармацевт-аналитиктің, фармацевт-технологтың функциялары, құқықтары және міндеттері;
4) фармацевт-аналитик нені орындай білуі керек;
5) дәріханада дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ету бойынша ескерту шаралары;
6) орындалған жұмыстың есебі;
7) ҚР ДСМ фармация, фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп бойынша Комитетінің 2003 жылғы 2 маусымдағы № 85 бұйрығы;
8) дәрілік заттардың (қалыптардың) сапасын бағалау;
9) бақылау нәтижелерін тіркеу тәртібі;
10) фармацевт-аналитиктің жұмыс орнын жабдықтау;
11) дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша жұмысы туралы дәріхананың есебі.
ӘДЕБИЕТ
негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
3. Приказ МЗ РК 2 июня 2003 года № 85 «Об утверждении Инструкции по проведению внутриаптечного контроля».
4. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
5. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
Қосымша:
1. Закон Республики Казахстан от 13 января 2004 года № 522-II «О лекарственных средствах».
2. Сборник нормативных и правовых актов РК «Фармацевтическая, врачебная и медицинская деятельность. Алматы. Т.3. 2004.
3. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Дәрілік заттардың сапасын дәріханаішілік бақылаудың маңызы.
2. Жазбаша бақылау.
3. «Қанағаттандырмайды» термині келесі жағдайларда қолданылады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
4. Ескерту іс-шараларында орындалады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
5. Ауызша (сұрақты) бақылау.
6. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
7. Дәрілердің сапасын бақылауға арналған титрлі ерітінділерді атаңдар.
Вариант 2
1. Дәріханаішілік бақылаудың бағыттарын көрсетіңдер.
2. Органолепткалық бақылау.
3. Дәрілік заттардың сапасын бағалауда қолданылатын терминдер.
4. ҚР ДСМ фармация, медициналық және фармацевтикалық өнеркәсіп бойынша Комитеттің бұйрығымен бекітілген 2003 жылғы 2 маусымдағы № 85 инструкциясын көрсетіңдер.
5. Сапалық талдау міндетті түрде жүргізіледі:
а) . . . б) . . . в) . . . г) . . . д) . . .
6. «Қанағаттандырмайды» термині келесі жағдайларда қолданылады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
е) . . . |
7. Дәрілік заттардың сапасын бақылауда қолданылатын индикаторлар.
Вариант 3
1. Ескерту іс-шараларында орындалады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
2. Ауызша бақылау.
3. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
4. Дәріханаішілік бақылаудың бағыттарын көрсетіңдер.
5. Органолептикалық бақылау.
6. «Қанағаттандырмайды» термині келесі жағдайларда қолданылады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
Вариант 4
1. «Дәрілік заттардың және дәрілік заттарды дайындауда қолданылатын басқа да заттардың сапасын дәріханаішілік бақылау» бағыты келесілерді қамтиды . . .
2. Химиялық бақылау.
3. Көлемі немесе массасы бойынша жазбадан ауытқуы:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
4. Толық химиялық бақылау (сапалық және сандық) міндетті түрде жүргізіледі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
5. Жазбаша бақылау.
6. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
7. Фармацевт-аналитиктің жұмысын орындау алгоритмі (реттілігі).
Вариант 5
1. ҚР ДСМ фармация, медициналық және фармацевтикалық өнеркәсіп бойынша Комитеттің бұйрығымен бекітілген 2003 жылғы 2 маусымдағы № 85 инструкциясын көрсетіңдер.
2. Сапалық талдау міндетті түрде жүргізіледі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
3. «Қанағаттандырмайды» термині келесі жағдайларда қолданылады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
е) . . . |
4. «Дәрілік заттардың және дәрілік заттарды дайындауда қолданылатын басқа да заттардың сапасын дәріханаішілік бақылау» бағыты келесілерді қамтиды . . .
5. Химиялық бақылау.
6. Көлемі немесе массасы бойынша жазбадан ауытқуы:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
7. Дәрілердің сапасын бақылауға арналған титрлі ерітінділерді атаңдар.
Вариант 6
1. «Дәрілік заттардың және дәрілік заттарды дайындауда қолданылатын басқа да заттардың сапасын дәріханаішілік бақылау» бағыты келесілерді қамтиды. . .
2. Қабылдау кезіндегі бақылау.
3. Негізділігі бойынша жазбаның сәйкессіздігі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
4. Қателердің болуын төмендетуге және дайындалатын дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз етуге бағытталған ескерту шараларында келесілер орындалады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
5. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
6. Органолептикалық бақылау.
7. Фармацевт-аналитиктің жұмыс орнының жабдықталуы.
Вариант 7
1. Қателердің болуын төмендетуге және дайындалатын дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз етуге бағытталған ескерту шараларында келесілер орындалады:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
2. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
3. Органолептикалық бақылау.
4. «Дәрілік заттардың және дәрілік заттарды дайындауда қолданылатын басқа да заттардың сапасын дәріханаішілік бақылау» бағыты келесілерді қамтиды. . .
5. Қабылдау кезіндегі бақылау.
6. Негізділігі бойынша жазбаның сәйкессіздігі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
7. Көмекші материалдардың, саймандар мен қондырғылардың тізімін көрсетіңдер.
Вариант 8
1. Толық химиялық бақылау (сапалық және сандық) міндетті түрде жүргізіледі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
Д) . . . |
2. Жазбаша бақылау.
3. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
4. Босату кезіндегі бақылау.
5. Фармацевт-аналитик орындай білуі тиіс:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
6. Дәрілік заттардың сапасын бағалауда қолданылатын терминдер.
7. Фармацевт-аналитик толтыратын құжаттар.
Вариант 9
1. Босату кезіндегі бақылау.
2. Фармацевт-аналитик орындай білуі тиіс:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
е) . . . |
3. Дәрілік заттардың сапасын бағалауда қолданылатын терминдер.
4. Физикалық бақылау.
5. Толық химиялық бақылау (сапалық және сандық) міндетті түрде жүргізіледі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
е) . . . |
6. Фармацевт-аналитик білуі тиіс:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
7. Дәрілік заттардың сапасын дәріханаішілік бақылаудың түрлері.
Вариант 10
1. Физикалық бақылау.
2. Толық химиялық бақылау (сандық және сапалық) міндетті түрде жүргізіледі:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
е) . . . |
3. Фармацевт-аналитик білуге міндетті:
а) . . . |
б) . . . |
в) . . . |
г) . . . |
д) . . . |
е) . . . |
4. Дәрілік заттардың сапасын дәріханаішілік бақылаудың маңызы.
5. Жазбаша бақылау.
6. Дәрілік заттардың сапасын бағалауда қолданылатын терминдер.
7. Дәріханадағы аналитикалық жұмыстарға арналған сынау құралдарының, өлшегіш құралдардың типтік жиынтығын көрсетіңдер.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛЕРДІ РЕСІМДЕУ ЖӘНЕ БОСАТУ БОЙЫНША ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Құрамында улы, есірткі заттары және психотропты заттары бар дәрілік қалыптарды ресімдеудің бірыңғай ережелері.
2. Құрамында улы, есірткі заттары және психотропты заттары бар дәрілік қалыптарды ресімдеу ерекшеліктері.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Дәрілік заттардың таңбалануы:
а) тұрғындар үшін жеке дайындалған;
б) дәріханаішілік дайындау және қаттау түрінде дайындалған;
в) емдеу алдын алу ұйымдары үшін.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
Дәрілік заттарды ресімдеу және босату:
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Закон Республики Казахстан 170-III «Об охране здоровья граждан Республики Казахстан».
4. Закон Республики Казахстан от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
5. Приказ МЗ РК от 26.08.93 № 90-П «Об оформлении лекарственных форм, изготовляемых в аптечных учреждениях Республики Казахстан».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТА БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. Рецептік-өндірістік бөлімнің функциялары.
2. Рецептерді қабылдайтын және дайындалған дәрілерді босататын фармацевт-технологтың жұмыс орнын жабдықтау және құрал-жабдықтары.
3. Дәрілік заттарды асептикалық жағдайда дайындау ережесі.
4. Рецепт бойынша дайындалған дәрілердің сақталу мерзімі.
5. Рецепт бойынша тегін дайындалған дәрілерді босату.
6. Этил спиртін қоспада және құрамында спирті бар ерітінділерді босату тәртібі.
7. Құрамында улы заттары бар дәрілерді ресімдеу.
8. Құрамында есірткі заттары бар дәрілік заттарды ресімдеу ережесі.
9. Құрамында этил спирті бар дәрілік қалыптарды ресімдеу.
10. Құрамында этил спирті бар дәрілік заттарды босату тәртібі.
11. Жапсырмалардың (этикетка) түрлері.
12. Дәрілерді босату кезіндегі бақылау.
13. Емдеу алдын алу ұйымдары үшін дәрілік қалыптарды ресімдеу ережесі.
14. Жапсырмалардың сигнальды түстерін көрсетіңдер.
15. Ескерту жазбалары және қосымша жапсырмалар.
16. Дәріханаішілік дайындауды ресімдеу ережесі.
17. Дәріханада дайындалған дәрілерді квитанциясын жоғалтқан жағдайда босату ережесі.
ТАҚЫРЫП: СТАЦИОНАРДАҒЫ НАУҚАСТАРҒА ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ
КӨРСЕТУ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге негізгі міндеттерін, құқықтарын және функцияларын:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Стационардағы науқастарға қызмет көрсететін дәріхананың жалпы сипаттамасы, міндеттері және функциялары.
2. Шаруашылық есептегі өндірістік дәріхана
3. Шаруашылық есептегі ауруханалық дәріхана.
4. Бюджеттік ауруханалық дәріхана.
5. Ауруханааралық дәріхана.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
а) бюджеттік;
б) шаруашылық есептегі;
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) ЕАҰ дәріханасын және ауруханаралық дәріхананы жобалау және жабдықтау ерекшеліктері; асептикалық жағдайды талап ететін дәрілер мен инъекцияға арналған дәрілерді дайындауды ұйымдастыру;
2) бөлмелерінің құрамы және олардың өзара байланысы;
3) ЕАҰ дәріханасы мен ауруханаралық дәріханаларда медициналық тауарларды қабылдап алу және босату тәртібі;
4) аурухана бөлімдерінде тауарларды сақтауға, есебін жүргізуге және босатуға бақылау;
5) ЕАҰ дәріханасы мен ауруханааралық дәріханадағы заттық-сандық есеп.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
4. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
5. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
6. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
7. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
8. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Шаруашылық есептегі өндірістік дәріхананың негізгі міндеттері.
2. ЕАҰ дәріханасының бөлмелерінің құрамы.
Вариант 2
1. ЕАҰ шаруашылық есептегі дәріханасының негізгі міндеттері.
2. ААД бөлмелерінің құрамы.
Вариант 3
1. ААД негізгі міндеттері.
2. ААД және ЕАҰ бюджеттік дәріханасындағы тауарлық-бағалы заттарды қабылдау және босатудың айырмашылық ерекшеліктері.
Вариант 4
1. Шаруашылық есептегі дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. ААД бөлмелерінің құрамы.
Вариант 5
1. ЕАҰ дәріханасының ұйымдастыру құрылымы.
2. ЕАҰ бюджеттік дәріханасында заттық-сандық есепке нелер алынады?
Вариант 6
1. ААД ұйымдастыру құрылымы.
2. Шаруашылық есептегі дәріханаларда заттық-сандық есепке жатады ...
Вариант 7
1. Шаруашылық есептегі өндірістік дәріхананың әкімшілік-шаруашылық және фармацветикалық персоналдарының штаты.
2. ААД өндірістік процесінің схемасы.
Вариант 8
1. ЕАҰ дәріханасының әкімшілік-шаруашылық және фармацевтикалық персоналдарының штаты.
2. ЕАҰ бюджеттік дәріханасынан тауарлық-бағалы заттарды босату тәртібі.
Вариант 9
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ЗАТТАРҒА СҰРАНЫСТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ЖӘНЕ ҚАЖЕТТІЛІКТІ АНЫҚТАУДЫҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтаудың маңызы.
2. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау және оның дәріхананың, фирманың және дәріханалық қоймалардың қаржы-шаруашылық қызметіне әсері.
3. Дәрілік заттарды тұтыну түрлері.
4. Дәрілік заттарға қажеттілікті қалыптастыратын факторлар.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) дәрілік заттарға қажеттілікті негіздеу әдістері;
2) ҚР ДСМ 18.04.00 ж. «Этил спиртінің шығын нормативі және есепке алу тәртібі туралы» №224 бұйрығы;
3) ҚР ДСМ 24.04.00 ж. «Амбулаторлық және стационарлық науқастар үшін есірткі дәрілік заттардың қажеттілігін есептеу нормативін бекіту туралы» № 234 бұйрығы;
4) дәрілік заттарды тұтынудың маусымдық сипаты.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
4. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
5. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
6. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
7. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
8. Приказ МЗ РК от 18.04.00 № 224 «О нормативах расхода и порядке учета спирта этилового».
9. Приказ МЗ РК от 24.04.00 № 234 «Об утверждении расчетных нормативов потребности наркотических лекарственных средств для амбулаторных и стационарных больных».
Қосымша:
1. ҚР 07.07.06 № 170-III «ҚР-ның азаматтарының денсаулығын қорғау туралы» Заңы.
2. ҚР 13.01.04 № 522-II «Дәрілік заттар туралы» Заңы.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Дәрілік заттардың тұтынылуын талдау.
2. Туберкулезге қарсы дәрілік заттарға қжеттілікті анықтау әдістері.
Вариант 2
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті дұрыс анықтаудың маңызы.
2. Әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті есептеу.
Вариант 3
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтаудың принциптері.
2. Дәрілік заттарға қажеттілікті қалыптастыратын факторлар.
Вариант 4
1. Дәрілік заттарды тұтыну түрлері.
2. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау және оның дәріхананың, фирманың және дәріханалық қоймалардың қаржы-шаруашылық қызметіне әсері.
Вариант 5
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау әдістері.
2. Дәрілік заттарды тұтыну процесінің түрлері.
Вариант 6
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау әдістерінің жіктелуі.
2. Диабетке қарсы препараттарға қажеттілікті анықтау әдістері.
Вариант 7
1. дәрілік заттарға қажеттілікті дұрыс анықтаудың маңызы.
2. Шаруашылық есептегі дәріхана, тұрғындарды дәрімен қамтамасыз етудегі міндеттері.
Вариант 8
1. Емдеу алдын алу ұйымдарын дәрімен қамтамасыз ету бойынша міндеттері мен функциялары.
2. Қолданылуы сәйкес нормативті құжаттармен шектелген, қатаң нормаланатын дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау (есірткі дәрілік заттар, этил спирті).
Вариант 9
1. Дәрілік заттардың тұтынылуына және сұраныстың қалыптасуына әсерін тигізетін негізгі факторлар.
2. Дәрілік заттарды тұтынудың маусымдық сипаты.
ТАҚЫРЫП: ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ КӨТЕРМЕ БУЫНЫ РЕТІНДЕ ДӘРІХАНАЛЫҚ ҚОЙМАНЫҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Логистика, оның негізгі аспектілері және түрлері.
2. Өтім интенсивтілігі мен бағыттылығының дәрежесі.
3. Фармацевтикалық нарықтың өтім (сату) желісінің жіктелуі.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1) фармацевтикалық өнімдерді жылжыту каналдарының типтері мен каналдары;
2) ҚР ДСМ-нің фармация, фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп Комитетінің төрағасының 11.02.04 № 19 «Дәрілік заттарды, медициналық техниканы және медициналық мақсаттағы бұйымдарды көтерме босату Ережесін бекіту туралы»;
3) фармацевтикалық тауарларды жеткізуге контракт, оның құрылымы.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
4. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
5. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
6. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
2. Инструкция «О порядке приемки продукции и товаров по количеству и качеству», утвержденная Постановлением Кабинета Министров РК от 09.11.94 № 1240. Алматы.
3. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫНЫҢ СҰРАҚТАРЫ
Вариант 1
1. Дәріханалық қойма:
+а) бұл денсаулық сақтау жүйесіне жататын, өз алдына жеке құрылымдық ұйым;
+б) заңды тұлғалар ұйымдастырады;
+в) фармацевтикалық білімі бар жеке кәсіпкерлер ұйымдастырады;
г) сауда жүйесіне жатады;
д) өз алдына жеке құрылымдық ұйым емес.
2. Дәріханалық қойма өз қызметін келесілерге сәйкес жүзеге асырады:
а) жұмыс уақытын есепке алу табеліне;
+б) ҚР заңдылықтарына;
+в) ҚР ДСМ нормативті құжаттарына;
+г) атқарушы үкімет органдарының нормативті құжаттарына;
д) сауда жүйесінің заңдылықтарына.
3. Дәріханалық қойманың міндеттері:
+а) дәрілік заттарды сатып алуды жүзеге асыру;
+б) түскен дәрілік заттарды қабылдап алу;
в) дәрілік заттардың өндірісі;
+г) тапсырыстарды жинақтау;
+д) ДЗ көтерме босату.
4. Дәріханалық қойма фармацевтикалық нарықта келесілер бойынша сұраныс пен ұсынысты зерттейді:
+а) номенклатурасы;
+б) дәрілік заттардың бағасы;
в) дәрілік заттардың жарамдылық мерзімі;
г) дәрілік заттардың тиімділігі;
д) дәрілік заттардың индифференттілігі.
5. Дәріханалық қойма жабдықталуы керек:
+а) ағаштан және металдан жасалған шкафтармен (сейфтермен);
+б) дәрі-дәрмектерді сақтауға арналған сөрелермен, поддондармен, тауар астына
қоятындармен;
+в) мұздатқыш құрал-жабдықтармен;
+г) механизация құралдарымен;
+д) ауа параметрлерін тіркеу приборларымен.
Вариант 2
1. Дәріханалық қойма ДЗ және ММБ-мен төмендегілерді жабдықтау үщін ұйымдастырылады:
а) ІІ категориядағы дәріханалық пункттерді;
б) дәріханалық киоскілерді;
в) сауда мекемелерін;
+г) емдеу алдын алу ұйымдарын;
+д) дәріханалық ұйымдарды.
2. Дәріханалық қойма айналысады:
+а) дәрілік заттарды сақтаумен;
+б) тапсырыстарды жинақтаумен;
+в) дәрілік заттарды көтерме сатумен;
г) тағам өнімдерін сақтаумен;
д) жарамдылық мерзімі өткен препараттарды тізімнен шығарумен.
3. Дәріханалық қоймадағы бөлмелер:
а) сауда залы;
+б) өндірістік бөлмелер;
+в) негізгі сақтау бөлмелері;
+г) қосымша бөлмелер;
+д) қызметтік және тұрмыстық бөлмелер.
4. Дәріханалық қойма қолданыстағы нормативті-техникалық құжаттар белгілеген ережелерді сақтайды:
а) амбулаторлық рецептураны зерттеу;
б) стационарлық рецептураны зерттеу;
в) дәрілік заттарды тізімнен шығару;
+г) дәрілік заттарды сатып алу;
+д) дәрілік заттарды босату.
5. Дәріханалық қойманың сақтау бөлмелері белгіленген нормаларға сәйкес қамтамасыз етіледі:
а) фармацевт-аналитиктің столымен;
+б) айналмалы шкафтармен;
в) витриналармен;
+г) күзет сигнализациясымен;
+д) өртке қарсы құралдармен.
Вариант 3
1. Дәріханалық қойманың міндеттері:
+а) дәрілік заттарды сатып алуды жүзеге асыру;
+б) түскен дәрілік заттарды қабылдау;
в) дәрілік заттардың өндірісі;
+г) тапсырыстарды жинақтау;
+д) ДЗ көтерме босату.
2. Дәріханалық қоймада болатын бөлмелер:
а) сауда залы;
+б) өндірістік бөлмелер;
+в) негізгі сақтау бөлмелері;
+г) қосымша бөлмелер;
+д) қызметтік және тұрмыстық бөлмелер.
3. Негізгі функцияларын орындау үшін дәріханалық қойма:
+а) дәрілік заттарды сертификаттау тәртібін сақтайды;
+б) сатылатын өнімдердің сапасына бақылау жасайды;
+в) сәйкес құжаттарды ресімеуді жүргізеді;
г) амбулаторлық рецептураны зерттеу тәртібін сақтайды;
д) дәрілік заттарды тегін босату тәртібін сақтайды.
4. Дәріханалық қоймада жарнамалық ақпарат болады:
а) емдеу алдын алу ұйымдарының жұмыс режимі туралы;
б) дәріхана жұмысының режимі туралы;
+в) фирманың атауы туралы;
+г) жұмыс режимі туралы;
+д) бақылайтын ұйымның координаты туралы.
5. Дәріханалық қойманың бөлмелерінде едендердің беті болу керек:
+а) тегіс бетті;
+б) ылғалға төзімді;
+в) тозуға төзімді;
г) ковроланнан жасалған болу керек;
д) динолеумнен жасалған болу керек.
Вариант 4
1. Дәріханалық қойма айналысады:
+а) дәрілік заттарды сақтаумен;
+б) тапсырыстарды жинақтаумен;
+в) дәрілік заттарды көтерме босатумен;
г) тағам өнімдерін сақтаумен;
д) жарамдылық мерзімі өтіп кеткен препараттарды тізімнен шығарумен.
2. Дәріханалық қоймада келесі бөлмелер болады:
а) сауда залы;
+б) өндірістік бөлмелер;
+в) негізгі сақтау бөлмелері;
+г) қосымша бөлмелер;
+д) қызметтік және тұрмыстық бөлмелер.
3. Дәріханалық қойма фармацевтикалық нарықта келесілер бойынша сұраныс пен сұранысты зерттейді:
+а) номенклатурасы;
+б) дәрілік заттардың бағасы (ДЗ);
в) ДЗ жарамдылық мерзімі;
г) ДЗ тиімділігі;
д) ДЗ индифференттілігі.
4. Дәріханалық қоймада персоналдардың жұмыс істеуі және дәрілік заттарды сақтау үшін оптимальды жағдай болуы керек:
а) жарықтануы;
б) температурасы;
в) ауаның ылғалдылығы;
г) вентиляциясы;
д) электрмен қамтамасыз етілуі.
5. Дәріханалық қойма жабдықталуы керек:
+а) ағаштан және металдан жасалған шкафтармен (сейфтермен);
+б) дәрі-дәрмектерді сақтауға арналған сөрелермен, поддондармен, тауар астына
қоятындармен;
+в) мұздатқыш құрал-жабдықтармен;
+г) механизация құралдарымен;
+д) ауа параметрлерін тіркеу приборларымен.
Вариант 5
1. Дәріханалық қойманың бөлмелерінде едендердің беті болу керек:
+а) тегіс бетті;
+б) ылғалға төзімді;
+в) тозуға төзімді;
г) ковроланнан жасалған болу керек;
д) динолеумнен жасалған болу керек.
2. Дәріханалық қойманың негізгі міндеттрі:
+а) дәрілік заттарды сатып алуды жүзеге асыру;
+б) дәрілік заттарды қабылдау;
+в) дәрілік заттарды сақтау;
+г) тапсырыстарды жинақтау;
+д) ДЗ көтерме босату.
3. Дәріханалық қойма қолданыстағы нормативті-техникалық құжаттар белгілеген ережелерді сақтайды:
а) амбулаторлық рецептураны зерттеу;
б) стационарлық рецептураны зерттеу;
в) дәрілік заттарды тізімнен шығару;
+г) дәрілік заттарды сатып алу;
+д) дәрілік заттарды босату.
4. Дәріханалық қоймада жарнамалық ақпарат болады:
а) емдеу алдын алу ұйымдарының жұмыс режимі туралы;
б) дәріхана жұмысының режимі туралы;
+в) фирманың атауы туралы;
+г) жұмыс режимі туралы;
+д) бақылайтын ұйымның координаты туралы.
5. Дәріханалық қойманың сақтау бөлмелері белгіленген нормаларға сәйкес қамтамасыз етіледі:
а) фармацевт-аналитиктің столымен;
+б) айналмалы шкафтармен;
в) витриналармен;
+г) күзет сигнализациясымен;
+д) өртке қарсы құралдармен.
Вариант 6
1. Дәріханалық қойма:
+а) бұл денсаулық сақтау жүйесіне жататын, өз алдына жеке құрылымдық ұйым;
+б) заңды тұлғалар ұйымдастырады;
+в) фармацевтикалық білімі бар жеке кәсіпкерлер ұйымдастырады;
г) сауда жүйесіне жатады;
д) өз алдына жеке құрылымдық ұйым емес.
2. Дәріханалық қойма айналысады:
+а) дәрілік заттарды сақтаумен;
+б) тапсырыстарды жинақтаумен;
+в) дәрілік заттарды көтерме босатумен;
г) тағам өнімдерін сақтаумен;
д) жарамдылық мерзімі өтіп кеткен препараттарды тізімнен шығарумен.
3. Дәріханалық қоймада келесі бөлмелер болады:
а) сауда залы;
+б) өндірістік бөлмелер;
+в) негізгі сақтау бөлмелері;
+г) қосымша бөлмелер;
+д) қызметтік және тұрмыстық бөлмелер.
4. Дәріханалық қойманың бөлмелерінде едендердің беті болу керек:
+а) тегіс бетті;
+б) ылғалға төзімді;
+в) тозуға төзімді;
г) ковроланнан жасалған болу керек;
д) динолеумнен жасалған болу керек.
5. Дәріханалық қойма жабдықталуы керек:
+а) ағаштан және металдан жасалған шкафтармен (сейфтермен);
+б) дәрі-дәрмектерді сақтауға арналған сөрелермен, поддондармен, тауар астына
қоятындармен;
+в) мұздатқыш құрал-жабдықтармен;
+г) механизация құралдарымен;
+д) ауа параметрлерін тіркеу приборларымен.
Вариант 7
1. Дәріханалық қойма ДЗ және ММБ-мен төмендегілерді жабдықтау үщін ұйымдастырылады:
а) ІІ категориядағы дәріханалық пункттерді;
б) дәріханалық киоскілерді;
в) сауда мекемелерін;
+г) емдеу алдын алу ұйымдарын;
+д) дәріханалық ұйымдарды.
2. Дәріханалық қойманың міндеттері:
+а) дәрілік заттарды сатып алуды жүзеге асыру;
+б) түскен дәрілік заттарды қабылдау;
в) дәрілік заттардың өндірісі;
+г) тапсырыстарды жинақтау;
+д) ДЗ көтерме босату.
3. Дәріханалық қоймада келесі бөлмелер болады:
а) сауда залы;
+б) өндірістік бөлмелер;
+в) негізгі сақтау бөлмелері;
+г) қосымша бөлмелер;
+д) қызметтік және тұрмыстық бөлмелер.
4. Негізгі функцияларын орындау үшін дәріханалық қойма:
+а) дәрілік заттарды сертификаттау тәртібін сақтайды;
+б) сатылатын өнімдердің сапасына бақылау жасайды;
+в) сәйкес құжаттарды ресімеуді жүргізеді;
г) амбулаторлық рецептураны зерттеу тәртібін сақтайды;
д) дәрілік заттарды тегін босату тәртібін сақтайды.
5. Дәріханалық қоймада жарнамалық ақпарат болады:
а) емдеу алдын алу ұйымдарының жұмыс режимі туралы;
б) дәріхана жұмысының режимі туралы;
+в) фирманың атауы туралы;
+г) жұмыс режимі туралы;
+д) бақылайтын ұйымның координаты туралы.
Вариант 8
1. Дәріханалық қойманың негізгі міндеттері:
+а) дәрілік заттарды сатып алуды жүзеге асыру;
+б) дәрілік заттарды қабылдау;
+в) дәрілік заттарды сақтау;
+г) тапсырыстарды жинақтау;
+д) ДЗ көтерме босату.
2. Дәріханалық қоймада келесі бөлмелер болады:
а) сауда залы;
+б) өндірістік бөлмелер;
+в) негізгі сақтау бөлмелері;
+г) қосымша бөлмелер;
+д) қызметтік және тұрмыстық бөлмелер.
3. Дәріханалық қойма фармацевтикалық нарықта келесілер бойынша сұраныс пен сұранысты зерттейді:
+а) номенклатурасы;
+б) дәрілік заттардың бағасы (ДЗ);
в) ДЗ жарамдылық мерзімі;
г) ДЗ тиімділігі;
д) ДЗ индифференттілігі.
4. Дәріханалық қойма қолданыстағы нормативті-техникалық құжаттар белгілеген ережелерді сақтайды:
а) амбулаторлық рецептураны зерттеу;
б) стационарлық рецептураны зерттеу;
в) дәрілік заттарды тізімнен шығару;
+г) дәрілік заттарды сатып алу;
+д) дәрілік заттарды босату.
5. Дәріханалық қойма жабдықталуы керек:
+а) ағаштан және металдан жасалған шкафтармен (сейфтермен);
+б) дәрі-дәрмектерді сақтауға арналған сөрелермен, поддондармен, тауар астына
қоятындармен;
+в) мұздатқыш құрал-жабдықтармен;
+г) механизация құралдарымен;
+д) ауа параметрлерін тіркеу приборларымен.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ САПАСЫН БАҚЫЛАУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК
ЖҮЙЕСІ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
ӘДЕБИЕТ
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
4 Закон РК от 31701706 г. №603-II «О техническом регулировании»
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
1 вариант
2 вариант
3 вариант
4 вариант
5 вариант
6 вариант
7 вариант
8 вариант
9 вариант
10 вариант
ТАҚЫРЫП: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ ЖӘНЕ
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕХНИКА БҰЙЫМДАРЫНЫҢ ӨНДІРІСІ.
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ЭТИКА ЖӘНЕ ДЕОНТОЛОГИЯ
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. «Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы туралы» ҚР Президентінің Жарлығы.
2. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттарды жасау және өндіріске енгізу» Республикалық ғылыми-техникалық бағдарламасы.
ОҚЫТУ ЖӘНЕ ҮЙРЕТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
1. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісін 2005-2010 жылдарға реформалау және дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының мақсаты.
2. Фармацевтикалық саланы дамытудың негізгі бағыттары.
3. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамыту концепциясы және жай-күйін, бағыты.
4. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың қысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік этаптарының мақсаттары.
5. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттарды жасау және өндіріске енгізу» бағдарламасының негізгі міндеттері.
6. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттарды жасау және өндіріске енгізу» бағдарламасының негізгі бағыттары және жүзеге асыру механизмдері.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық саланың өнеркәсіптік инфрақұрылымы:
а) базалық өндірістерді құру;
б) фармацевтикалық өнеркәсіп үшін құрал-жабдықтарды шығаратын өнеркәсіптерді құру;
в) медициналық мақсаттағы бұйымдардың өндірісін құру.
2. Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін буып-түю материалдарының өндірісін ұйымдастыру.
3. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттарды жасау және өндіріске енгізу» ғылыми-техникалық бағдарламасын жүзеге асырудан күтілетін нәтижелер.
4. Оригинальды препараттардың өндірісіне қатысты қазіргі мәселелерді талдау.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Указ Президента Республики Казахстан от 20.08.97 «О Государственной программе развития фармацевтической и медицинской промышленности Республики Казахстан».
2. Государственная программа реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы.
3. Постановление Правительства Республики Казахстан от 24.07.01 № 996 «Об утверждении Республиканской научно-технической программы «Разработка и внедрение в производство оригинальных фитопрепаратов для фармацевтической промышленности Республики Казахстан».
4. Постановление Правительства Республики Казахстан от 15.09.03 № 939 «Об утверждении Перечня оборудования, используемого для производства наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісі 2005-2010 жылдарға реформалау және дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының басты мақсаты.
2. Базалық өндірістерді құру.
3. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісі 2005-2010 жылдарға реформалау және дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының жобаларын жүзеге асыру этаптары.
4. Фармацевтикалық өнеркәсіптер үшін құрал-жабдықтарды шығаратын өнеркәсіптерді құру.
5. Комплексті бағдарламаны құрайтын шаралар.
6. Медициналық мақсаттағы бұйымдардың өндірісін құру.
7. Мемлекеттік бағдарламаны жасау кезіндегі Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық өнеркәсіптің жағдайы.
8. Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін буып-түю материалдарының өндірісін ұйымдастыру.
9. Қазақстан Республикасында фармацевтикалық индустрияны құру бойынша іс-шаралар комплексі.
10. Субстанциялар мен дәрілік препараттардың шикізатқа байланысты жіктелуі.
11. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының қысқа мерзімдік этапының мақсаттары.
12. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының ұзақ мерзімдік этапына кіретін жобаларды қаржыландыру.
13. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының ұзақ мерзімдік этапының мақсаттары.
14. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының міндеттерін орындау үшін инвестициялау жүйесі.
15. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының орындалу мерзімдері.
16. Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық саланы дамытудың негізгі бағыттары.
17. Буып-түю материалдарының ассортименті.
18. Фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының бөлімдері.
19. Фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың Мемлекеттік бағдарламасының қысқа мерзімдік этапының мақсаттары.
20. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттардың өндірісін жасау және енгізу» бағдарламасының мақсаты.
21. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттардың өндірісін жасау және енгізу» бағдарламасының міндеттері.
22. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттардың өндірісін жасау және енгізу» ғылыми-техникалық бағдарламасын жүзеге асырудан күтілетін нәтижелер.
23. «Қазақстан Республикасының фармацевтикалық өнеркәсібі үшін оригинальды фитопрепараттардың өндірісін жасау және енгізу» бағдарламасын жүзеге асырудың негізгі бағыттары мен механизмдері.
Фармацевтикалық факультет
Модуль Фармацевт- менеджер
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР (ОЖСӨЖ)
Курс 3
Пән: «ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ»
Тақырып: АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ №3
Құрастырушылар:
доц. Радюк М.И.
доц. Нурахов Д.Б.
аға оқыт. Жумаева Г.Ш.
2012
ТАҚЫРЫП: АЗАМАТТАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН ҚОРҒАУДЫ РЕТТЕЙТІН ЗАҢДАР
МАҚСАТЫ:
Студент міндетті
білуге:
Орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ:
Жұптасып жұмыс жасау, тапсырмаларды орындау, сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды оқытушымен бірге талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМА:
1 тапсырма. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің фармацевтикалық қызметке қатысты негізгі міндеттерін жазбаша көрсетіңдер.
2 тапсырма. ҚР ДСМ функцияларын схема түрінде көрсетіңдер.
3 тапсырма. ҚР ДСМ ұйымдастыру құрылымын схема түрінде көрсетіңдер.
4 тапсырма. Фармацевтикалық бақылау Комитетінің құрылымын схема түрінде көрсетіңдер:
жетекшілік;
дәрілік саясатты басқару;
фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру бөлімі;
фармацевтикалық қызметке бақылау жасау бөлімі;
дәрілік заттардың айналымына бақылауды басқару;
дәрілік заттардың сапасына бақылау жасау бөлімі;
дәрілік заттардың қолданылуына бақылау жасау бөлімі.
5 тапсырма. ҚР ДСМ шағым түсті:
фармацевтикалық қызметке лицензияны беруді 2 айға кешіктіргені туралы;
онкологиялық науқасқа дәрілік затты тегін беруден бас тартқаны туралы.
Шағымның кімге жолдануы керектігін; дәрілік затты тегін босатуды регламенттейтін нормативті құжатты жазбаша көрсетіңдер.
6 тапсырма. Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы Ұлттық сараптау орталығының функцияларын схема түрінде көрсетіңдер.
7 тапсырма. Схема түрінде көрсетіңдер:
Фармакологиялық орталықтың мінедеттерін;
Фармакопеялық орталықтың міндеттерін.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
БДҰ-нің 1999 жылғы «Дәріні тиімді регламенттеу. Елдер не істей алады?» құжатында көрсетілген: дәрінің ерекше табиғаты мемлекеттік тұлғалардан және олардың саудаға тартқан тұлғаларынан арнайы ыңғайды, коммерциялық өнімдерді және халық тұтынатын тауарларды сатудан өзгеше ыңғайды талап етеді. Мемлекеттік құрылымдар дәрілік заттардың өндірісін, импорттын, экспортын, сақтауды, бөлуды, сатуды және олармен қамтамасыз етуді регламенттеуге жауапты болуы керек.
Азаматтардың днесаулығын қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын заңдылық үкімет органдары анықтайды, олардың қатарына ҚР Денсаулық сақтау министрлігі жатады. ҚР ДСМ құрылымына кіреді:
медициналық көмек Комитеті;
тұрғындарға көрсетілетін медициналық көмектің сапасына бақылау жасау Комитеті;
санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жөніндегі Ұлттық орталық;
фармацевтикалық бақылау Комитеті.
Фармацевтикалық қызметті басқаруды республика деңгейінде ҚР ДСМ фармацевтикалық бақылау Комитеті, облыстық, қалалық (Алматы, Астана қ-ры) деңгейлерде денсаулық сақтау Департаменті (фармацевтикалық бақылау комитеті) жүзеге асырады.
Фармацевтикалық бақылау Комитетінің ұйымдастыру құрылымы
Фармацевтикалық бақылау Комитеті |
||||||
Дәрілік заттардың айналымына бақылауды басқару |
Дәрілік саясатты басқару |
Фармация комите-тінің Астана, Алма-ты қ-ры, облыстар бойынша аумақтық бөлімшелері |
||||
Дәрілік зат-тардың сапасына бақылау жасау бөлімі |
Дәрілік заттар-дың қолданы-луына бақылау жасау бөлімі |
Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру бөлімі |
Фармацевтикалық қызметке бақылау жасау бөлімі |
«Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың Ұлттық сараптық орталығы» РМК
«Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техника-ның Ұлттық сараптық орталығы» РМК (әрі қарай Ұлттық орталық) дәрілік заттардың айналым сферасындағы мемлекеттік сараптық ұйым болып табылады. Ол ҚР Үкіметінің 02.10.02 ж. №1081 қаулысымен құрылды.
Ұлттық орталықтың негізгі мақсаты денсаулық сақтау саласында дәрілік заттардың қауіпсіздігін, тиімділігін және сапасын қамтамасыз ету бойынша қызметтерді жүзеге асыру болып табылады.
Міндеттеріне сәйкес Ұлттық орталық келесідей негізгі функцияларды жүзеге асырады:
Ұлттық орталық вертикальды құрылым болып келеді, оның құрамына республика аумағында орналасқан он екі аумақтық филиалдары кріеді. Аумақтық бөлімшелерінде, кәсіпорындарында ҚР техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесінде аккредитацияланған сәйкестікті растау бойынша органдар және сынау зертханалары бар.
Басты директор |
Экономикалық сұрақтар бойынша орынбасары |
Өндірістік мәселелер бойынша орынбасары |
Мемлекеттік тіркеу кезіндегі сараптық жұмыстар бөлімі |
Фармаколо-гиялық орталық |
Ақпараттық-аналитикалық мар-кетингтік орталық |
Фармако-пеялық орталық |
Жалпы бөлім |
Сынау орталығы |
Арнайыландырылған фармакологиялық сараптау бөлімі |
Арнайыландырылған фармакопеялық сараптау бөлімі |
Нормативті-құ-қықтық қамта-масыз ету бөлімі |
Сертифика-ция бөлімі |
ДЗ жанама реакцияларының мониторингі және инструкция бөлімі |
Стандартизация бөлімі |
Лицензия алдын-дағы жұмыс бөлімі |
Архив |
«Фармация Казахстана» журналының редакциясы |
Аумақтық филиалдары |
Қаржылық-экономикалық талау және бухгалтерлік есеп бөлімі |
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Постановление Правительства РК от 12.10.07 № 944 «О некоторых вопросах Министерства здравоохранения Республики Казахстан».
2. Постановление Правительства РК от 02.10.02 № 1081 «О создании РГП «Национальный центр экспертизы лекарственных средств и изделий медицинского назначения и медицинской техники».
3. Приказ МЗ РК от 26.12.07 № 755 «Об утверждении Положения о Комитете фармацевтического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Халықты медициналық және фармацевтикалыө көмекпен қамтамасыз ететін басқару органдарын көрсетіңдер.
2. Фармакологиялық орталық (функциялары).
3. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің қызметін ұйымдастыру тәртібі.
Вариант 2
1. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің міндеттері.
2. Фармакопеялық орталық (функциялары).
3. ҚР ДСМ фармацевтикалық бақылау Комитеті туралы жалпы қағида.
Вариант 3
1. ҚР ДСМ фармацевтикалық бақылау Комитетінің функциялары.
2. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің фармацевтикалық салаға қатысты функциялары.
3. Фармацевтикалық бақылау Комитетінің дәрілік саясат басқармасының міндеті және функциялары.
Вариант 4
1. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің дәрілік заттар айналымы сферасындағы ведомостваларға жүктейтін функциялары.
2. ҚР ДСМ фармацевтикалық бақылау Комитетінің құқықтары.
3. Ақпараттық-аналитикалық маркетингтік орталық (функциялары).
Вариант 5
1. Ақпараттық-аналитикалық маркетингтік орталығының міндеттері.
2. Қазақстан Республикасының медициналық ЖОО-рын атаңдар.
3. Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы Ұлттық сараптау орталығының сәйкестікті растау бөлімінің міндеттері.
Вариант 6
1. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің дәрілік заттар айналымы сферасындағы ведомостваларға жүктейтін функцияларын көрсетіңдер.
2. Фармацевтикалық бақылау Комитетінің дәрілік заттардың айналым сферасындағы бақылау басқармасының міндеті және функциялары.
3. Медициналық мақсаттағы бұйымдар және медициналық техника бойынша сараптау бөлімінің міндеттері.
ТАҚЫРЫП: ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ БАСҚАРУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
фармацевтикалық көмек концепцияларын;
«Фармацевтикалық көмек» түсінігінің анықтамасын;
фармацевтикалық көмек көрсетуді ұйымдастырудың заңдылық-құқықтық негіздерін құрайтын республикалық институттарды;
орындай білуге:
фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілерін бөлуді;
фармацевтикалық нарық субъектілерінің өзара әрекетінің институционалды шеңберлерін анықтауды;
нормативті құжаттарды қолдануды.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс жасау, тапсырмаларды орындау, оқытушымен бірге сабақ тақырыбын талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМА
1 тапсырма. Фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілерін схема түрінде көрсетіңдер.
2 тапсырма. Фармацевтикалық көмектің жүйешелерін схема түрінде көрсетіңдер.
3 тапсырма. Фармацевтикалық көмек көрсету кезінде фармацевтикалық нарық субъектілерінің өзара әрекеті қандай институциональды шеңберлерде өтетінін анықтаңдар.
Вариант А.
Конституция Жалпы құқық және республикалық заңдар «Қолданбалы стандарттар» |
|
|
Вариант Б
Айырбас Бәсекелестік Әріптестік Контракт Легализм (заң-дарды орындау) |
Мемлекет («ерекше түрдегі» ұйым ретінде) Фармацевтикалық нарықтағы қатынастарды реттейтін министрліктер, ведомствалар және басқа да ұйымдар. Фармацевтикалық және парафармацевтика-лық өнімдерді өндірушілер |
Мәдениет және дәстүр Фармацевтикалық этика және деонтология Іскерлік этика |
Вариант В
Фармацев-тикалық этика және деонтоло-гия Іскерлік этика |
Фармацевтикалық нарықтағы бөлу және тұтыну жүйелерін ұйымдастыру (көтерме және бөлшек буын, логистикалық делдалдар, институционалды тұтынушылар) |
|
Консти-туция «Қолдан-балы стандарттар» |
Реттеу |
4 тапсырма. Жаңк экономикалық жағдайларда денсаулық сақтау жүйесінің қалыптасуын анықтаған негізін құраушы құжаттарды жазбаша көрсетіңдер.
5 тапсырма. ҚР азаматтарының денсаулығын қорғаудың негізгі принциптері (схема түрінде көрсетіңдер).
6 тапсырма. Есірткі дәрілік зат жазылған рецептің реквизиттерін жазбаша көрсетіңдер.
7 тапсырма. Дәріханаға рецепті бар науқас келді. Оған есірткі дәрілік зат жазылып берілген. Рецепт қарағанды қаласында жазылған және тиісті үлгіде ресімделген. Фармацевт-технолог дәріні босатудан бас тартты. Түсініктеме беріңіз.
8 тапсырма. Есірткі дәрілік заттардың заттық-сандық есебін жүргізетін журналды ресімдеу тәртібін жазбаша көрсетіңдер.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Фармацевтикалық көмек концепциясы
Фармацевтикалық көмек концепциясын қалыптастыру көздері өте ертеден бастау алады және ол Египеттің фармаки (аудармасы-«айығуды немесе қауіпсіздікті сыйлайтын») және гректің фармакон (аудармасы «дәрі») деген сөздерінен құралған. Түбірі фарма- немесе фармако- болатын, дәрілік заттарды қолдану негізінде тұрғындардың денсаулығын қорғаумен байланысты қанда бір қызметті анықтайтын терминдер осы мағынаны береді.
«Фармацевтикалық көмек» түсінігін (ағылш.-pharmaceutical care) алғаш рет шетелдерде ХХ ғасырдың 70-жылдарының басында ауруханалар мен клиникалардағы фармацевтердің қызметінің мазмұнын сипаттау үшін қолдана бастады. Ол кездері фармацевтикалық көмек деп пациенттің өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін фармакотерапияны қамтамасыз ету жүйесі түсінілді, өйткені клиникадағы немесе ауруханадағы әрбір фармацевт дәрігермен бірге адамның денсаулығы үшін жауапкершіліктің бір үлесін өздеріне алды. Фармацевтикалық көмекке тек фармакотерапия ғана емес, сонымен бірге қандай да бір дәрілік препараттың жекелеген курстарын тағайындаумен байланысты мәселелерді шешу де кірді.
Әрі қарай фармацевтикалық көмек концепциясы дәріханалық ұйымдарға да таралды және дәстүрлі дәрілік қамтамасыз етудің альтернативасы ретінде қарастырыла бастады. Фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілеріне келесілер жатты:
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ВОЗ) анықтамасы бойынша фармацевтикалық көмек деп көп деңгейлі денсаулық сақтау жүйесінің бірінші буыны ретінде дәріханада пациентпен және қоғаммен қарым-қатынас жасау тәжірибесінің философиясын түсінеді. Осы қарым-қатынастың принциптері 1996 жылы Денсаулық сақтаудың бүкіләлемдік ассамблеясында бекітілген тиісті дәріханалық практика концепциясының негізіне алынған.
ХХ ғасырдың 90-жылдарының аяғына қарай фармацевтикалық көмек концепциясын практика жүзінде қолданатын елдер, оны енгізудің әлеуметтік және экономикалық нәтижелерін алды. Ол дәрілік препараттарды қолдану кезінде болатын жанама әсерлер жиілігінің төмендеуінен, дәрігерге қайталап көрінудің азаюынан, госпитализация мерзімінің қысқаруынан, рецептерді жазу кезінде болатын қателердің азаюынан және т.б. байқалды.
Фармацевтикалық көмекті денсаулық сақтау практикасына енгізген немесе енгізіп жатқан әрбір елде ұлттық спецификаны ескеретін модуль қолданылады. АҚШ фармацевтикалық көмектің ауруханалық және клиникалық фармацияға арналған моделі көбірек тараған, ал европалық елдерде тұрғындарға арналған дәріханаларға бағытталған моделі көп қолданылады. Бірақ бұл модельдердің барлығы да фармацевтикалық көмекті көрсету кезінде пациенттің өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған.
Алғаш рет біздің практикада фармацевтикалық көмек концепциясын 90-жылдардың басында профессор П.В.Лопатин ұсынды.
Фармацевтикалық көмек бұл мақсаты, біріншіден, тұрғындарды және нақты әрбір адамды дәріхана ассортиментіндегі барлық тауарлармен қамтамасыз ету және екіншіден, тиімді және қауіпсіз дәрілік заттарды және дәріхана ассортиментіндегі басқа да бұйымдарды таңдау, оларды сақтау, қолдану тәсілдері, сатып алу тәртібі және т.б. мәселелері бойынша медициналық персоналға және тұрғындарға ғылыми-кеңестік қызмет көрсету болып табылатын қызмет.
Фармацевтикалық көмектің бұл моделінің басты айырмашылық белгісі оның тек дәрімен қамтамасыз етуге ғана емес, дәрілік заттардың айналым сферасына толығымен альтернативті болуы. Онан басқа, концепция тұтынушылардың әртүрлі типтерін тек дәрілік препараттармен ғана емес, сонымен бірге фармацевтикалық ұйымдардан сатылатын басқа да тауарлармен, және де фармацевтикалық қызмет көрсетудің логикалық жалғасы болып табылатын қызмет түрлерімен сапалы қамтамасыз етуді қарастырады. Жүйелерді декомпозициялау тәсілін қолданып автор, фармацевтикалық көмектің кедлесідей жүйешелерін бөлді:
фармацевтикалық қызметті бақылау және қадағалау;
мемлекеттік стандарттау, тіркеу және сертификаттау;
дәріхана ассортиментіндегі тауарларды жасау және қайта шығару;
өнеркәсіптік өндіріс және дәріханалық дайындау;
тауарларды өндірушіден тұтынушыға дейін жеткізу;
ақпарат және кеңес беру;
үздіксіз фармацевтикалық білім;
тұтынушылардың құқын қорғау.
Фармацевтикалық көмек денсаулық сақтаудың бір бөлігі ретінде медициналық және санитарлық-эпидемиологиялық көмек жүйелерімен тығыз байланыста болады.
Фармацевтикалық көмектің мазмұны көп жағдайда құқықтық, экономикалық, әлеуметтік, технологиялық және сыртқы ортаның басқа да шарттарымен анықталады. Фармацевтикалық көмектің сапасын бағалау үшін қолданылатын негізгі критерилерге дәріхана ассортиментіндегі тауарларды қолданудан болатын тиімділік (тиімділік, қауіпсіздік, өмір сүру көрсеткіштерін жақсарту және т.б.); фармацевтикалық сала мамандарының біліктілік деңгейі; өз уақытында болуы; тауарлар ассортиментінің болуы және бағасы бойынша жетімділігі жатады. Ұсынылған фармацевтикалық көмек концепциясы фармацевтикалық кадрларды дайындау бағдарламалары мен фармацевтикалық ұйымдар және мамандардың практикалық қызметінде көрініс тапты. Дегенмен осы уақытқа дейін заңдылық-құқықтық және нормативтік регламенттерде фармацевтикалық нарықтағы қызмет мазмұнын анықтау үшін «дәрілік заттардың айналымы» және «фармацевтикалық қызмет» түсініктері қолданылады.
Дәрілік заттардың айналымы ДЗ айналым сферасындағы жасау, зерттеу, өндіру, дайныдау, сақтау, буып-түю, тасымалдау, мемлекеттік тіркеу, стандарттау және сапасын бақылау, сату, таңбалау, жанрамалау, ДЗ қолдану, жарамсыз жағдайға келген немесе мерзімі өткен ДЗ жою және басқа да іс-әрекеттер кіретін қазметтің жалпы түсінігі.
Фармацевтикалық қызметті ДЗ айналым сферасындағы дәріхана ұйымдары және көтерме сауда кәсіпорындары жүзеге асырады.
Фармацевтикалық көмекті көрсетудің заңдылық-құқықтық негізін құрайтын республикалық институттар
Фармацевтикалық көмекті көрсету кезіндегі фармацевтикалық нарық субъектілерінің өзара әрекеті белгілі бір институционалды шеңберде (схема) өтеді.
Институттар бұл шектеулер түрінде берілген ереже, оны адамдар экономиканың альтернативті мүмкіндіктерінің жиынтығын анықтай отырып өзара қарым-қатынас жасау үшін қабылдайды. Институттар қалыптасу сипатына қарай біртекті емес, сондықтан оларды шартты түрде 2 үлкен топқа бөлуге болады: формальды және формальды емес.
Формальды ережелерді құру иерархиясы ерекшелендіреді. Иерархиялық сатының жоғарғысын өзгерістерге сирек ұшырайтын және төмендегілерге ережені анықтау үшін альтернативаны анықтайтын маңызды ережелер алады. Мұндай маңызды ереже ретінде ҚР Конституциясы алынады.
ҚР Конституциясы мемлекеттің негізгі заңы, бірақ ол құқықтық акт қан емес, сонымен бірге біздің қоғамымыз үшін әділдіктің негізгі танымдық бағдары болып табылады. Фармацевтикалық сала үшін Конституцияның келесі қағидасының ерекше маңызы бар: «Жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, шығу тегіне, мүліктік және қызметтік жағдайына, тұратын жеріне, діндік көзқарасына, сеніміне, қоғамдық бірлестіктерге тиістілігіне, басқа да жағдайларға қарамастан мемлекет азаматтар мен адамдардың құқығы мен еркіндік теңдігіне кепілдік береді».
Біздің елімізде алғаш рет халықтың денсаулығын қорғаудың құқықтық нормалары жасалған, денсаулық сақтаудың тек ұйымдастыру аспктілерін ғана емес, сонымен бірге осы сферада пайда болатын қарым-қатынастарды да қамтиды.
ҚР азаматтардың денсаулығын қорғау туралы заңдылығының негіздері салалық заңдылықтардың дамуына бастама болды. Денсаулық сақтау мен фармация жүйесінің әртүрлі аспектілерін реттейтін заңдар қабылданып, күшіне енді.
Фармацевтикалық саланың негізгі заңдарына ҚР 10.07.98 № 279-I «Есірткі заттар, психотропты заттар, прекурсорлар және олардың заңсыз айналымына және қолданылуына қарсы шаралар туралы» (өзгерістерімен) Заңы, ҚР 13.01.04 № 522-II «Дәрілік заттар туралы» Заңы, сонымен бірге ҚР ДСМ 07.04.05 № 173 «Қазақстан РЕспубликасында бақылауға жататын есірткі заттарды, психотропты заттарды және прекурсорларды медициналық мақсатта қолдану Ережелерін бекіту туралы» бұйрығы сияқты басқа нормативті құжаттар.
Бұйрықтың «Жалпы қағидалар» бөлімінде ҚР бақылауға жататын есірткі заттарды, психотропты заттарды және прекурсорларды медициналық мақсатта қолдану ережелері берілген, ҚР «Есірткі заттар, психотропты заттар, прекурсорлар және олардың заңсыз айналымына және қолданылуына қарсы шаралар туралы» Заңына сәйкес жасалған және ҚР бақылауға жататын есірткі заттардың, психотропты заттардың және прекусрсорлардың Тізіміне енгізілген, құрамында есірткі заттары, психторпты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды, прекурсорларды қолдану, сонымен бірге құрамында есірткі заттары, психторпты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарға рецепті жазу тәртібін белгілейді .
Құрамында есірткі заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды медициналық мақсатта қолдану, есірткі заттардың, психотропты заттардың және прекурсорлардың айналымымен байланысты қызмет түрінің біріне лицензиясы бар денсаулық сақтау ұйымдарында жүзеге асырылады.
Құрамында есірткі заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды науқастар, амбулаторлық емделу кезінде дәрігердің тағайындауы бойынша жазылған рецептке сәйкес қолданады.
Арнайы рецептуралық бланк құрамында есірткі заттары, психотропты заттары бар дәрілік заттарға рецепті жазуға арналған.
Сигнатура құрамында есірткі заттары, психотропты заттары бар дәрілік заттарды сатып алудың заңдылығын дәлелдейтін құжат.
Есірткі заттар және психотропты заттар келесі топтарға бөлінеді:
I. Медициналық мақсатта қолдануға тиым салынған есірткі заттардың және психоторпты заттардың тізімі (есірткі заттар 71 атау, психотропты заттар 37 атау).
II. Медициналық мақсатта қолданылатын және қатаң бақылауда болатын есірткі заттар мен психотропты заттардың тізімі (есірткі заттар 57 атау, психотропты заттар 63 атау).
III. Прекусрорлардың тізімі (есірткі және психотропты заттарды заңсыз дайындауда жиі қолданылатын химиялық және өсімдік текті заттар (23 атау).
ҚР бақылауға алынатын есірткі заттарды,
психотропты заттарды және прекурсорларды
медициналық мақсатта пайдалану Ережесіне қосымша
Формат А6
Арнайы рецептуралық бланк формасы
РЕЦЕПТ № ______ Код _______________ Денсаулық сақтау ұйымының мөртабаны Рецепт жазылған күн «____»_________________200___ж. Науқастың аты-жөні, жасы___________ Мекен-жайы________________________ Бөлімше № ________________________ Науқастың медцииналық құжаты- ның № __________________________ Дәрігердің аты-жөні_________________ Rp.: Дәрігердің қолы және жеке мөрі М.О. Түзетуге болмайды Түбіршек денсаулық сақтау ұйымында қалады Бланк нөмірі |
РЕЦЕПТ № ______ Код _______________ Денсаулық сақтау ұйымының мөртабаны Рецепт жазылған күн «____»_________________200___ж. Науқастың аты-жөні, жасы___________ Мекен-жайы________________________ Бөлімше № ________________________ Науқастың медцииналық құжаты- ның № __________________________ Дәрігердің аты-жөні_________________ Rp.: Дәрігердің қолы және жеке мөрі М.О. Түзетуге болмайды Бланк нөмірі |
СИГНАТУРА
Дәріхана ұйымының аты |
|||||
Код |
рецепт № |
Жазылған күні |
|||
Науқастың Ф.А.Ж. |
|||||
Rp.: |
|||||
Құрамында есірткі заттары, психотропты заттары және
прекурсорлары бар дәрілік заттарды бір рецепте жазу және босатудың
рұқсат етілген шекті нормалары
Аты |
Өлшем бірілігі |
Саны |
Бупренорфин 0,2 мг, тіл астына салатын таблеткалар |
таблетка |
20 |
Бупренорфин 0,6 мг, 1 мл |
ампула |
10 |
Бупренорфин 0,3 мг, 1 мл |
ампула |
20 |
Кодеин |
грамм |
0,2 |
Құрамында кодеині бар жөтелге қарсы таблеткалар (кодтермопс, кодтерпин) |
таблетка |
20 |
Морфин |
грамм |
0,3 |
Омнопон |
грамм |
0,1 |
Тримеперидин |
грамм |
0,25 |
Просидол |
грамм |
0,25 |
Этилморфин (дионин) |
грамм |
0,2 |
Эфедрин гидрохлориді, псевдоэфедрин |
грамм |
0,6 |
Натрия этаминалы |
грамм |
1,0 |
Кестенің ІІІ Тізіміндегі психотропты заттар (барбитур қышқылы-ның туындыларының ұйықтататын препараттарынан басқа) |
ампула |
50 көп емес 20 көп емес |
Ұйықтататын препараттар барбитур қышқылының туындылары |
таблетка |
12 көп емес |
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Закон РК от 07.07.06 № 170-III «Об охране здоровья граждан Республики Казахстан».
4. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
5. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
6. Постановление Правительства РК от 28.12.07 № 1341 «Об утверждении правил лицензиро-вания и квалификационных требований, предъявляемых к фармацевтической деятельности: производство, изготовление, оптовая и розничная реализация лекарственных средств».
7. Закон РК от 09.11.04 № 603-III «О техническом регулировании».
Қосымша:
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
Вариант 1
1. Фармацевтикалық ұйымдардың өзара әрекетінің нарықтық механизмдері.
2. Фармацевтикалық қызметпен айналысуға кімдердің құқысы бар?
3. Фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілері.
Вариант 2
1. Фармацевтикалық қызмет түрлері және олардың түрлері.
2. Мамандығы бойынша 5 жылдан аса жұмыс істемеген фармацевтерді практикалық қызметке қандай жағдайларда жібереді?
3. Фармацевтикалық көмектің негізгі жүйешелері.
Вариант 3
1. Дәрілік заттардың айналымы.
2. Азаматтардың денсаулығын қорғау бойынша ҚР ДСМ-нің құзырына қатысты мәселелер.
3. ПРофессор П.В. Лопатин ұсынған «Фармацевтикалық көмек» түсінігіне анықтама беріңдер.
Вариант 4
1. ҚР Конституциясының фармацевтикалық салаға қатысты негізгі қағидалары.
2. Халықаралық фармацевтикалық федерация декларациясына сәйкес «Фармацевтикалық көмек» түсінігіне анықтама беріңдер.
3. ҚР азаматтарының денсаулығын қорғаудың негізгі принциптері.
Вариант 5
1. «Азаматтардың днесаулығын қорғау» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Есірткі заттар және психотропты заттар қандай топтарға бөлінеді?
3. Фармацевтикалық көмек жүйесінің негізгі белгілері.
Вариант 6
1. Фармацевтикалық ұйымдардың өзара әрекетінің әкісмішілік механизмдері.
2. Құрамында психотропты заттары бар дәрілік заттарға жазылған рецептің жарамдылық мерзімі.
3. Фармацевтикалық көмек концепциясының қалыптасу көздері.
Вариант 7
1. «Фармацевтикалық көмек» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Құрамында есірткі заттары және психотропты заттары бар дәрілік заттарға рецепт жазған кезде қандай көресткіштер ескерілуі керек?
3. ҚР азаматтарының денсаулығын қорғаудың негізгі принциптері.
Вариант 8
1. Дәрілік заттардың айналымы.
2. Құрамында есірткі затары және психотропты заттары бар дәрілік заттарды тағайындау қандай құжаттарда көрсетіледі?
3. Фармацевтикалық көмек жүйесінің негізгі белгілері.
Вариант 9
1. Есірткі дәрілік заттарға рецепті тегін жазу тәртібі.
2. «Фармацевтикалық қызмет» түсінігіне анықтама беріңдер.
3. Фармацевтикалық нарық ортасының формальды емес институттары.
Вариант 10
1. Фармацевтикалық қызмет объектілері мен субъектілерін көрсетіңдер.
2. Арнайы рецептуралық бланкты есепке алу тәртібі.
3. Фармацевтикалық қызметті көрсетудің заңдылық-құқықтық кепіл негізін құрайтын формальды институттар.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ АЙНАЛЫМЫ. ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ АЙНАЛЫМ СФЕРАСЫНДАҒЫ АЗАМАТТАРДЫҢ ҚҰҚЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ
МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
дәрілік заттардың айналымының құқықтық негіздерін регламенттейтін заңдарды;
орындай білуге:
дәрілік заттардың айналым сферасында азаматтардың құқы мен міндеттерін регламенттейтін заңдарды дифференциялауды;
дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындарды жіктеуді.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды оқытушымен бірге талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМА
1 тапсырма. Фармацевтикалық қызметтің құқықтық және заңдылық негіздерін регламенттейтін негізгі заңдарды жазбаша көрсетіңдер.
2 тапсырма. Дәрілік заттарды соңғы тұтынушыларға бағытталған «тікелей жүріс (ход)» дәріханасының функциясын схема түрінде көрсетіңдер.
3 тапсырма. «Кері жүріс (ход)» дәріханасының функциясын схема түрінде көрсетіңіздер.
4 тапсырма. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындардың жіктелу белгілерін жазбаша көрсетіңдер.
5 тапсырма. «Дәріхана ұйымдарының қондырғылары, құрал-жабдықтары және эксплуатациясы» санитарлық нормалары мен ережелерінің негізгі бөлімдерін жазбаша көрсетіңдер».
6 тапсырма. Дәріхана бөлмелерінің құрамын (аттарын) жазбаша көрсетіңдер.
7 тапсырма. ҚР ДСМ 11.02.04 № 20 «Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы бөлшек саудада сату Ережелерін бекіту туралы» бұйрығының негізгі бөлімдерін схема түрінде көрсетіңдер.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
ҚР 13.01.04 ж. «Дәрілік заттар туралы» Заңына сәйкес дәріхана ұйымдарына дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын, дәрілік препараттарды дайындайтын және босататын кәсіпорындар жатады. Тауарқозғалысының логистикалық тізбегіндегі бөлшек сауда буынының көтерме сауда буынынан басты айырмашылығы тауарларды тікелей соңғы тұтынушыға сату болып табылады.
Дәріхана ұйымдарының қызметінің негізгі мақсаты екі басты нәтижеге жету болып табылады: маркетингтік (фармацевтикалық көмекті тұтынушылардың сұранысын барынша тиімді әдістермен қанағаттандыру) және экономикалық (қызмет рентабельділігін қолдау). Мақсатты жүзеге асыру бірқатар функцияларды орындаумен қамтамасыз етіледі, оларды шартты түрде «тікелей» және «кері» жүріс әрекеттерімен көрсетуге болады.
Соңғы тұтынушыға және ұйымның дамуына бағытталған «Тікелей жүріс» функцияларына келесілер жатады:
логистикалық тауар қорын басқару (жеткізу жиілігін, мөлшерін анықтау, қабылдау, сапасын қамтамасыз етуге кепіл беретін сақтауды ұйымдастыру);
өтімдік тауарлар мен қызмет түрлерін сату;
өндірістік рецептер және ЕАҰ талаптары бойынша экстемпоральды қалыптарды дайындау;
ақпараттық-кеңес беретін;
медициналық қажет болған жағдайда алғашқы дәрігерге дейінгі көмекті көрсету;
аналитикалық шаруашылық-қаржы қызметін талдау;
процестерді басқару стратегиялық менеджмент: ассортимент, баға, жылжыту, таңдау, қою, персоналдарды оқыту тәсілдері және т.,б.;
бақылау дәріхана ұйымының жеке операциялық процедураларының сапасына бақылау жасау (қызмет көрсету, сұранысты қанағаттандыру, тапсырыстарды орындау және т.б.).
«Кері жүріс» функцияларына келесілер жатады:
коммуникативтік ұйымның сыртқы орта субъектілерімен өзара әрекетін қолдау (жабдықтаушылар, фармацевтикалық қызметті бақылау және қадағалау органдары, қоғамдық ұйымдар және т.б.);
жүктерді тасымалдау және экспедициялау (дәріхана ұйымының көлігші болған жағдайда);
ақпараттық және жарнамалық қызметтер.
1 кесте. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындардың жіктелуі
Жіктелу белгісі |
Бөлшек сауда кәсіпорындарының түрлері |
Меншік формасы |
Жеке Мемлекеттік |
Коммерциялық ұйым-дардың қызметінің ұйымдастыру-құ-қықтық формасы |
Шаруашылық қоғамдар (акционерлік, жауапкершілігі шектелген және қосымша жауапкершілігі бар) Шаруашылық серкітестіктер (толдық және коммандитті) Унитарлы кәсіпорындар (мемлекеттік) |
Ұйымдастыру типі |
Дәріхана Дәріханалық пункт Дәріханалық дүкен |
Қызмет көрсететін контингент |
Дәріханалық Ауруханалық Ауруханааралық |
Тауарлық ассортимент сипаты |
Әмбебап Арнайы Профильді |
Орналасқан жері |
Қалалық және ауылдық Іскерлік, сауда орталықтарында, тұрғын аудандарды және т.б. орналасқан |
Өндірістік функциясының болуы |
Өндірістік Өндірістік емес |
Жұмыс режимі |
Кәдімгі режим Кезекшілік Тәуліктік |
Кооперация дәрежесі |
Дәріхана желілері Ассоциациялар |
Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріхана ұйымдарының қызмет стандарты
Дәріхана ұйымдары өз қызметін белгіленген тәртіпте фармацевтикалық қызметке берілген лицензияның негізінде жүзеге асырады.
Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріханаларға қойлыатын негізгі талаптар салалық стандартарда ССТ, № 3.01.078.2002 СанЕмН, ҚР ДСМ 10.05.99 № 238, 22.05.08 № 289 бұйрықтарында берілген, олар төмендегілерге талаптарды белгілейді:
әртүрлі ұйымдастыру типтеріндегі дәріханалық кәсіпорындардың бөлмелерінің құрамы мен мөлшеріне;
жұмыс орындарының жабдықталуына және құрал-жарақтарына;
дәрілік препараттарды қабылдаудә және оларды сақтауды ұйымдастыруға;
дәрілік препараттарды босатуға (сатуға);
есепке алу және есеп беру тәртібіне;
персоналға;
қызмет сапасын қамтамасыз етуге.
Фармацевтикалық нарықтың бөлшек буынындағы тұрғындарға қызмет көрсететін дәріхананың функциялары спектрі өте үлкен. Мұндай дәріханалар жеке ғимаратта орналасуы мүмкін немесе ғимарат құрылымында болуы мүмкін. Дәріхана ұйымында ұйымның түрі - «Дәріхана»; ұйымдастыру-құқықтық формасы және меншік формасы; ұйымның фирмалық атауы; орналасқан жері; жұмыс режимі; мекен-жайы және телефондары көрсетілген көрсетілген тақтайшасы болуы керек.
Дәріханаға кіретін жерді жабдықтаған кезде тірек-қимыл аппараттары бұзылған адамдардың кіруіне ыңғайлы болу керектігін ескеру керек.
Дәріхана бөлмелерінің құрамы мен мөлшері жүргізілетін фармацевтикалық қызмет көлеміне және сипатына, есірткі және психотропты заттардың айналымына байланысты қызмет түрлеріне, сонымен бірге босатуға рұқсат етілген дәрілік препараттар мен басқа да тауарлардың сапасын және қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қоданыстағы нормативті актілерге сай болуы керек. Дайын дәрілік қалыптар дәріханасының бөлмелерінің құрамына өндірістік (сауда залы, тауарды қабылдау және бөлу бөлмесі, сақтау бөлмелері), әкімшілік-шаруашылық (жетекші мен бухгалтердің бөлек жұмыс орындары, шешінетін бөлме, персоналдарға арналған бөлме, мұражай), санитарлық-тұрмыстық (жинау құралдарын сақтауға арналған жер, шлюзі бар дәретхана) кіреді.
Бөлмелер техникалық, санитарлық, өртке қарсы және басқа лицензиялық талаптар мен шарттарға сай болуы керек, орталықтандырылған электр- және сумен қамтамасыз ету, жылыту жүйелері, канализациясы және сору вентиляциясы (қаладан жырақ орналасқан дәріханаларда автономды жылу сумен қамтамасыз ету жүйелері, канализациясы болуы мүмкін), тауарлық-материалды заттарды сақтаудың барлық шарттарын қамтамасыз ететін жарық-дыбысты және өртке қарсы дабыл болуы керек. Дәріхана ұймыдарындағы өндірістік бөлмелер дәріханалық жиһазбен, технологиялық, өлшегіш, бақылау-аналитикалық және дәріхана ұйымының функцияларын орындауға қажетті басқа да құрал-жабдықтармен жабдықталады.
Сауда залы дәріхана ассортиментіндегі тауарларды сақтауды және көрінуін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін және де персоналдың жұмыс істеуіне ыңғайлы болатын сөрелермен жабдықталады.
Дәрілік препараттарды және басқа да тауарлық-материалды құндылықтарды сақтауға арналған бөлмелер сақталатын тауарлардың физикалық-химиялық, фармакологиялық, токсикологиялық қасиеттерін, сонымен бірге ҚР Мемлекеттік Фармакопеясы мен дәрілік заттардың сапа стандарттарының талаптарын ескере сақтауға мүмкіндік беретін арнайы құрал-жабдықтармен жарақталуы керек.
Дәріхана бөлмелерінде тиісті тазалық сақталуы керек.
Дәріхана ұйымдарындағы фармацевтикалық қызметтерде белгіленген тәртіпке сәйкес маман-фармацевтер болады. Дәріхана ұйымына маманның сертификаты бар және мамандығы бойынша жұмыс өтілі 3 жылдан кем болмайтын фармацевт жетекшілік жасайды.
Дәріхана ұйымының мамандары жеке гигиена ережелерін, арнайы киімді қолдану ережесін сақтауы керек. Санитарлық талапты қамтамасыз ету мақсатымен қызметкерлер медициналық тексеруден өтуі керек. Аурудың белгілері, ашық жаралары бар адамдар жұмысқа жіберілмейді.
Дәріхана ұйымындағы процестердің сапасын қамтамасыз ету үшін дәріханада сапаны басқару жүйесі қалыптасуы керек, оған ішкі еңбек тәртібінің ережелерін жасау, ішкі тексерулерді тұрақты жүргізу, қызметкерлердің кәсіби білімін үнемі жоғарылатып отыру және т.б. жатады.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
4. Закон РК от 07.07.06 № 170-III «Об охране здоровья граждан Республики Казахстан».
5. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
6. Приказ МЗ РК от 11.02.04 № 20 «Об утверждении Правил розничной реализации лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Дәріханадан этил спиртін босату тәртібі.
2. Дәріхана ұйымының міндеттері.
Вариант 2
1. Сауда залында орналасатын ақпараттық материалдарды атаңдар.
2. Дәріхана ұйымының функциялары.
Вариант 3
1. Дәріханаға дәрілік заттарды қабылдау кезінде бақылау жүргізіледі …
2. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындардың жіктелуі.
Вариант 4
1. Дәріханада дәрілік заттарды сақтауды ұйымдастырудың жалпы принциптері.
2. Мемлекеттік және жеке дәріханалық ұйымдар, олардың қысқаша сипаттамасы.
Вариант 5
1. Сатылатын дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ететін ескерту іс-шаралары.
2. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босатумен айналысатын шаруашылық қоғамдарға қысқаша сипаттама беріңдер (акционерлік, жауапкершілігі шектелген және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер).
Вариант 6
1. Пациенттерге берілетін ақпарат.
2. Дәріхана ассортиметіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындар - шаруашылық серіктестіктер (толық және коммандитті), унитарлы кәсіпорындар (мемлекеттік).
Вариант 7
1. Дәрілік заттардың заводтық бумасын бұзу арқылы сатуға қандай жағдайларда болады …
2. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындарды сипаттаңдар: дәріхана; дәріханалық пункт; дәріханалық дүкен.
Вариант 8
1. Дәрілік заттарды сатуға тиым салу тәртібі.
2. Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріханаларға қойылатын негізгі талаптарды көрсетіңдер.
Вариант 9
1. Дәріхананың, дәріханалық пункттің, медтехника дүкенінің қызметін регламенттейтін нормативті құжаттарды көрсетіңдер.
2. Дәріхана бөлмелеріне және жабдықтарына қойлыатын талаптар.
Вариант 10
1. Сауда залында орналасатын дәріхана ұйымына келушілерге арналған ақпарат.
2. Бөлмелерді жинауға, дәріхана құрал-жабдықтарының күтіміне қойылатын талаптар.
Вариант 11
1. Дәріханадан дәрілік заттарды қандай құжат болған жағдайда сатуға болады?
2. Дәріхана ұйымдарында мамандар атқаратын фармацевтикалық қызметті көрсетіңдер.
Вариант 12
1. Дәрілік заттарды сатуды жүзеге асырудың негізгі принциптерін көрсетіңдер.
2. Дәріхана ұйымының персоналдарының жеке гигиенасына және тұрмыстық жағдайларына қойылатын талаптар.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ АЙНАЛЫМ СФЕРАСЫНДАҒЫ ЛИЦЕНЗИЯЛАУ
МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
фармацевтикалық қызметтің лицензияланатын түрлерін;
фармацевтикалық қызметті лицензиялаудың құқықтық негіздерін регламенттейтін нормативті құжаттарды;
лицензиялау принциптерін;
лицензиялау процедурасын;
орындай білуге:
фармацевтикалық қызметтің лицензияланатын түрлерін жіктеуді;
дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялауға қатысты нормативті құжаттарды пайдалануды.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Ұсынылған варианттың бірін орындау (а немесе б): а) лицензияланатын қызмет түрлерін жазбаша көрсетіңдер; б) фармацевтикалық қызметтің лицензияланатын түрлерін схема түрінде көрсетіңдер.
2 тапсырма. Лицензиялаудың құқықтық негіздерін регламенттейтін нормативті құжаттарды схема түрінде көрсетіңдер.
3 тапсырма. Лицензиялау тұрғысынан фармацевтикалық қызмет түрлерін жіктеңдер.
4 тапсырма. Лицензиялау принциптерін схема түрінде көрсетіңдер.
5 тапсырма. Лицензиялау процедурасын схема түрінде көрсетіңдер.
6 тапсырма. Лицензияны беруден бас тартуды қайта қарастыру реттілігін көрсетіңдер.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Дәрілік заттардың айналым сферасындағы лицензиялау
Фармацевтикалық қызметті көрсету және дәрілік препараттардың сапасын қамтамасыз ету мақсатымен кез келген елде белгілі бір функцияларды орындайтын өзара әрекет ететін органдар жүйесі құрылады, олардың ішінде лицензиялау функциясының ерекше маңызы бар. Дәрілік препараттарды халықаралық саудада сату үшін ДБҰ дәрілік препараттарды сертификаттау жүйесін құрды, соған сәйкес дәрілік препараттарды, өндірушілерді және көтерме сатушыларды лицензиялау жүзеге асырылады.
Қызметтің жеке приоритетті түрлерін мемлекеттік бақылау жәнер реттеу үшін ҚР нарықтық қайта құру процесіне ХХ ғасырдың 90-жылдарында енгізілген лицензиялау деп аталатын арнайы құқық нормасы қарастырылған. Бұл норма азаматтардың денсаулығын және танымын, заңды мүдделерін, құқы мен еркіндігін қорғауға, мемлекеттік қауіпсіздігі мен елімізді қорғауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Қызметтің лицензияланатын түрлері бұл ҚР территориясында жүзеге асыру үшін лицензияны алу талап етілетін қызмет. Лицензияланатын қызмет түріне жатқызудың негізгі критериіне келесілерді жатқызады: осы қызметті жүзеге асыру нәтижесінде азаматтардың құқына, заңды мүдделеріне, денсаулығына, мемлекеттің қауіпсіздігі мен қорғанысына, ҚР халқының мәдени мұрасына зиян келуі, сонымен бірге оларды реттеуді лицензиялаудан басқа әдістермен жүргізудің мүмкін болмауы.
Қызметті және белгілі бір іс-әрекеттерді лицензиялау Қазақстан Республикасының 17.04.95 № 2200 «Лицензиялау туралы» (09.06.04 ж. өзгерістермен) Заңына сәйкес жүргізіледі.
Фармацевтикалық қызметті лицензиялау Қазақстан Республикасы Үкіметінің 28.12.07 № 1341 «Фармацевтикалық қызметке: өндіріс, дайындау, дәрілік заттарды көтерме және бөлшек сату, қойылатын біліктілік талаптары мен лицензиялау ережелерін бекіту туралы» қаулысына сәйкес жүргізіледі.
Лицензиялау принциптері. ҚР лицензиялауды жүзеге асырудың негізгі заңды бекітілген приницптеріне келесілер жатады:
ҚР аумағында бірыңғай экономикалық кеңістікті қамтамасыз ету;
лицензияланатын қызмет түрлерінің бірыңғай тізімін белгілеу;
ҚР аумағында лицензиялаудың бірыңғай тәртібін белгілеу;
нақты қызмет түрін лицензиялау туралы лицензиялық талаптар мен шарттарды қағидалармен белгілеу;
лицензиялаудың ашық болуы;
лицензиялауды жүргізуде заңның сақталуы.
Лицензия беру Лицензияны беру не-
туралы өтініш Лицензиялайтын месе беруден бас тарту
орган 30 күннен туралы шешім
аспайтын
Лицензия мерзімде
алушы Құжаттар Құжаттар мен
пакеті бөлмелердің
сараптамасы
Лицензияны беру не-
Қабылданған шешім туралы жазбаша хабарлама месе беруден бас тарту
туралы шешім
Лицензия бергені үшін лицензиялық жиынды төлеу
Лицензиат Лицензия
1 сурет. Лицензиялау процедурасы
Бекітілген
ҚР Үкіметінің қаулысымен
28 желтоқсан 2007 жыл № 1341
Фармацевтикалық қызметке қойылатын біліктілік талаптары:
өндіріс, дайындау, дәрілік заттарды көтерме және бөлшек сату
Фармацевтикалық қызметке: дәрілік заттарды өндіруге, дайындауға, көтерме және бөлшек саудада сатуға қойылатын біліктілік талаптарымыналардың болуын қамтиды:
1. Санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға сәйкес келетін объектіге жеке кіретін есігі бар үй-жайлар мен алаңдарға арналған мүліктік құқықтарды растайтын құқық белгілейтін құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмесінің және оны жалға алған жағдайда үй-жайлар мен алаңдарды жалға алу туралы шарттың көшірмесі.
2. Жылжымайтын мүлікті мемлекеттік тіркеу және мемлекетік техникалық тексеру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды және қызметті мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органға ведомоствалық бағынысты мемлекеттік кәсіпорын берген техникалық паспорттың нотариалдық куәландырылған көшірмелері.
3. Санитарлық-гигиеналық киім, өртке қарсы мүкәммал және қызметкерлерді қауіпсіздік техникасы мен өрт қауіпсіздігіне оқыту жөніндегі нұсқаулықтар ;
4. Дәрілік заттар айналымы саласындағы нормативтік құжаттарға сәйкес дәрілік заттардың сапасын бақылауды және өндіру, дайындау, сақтау және сату шартарын сақтауды қамтамасыз етуге арналған жабдық пен жиһаз, мүкәммал, аспаптар мен аппаратура.
5. Бұл пунктке ҚР Үкіметінің 06.06.08 ж. № 546 қаулысына сәйкес өзгеріс енгізілген:
1) Дәрілік заттарды шығаратын ұйымдар үшін:
белгіленген тәртіппен берілген өндірілетін дәрілік заттардың тіркелуін және қайта тіркелуін растайтын құжаттардың көшірмелері;
дәрілік заттар айналымы саласындағы нормативтік құжаттарға сәйкес шикізаттың, жартылай дайындалған өнімдердің, көмекші материалдардың және дайындалған өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз ететін сақтау жағдайлары;
дәрілік заттарды өндіру бойынша ұйым жетекшісінің жоғары фармацевтикалық білімін және мамандығы бойынша кемінде 3 жыл жұмыс өтілін растайтын құжаттардың нотариалды куәландырылған көшірмелері;
дәрілік заттар өндірісінде тікелей жұмыс істейтін бөлімшелердің басшыларында (мамандығы бойынша кемінде үш жыл жұмыс өтілі болған жағдайда) жоғары фармацевтикалық немесе химия-технологиялық, химиялық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәланды-рылған көшірмелері. Бұл ретте химия-технологиялық немесе химиялық білімі бар тұлғаларды белгіленген тәртіппен дәрілік заттар айналымы саласындағы мемлекеттік орган аттестаттайды;
дәрілік заттардың сапасын бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлерде жоғары фармацевтикалық немесе химиялық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
өндірістің технологиялық процесінде қолданылатын жабдықтарға қызмет көрсету жөніндегі инженердің болуын растайтын, заңды тұлғаның мөрімен және басшының қолымен куәландырылған құжаттардың көшірмесі;
2) дәрілік заттарды дайындауға құқы бар дәріханалар үшін:
дәріхананың және оның өндірістік бөлімдерінің меңгерушілерінде, сондай-ақ дәрілік заттардың сапасын бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлерде жоғары фармацевтикалық білімнің және мамандығы бойынша 3 жылдан кем емес жұмыс өтілінің болуын растайтын құжаттардың нотариалды куәландырылған көшірмелері;
тікелей дәрілік заттарды дайындауды, талаптарды қабылдауды және дайындалған дәрілік затарды боастуды жүзеге асыратын қызметкерлер үшін жоғары немесе орта фармацевтикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалды куәландырылған көшірмелері.
Ауылдық аудан орталықтарында және ауылдық жерде жоғары фармацевтикалық маман болмаған жағдайда дәріхананы және оның өндірістік бөлімдерін басқаруға мамандығы бойынша орта фармацевтикалық білімі және мамандығы бойынша 3 жылдан кем емес жұмыс өтілі бар, дәрілік заттар айналымы саласындағы мемлекеттік орган аттестаттаған маманға рұқсат етіледі.
Мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдарының дәріханаларында халыққа қызмет көрсету аймағының орнына талаптарды қабылдауға және дайындалған дәрілік заттарды құрылымдық бөлімшелерге бөлуге арналған қабылдау-экспедициялық үй-жайдың болуы талап етіледі.
3) дәріханалар үшін:
дәріхананың немесе оның бөлімдерінің меңгерушілерінде мамандығы бойынша 3 жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда жоғары фармацевтикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәланыдырылған көшірмелері. Мамандығы бойынша 3 жылдан кем емес жұмыс өтілі және дәрілік заттар айналымы саласындағы мемлекеттік орган аттестаттаған жағдайда орта фармацевтикалық білім рұқсат етіледі;
дәрілік заттарды және медициналық мақсаттағы бұйымдарды сатуды жүзге асыратын мамандарда жоғары фармацевтикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
дәріхананың жанаспалы линзаларды және көздің көруін түзейтін линзаларды сатуды жүзеге асыруы үшін сауда залында жанаспалы және көздің көруін түзейтін линзаларды, медицина-лық мақсаттағы бұйымдарды сатуға арналған жеке сөренің болуы қосымша талап етіледі;
4) алғашқы медициналық-санитарлық, консультациялық-диагностикалық көмек көрсететін мем-лекеттік денсаулық сақтау ұйымдары және дәріханалық пункттер үшін дәріхана пунктінің меңгерушісінде және дәрілік заттар мен медициналық мақасттағы бұйымдарды сатуды жүзеге асыратын қызметкерлерде фармацевтикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
5) медициналық техника және медициналық мақсаттағы бұйымдар дүкені үшін: медициналық мақсаттағы бұйымдар сапасының сақталуын және оларды сатуды қамтамасыз ететін қызмет-керлердің фармацевтикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелерінің;
медициналық техника сапасының сақталуын және оларды сатуды қамтамасыз ететін қызметкерлердің фармацевтикалық, медициналық немесе техникалық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
6) оптика дүкені үшін оптика дүкені меңгерушісінде және жанаспалы және көздің көруін тү-зейтін линзалар сапасының сақталуын және оларды сатуды қамтамасыз ететін қызметкерлердің фармацевтикалық немесе медициналық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
7) дәріхана қоймасы үшін:
дәріхана қоймасының меңгерушісінің және дәрілік заттардың және оларға теңестірілген медициналық техникадан басқа, медициналық мақсаттағы бұйымдардың сапасын қамтамасыз ететін қызметкерлердің жоғары фармацевтикалық білімін, мамандығы бойынша 3 жылдан кем емес жұмыс өтілін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
дәріхана қоймасының бөлімдерінің меңгерушілерінің, дәрілік заттарды және оларға теңесті-рілген медициналық техникадан басқа, медициналық мақсаттағы бұйымдарды қабылдауды, сақтауды және босатуды жүзеге асыратын қызметкерлердің жоғары немесе орта фармацев-тикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері;
8) медициналық техника және медициналық мақсаттағы бұйымдар қоймасы үшін:
медициналық мақсаттағы бұйымдардың сапасының сақталуын және оларды сатуды қамтамасыз ететін қызметкерлердің фармацевтикалық білімін растайтын құжаттардың нотариалды куәландырылған көшірмесі;
медициналық техниканың сапасының сақталуын және оларды сатуды қамтамасыз ететін қызметкерлердің фармацевтикалық, медициналық немесе техникалық білімін растайтын құжаттардың нотариалды куәландырылған көшірмелері;
6. Басшының қолымен және заңды тұлғаның мөрімен куәландырылған, жеке тұлғаның ең-бек қызметін (заңды тұлға үшін қызметкердің), заңды тұлғаның штаттық кестесін растайтын құжаттардың көшірмесі, фармацевтикалық қызметкерлерді жұмысқа қабылдау туралы бұйрықтың үзіндісі;
7. Басшының қолымен және заңды тұлғаның мөрімен куәландырылған, фармацевтикалық қызметті жүзеге асыратын қызметкерлердің және дәрілердің сапасын бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлердің мерзімдік аттестациядан өтуін растайтын құжаттардың көшірмелері.
8. Заңды тұлға құрмай фармацевтикалық қызметпен айналысқысы келетін жеке тұлғалардың фармацевтикалық білімі және мамандығы бойынша 3 жылдан кем емес жұмыс өтілі болуы керек.
ӘДЕБИЕТ
Қосымша:
1. Дәріс конспектісі.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
4. Закон РК от 17.04.95 № 2200 «О лицензировании».
5. Закон РК от 31.01.06 № 603-II «О техническом регулировании».
6. Постановление Правительства РК от 28.12.07 № 1341 «Об утверждении правил лицензирования и квалификационных требований, предъявляемых к фармацевтической деятельности: производство, изготовление, оптовая и розничная реализация лекарственных средств».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. «Сәйкестік туралы декларация» және «Сәйкестікті ерікті растау» түсініктеріне анықтама беріңдер.
2. Лицензиялық талаптар мен шарттар.
3. Фармацевтикалық қызметтің лицензияланатын түрлері.
Вариант 2
1. «Техникалық реттеу» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Лиенцзиялау процедурасы.
3. Лицензиялау принциптері.
Вариант 3
1. «Мемлекеттік стандарт», «Ұлттық стандарт» түсініктеріне анықтама беріңдер.
2. Техникалық реттеу саласындағы мемлекеттік органдардың компетенциясы (құзыры).
3. Лицензиялаудың құқықтық негіздерін регламенттейтін нормативті құжаттар.
Вариант 4
1. «Міндетті сертификация», «Сәйкестікті міндетті растау» түсініктеріне анықтама беріңдер.
2. Лицензиялау принциптері.
3. Лицензия алуға қажетті құжаттар тізімі.
Вариант 5
1. «Өнімнің өмірлік циклы» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Лицензиялаудың заңмен бекітілген негізгі принциптері.
3. Өрт қауіпсіздігін және сантарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарынан қорытындыны алу тәртібі.
Вариант 6
1. «Аккредитация» және «Аккредитация аттестаты» түсініктеріне анықтама беріңдер.
2. Лицензияны беру тәртібі.
3. Лицензияны қайта ресімдеудің себептерін көрсетіңдер.
Вариант 7
1. «Техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесі» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Лицензияны беруден бас тартатын жағдайларды көрсетіңдер.
3. Лицензияның күшін тоқтату (себептері).
Вариант 8
1. «Үйлесімді стандарт» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Лицензияның реестрінде қандай мәліметтер көрсетілетінін атаңдар.
3. Фармацевтикалық қызметке қойылатын біліктілік талаптары.
Вариант 9
1. «Өнімді, қызмет түрін идентификациялау» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Техникалық реттеу саласындағы ҚР Үкіметінің құзыры (компетенциясы).
3. Дәрілік заттарды өндіретін ұйымдардың фармацевтикалық қызметіне қойылатын біліктілік талаптары.
Вариант 10
1. «Өнімнің, қызмет түрлерінің және процестердің қауіпсіздігі» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Лицензиялаудың құқықтық негіздері.
3. Денсаулық сақтаудың мемлекеттік ұйымдарының дәріханаларының фармацевтикалық қызметіне қойылатын біліктілік талаптары.
Вариант 11
1. «Аудит» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесінің құрылымы.
3. Дәріханалық қойманың фармацевтикалық қызметіне қойылатын біліктілік талаптары.
Вариант 12
1. «Сәйкестік белгісі» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Техникалық реттеу саласындағы уәкілетті органның құзыры (компетенциясы).
3. Лицензиялау өз әрекетін тоқтататын жағдайларды көрсетіңдер.
ТАҚЫРЫП: БӨЛШЕК ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІН
ҰЙЫМДАСТЫРУ. ДӘРІХАНАЛЫҚ ҰЙЫМДАР
МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
дәріхана ұйымдарының жұмыс тәртібін;
дәріхана ұйымдарының функциясын;
дәріхана ұйымдарының жіктелуін;
дәрілік заттарды бөлшек саудада босату ережесін;
дәріхана ұйымдары арқылы сатылатын тауарлардың тізімін;
орындай білуге:
дәріхана түрлерін дифференциялауды (бөлуді);
дәріхана үшін құрал-жабдықтарды таңдауды.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды оқытушымен бірге талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Дәріхана түрлерін жазбаша түрде көрсетіңдер.
2 тапсырма. Дәріхана ұйымдары арқылы сатылатын тауарлар түрлерін жазбаша көрсетіңдер немесе схема түрінде беріңдер.
3 тапсырма. Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріхананың функцияларын схема түрінде көрсетіңдер.
4 тапсырма. Дәріханаға қойылатын талаптарды көрсетіңдер.
5 тапсырма. Дәріхананың бөлмелеріне, олардың жабдықталуына қойылатын талаптарды көрсетіңдер.
6 тапсырма. Жұмыс орындарының минимальды тізімін схема түрінде көрсетіңдер.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Дәріхана ұйымдарының түрлері
ҚР «Дәрілік заттар туралы» Заңына сәйкес дәріхана ұйымы дәрілік заттарды бөлшек саудада сатуды, оларды дайындауды және босатуды жүзеге асырады.
Бөлшек сауда бұл кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес сатып алушылардың жеке қолдануы, отбасы, үй жағдайында қолдануы үшін тауарларды сату және қызмет түрлерін көрсету.
Дәріхана ұйымдарына дәріханалар, дәріханалық пункттер, дәріханалық дүкендер, дәріханалық киоскілер жатады. Олар бір-бірінен аудандарының мөлшері, жұмыс көлемі, ассортименті және функциялары бойынша ерекшеленеді. Дәрілік заттарды аралап жүріп сатуға, яғни стационарлық сату орындарынан тыс, үйде, жұмыс және оқу орындарында, транспортта, көшеде және басқа жерлерде сатуға тиым салынады.
Дәріханалар жіктеледі:
тұрғындарға қызмет көрсететін; олар дәрілік заттардың белгілі бір ассортиментін сатуға маманданған болуы мүмкін (балалар дәріханасы, гомеопатиялық дәріханалар, жасыл дәріханалар) немесе қызмет профиліне байланысты болуы мүмкін (гинекология, онкология, эндокринология, психиатрия және т.б.);
емдеу алдын алу мекемелерінің дәріханалары (ауруханалық дәріханалар);
ауруханааралық дәріханалар бірнеше емдеу алдын алу ұйымдарын және басқа да ұйымдарды жабдықтайды.
Өндірістік қызметінің сипаты бойынша дәріханалар келесідей бөлінеді:
өндірістік, дәрілік заттарды дәрігерлердің рецепті және ЕАҰ-ның талаптары бойынша дайындайтын және дайын дәрілік заттарды сатуды жүзеге асыратын;
дайын дәрілік қалыптар, дайын дәрілік заттарды тұрғындарға сатуды жүзеге асыратын.
Тұрғындарды дәрілік заттармен қамтамасыз етуді жақсарту мақсатымен түнгі уақыттарда кезекші дәріханалар ұйымдастырылады. Кезекші дәріханалар дәрілік заттарды (рецепт бойынша және рецептсіз), медициналық мақсаттағы бұйымдарды босатуды жүзеге асырады, қажет болған жағдайда алғашқы жедел медициналық көмекті көрсетеді. Кезекші дәріхана аумақтың фармацевтикалық қызметті басқару органдары белгілеген Тізіміне сәйкес дәрілік заттар мен медициналық бұйымдармен қамтамасыз етуге міндетті. Мұндай дәріханаларда жұмыс уақыты көрсетілген және түнгі уақытта жұмыс істейтіндігі туралы ақпарат көрсетілген тақтайша, дәріхана қызметкерлерін шақыруға арналған қоңырау немесе басқа да байланыс құралдары болуы керек. Кезекші дәріханада сыртқы сигнализация болуы керек. Кезекші дәріхананың жетекшілері кезекші қызметкерлерді қалыпты жұмыс жағдайымен қамтамасыз етулері керек, ол үшін Тізімге сәйкес дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сақтауға арналған бөлмелер мен құрал-жабдықтар, сонымен бірге дәрігерге дейінгі көмекке арналған шкаф және персоналдардың түнгі уақыттағы ұйқысына арналған жабдықтар болуы керек. Түнгі кезекшілік кезінде қызметкерлердің ұйықтауға құқысы бар, ол дәріхананың ішкі еңбек тәртібінде көрсетілуі керек.
Дәрілік заттарды бөлшек саудада сату ережесі
Дәріхана ұйымдарының басты міндеті халықты дәрілік заттармен (гомеопатиялық заттармен) және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауарлармен қамтамасыз ету болып табылады. ҚР-да медициналық мақсатта қолдануға рұқсат етілген және тіркелген дәрілік заттардың саны жыл сайын ұлғайып келеді. ҚР Денсаулық сақтау министрлігі жыл сайын дәрілік заттарға типтік клиникалық-фармакологиялық баптары (қолдану бойынша инструкциясы) берілген дәрілік заттардың Мемлекеттік реестрін шығарады. Дәріхана ассортиментінде оригиналды препараттар да (алғаш рет синтезделген және зерттеудің толық циклын өткен дәрілік заттар, белгілі бір мерзімге патентпен қорғалған белсенді ингредиенттер) және дженериктер де (патенттелген аналогын өзара ауыстыратын және нарыққа патентпен қорғалған оригиналдың мерзімі біткеннен кейін шығарылған қайта өндірілген дәрілік заттар) болады. «Оригиналды дәрілік препарат» түсінігін көбінесе «дәрілік препарат брэнд» ұғымымен теңестіреді.
«Оригиналды дәрілік препарат» түсінігімен дәрілік препараттың «оригиналды (саудалық) аты» түсінігін шатастыруға болмайды. «Оригиналды (саудалық) аты» - бұл дәрілік заттың атауын сауда маркасын немесе осы атауға (белсенді затқа емес) патентті иеленетін компанияның пайдалану құқын қорғау мақсатымен тіркелген, патенттелген атауы. Мысалы, «аспирин» атауымен ацетилсалицил қышқылын шығаруға тек «Байер» фирмасының құқы бар. Егер сауда атауы (сауда маркалары) соңғы өнімді білдіретін болса, ал белсенді фармацевтикалық субстанцияларды белгілеу үшін халықаралық патенттелмеген атауы қолданылады (МНН - ХПА).
МНН-ХПА сауда (фирмалық) атауымен сатылатын оригиналды және де дженерик препараттардың бумасында көрсетілуі керек.
Дәріхана ұйымдары арқылы сатылатын тауарлардың тізімі:
дәрілік заттар:
медициналық мақсаттағы бұйымдар (жекелеп айтқанда, науқастарды күту бұйымдары, медициналық техника бұйымдары, оның ішінде, профилактикалық мақсаттағы, диагностикалық заттар, емдік-профилактикалық киімдер, шұлық бұйымдары, бандаждар, балаларды күтуге арналған бұйымдар, алғашқы дәрігерлік көмек қобдишалары және т.б.);
дезинфекциялайтын заттар;
жеке гигиена заттары (тері, шаш күтіміне арналған заттар, хош иісті майлар және т.б.);
оптика (дайын көзілдіріктер, көзілдіріктердің күтіміне арналған заттар және т.б.);
минералды сулар (натуралды және жасанды);
емдік, балаларға арналған және диеталық тағамдар (биологиялық белсенді заттар);
косметикалық және парфюмериялық өнімдер.
Бұл тауарлардың бір бөлігі парафармацевтикалық өнімдер деп аталады. Бұл дәрілік заттарға және медициналық мақсаттағы бұйымдарға қосымша болатын, аурулардың профилактикасына, емдеуге, адамның жалпы жағдайын жеңілдетуге, дене күтіміне арналған дәріхананың қосымша ассортиментіндегі тауарлар. Оларға жататындар: косметикалық тауарлар, санитарлық-гигиеналық заттар, науқастарды күту бұйымдары, шырындар, минералды сулар, диеталық және балаларға арналған тағамдар, көзілдірік оптикасы, ақпаратты-ағарту әдебиеті.
Дәрілік заттарды бөлшек саудада сату ерекшеліктері:
дәріхана қызметкері сатып алушыға дәрілік препараттарды және медициналық мақсаттағы бұйымдарды босату ережесі туралы ақпарат беруі керек;
дәрілік препараттар мен медициналық мақсаттағы бұймыдар сауда залына жіберілмес бұрын сату алдындағы дайындықтан өтуі керек, яғни тауарды ашады, сұрыптайды және қарайды; тауардың сапасын (сыртық белгілері бойынша) және тауар, оны дайындаушы завод (жабдықтаушы) туралы қажетті ақпараттардың болуын тексереді;
дәрілік заттарды сату (мөлшерленген дәрілік заттарды, ауруларды емдеуге және профилактикасына арналған және қолдануға дайын дәрілік заттарды) ҚР «Дәрілік заттар туралы» Заңына сәйкес жүргізіледі, оны барлық дәріхана ұйымдары өз қызметінде жетекшілікке алуы керек.
Қазақстан Республикасында тіркелген дәрілік заттарды ғана бөлшек саудада сатуға рұқсат етілген.
Дәрігерлердің рецепті бойынша босатылатын дәрілік заттар тек дәріханалар мен дәріхана-лық пункттер арқылы босатылуы керек. Дәрігердің рецептінсіз босатылатын дәрілік заттарды дәріхана дүкендері және дәріханалық киоскілер арқылы сатуға болады.
Дәрігердің рецептінсіз босатылатын дәрілік заттардың тізімін ҚР Денсаулық сақтау министрлігі 5 жылда бір рет қарастырады және бекітеді. Тізімге толықтыруларды жыл сайын жариялап отырады.
Дәріхана ұйымдары дәрілік заттарды тек қолдануға дайын күйінде және дәрігерлік тағайындауларды орындауға қажетті мөлшерлерде сатуға міндетті.
Дәріхана ұйымдары медициналық көмекті көрсетуге қажетті дәрілік заттардың белгіленген минимальды ассортиментімен қамтамасыз етуге міндетті.
Қазіргі кезде ҚР Денсаулық сақта уминистрлігінің 11.02.04 ж. № 20 «дәрілік заттарды, медициналық техниканы және медициналық мақсаттағы бұйымдарды бөлшек саудада сату Ережелерін бекіту туралы» бұйрығы қолданысқа енгізілген, онда дәріхана ассортиментіндегі тауарарды сату ерекшеліктері көрсетілген.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
4. Закон Республики Казахстан от 29.12.06 «О лекарственных средствах».
5. Приказ МЗ РК от 11.02.04 № 20 «Об утверждении Правил розничной реализации лекарственных средств, медицинской техники и изделий медицинского назначения Дополнительная:
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Бөлшек сауда.
2. Дәріхана ұйымдарына жатады ...
Вариант 2
1. Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріханалардың жіктелуі.
2. Өндірістік қызметінің сипаты бойынша дәріханалардың жіктелуі.
Вариант 3
1. Дәрілік заттарды бөлшек саудада сату ережесі.
2. Дәріхана ұйымдары арқылы сатылатын тауарлардың тізімі.
Вариант 4
1. Дәрілік заттарды бөлшек саудада сату ерекшеліктері.
2. Халыққа қызмет көрсететін дәріхананың негізгі міндеті.
Вариант 5
1. Дәріхананың негізгі функциялары.
2. Дәріханаға қойылатын талаптар. Дәріхананың сыртқы безендірілуі.
Вариант 6
1. Дәріхана бөлмелерінің құрамы.
2. Дәрілерді дайындауға арналған бөлмелердің жабдықталуы.
Вариант 7
1. Тауарлар қорын сақтауға арналған бөлмелердің жабдықталуы.
2. Персоналдарға арналған бөлменің жабдықталуы.
ТАҚЫРЫП: АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ №1
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:
Тұрғындарға фармацевтикалық және медициналық көмекті ұйымдастырудың нормативті-құқықтық қамтамасыз етілуіне қатысты бағдарлама материалдарын студенттердің игеруін тексеру.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Сұрақтар варианты бойынша жазбаша бақылау.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
Вариант 1
1. Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын қорғаудың негізгі принциптері.
2. Қазақстан республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің фармацевтикалық бақылау Комитетінің құқы.
3. Дәрілік заттарды сатуға тиым салу тәртібі.
4. Лицензияның реестрінде қандай мәліметтер болатынын көрсетіңдер.
5. Лицензияның күшін тоқтату (себептері).
Вариант 2
1. Азаматтардың денсаулығын қорғау бойынша Қазақстан Республикасының құзырына жататын мәселелер.
2. Медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы сараптау бөлімінің міндеттері.
3. Дәріхана ассортиментіндегі тауарларды бөлшек саудада босататын кәсіпорындар: дәріхана; дәріханалық пункт; дәріханалық дүкен.
4. Лицензияны алуға қажетті құжаттардың тізімі.
5. «Сәйкестік декларациясы» және «Сәйкестікті ерікті растау» түсініктеріне анықтама беріңдер.
Вариант 3
1. Фармацевтикалық қызмет түрлері және олардың сипаттамасы.
2. Ақпаратты-аналитикалық маркетингтік орталықтың міндеттері.
3. Дәріхананың, дәріханалық пункттің, медициналық техника дүкенінің қызметін регламенттейтін нормативті құжаттардың тізімі.
4. Дәріханалық қойманың фармацевтикалық қызметіне қойылатын квалификациялық талаптар.
5. «Өнімнің, қызмет түрлерінің және процестердің қауіпсіздігі» түсінігіне анықтама беріңдер.
Вариант 4
1. Мамандығы бойынша 5 жылдан аса жұмыс істемеген фармацевтер практикалық қызметке қандай жағдайларда жіберіледі.
2. Тұрғындарды медициналық және фармацевтикалық көмекпен қамтамасыз ететін басқару органдарын атаңдар.
3. Дәріхананың бөлмелеріне және құрал-жабдықтарына қойлыатын талаптар.
4. Лицензия өз күшін тоқтататын жағдайларды атаңдар.
5. «Аудит» түсінігіне анықтама беріңдер.
Вариант 5
1. Фармацевтикалық көмек жүйесінің айырмашылық белгілері.
2. Дәрілік заттардың айналым сферасындағы ведомостваларға Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі жүктейтін функцияларды көрсетіңдер.
3. Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріханаларға қойылатын негізгі талаптарды көрсетіңдер.
4. Техникалық реттеу саласындағы мемлекеттік органдардың құзыры (компетенциясы).
5. Лицензияны қайта ресімдеудің себептерін көрсетіңдер.
Вариант 6
1. Фармацевтикалық нарық ортасының формальды емес институттары.
2. Фармацевтикалық орталық, оның функциялары.
3. Дәріхана ұйымының персоналдарының жеке гигиенасына және тұрмыс жағдайларына қойылатын талаптар.
4. Фармацевтикалық қызметтің лицензияланатын түрлері.
5. Санитарлық-эпидемиологиялық және өртке қарсы қауіпсіздік саласындағы органдардан қорытындыны алу тәртібі.
Вариант 7
1. Құрамында есірткі заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды тағайындау қандай құжаттарда тіркеледі.
2. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің фармацевтикалық бақылау Комитеті туралы жалпы қағидалары.
3. Бөлмелерді жинауға, дәріхана құрал-жабдықтарының күтіміне қойылатын талаптар.
4. Лицензиялау принциптері.
5. Дәріханалық ұйымдарға жатады …
Вариант 8
1. Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын қорғаудың негізгі приницптері.
2. Дәрілік заттардың, медициналық техниканың және медициналық мақсаттағы бұйымдардың сараптамасының Ұлттық орталығының сәйкестікті растау бөлімінің міндеттері.
3. Дәріхана ұйымдарындағы фармацевтикалық қызметтерді көрсетіңдер.
4. Техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесінің құрылымы.
5. Өндірістік қызмет сипаты бойынша дәріханалардың жіктелуі.
Вариант 9
1. Фармацевтикалық қызмет концепциясын реформалау көздері.
2. Ақпаратты-аналитикалық маркетингтік орталық.
3. Дәріхана ұйымының функциялары.
4. «Аккредитация», «Аккредитация аттестаты» түсініктеріне анықтама беріңдер.
5. Тұрғындарға қызмет көрсететін дәріхананың жіктелуі.
Вариант 10
1. Фармацевтикалық ұйымдардың өзара әрекетінің нарықтық механизмдері.
2. Фармацевтикалық бақылау Комитетінің дәрілік заттардың айналымына бақылау жасау жөніндегі Басқармасының міндеті және функциялары.
3. Пациенттерге берілетін ақпарат.
4. «Мемлекеттік стандарт», «Ұлттық стандарт» түсініктеріне анықтама беріңдер.
5. Дәрілік заттарды бөлшек саудада сату ережесі.
Вариант 11
1. Фармацевтикалық қызмет объектілерін (субъектілерін) көрсетіңдер.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің фармацевтикалық салаға қатысты функциялары.
3. Дәріханаларда дәрілік заттарды сақтауды ұйымдастырудың жалпы принциптері.
4. «Денсаулықты қорғау» түсінігіне анықтама беріңдер.
5. Халыққа қызмет көрсететін дәріхананың негізгі міндеті.
Вариант 12
1. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің қызметін ұйымдастыру тәртібі.
2. Фармакопеялық орталық, оның функциялары.
3. Сатылатын дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ететін ескерту шаралары.
4. «Өнімдердің, қызмет түрлерінің идентификациясы» түсінігіне анықтама беріңдер.
5. Дәріхананың негізгі функциялары.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНА ҰЙЫМДАРЫНДА ДӘРІЛІК ЗАТТАР МЕН МЕДИЦИНАЛЫҚ МАҚСАТТАҒЫ БҰЙЫМДАРДЫҢ ӘРТҮРЛІ ТОПТАРЫН САҚТАУ ЕРЕЖЕСІ
МАҚСАТЫ: Студент міндетті
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Ситуациялық есептерді шешу, оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау, пікірталас.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Ситуациялық есеп:
Табиғи шығын нормасын есептеу. Ол үшін ҚР ДСМ 04.11.02 ж. № 160При этом бұйрығын, промедол және 95% этил спиртінің қозғалысы туралы мәлметтерді қолдану керек.
а) Промедол:
01.12-не қалдығы 3,00. Амбулаторлық рецептура бойынша жұмсалған шығын: 05.12 0,01; 10.12 0,02; 15.12 0,04; 20.12 0,01; 25.12 0,01. Нақты қалдық 2,91.
б) 95% этил спирті:
01.10-не қалдық 3,0 кг. № 116/768 шоты бойынша 7 кг алынды. Рецепт бойынша таза күйінде босатылды: 05.10 40,0; 20.10 500,0; 10.10 1,0 кг; 10.10 700,0; 14.10 600,0; 15.10 400,0. Талап бойынша босатылды: 20.10 500,0. Нақты қалдық 4,870 кг.
2 тапсырма. Дефектура журналының мәліметтерін пайдалана отырып қойма бөлімдерінің біріне тапсырыс жазу (2 кесте).
1 кесте
___________________________ бөлім
ТАПСЫРЫС № ____ , «____»____________200__ ж.
Шифр |
Тауардың аты |
Өлш.бірл. |
Шифр |
Саны |
Көтерме бағасы (сатып алу) |
Бөлшек бағасы (сатып алу) |
||
тапс. беріл-ген |
рұқсат етілген |
босаты-лған |
||||||
Тапсырыс түсті ____________________ Орындау мерзімі ____________________
Дәріхана меңгерушісі ___________________________________________________________
2 кесте
3 кесте
Ұйым: ____________________
ЕСЕП-ФАКТУРА № _______
«____»______________200__ ж.
Бөлім ___________________________________ Кімге: ___________________________________
Номенкла-туралық № |
Тауардың, тараның аты |
Өлш. бірл. |
Саны |
Сату бағасы |
Сату сомасы |
Өзіндік құны |
|
бағасы |
сомасы |
||||||
БАРЛЫҒЫ: |
Қолдары: ___________________________________
5 тапсырма. Промедолға заттық-сандық есеп жүргізу. Келесі мәлметтерді ескеру керек:
Айдың басындағы қалдық 10,0. Бір айда түскені 5,0. Жұмсалғаны: амбулаторлық рецептура бойынша 4,0; ЕАҰ талабы бойынша 3,5.
Айдың соңына қалдықты шығару (4 кесте)
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Қор бөлімі. Қор бөлімі өз алдына жеке ірі дәріханаларда ұйымдастырылады. Басқа дәріханаларда фармацевтикалық тауралардың қорлары рецептік-өндірістік және қор бөлімінде немесе тікелей дәріхана меңгерушісінің қарамағында болады.
Штаты. Фармацевт қор бөлімінің меңгерушісі дәріхана меңегрушісінің орынбасары болуы мүмкін, оның орынбасары (фармацевт). Фармацевт-технологтар (дефектарлар).
Қор бөлімінің қызметкерлерінің міндеттері. Бөлімнің меңегрушісі мен оның орынбасары дәріханада тауарлық бағалы заттардың барлық ассортиментінің болуын қамтамасыз етеді, ол үшін келесі жұмыстарды орындайды:
1) қоймаға (фирмаға) тапсырыс-талапты құрастыру;
2) қоймадан тауарларды қабылдауды және дәріхананың әртүрлі бөлімдеріне және емдеу ұйымдарына босатуды жүзеге асырады;
3) заттық-сандық есептегі дәрілік заттарды қабылдауды, есебін жүргізуді, сақтауды және босатуды жүргізеді.
Фармацевт-технолог:
1. Лабораторлық жұмыстарды (концентрлі ерітінділерді, жартылай фабрикаттарды дайындау), дәріханаішілік дайындауларды, қаттау жұмыстарын (қаттаушыларға жетекшілік) жүзеге асырады.
2. Нормативті құжаттарға сәйкес дәрі-дәрмектердің дұрыс сақталуын қадағалайды.
3. Штангластардың дұорыс толтырылуына және ресімделуіне бақылау жасайды.
Қаттаушылар:
1. Тауарларды қабылдауды, қаттауды және сақтау орындарына орналастыруды жүргізеді.
2. Санитарлық жағдайын қадағалайды.
Қор бөлімінің жабдықталуы. Тізімге сәйкес кіші механизация ұүралдары мен құрал-жабдықтар. Келі ұстағыштар, механикалық келілер, кофелік диірмендер және ұнтаұтағыштар, майдалауға және араластыруға арналған дәріханалық әмбебап Лопатин аппараттары, ұнтақтарға арналған дозаторлар ДП-2, ТК-2 мөлшерлегіш аппарат, сұйықтарды тікелей сүзуге арналған аппарат (АФРП), карусель типті сүзгі (АФРК), балауызды, шариктерді, таяқшаларды құюға арналған формалар және т.б..
Қор бөлімінің құжаттары:
1. Өтініш-тапсырыс.
2. Талап-тапсырыс.
3. Шот-фактураларды тіркеу: а) түскен тауарларды тіркеу кітабы; б) улы, есірткі дәрілік заттарды және этил спиртін есепке алу кітабы; в) дефектураны және жаңадан түскен тауарларды есепке алу журналы; г) сақтау мерзімі 1 жылға дейінгі дәрі-дәрмектерді есепке алу журналы.
Өндірістік операциялар. Дәріханаішілік дайындау жиі кездесетін жазбалар бойынша дәрілік қалыптарды алдын ала дайындау. Дәріханаішілік қаттау сатып алушыларға босатуға ыңғайлы көлемде (мөлшерде) дәрілік заттарды мөлшерлеу.
Лабораторлық және қаттау жұмыстарының есебі:
1. Лабораторлық жұмыстарды есепке алу журналы.
2. Қаттауды есепке алу кітабы.
3. Концентраттар мен жартылай фабрикаттарды есепке алу кітабы.
Бөлімдегі тауарлардың қозғалысы туралы есеп беру. Біріншілік құжаттар: 1) Накладной (медициналық тауарларды дәріхана бөлімдеріне босату); 2) Майда көтерме босату және сатып алушылармен (ауруханалар, балалар бақшалары және т.б.) есеп айырысуды есеапке алу кітабы.
Қор бөлімінде дәріхананың тауарлық-материалдық заттарының қоры сақталады. Бөлімде тауарлық-материалды заттарды қабылдауға, оларды сақтауға және денсаулық сақтау мекемелері
мен майда сауда желілеріне босатуға арналған сәйкес бөлмелері болуы керек. Қор бөліміне келесі бөлмелер жатады:
Кейбір дәріханаларда қор бөлімінде лабораторлық (бюреткалы қондырғыларға арналған концентраттарды, жартылай фабрикаттарды дайындау, дәріханаішілік дайындауларды) және қаттау жұмыстары жүргізілуі мүмкін. Бұл жұмыстарды жүргізу үшін арнайы бөлмелер бөлінеді, олар қажетті технологиялық жабдықтармен, сонымен бірге өндірістік процестерді механизациялау құралдарымен жабдықталады.
Дәрілік заттар материалды шкафтар мен сейфтерде, ал медициналық бұйымдар шкафтар мен сөрелерде сақталады.
Сақтаудың негізгі принциптеріне сәйкес, дайын күйіндегі медикаменттер және дәрілік зат-тар, келесілерді ескере отырып бөлек орналастырылады: 1) топтары бойынша улылығын; 2) қолдану тәсілін (ішке және сыртқа); 3) физикалық-химиялық қасиеттерін; 4) жарамдылық мерзімі шектелген дәрілер үшін белгіленген сақтау мерзімдерін.
Көрсетілген негізгі приницптерден басқа, дәрілік заттарды сақтау оларды орналастыру мүмкіндіктерін ескере отырып та жүргізіледі. Бұл жағдайда жүйелеу фармакологиялық топтары, агрегаттық күйі (сұйық, себілгіш, газтәрізді және т.б. бөлек), дәрілік қалып сипаты бойынша жүргізіледі.
Улы және есірткі дәрілік заттардың сақталуына ерекше көңіл бөлінуі керек. А тізіміне жататын улы заттар, дәрілік қалып түріне қарамастан (өте улыларынан басқасы) арнайы бөлінген металл шкафтарда құлыпталған күйде бөлек сақталады. Есірткі дәрілік заттар тек сейфте сақталады. Өте улы заттар: мышьякты ангидрид, кристалды натрий арсенаты, стрихнин нитраты, сынап дихлориді (сулема), сынап оксицианиді оларды сейфтің құлыпқа жабылатын ішкі бөлігінде сақтайды.
Улы және есірткі дәрілік заттар сақталатын материалды бөлмелердің терезелерінде металл торлар болуы, ал есіктері темірмен қапталуы керек. Жұмыс аяқталғаннан кейін есік құлыпталады және мөрленеді. Есірткі дәрілік заттар сақталатын материалды бөлмелер мен сейфтерде күзет жарық-дыбысты дабылы (сигнализация) болуы керек.
Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сақтау ҚР ДСМ 10.05.99 № 238 бұйрығына сәйкес жүргізіледі.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении «Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
4. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ, прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Дәріханадағы қызметтердің тізімі.
3. Қор бөлімінің міндеті және функциялары.
4. Қор бөлімінің қызмет номенклатурасы.
5. Дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сақтауды ұйымдастырудың негізгі принциптері.
6. Фармацевт-технологтың (дефктардың) жұмысын ұймыдастыру.
7. Дәріхананың тапсырыс-талабын құрастыру.
8. Қоймадан тауарларды қабылдау тәртібі.
9. Есірткі және улы дәрілік заттардың табиғи шығын нормасын тізімнен шығару тәртібі.
10. Дәрілік заттарға жиі кездесетін жазбаларды (рецептерді) зерттеу.
11. ҚР халқына дәрілік көмекті тездететін фактор ретіндегі лабораторлық-қаттау жұмыстары.
ТАҚЫРЫП: УЛЫ ЖӘНЕ ЕСІРТКІ ЗАТТАРДЫҢ, ПСИХОТРОПТЫ ЗАТТАРДЫҢ ЖӘНЕ ПРЕКУРСОРЛАРДЫҢ ЕСЕБІН ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ САҚТАУ ЕРЕКШЕ-ЛІКТЕРІ. ТАБИҒИ ШЫҒЫН НОРМАСЫ. ӨРТКЕ ҚАУІПТІ ЖӘНЕ ЖАРЫЛ-ҒЫШ ҚАСИЕТТЕРІ БАР ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ ДӘРІХАНАДА САҚТАУ ЖӘНЕ ҚОЛДАНУ ТӘРТІБІ
МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Ситуациялық есептерді шешу, оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау, пікірталас.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Медикаменттер мен дәрілік заттарды сақтаудың негізгі принциптерін жазбаша көрсетіңдер.
2 тапсырма. Азот және күкірт қышқылдарын сақтау кезінде, шыны ыдыстарын зақымдамас үшін оларды ағаш қиындыларымен қоршады. Сақтау кезінде қандай қателіктер жіберді?
3 тапсырма. Спирт, органикалық майлар, скипидар құйылған бөтелкелер мен баллондар сөрелерде екі қатар биіктікте сақтаулы, төменіш материалы ретінде фанер қолданылған. Қандай қателіктер жіберілген?
4 тапсырма. Қаттаушы ауысымы біткендіктен сүт қышқылы құйылған сыртында этикеткасы жоқ шыны ыдысты және сүт қышқылы құйылған баллонды стол үстінде қалдырып кетті. Қандай қателіктер жіберілгенін байқадыңыздар?
5 тапсырма. Дәріхана қоймасында негізгі сақтау бөлмесінде бор қышқылын қаттау жүргізілді. Неліктен бұлай жасауға болмайды?
6 тапсырма. Калий перманганаты еден үстінде балаларға арналған сепкіш ұнтақпен бірге сақталды. Қандай бұзылыстарды байқадыңыз?
7 тапсырма. Күкірт және тұз қышқылы бар шыны ыдыстар наркозға арналған эфир құйылған шыны ыдыспен бірге сақталып тұр. Сақтау кезіндегі қандай қателіктерді байқадыңыздар?
8 тапсырма. Қажетті мөлшердегі тығын болмағандықтан клеол және коллодий құйылған ыдыстарды мөлшері кіші тығынмен жапты. Неліктен бұлай жасауға болмайды?
9 тапсырма. Төменде көрсетілген дәрілік заттардың сақтау топтарын анықтаңдар, сақтау ережелеріне сәйкес орналастырыңдар:
А) Қойма жертөлесінде минералды қышқылдары (азот, күкірт) бар баллондар сөрелерде орналасқан, ал олардың жанында оттегі баллондары бар.
Б) Дәріхана қоймасынан ашық түсті шыны ыдыста босатылған (0,5 кг) нитроглицеринді дәріханада күн сәулесі түсіп тұратын сөреге орналастырды. Жанына скипидар, сүт қышқылы, спирт толтырылған баллондарды (10 кг) сақтауға қойды.
В) Кальций гипохлориді және аммиак ерітіндісі бар баллондарды бір шкафқа орналастырды.
Г) Сөрелерде төменнен жоғары қара орналастырылған:
Улы және есірткі заттардың, психотропты заттардың, прекурсорлардың сақта уерекшеліктерін көрсетіңдер.
Тапсырманы орындау үшін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау, білім және спорт министрлігінің Денсаулық сақтау комитетінің 1999 жыл 10 мамырдағы №238 бұйрығымен бекітілген «Дәріхана ұйымдарында және фармацевтикалық кәсіпорындарда өртке қауіпті және жарылғыш қасиеттері бар дәрілік заттарды сақтау және қолдану тәртібі туралы инструкциясын» қолданыңдар.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении «Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
3. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ, прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
4. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы от 25.03.02 года № 3.01.078.2002.
5. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
6. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
Қосымша:
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Подвалдағы бөлмелерде сақтауға тиым салынады:
+а) өртке қауіпті заттарды
+б) жанғыш сұйықтарды
+в) тез тұтанатын сұйықтарды
г) таблеткаларды
+д) этил спиртін
2. Өртке қауіпті және жарылғыш қасиеті бар дәрілік заттарды төмендегілерге сәйкес сақтау керек:
+а) біртектілік принципіне
б) улылық принципіне
+в) физикалық-химиялық қасиеттеріне
+г) өрт қауіпсіздігі қасиеттеріне
+д) бума сипатына
3. Қойма және жүкті түсіру алаңдарындағы едендер болу керек:
+а) жабындары тегіс
+б) қапталмаған
в) ағашпен қапталған
+г) кедір-бұдырсыз
+д) темірмен қапталған
4. Өртке қауіпті және жарылғыш заттарды сақтауға арналған қойма бөлмелері болу керек:
+а) күзет және өртке қарсы дабылмен қамтылған
б) жарық қорғанышымен қамтылған
в) дыбыс қорғанышымен қорғалған
г) екінші этажда орналасқан
д) тұрғын үйдің подвалында орналасқан
5. Өртке қауіпті және жарылғыш заттарды сақтауға арналған қойма бөлмелерінде болады:
+а) трубаларға жасырылған электрөткізгіші
+б) жарықтандыратын арматура
+в) герметикалық арматурадағы электролампалары
г) бөлмелердегі сөндіргіштер
+д) коридордағы сөндіргіштер және кнопкалы автоматтар
Вариант 2
1. Басқа мақсатқа арналған ғимараттарда орналасқан дәріханаларда өртке қауіпті заттарды қатталмаған күйінде қанша кг-нан көп емес мөлшерде сақтауға рұқсат етіледі:
а) 50 кг
+б) 100 кг
в) 20 кг
г) 150 кг
д) 250 кг
2. Дәріхананың өндірістік бөлмелерінде тез тұтанатын, жанғыш сұйықтықтар сақталады:
+а) жалпы мөлшері 3 кг көп емес
+б) арнайы металл жәшіктерде
+в) жылытқыш приборлардан алыс
+г) электрөткізгіштерінен алыс
д) жылыту батареяларының жанында
3. Жарылғыш заттар тобына жатады:
+а) жарылғыш заттар
+б) жарылғыш қаурпі бар заттар
+в) жарылғыш қоспа түзуге бейім заттар
г) бояғыш заттар
+д) глицерин
4. Тез тұтанатын заттарды төмендегі заттармен бірге сақтауға болмайды:
+а) минералды сулармен
б) барий хлоридімен
+в) қысылған және сұйытылған газдармен
+г) тез жанатын заттармен
+д) бейорганикалық тұздармен
5. Өртке қауіпті сұйықтарды төгіп алған жағдайда:
+а) пешті өшіру керек
б) жылытқыш приборларды өшіру керек
+в) төгілген жерге құм себу керек
+г) төгілген жерді сумен жуу керек
д) сұйықтықтың буланып кетуін күту керек
Вариант 3
1. Өртке қауіпті заттарды негізгі сақтау қоймаларында сыртында келесідей жазулар жазылған:
+а) «Өртке қауіпті»
б) «Өмірге қауіпті»
+в) «Жарылғыш»
+г) «Темекі тартуға болмайды»
+д) «Өрт болғанда 001-ге телефон соқ»
2. Тез жанатын сұйық заттардың өртке қауіпті қасиеттеріне жатады:
+а) аққышқтығы
+б) жеңіл булануы
+в) жеңіл тұтануы
+г) интенсивті жануы
д) құнының жоғары болуы
3. Өртке қауіпті және жарылғыш қаупі бар заттарға жатады:
а) натрий хлориді
+б) нитроглицерин
+в) калий перманганаты
+г) күміс нитраты
+д) клеол
4. Тез тұтанатын заттар:
+а) хлороформ
+б) ацетон
в) ментол
+г) эфир
+д) скипидар
5. Жарылғыш қаупі бар және өртке қауіпті заттар:
+а) коллодий
б) камфора
+в) сүт қышқылы
+г) этил спирті
+д) органикалық майлар
Вариант 4
1. Жеңіл жанатын заттар:
+а) глицерин
+б) күкірт
в) магний сульфаты
+г) таңу материалы
+д) дәрілік өсімдік шикізаты
2. Тез тұтанатын сұйықтықтарды қолдану кезінде ....:
+а) абай болу керек
+б) ыдыстың жай-күйін қадағалау керек
+в) ыдыстың герметикалығын қадағалау керек
г) ыдыстың толтырылуын қадағалау керек
+д) ыдыстың дұрыстығын қадағалау керек
3. Жанғыш сұйықтары бар ірі сиымдылықтары сақтайды:
+а) сөрелерде
б) сөрелерде бірнеше қатар етіп
+в) сөрелерде бір қатарда
г) жылыту приборларының жанында
+д) соғылудан қорғайтын ыдыстарда
4. Оттегісі бар баллондарды сақтауға тиым салынады:
+а) дәріхана ұйымдарының ғимараттарында
+б) жанғыш газдармен бірге
+в) материалды бөлмеде
г) оқшауланған бөлмелердев немесе навес астында
д) дәріхана қоймаларында
5. Жеңіл тұтанатын заттармен жұмыс жүргізіледі:
+а) сору шкафында
б) асептикалық блокта
в) ассистенттік столда
г) қор бөлімінде
д) аналитиктің бөлмесінде
ТАҚЫРЫП: РЕЦЕПТУРАЛЫҚ ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ БОСАТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Ситуациялық есептерді шешу, тапсырмаларды орындау, оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау, пікірталас.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Дәрілік қалыптарды дайындаудың өндірістік процесінің әрбір бөлігіндегі жұмыс орындарын жазбаша көрсетіңдер.
2 тапсырма. Дәрілік қалыптарды дайындаудың өндірістік процесіне қатысатын қызметкерлер тізімін жазбаша көрсетіңдер.
3 тапсырма. Жұмыс дәптерлерінде рецептерді ресімдеу (ҚР ДСМ 21.05.08 № 289 және 07.04.05 № 173 бұйрықтарына сәйкес):
1) Rp.: Мorphini hydrochloridi 0,1
Extr. Belladonnae 0,015
Butyri Cacao 2,5
M.f. suppos. D.t.d. № 6
S. 1 балауыздан күніне 2 рет тік ішекке (ҰОС мүгедегіне).
2) Rp.: Atropini sulfatis 0,1% 10,0
D.S. шай қасық суға 1-2 тамшыдан күнінен 2 рет 2 жастағы балаға.
Дәрігердің бақылауымен.
3) Rp.: Acidi salicylici 1,0
Spiritus aethylici 95% 50,0
M.D.S. Теріге жағуға.
4) Rp.: Papaverini hydrochloridi 0,1
Aq. destill. 100,0
M.D.S. Шай қасықтан күнінен 2-3 рет.
5) Rp.: Acidi ascorbinici 0,05
Glucosi 0,5
M.f. pulvis
D.S. Бір ұнтақтан күніне 2 рет тамақтан кейін.
3 тапсырма. Төменде берілген рецептерге жүргізілген фармацевтикалық сараптама нәтижелерін жазбаша көрсетіңдер:
1. Дәріханаға қант диабетімен ауыратын науқас сульфаленге жазылған рецепт алып келді. Рецептарнайы бланкте жазылған. Осы рецепте «Теріні өңдеуге арналған» деген белгімен 100 г этил спирті жазылған.
А) Қандай қателіктерді байқадыңыздар?
Б) Рецепт қалай ресімделуі керек?
2. 0,5 г промедол жазылған рецепт қалай ресімделуі керек? Рецептің жарамдылық мерзімі қандай?
3. Дәріханаға наркозға арналған эфирге жазылған рецепті бар науқас келді. Сіздің әрекетіңіз?
4. Штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, ЕАҰ «Рецептер үшін» деген мөрімен куәландырылған бланкте 100 г бор спирті жазылған. Дәріханада тек 50 г босатты. Фармацевттің іс-әрекетіне жазбаша түсінік беріңдер.
5. Фармацевт-технолог 2 жастағы балаға кәдімгі бланкте жазылған рецепті қабылдады (тұз қышлықының 1% ерітіндісі). Рецепт қалай ресімделуі керек, бланк формасы қандай?
6. Фармацевт-технологқа этилморфин гидрохлоридіне 2% 10 мл; көз тамшысы жазылған рецепті бар науқас келді. Рецепт кәдімгі бланкте жазылған, дәрігердің қолымен, оның жеке мөрімен және ЕАҰ мөрімен куәландырылған. Қандай қателіктерді байқадыңыз?
4 тапсырма. Рецептің құнын анықтаңдар.
1) Тапсырманы орындау үшін «Тарату материалында» берілген рецептерді қолданыңдар.
2) Рецептуралық журналды толтырыңдар.
5 тапсырма. Құны есептелген рецептің біреуіне квитанцияны жазыңдар. Тапсырманы орындау үшін квитанциялық ктіапшаның формасын қолданыңдар (№ АП-59).
Тапсырыс берілген дәріге квитанция
рецепт № _____________ Ф.А.Ж. ________________ ҚҰны _____________ Дәрілік қалып _________________ |
Дәріхана № 84 рецепт № ________ Науқастың Ф.А.Ж _____________________
Бағасы __________ _________________________________ Микстура Тамшы Ұнтақ Пилюля Жағылма Балауыз Тері астына Сұйық |
Дәріхана № 84_ Дәрілік зат № ________ Дайындады _________ Тексерді ___________ Босатты ___________ |
Рецептуралық журнал
а «____»_________________
Күні |
Экстемпоральды дайындалған дәрілік зат |
Науқастың мекен-жайы, телефоны |
Ескерту |
|||
рецепт№ |
Ф.А.Ж. |
дәрілік қалып |
дәрінің құны |
|||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
Прейскурант
Атауы |
Өлш.бір. |
Бағасы |
Атауы |
Өлш.бір. |
Бағасы |
Стрептоцид |
г |
0320 |
Натрий гидрокарбонаты |
г |
00-70 |
Глюкоза |
г |
00-70 |
Oleum Helianthi |
г |
00-27 |
Бор қышқылы |
г |
01-50 |
Oleum Hyoscyami |
г |
01-00 |
Кристалды йод |
г |
09-00 |
Метилсалицилат |
г |
01-00 |
Калий йодаты |
г |
10-00 |
Салицил қышқылы |
г |
03-00 |
Тазартылған су |
10 мл |
00-80 |
Висмут нитраты |
г |
06-00 |
Кристалды новокаин |
г |
06-00 |
Вазелин |
г |
00-70 |
Папаверин гидрохлорид, ұнтақ |
г |
06-00 |
Белладонна сығындысы |
г |
01-00 |
Какао майы |
г |
05-00 |
|||
Жалбыз суы |
10 мл |
03-50 |
Рибофлавин |
г |
50-00 |
Ихтиол |
г |
06-00 |
Аскорбин қышқылы |
г |
04-00 |
Глицерин |
г |
01-40 |
Шабдалы майы |
г |
08-00 |
Натрий хлориді |
г |
00-60 |
Ментол |
г |
08-88 |
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Рецептік-өндірістік бөлімнің функциясы (РӨБ)
жеке рецептер мен ЕАҰ талаптарды қабылдау
жеке рецептер мен талаптар бойынша дәрілерді
дайындау
дайындалған дәрілердің сапасын бақылау
рецепт және талап бойынша дайындалған дәрілерді
ресімдеу және босату
ДДЗ босату
Кейбір дәріханаларда рецептік-өндірістік бөлімде лабораторлық-қаттау жұмыстары жүргізіледі.
Дәріхананың өндірістік бөлмелерінің сипаттамасы
Қызмет көрсету залы (сауда залы) қол сауда және дайын дәрілік заттар бөлімін орналастыруға, рецептерді қабылдауға және олар бойынша дайындалған дәрілік заттарды босатуға арналған. Залда санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізуге арналған стендтер, көрмелер, витриналар ұйымдастырылады.
Дәріхананың өндірістік бөлмелері. Ірі дәріханаларда рецептерді қабылдауға және дәрілерді беруге (рецептуралық) арналған бөлме бөлек болу керек. Дәріханаға келушілерден ол рецепті қабылдауға және дәріні беруге арналған терезесі бар әйнек перегородка арқылы, ал ассистенттік бөлмеден тегіс перегородка арқылы бөлінеді.
Дәрілерді дайындауға арналған бөлме ассистенттік. Бұл бөлме материалдық бөлмеге, жуу бөлмесіне, рецептуралық және фармацевт-аналитиктің бөлмесіне жақын орналасады.
Асептикалық стерильді дәрілік қалыптарды дайындау үшін жабдықталады.
Кубтік-стерилизациялық (кокторий) тазартылған суды, су сығындыларын, инъекциялық ерітінділерді стерильдеуге арналған.
Жуу бөлмесі одәріхана ыдыстарын жууға, кептіруге және стерильдеуге арналған барлық құралдармен жабдықталады.
Аналитикалық кабинет немесе аналитикалық стол, дәрілік заттарға дәріханаішілік химиялық бақылауды жүргізу үшін ұйымдастырылады.
Материалды бөлме дәрілік заттардың күнделікті қорын асқтауға арналған.
Экстемпоральды дәрілік заттарды дайындаудың
өндірістік процесінің схемасы
1 2 1. Ðåöåïòi ºàáûëäàó, º½íûí àíûºòàó.
3 2. ĸðiëiê ºàëûïòû äàéûíäàó.
5 4 3. ĸðiëiê ºàëûïòû áàºûëàó.
4. ĸðiëiê ºàëûïòû ðåñiìäåó.
5. ĸðiëiê ºàëûïòû áîñàòó.
Рецептерді жазу ережесі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 07.04.05 № 173 және 21. 05.08 № 289 бұйрықтарымен бекітілген.
ҚР бақылауға жататын есірткі заттарды,
психотропты заттардыжәне прекурсорларды
медициналық мақсатта қолдану ережелеріне
1 қосымша
Формат А6
Арнайы рецептуарлық бланктың формасы
РЕЦЕПТ № ______ Код _______________ Штамп организации здравоохранения Дата выписки рецепта «____»_________________200___г. Ф.И.О. больного, возраст ____________ Адрес_____________________________ № участка _________________________ № медицинской документации больного __________________________ Ф.И.О. врача_______________________ Rp.: Подпись и личная печать врача М.П. Исправления не допускаются Корешок остается в организации здравоохранения Номер бланка |
РЕЦЕПТ № ______ Код _______________ Штамп организации здравоохранения Дата выписки рецепта «____»_________________200___г. Ф.И.О. больного, возраст ____________ Адрес_____________________________ № участка _________________________ № медицинской документации больного __________________________ Ф.И.О. врача_______________________ Rp.: Подпись и личная печать врача М.П. Исправления не допускаются Номер бланка |
Формат А6
А6 форматы
Нысанның БҚСЖ бойынша коды ___________________ Код формы по ОКУД КҰЖЖ бойынша ұйым коды _______________________ Код организации по ОКПО |
||
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Министерство здравоохранения Республики Казахстан Ұйымның атауы Наименование организации |
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 200 8 жылғы « 21 » мамыр № 289 бұйрығымен бекітілген № 130/е нысанды медициналық құжаттама Медицинская документация Форма № 130/у утверждена приказом Мини-стра здравоохранения Республики Казахстан от « 21 » мая 200 8 года № 289 |
Ұйымның мөртабаны, шифры
Штамп, шифр организации
РЕЦЕПТ
БАЛАҒА АРНАЛҒАН |
ЕРЕСЕККЕ АРНАЛҒАН |
|
ДЛЯ РЕБЕНКА |
ДЛЯ ВЗРОСЛОГО |
(сызып қою керек - подчеркнуть)
200__ ж. «____»______________
_____________________________
(рецептің жазылған күні - дата выписки рецепта)
Сырқаттың Т.А.Ә., жасы (Ф.И.О. больного, возраст)
Дәрігердің Т.А.Ә. (Ф.И.О. врача)
ТЕҢГЕ: ТИЫН: |
Rp: |
D.S.
Рецептің жарамдылығы (рецепт действителен): 10 күн (дней), 1 ай (месяц), арнайы тағайындау бойынша: «апта сайын» немесе «ай сайын» (по специальному назначению: «еженедельно» или «ежемесячно»)
(сызып қою керек нужное подчеркнуть)
ДӘРІГЕРДІҢ ҚОЛЫ МЕН ЖЕКЕ МӨРІ м.о.
ПОДПИСЬ И ЛИЧНАЯ ПЕЧАТЬ ВРАЧА м.п.
А6 форматы
Формат А6
Нысанның БҚСЖ бойынша коды ________________________ Код формы по ОКУД КҰЖЖ бойынша ұйым коды ____________________________ Код организации по ОКПО |
||
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Министерство здравоохранения Республики Казахстан Ұйымның атауы Наименование организации |
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 200 8 жылғы « 21 » мамыр № 289 бұйрығымен бекітілген № 130/е нысанды медициналық құжаттама Медицинская документация Форма № 130/у утверждена приказом Мини-стра здравоохранения Республики Казахстан от « 21 » мая 200 8 года № 289 |
Ұйымның мөртабаны, шифры
Штамп, шифр организации
ТЕГІН немесе ЖЕҢІЛДІКТІ РЕЦЕПТ РЕЦЕПТ БЕСПЛАТНЫЙ или ЛЬГОТНЫЙ
(сызып қою керек - подчеркнуть)
СЕРИЯ _______________ №____________ «____»____________200__ жыл (год)
(рецептің жазылған күні - дата выписки рецепта)
БАЛАҒА АРНАЛҒАН (ДЛЯ РЕБЕНКА) |
ЕРЕСЕККЕ АРНАЛҒАН (ДЛЯ ВЗРОСЛОГО) |
(сызып қою керек - подчеркнуть)
ТЕГІН |
ТӨЛЕМІ БОЙЫНША ________% |
БЕСПЛАТНО |
ОПЛАТА __________________% |
Сырқаттың Т.А.Ә., жасы (Ф.И.О. больного, возраст)
Диагнозы (диагноз)
Мекенжайы (домашний адрес)
Медициналық құжаттың (медицинская документация) №
Дәрігердің Т.А.Ә. (Ф.И.О. врача)
Теңге: |
тиын: |
Rp. |
D.S. |
Дәрігердің колы мен жеке мөрі м.о.
Подпись и личная печать врача м.п.
А6 форматы
Формат А6
Нысанның БҚСЖ бойынша коды ________________________ Код формы по ОКУД КҰЖЖ бойынша ұйым коды ____________________________ Код организации по ОКПО |
|
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Министерство здравоохранения Республики Казахстан Ұйымның атауы Наименование организации |
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 200 8 ж. « 21 » мамыр № 289 бұйрығымен бекітілген № 132/е нысанды медициналық құжаттама Медицинская документация Форма № 132/у утверждена приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от « 21 » мая 200 8 года № 289 |
ТҮБІРТЕГІ КОРЕШОК
Түбіртегі денсаулық сақтау ұйымында қалдырылады да, кейін бухгалтерияға тапсырылады
Корешок остается в организации здравоохранения, затем передается в бухгалтерию
Серия ___________________________ №____________________
«____»____________200__ жыл (год)
(рецептің жазылған күні - дата выписки рецепта)
Сырқаттың Т.А.Ә., жасы (Ф.И.О. больного, возраст)
Медициналық құжаттың (медицинская документация) №
Диагнозы (диагноз)
Мекенжайы (домашний адрес)
Участкенің (участок) №
Теңге: |
тиын: |
Rp. |
D.S. |
Дәрігердің Т.А.Ә. (Ф.И.О. врача)
(кесу сызығы - линия отреза)
1 схема
Рецептке фармацевтикалық сараптама жүргізу процедурасы
РЕЦЕПТ
ДП тағайындаған адамның құқының болуы
Ж А Р А М С Ы З |
Құқы жоқ немесе амбулаторлық науқастарға Құқы бар тағайындамайды Рецептуралық бланк формасының сәйкестігі Сәйкес келмейді Сәйкес Міндетті реквизиттерінің болуы Бір немесе бірнешеуі жоқ Бар Қосымша реквизиттерінің болуы Бір немесе бірнешеуі жоқ Бар ДЗ латынша атауы, ингредиенттерінің сиымдылығы және ЖРМ мен ЖТМ сәйкестігі Талаптарға сай емес Талаптарға сай Рецепте жазылған ЗСЕ жататын ДЗ сәйкестігі Асып кетеді Аспайды немесе белгіленбеген Жергілікті (орыс) тіліндегі қолдану тәсілі Жоқ Бар Рецептің жарамдылық мерзімі Өтіп кеткен Өтпеген Басқа қаладан босату, ветеринарлық ЕҰ рецепті бойынша босату Мүмкін емес Мүмкін |
Ж А Р А М Д Ы |
Рецепт. Фармацевт рецепті бар келушіге қызмет көсрететін дәріханадағы бірінші тұлға болып табылады. Түскен рецепт бойынша дәрілік затты босату мүмкіндігі туралы объективті шешім қабылдау мақсатымен фармацевт рецептке фармацевтикалық сараптама жүргізеді.
Рецептің фармацевтикалық сараптамасы бұл дәріханаға түскен рецептердің
қолданыстағы регламенттер мен нормаларға сәйкестігін бағалау (схема 1).
Дәріхана рецептурасының құрылымына қысқаша сипаттама
Дәріханаға рецептер амбулаторлық науқастардан, сонымен бірге рецептер мен талаптар емдеу алдын алу ұйымдарынан түседі. Емханадағы, амбулаториядағы, денсаулық сақтау пункттріндегі дәрігерлердің жазған рецептері амбулаторлық рецептураны құрайды.
Егер рецепт бойынша дәрілік затты дәріханада жеке дайындау талап етілетін болса, онда ол шартты түрде экстемпоральды деп аталады. Егер рецепт бойынша дайын дәрілік қалып боастылатын болса, онда ол дайын дәрілік затқа рецепт деп аталады. Дайын дәрілік заттар заводта дайындалған және дәріханаішілік дайындау болуы мүмкін.
Емдеу алдын алу ұйымдарынан түскен және дәрілік затты алуға арналған рецептер стационарлық рецептураны құрайды.
ĸðiõàíà ðåöåïòóðàñûíû» º½ðûëûìû
Æàëïû ðåöåïòóðà
Àìóáëàòîðëûº ðåöåïòóðà Ñòàöèîíàðëûº ðåöåïòóðà
Ýêñòåìïîðàëüäû ðåöåïòóðà Ýêñòåìïîðàëüäû ðåöåïòóðà
(àìáóëàòîðëûº àóðóëàð¹à) (ñòàöèîíàðëûº àóðóëàð¹à)
Àìáóëàòîðëûº àóðóëàð¹à Åìäåó ½éûìäàðûíà
äàéûí ä¸ðiëiê çàòòàð äàéûí ä¸ðiëiê çàòòàð
Çàâîäòà äàéûíäàë¹àí
ĸðiõàíàiøiëiê äàéûíäàó
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Приказ МЗ РК от 7 апреля 2005 года № 173 «Правила использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
4. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Материалды жауапкершілік.
3. Дәріхана меңгерушісінің, бөлім меңгерушілерінің негізгі құқы мен міндеттері.
4. Рецептік-өндірістік бөлім, оның міндеті және функциялары.
5. Рецептік-өндірістік бөлімнің меңегрушісінің құқы және міндеттері.
6. Рецептерді қабылдайтын және дәрілік заттарды босататын фармацевт-технологтың жұмыс орнын ұйымдастыру.
7. Рецептерді қабылдайтын және дәрілік заттарды босататын фармацевт-технологтың құқы және міндеттері.
8. Рецептуралық бланк формалары және рецептерді жазудың жалпы ережелері.
9. Құрамында улы және есірткі заттары бар дәрілік заттарға, этил спиртіне, созылмалы науқастарға арналған дәрілік заттарға рецепті ресімдеудің ерекшеліктері.
10. Өндірістік дәріхананың міндеті және функциялары.
11. Өндірістік дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
12. Рецептік-өндірістік бөлімнің міндеті және функциялары.
13. Рецептік-өндірістік бөлімнің бөлмелері. Рецептерді қабылдайтын және дайындалған дәрілік заттарды босататын жұмыс орындарының құрал-жабдықтары.
14. Рецептік-өндірістік бөлімнің жетекшілігі. РӨБ-гі қызметтер тізімі.
15. Рецептік-өндірістік бөлімнің фармацевт-технологтарының функциялары.
16. Рецептер мен талаптардың фармацевтикалық сараптамасы.
17. Рецептерді тіркеу формалары.
18. Дұрыс емес жазылған рецептердің есебі.
19. Емдеу алдын алу ұйымдарының улы заттарға талапты ресімдеу ерекшеліктері.
20. Дайындалған дәрілік заттардың сақтау мерзімі өтіп кеткен жағдайда фармацевт-технолг не істеуі керек?
21. Дайындалған дәрілік заттарды тұрғындарға квитанция немесе жетон бойынша (оны жоғалтқан жағдайда) босату тәртібі.
22. Рецептердің құнын есептеу тәртібі.
23. Амбулаторлық рецептерді қабылдауды құжатта ресімдеудің жүйелері.
24. Медициналық тауарларды жазу тәртібі. Стационарлық рецептура (экстемпоральды, ДДЗ) және майда көтерме босату бойынша рецептура туралы түсінік.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНАДАҒЫ ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ ДАЙЫНДАУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМ-ДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ. ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ САПАСЫНА ДӘРІХАНА-ІШІЛІК БАҚЫЛАУ
МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау және оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Сізге дәрілік қалыптар ұсынылады. Дайындау кезіндегі қажетті есептеулерді жүршізіңдер, концентрлі ерітінділерді қолданыңдар дайындау технологиясын сипаттаңдар. Тапсырманы орындау үшін «Дәріханаларда сұйық дәрілік қалыптарды дайныдау бойынша» инструкциясын пайдаланыңдар.
а) Ал: Анальгинді 3,0
Натрий бромидін 4,0
Тазартылған суды 200 мл
Араластыр. Бер. Белгіле: 1 ас қасықтан күніне 3 рет
б) Ал: Салицил қышқылын 1,5
Левомицетинді 3,0
Камфораны 1,0
Этил спиртін 50 мл
Календула тұнбасын 10 мл
Араластыр. Бер. Белгіле: сыртқа
в) Ал: Аскорбин қышқылын 0,1
Глюкозаны 0,5
Араластыр, ұнтақ түзілсін. Мына мөлшерде бер № 15.
Белгіле: 1 ұнтақтан күніне 3 рет
г) Рингер ерітіндісінің 10 л дайындау қажет (құрамы төменде берілген)
Ал: Натрий хлоридін 9,0
Калий хлоридін 0,2
Натрий гидрокарбонатын 0,2
Кальций хлоридін 0,2
Инъекцияға арналған суды 1 литр-ге дейін
Мына мөлшерде бер № 10. Белгіле: инъекцияға арналған.
Ингредиенттердің мөлшерін есептеңдер.
2 тапсырма. Жоғарыда көрсетілген дәрілік қалыптарға жазбаша бақылау паспортын толтырыңдар. Олардың ішінде қайсысы масса-көлемдік әдіспен дайындалатынын анықтаңдар?
3 тапсырма. Сертификация органының маманы (немесе аккредитацияланған сынау зертханасының) дәріханадан талдауға дәрілік қалыпты алды.
Ал: Кодеин фосфатын 0,2
Натрий бромидін
Калий бромидін
Тазартылған суды 200 мл.
Араластыр. Бер.
Белгіле: 1 ас қасықтан күніне 3 рет
А) Жазбаша бақылау паспортын толтырыңдар.
Б) Рецептің құнын есептеу: кодеин фосфат 1 г 80 теңге; натрий бромид 1 г 10; калий бромид 1 г 10; тазартылған су 1 л 50; 200 мл-лік шыны ыдыс 10; дәрілік қалыпты дайындаумен байланысты жұмыс 30.
В) Сапасын бақылауға алынған дәрілік заттарды есепке алу құжатын құрастырыңдар.
4 тапсырма. Дәріханада дайныдалған дәрілік қалыптардың сапасын бағалаңдар:
А) 200 мл-лік 10% калций хлоридінің ерітіндісін талдау кезінде фармацевт-аналитик концентрациясының 8,3% екенін анықтады. Ауытқу пайызын есептеңдер. Дәрілік қалыптың қанағаттанарлық немесе қанағаттанарлықсыз дайындалғанын анықтаңдар.
Б) 30% натрий сульфацилі ерітіндісінің 300 мл талдау кезінде, ерітінді концентрациясының 20% екені анықталды. Дәрілік қалыпты бағалаңдар.
В) Төмендегі жазбаны талдау кезінде әрбір ұнтақтың салмағы 0,32 екені анықталды:
Ал: Аскорбин қышқылын 0,1
Витамин В1 0,02
Глюкозаны 0,3
Араластыр, ұнтақ түзілсін.
Мына мөлшерде бер № 15.
Белгіле: 1 ұнтақтан күніне 3 рет.
Ауытқу пайызын есептеңдер.
5 тапсырма. Дәрілік заттарды сертификаттау немесе аккредитацияланған сынау зертханасының мамандарының дәріханаға келуін журналда толтырыңдар, 200__ жыл (2 кесте). 2 тапсырманың мәліметтерін қолданыңдар.
6 тапсырма. Дәріханаішілік дайындауларға, жеке рецепт (медициналық ұймыдардың талаптары) бойынша дайындалған дәрілік заттарға, концентраттарға, жартылай фабрикаттарға, тритурацияларға, этил спиртіне және қаттауға жүргізілген органолептикалық, физикалық және химиялық бақылау нәтижелерін тіркеу журналына толтыру (3 кесте). 2 тапсырманың мәліметтерін қолданыңдар.
7 тапсырма. Дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша дәріхана жұмысының есебін құрастыру. Мынаны ескеру керек. Фармацевт-аналитик жыл бойы келесі талдау түрлерін жүргізді:
А
№ |
Аты |
Бақылау түрлері бойынша талдау саны |
||
физика-лық ба-қылау |
сапалық бақылау |
толық химиялық бақылау |
||
1. |
Тазартылған су, инъекцияға арналған су |
360 |
360 |
4 |
2. |
Дәрілік заттар (дефектураны толтыру) |
40 |
20 |
|
3. |
Жеке рецепт бойынша дайындалған дәрілік заттар (және ЕАҰ талаптары бойынша) |
4 100 |
4 100 |
500 |
4. |
Концентраттар |
400 |
250 |
100 |
5. |
Этил спирті |
80 |
65 |
15 |
6. |
Тұрақтандырғыштар |
|
75 |
75 |
7. |
Дәріханаішілік дайындау, ДЗ қаттау (сериясы), оның ішінде: инфузиялар және инъекцияға арналған ерітінділер (сериясы) |
120 60 |
120 60 |
40 60 |
БАРЛЫҒЫ: |
В
Басқа ұйымдар орындаған бақылау түрлері бойынша талдау саны
№ |
Аты |
Бақылау түрлері бойынша талдау саны |
||
физикалық бақылау |
сапалық бақылау |
толық химиялық бақылау |
||
1. |
Аккредитацияланған сынау зертханасы, оның ішінде: қанағаттанарлықсыз нәтижемен |
50 |
25 1 |
25 1 |
2. |
Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет, оның ішінде қанағаттанарлықсыз нәтижемен |
|
12 |
|
3. |
БАРЛЫҒЫ: |
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Ассистенттік бөлме амбулаторлық рецептер және емдеу алдын алу ұйымдарының талаптары бойынша дәрілік заттарды дайындайтын негізгі өндірістік бөлме болып табылады, ол дәрілік заттарды дайындауға арналған арнайы құрал-жабдықтармен жабдықталады.
Ассистенттік жиналмалы-секциялық стол дәрілік заттарды дайындауға және олардың сапасын анықтауға арналған. Столды стандартты секцияларды қосу және қажетті құрал-жабдықтарды жинақтау жолымен кез келген мөлшердегі жұмыс орнына жасауға болады. Әрбір жұмыс орнын барлық қажетті заттар, құралдар, көмекші матеиалдар және дәрілік заттар созған қол жететіндей жерде тұратындай етіп жабдықтау керек.
Дәрілік заттарды технологиялық ережелерге сәйкес, дайындау және мөлшерлеу тәртібін регламенттейтін қағидалар мен инструкциялардың талаптарын ескере отырып дайындайды. Дәрілік заты бар штанглас ингредиентті өлшеп алғаннан кейін бірден өзінің орнына қайтарылады.
Ірі дәріханаларда фармацевтер арасында еңбекті бөлу жүргізіледі. Оларда әр фармацевтер (немесе бір фармацевт, бірақ ретімен) төмендегі дәрілік заттарды дайындайтын жұмыс орындарын ұйымдарстырған дұрыс:
Жұмыс көлемі жоғары болмайтын дәріханаларда келесі дәрілік қалыптарды дайындайтын жұмыс орындарын ұйымдастырған жеткілікті:
Кішкентай дәріханаларда келесі дәрілік қалыптарды дайындауға арналған екі жұмыс орны ұйымдастырылады:
Халыққа көрсетілетін дәрілік көмектің сапасы көп жағдайда дәрілік заттарды өндіру және сақтаудың барлық стадияларында сәйкес бақылауды қамтамасыз етуге байланысты болады. Дәрілік заттардың сапасы дәрі-дәрмектің дәріханаға түскен кезінен бастап науқасқа босатылғанға дейін бақыланады.
Дәріханаішілік бақылау екі бағытта жүргізіледі:
1) дәрілік заттарды дайындау процесінде қолданылатын дәрілік заттардың, басқа да заттардың сапасын бақылау, дәріханаларда препараттарды сақта уережелерін орындау, дәріхана ыдыстарын, көмекші материалдарды және т.б. дұрыс өңдеу, тазартылған суды, инъекцияға арналған суды, концентраттарды, жартылай фабрикаттарды және т.б. алу және сақтау ережелерін орындау;
2) дайындалған дәрілік заттардың сапасын бақылау рецептерді қабылдау және дәрілік заттарды дайындау технологиясының ережелерін сақтау, дәріханаішілік бақылаудың барлық түрлерін жүргізу.
Дәріханада дайындалатын дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша инструкция (ҚР ДСМ-нің 02.06.06ж. № 85 бұйрығы) дәріханада дәрілік заттардың сапалы дайындалуын қамтамасыз ететін шараларды қарастырады.
Дәріханаішілік бақылаудың түрлері және жіктелуі
ÄÇ ñàïàñûí ä¸ðiõàíàiøiëiê áàºûëàó
Ìiíäåòòi áàºûëàó Òà»äàìàëû áàºûëàó 1. ²àáûëäàó êåçiíäåãi áàºûëàó
2. Áîñàòó êåçiíäåãi áàºûëàó
áàºûëàó; 3) õèìèÿëûº áàºûëàó.
Дәрілік заттарды дайындауға құқы бар дәріханаларда дәрілердің сапасына физикалық-химиялық бақылауды жүргізу үшін фармацевт-аналитиктің арнайы жұмыс орны ұйымдастырылады, ол аналитикалық жұмыстарда қолданылатын өлшегіш құралдардың типтік жиынтығымен, сынау құралдарымен, реактивтермен, сонымен бірге дәрілік заттардың айналымындағы ҚР нормативті-құқықтық актілерімен және анықтама әдебиеттерімен жабдықталады.
Жұмыс орын асептикалық блокқа, дефектар және ассистенттік бөлмелерге жақын жерде орналасқан анайы бөлмеде болады.
Дәріханаішілік бақылауды дәріхананың фармацевт-аналитигі және тоқсанына бір рет дәрілік заттарды сертификаттау бойынша органның немесе аккредитацияланған сынау зертханаларының мамандары жүргізеді.
Фармацевта-аналитиктің функциялары
1. Бұл қызметке алғаш тағайындалған фармацевт-аналитик аккредитацияланған сынау зертханасында келісім-шарт негізінде немесе дәріханада жұмыс стажы 3 жылдан кем емес фармацевт-аналитиктің жұмыс орнында стажировка курсынан өтуі керек.
2. Фармацевт-аналитик 5 жылда 1 рет біліктілігін жоғарылату курсынан өтіп тұруы керек.
Ауысым бойынша фармацевт-аналитик талдау жүргізу үшін экстемпоральды дайындалған дәрілік заттарды алады. Бұл жағдайда дәрілік қалыптың түрі және құрамына кріетін ингредиенттердің саны бойынша әртүрлі күрделіліктегі дәрілік заттарды алу үшін экстемпоральды рецептураның қалыптасқан құрылымы ескеріледі. Экстемпоральды дәрілік заттардың сапасын тексеру нәтижесінде оларды дайындау кезіндегі қателердің болуы себептері анықталады. Бұл себептер өндірістік мәжілістерде талқыланады және сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін іс-шаралар жасалады. Тоқсанына 1 реттен кем емес фармацевт-аналитик тез бұзылатын және тұрақты емес препараттарды тексереді. Қажет болған жағдайда ол жабдықтаушылардан түскен медициналық препараттарды және дәріханада дайындалған дәрілік заттарды бақылау-аналитикалық зертханасына талдауға жіберуге құқы бар.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Дәріхана ұйымның қондырғысы, құрал-жабдықтары және эксплуатациясы. Санитарлық ережелер мен нормалар № 3.01.078.2002.
3. ҚР ДСМ-нің 02.06.03 ж. № 85 бұйрығы.
4. ҚР ДСМ-нің 02.06.04 № 142 «Дәрілік заттарды дайындау ережесі» бұйрығы.
5. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
Қосымша:
1. Қазақстан Республикасы Президентінің 13 қаңтар 2004 жылғы № 522-II «Дәрілік заттар туралы» Заңы.
2. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. Дәрілік қалыптарды дайындау бойынша рецептік-өндірістік бөлімнің функциялары.
2. Дәрілік қалыптарды дайындау және қаттаумен айналысатын қызметкерлердің жеке гигиенасына және еңбек жағдайына қойылатын талаптар.
3. Тазартылған суды және инъекцияға арналған суды алуға, тасымалдауға, сақтауға қойылатын санитарлық талаптар.
4. Стерильді емес дәрілік қалыптарды дайындауда қойылатын санитарлық талаптар.
5. Стерильді дәрілік қалыптарды дайындауда қойылатын санитарлық талаптар.
6. Әртүрлі дәрілік қалыптарды дайындаумен айнлысатын фармацевт-технологтардың жұмыс орнын ұйымдастыру (құрал-жабдықтары, жабдықталуы және кіші механизация құралдары).
7. Асептикалық блок және оның құрал-жабдықтары мен жабдықталуы.
8. Дәрілік қалыптарды дайныдау кезіндегі фармацевт-технологтың құқы мен міндеттері.
9. Дәріханада әртүрлі дәрілік қалыптарды дайындау ережесі (ұнтақтарды, ерітінділерді, микстураларды, жағылмаларды және т.б.)
10. Құрамында улы және есірткі заттары бар дәрілік заттарды дайындау ерекшеліктері.
11. Стерильді дәрілік қалыптарды дайындауға қажетті дәрілік заттарды және көмекші заттарды сақтау.
12. Кезекші дәрігерлер мен медбикелердің постарында болатын ақпаратты материалдарды атаңдар.
13. Рецептуралық бланктерді сақтау тәртібі.
14. Құрамында есірткі заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды есепке алу құжаттарын сақтау тәртібін сипаттаңдар.
15. Қайтыс болған науқастардың туыстары тапсырған арнайы рецептуралық бланктерді жою тәртібі.
16. Құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттардың қолданылуына бақылау жасау тәртібін сипаттаңдар.
17. Емдеу алдын алу ұйымдарының арнайы рецептуралық бланктерді алу тәртібі.
18. Құрамында есірткі, спихотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды сақтауға арналған сейфтер мен шкафтар қалай ресімделеді.
19. Емдеу ұйымдарында арнайы рецептуралық бланктерді кіріске алу тәртібі.
20. «Заттық-сандық есеп» түсінігіне анықтама беріңдер.
21. Үйлерінде қайтыс болған науқастардан қалған қолданылмаған арнайы рецептерді қабылдап алу және есепке алуды ұйымдастыру тәртібі.
22. Медбикенің постындағы құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды есепке алу журналының құрылымын сипаттаңдар.
23. Арнайы рецептуралық бланктерді есепке алу журналының құрылымын сипаттаңдар.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНАДА ДАЙЫНДАЛҒАН ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ РЕСІМДЕУ
МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, сабақ тақырыбына қатысты сұрақтарды оқытушымен бірге талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1тапсырма. Экстемпоральды рецепт бойынша дайындалған дәрілік затты босатуға дайындауҰсынылған этикеткалардың ішінен сәйкесін таңдап алу, жұмыс дәптерінде ресімдеу. Төменде ұсынылған жазбадағы дәрілік заттың сақталу мерзімін анықтаңдар:
Ал: Atropini sulfatis 0,01
Aq. Purificatae 10 ml
M.D.S. 5 тамшыдан күнінен 2-3 рет.
2 тапсырма. Дәріханаішілік дайындау және қаттау түрінде дайындалған 5% кальций хлориді ерітіндісінің 200 мл босатуға ресімдеу. Сәйкес этикетканы таңдау, жұмыс дәптерінде ресімдеу. Дәрілік заттың дәріханада сақталу мерзімін анықтау.
3 тапсырма. Өздеріңіз ресімдеген дәрілік қалыптарға жүргізілетін бақылаудың міндетті түрдерін жазбаша көрсетіңіздер (ҚР ДСМ 02.06.03 № 85 бұйрығы).
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Дәріханада дайындалған барлық дәрілік қалыптар сәйкес этикеткалармен ресімделеді. № 90-П бұйрығына сәйкес жасыл түсті дәріханалық этикеткалар «Ішке», қызғыл-сары түсті «Сыртқа», көк түсті «Инъекцияға» және қызғылт түсті «Көз тамшылары» және «Көз жағылмаларына» арналған.
Барлық этикеткаларда типографиялық тәсілмен «Балалардан қорғау керек» деген ескерту жазбасы және дәрілерге сәйкес келесі жазбалар жазылады: «Салқын және жарықтан қорғалған жерде сақтау керек», «Қолданар алдында шайқау керек», «Балаларға», «Жүрекке», «Абайлап қолдану керек», «Оттан қорғау керек», «Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек».
Ескерту жазбасының қасында соған сәйкес белгілі бір түстегі белгі қойылады. Этикеткалардың мөлшері дәрілік зат босатылатын ыдыстың және қораптың мөлшеріне байланысты белгіленеді.
Ескерту жазбаларының түстпен ресімделуі
Ескерту жазбасы |
Фон |
Шрифт |
«Қолданар алдында шайқау керек» |
Ақ |
Жасыл |
«Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек» |
Көк |
Ақ |
«Салқын жерде сақтау керек» |
Көгілдір |
Ақ |
«Балаларға» |
Ақ |
Қара |
«Жүрекке» |
Сарғыш |
Ақ |
«Оттан сақтау керек» |
Қызыл |
Ақ |
Дәріханада дәріханаішілік дайындалған дәрілік заттар, қолданылуына сәйкес этикеткалардың келесі түрлерімен ресімделеді: «Ішке», «Көз тамшылары», «Көз жағылмасы», «Жағылма», «Мұрын тамшылары», «Сыртқа», «Инъекцияға арналған». Бұл дәрілік заттарды ресімдеу үшін де олардың этикеткаларында жеке дайындалған дәрілік заттарды ресімдеуде қоданылған элементтер көрсетіледі; онан басқа дәрілік заттың құрамы және сериясы көрсетіледі.
Сериясын санмен көрсетеді, ол қаттау жұмысының журналындағы реттік нөмірге сәйкес келеді, оның қасына дәрілік затты дайындаған күні қойылады.
Құрамында улы заты бар дәрілік заттарды ресімсдеуде ерекше мұқият болу керек. Олар міндетті түрде мөрленеді, немесе тығынға шайыр құйылып жабылады, немесе металл қалпақпен жабылады. Қара түсті этикеткада ақ шрифтімен улы дәрілік заттың аты, айқасқан жілік және бас сүйегі және «У», «Абайлап қолдану керек» деген ескерту жазбалары бар ескерту этикеткасымен ресімделеді. Дәрілік заттарды толығымен ресімдеуді (этикеткасын және сигнатурасын жазу және жапсыру) осы жұмыс тапсырылған дәріхана қызметкерлері орындайды фармацевт-технолог немесе фармацевтің ассистенті.
Дәрілік заттарды босату
Дәріхана жұмысындағы ең жауапты кезеңдердің бірі экстемпоральды дайындалған дәрілік заттарды босату болып табылады.
Дәріханада дайындалған дәрілік затты босатар алдында фармацевт-технолог төмендегілердің сәйкестігін мұқият тексеріп шығуы керек:
Мұнан басқа, фармацевт-технолог немесе дәрілік затты босататын басқа тұлға, келесі мәліметтерді тексереді:
Тек осы мәліметтердің дұрыстығын тексергеннен кейін ғана фармацевт-технолог дәрілік затты науқасқа бере алады және оған үй жағдайында оны қолдану тәсілі мен сақтау шарттарын түсіндіреді. Және ол рецептің артқы бетіне рецептің паспортында дәрілік затты бергендігі туралы қолын қояды.
Дәрілік зат квитанцияны (жетонды, чекті) көрсеткен жағдайда беріледі. Квитанцияны жоғалтқан жағдайда фармацевт-технолог дәрілік затты науқасқа, ол өзінің фамилиясын, дәріге тапсырыс берген уақытын, оның құнын және басқа да мәліметтерді дұрыс айтқан да ғана бере алады. Дәрілік заттарды квитанциясыз (жетонсыз, чексыз) беру жағдайлары арнайы журналда тіркеледі.
Квитанцияны немесе жетонды жоғалтқан жағдайды есепке алу журналы
Күні |
рецепт № |
Ф.А.Ж. |
Дәрілік қалып түрі |
Дәрінің құны |
Науқастың мекен-жайы |
Дәрігердің Ф.А.Ж. |
Қолы |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
Жаңа туылған сәбилерге арналған ішке қолданылатын ерітінділер дәріханадан 100 мл аспайтын көлемде босатылады. Ашылғаннан кейін ерітінділерді тоңазытқышта сақтау керек және 2 тәулік ішінде қолдану керек, ол туралы этикеткасында белгі соғылуы керек.
Ұзақ қолдануға арналған рецепт бойынша дәрілік затты босатқан кезде рецепті артына босатылған препараттың мөлшерін және босатылған күнін көрсете отырып науқасқа қайтарады. Науқас дәрі алу үшін дәріханаға кезекті келген кезінде дәрілік затты алғандығы туралы алдындағы белгісі ескеріледі.
Жарамдылық мерзімі өткеннен кейін рецептке «Рецепт жарамсыз» деген штамп қойылады және дәріханада қалдырылады. Ерекше жағдайларда (науқастың қаладан тыс жерге кетуі, дәріханаға уақытында келу мүмкіндігінің болмауы және т.б.) дәрігер тағайындаған препараттың 2 мерзімге емдеуге қажетті мөлшерін ұзақ қолдануға арналған рецепт бойынша бірден босатуға болады.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
4. Приказ МЗ РК от 26 августа 1993 года № 90-П «Об оформлении лекарственных форм, изготовляемых в аптечных учреждениях Республики Казахстан».
5. Приказ МЗ РК 2 июня 2003 года № 85 «Об утверждении Инструкции по проведению внутриаптечного контроля».
6. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Түскен рецептерді тіркеу және есепке алу варианттары:
+а) рецептуралық журналда
б) лабораторлық-қаттау журналында
в) тіркеудің жетонды формасы
г) тауарайналымын есепке алу журналында
+д) квитанциялық кітапта
2. Құрамына атропин сульфаты кіретін дәрілік затқа жазылған рецептің жарамдылық мерзімі:
а) 1 тоқсан
б) 1 жыл
+в) 7 күн
г) 10 күн
д) 1 ай
3. Тапсырыс берілген дәрілік затты тіркейтін квитанциялық кітап қанша бөліктен тұрады:
а) 3 бөліктен
+б) 4 бөліктен
в) 2 бөліктен
г) 5 бөліктен
д) 1 бөліктен
4. Дәрілердің сапасын дәріханаішілік бақылауды регламенттейтін бұйрық:
а) № 38, 03.02.05
б) № 238, 11.05.99
в) № 692, 05.07.05
+г) № 85, 02.06.03
д) № 160, 04.11.02
5. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері:
+а) қабылдау кезіндегі бақылау
+б) жазбаша бақылау
+в) сұрақты (ауызша) бақылау
+г) химиялық бақылау
д) сыртқы бақылау
Вариант 2
1. «Сипаттау» көрсеткіші бойынша келесілерге көңіл бөлінеді:
+а) сыртқы түріне
б) иісіне
в) түсіне
г) таңбалануына
д) тіркеу нөміріне
2. Дәріханада дайындалған көз тамшыларының сақталу мерзімі:
а) 5 тәулік
+б) 2 тәулік
в) 10 күн
г) 1 жыл
д) 1 ай
3. Этикеткадағы ескерту жазбалары:
+а) «Жарықтан қорғалған және салқын жерде сақтау керек»
+б) «Балалардан қорғау кере»
+в) «Оттан қорғау керек»
+г) «Абайлап қолдану керек»
д) «Абайлап араластыру керек»
4. Дәріханаішілік дайындау мен қаттаудың этикеткаларында көрсетіледі:
а) фармацевтің фамилиясы
б) науқастың мекен-жайы
+в) эмблема
+г) сериясы
+д) қолдану тәсілі
5. Органолептикалық бақылау кезінде тексеріледі:
+а) дәрілік қалыптың сыртқы түрі
+б) түсі
+в) иісі
+г) араласу біркелкілігі
д) ДЗ құны
Вариант 3
1. «Таңбалану» көрсеткіші бойынша келесілерге көңіл аударылады:
+а) дәрілік заттардың нормативті құжаттардың талаптарына сәйкес ресімделуіне
б) дәрілік заттың құрамына
в) дәрілік заттың жарнамасына
г) дәрілік заттың сандық көрсеткіштеріне
д) дәрілік заттың түріне
2. Дәрілік заттарды таңбалау кезінде көрсетіледі:
+а) дәрілік заттарды шығаратын ұйымның аты
+б) жарамдылық мерзімі
в) дәрілік заттардың бағасы
+г) серия нөмірі және дайындалған күні
+д) сақтау шарттары
3. № 90-П бұйрығына сәйкес этикеткалардың түрлері:
+а) «Ішке»
+б) «Сыртқа»
+в) «Көз тамшылары»
+г) «Көз жағылмасы»
д) «Стерильді»
4. дәріхана этикеткаларының ақ фондағы сигнальды түстері:
+а) «Ішке» жасыл
+б) «Сыртқа» сарғыш
+в) «Көз тамшылары» және «Көз жағылмасы» қызғылт
г) «Инъекцияға арналған» көк
д) «Ұнтақ» қара
5. Жеке дайындалған дәрілік заттардың этикеткаларында көрсетіледі:
+а) эмблема
+б) дәріхананың аты
+в) дәріхана №
+г) рецептің №
д) фармацевтің фамилиясы
Вариант 4
1. Жалпы тізімдегі дәрілік затқа жазылған рецептің жарамдылық мерзімі:
а) 3 жыл
б) 10 жыл
в) 10 ай
г) 12 ай
+д) 7 күн
2. Дәрілік заттардың таңбалануы келесілердің сәйкестігін білдіреді:
+а) ресімделуінің қолданыстағы заңдылық талаптарына
б) құрамының
в) жарнамасының
г) сандық көрсеткіштерінің
д) дәрілік заттың түрінің
3. № 90-П бұйрығына сәйкес этикеткалардың түрлері:
+а) «Тамшылар»
+б) «Инъекцияға арналған»
+в) «Жағылма»
+г) «Ұнтақ»
д) «Стерильді емес»
4. «Бума» көрсеткіші бойынша келесілерге көңіл аударады:
+а) бумасының бүтіндігіне
+б) физикалық-химиялық қасиеттеріне сәйкестігін
в) дәрілік заттардың мөлшерленуін
г) көлемінің сәйкестігіне
д) түсінің сәйкестігіне
5. Жеке дайындалған дәрілік қалыптардың этикеткаларында көрсетіледі:
а) фармацевтің фамилиясы
б) науқастың мекен-жайы
+в) науқастың фамилиясы
+г) қолдану тәсілі
+д) рецептің №
ТАҚЫРЫП: АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ №2
МАҚСАТЫ:
Өткен тақырыптар бойынша студенттердің бағдарлама материалын игергендігін тексеру.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Бақылау: а) сұрақтар және тест сұрақтарының варианттары бойынша; б) ситуациялық есептерді шешу.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
Вариант 1
1. Дәріхана ұйымдарының қызметкерлерінің штаты.
2. Дәріханада дәрілік заттарды асептикалық жағдайда дайындау тәртібі.
3. ҚР ДСМ-нің 2003 жылғы 2 маусымдағы № 85 бұйрығы.
Вариант 2
1. Асептикалық блоктың жабдықталуы.
2. Этикеткалардың түрлері.
3. Дәріханада дайындалған дәрілік қалыптарды ресімдеу ережесі.
Вариант 3
1. Дәрілік қалыптарды дайындайтын фармацевт-технологтың жұмыс орнын жабдықтау және құралдары.
2. Дәріханадағы дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ету бойынша ескерту іс-шаралары.
3. Құрамында спирті бар ерітінділер мен қоспадағы спиртті босату ережесі.
Вариант 4
1. Шаруашылық есептегі дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Рецептерді қабылдау кезіндеі фармацевт-технологтың жұмыс орнында қолданылатын кіші механизация құралдары.
3. Құрамында этил спирті бар дәрілік заттарды ресімдеу және рецепт бойынша босату.
Вариант 5
1. Дәріханадағы материалды жауапкершілік.
2. Дәрілік заттарды тегін босату және оларды есепке алу.
3. Дәрілік заттарды асептикалық жағдайда дайындаудың ерекшеліктері.
Вариант 6
1. Экстемпоральды дәрілік заттарды дайындау кезінде қолданылатын автоматизация және механизация құралдары.
2. Дәрілік заттардың (қалыптардың) сапасына дәріханаішілік бақылау. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері.
3. Дәріханада дайындалған дәрілік қалыптарға паспортты құрастыру.
Вариант 7
1. Дәріхананың құрал-жабдықтары.
2. Инъекцияға арналған ерітінділердің сапасын бақылауға қойылатын ерекше талаптар.
3. Амбулаторлық рецептерді есепке алу. Дұрыс жазылмаған рецептердің есебі.
Вариант 8
1. Дәріхана ұйымдарының специализациясы.
2. Науқастарға жеңілдікпен босатылатын дәрілік заттарға рецептерді ресімдеудің ерекшеліктері.
3. Еңбекті рационалды ұйымдастыру.
Вариант 9
1. Дәрілік қалыптарды дайындайтын фармацевт-технологтың құқы мен міндеттері.
2. Есірткі дәрілік заттарға рецепті ресімдеудің ерекшеліктері.
3. Дәрілік заттардың (қалыптардың) сапасын бағалау.
Вариант 10
1. Дәріханалардың жіктелуі.
2. Құрамында кодеин, кодеин фосфаты, этилморфин гидрохлориді, пахикарпин гидрохлориді бар дәрілік заттарға рецепті ресімдеу ерекшеліктері.
3. Құрамында улы және есірткі заттары бар дәрілік заттарды ресімдеу.
Вариант 11
1. Экстемпоральды дәрілік заттарды дайындауда қолданылатын автоматизация және механизация құралдары.
2. Фармацевт-аналитиктің, фармацевт-технологтың функциялары. Құқы және міндеттері.
3. Рецептураның құрылымы. Рецептерді тіркеу формалары және құнын анықтау тәртібі.
Вариант 12
1. Дәріхананы ашу және дәріхана жағдайында дәрілерді дайындау және дәрі-дәрмектерді сату құқын лицензияны алу тәртібі.
2. Глаукоманы және катарактаны емдеу үшін құрамында прозерин және пилокарпин бар дәрілік заттарды ресімдеу және рецепт бойынша босату ережесі.
3. Құрамына кіретін ингредиенттердің сипатын ескере отырып дәрілік заттарды дайындау тәртібі.
Вариант 13
1. Бөлмелердің сипаттамасы және жобалау бойынша жалпы мәліметтер.
2. Ұйықтататын дәрілік заттарға, антидепрессанттарға, транквилизаторларға және психотропты дәрілік заттарға рецепті ресімдеу ерекшеліктері.
3. Ассистенттік бөлменің құрал-жабдықтары.
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ:
Вариант 1
1. Дәріханаішілік бақылаудың таңдамалы түрлері:
а) биохимиялық
б) бактериологиялық
+в) сұрақты
+г) физикалық
+д) химиялық
2. Стерильді ыдысты сақтау мерзімдері:
а) төрт тәулік
б) бес тәулік
+в) үш тәуліктен артық емес
г) екі тәулік
д) жеті тәулік
3. Рецептің фармацевтикалық сараптамасы бұл келесілердің сәйкестігін бағалау:
+а) дәріханаға түскен рецептердің қолданыстағы регламенттерге
б) рецептердің құнын анықтауға
+в) түскен рецептердің рецепт бойынша дәрілік заттарды босату ережесіне
г) дәрілердің сапасының
+д) рецептуралық бланк формасының
4. Рецептік-өндірістік бөлімнің штатында келесі қызметтер қарастырылған:
+а) бөлім меңегрушісі
+б) рецепті қабылдайтын фармацевт
+в) жеке дайындалған дәрілік заттың сапасын бақылайтын фармацевт
г) санитария и гигиена бұйымдарын босататын фармацевт
д) бас дәрігердің орынбасары
5. Фармацевт-аналитиктің жұмыс орны жабдықталады:
+а) өлшеу құралдарының типтік жиынтығымен
б) жұмсақ жиһаз жиынтығымен
+в) реактивтермен
+г) ҚР нормативті-құқықтық актілерімен
д) рецептуралық журналмен
Вариант 2
1. Дәрілік заттарды дайындау және қаттау кезінде қолданатын кіші механизация құралдарын:
+а) жуады
б) күйдіреді
+в) дезинфекциялайды
г) механикалық өңдейді (тек сүртеді)
д) бір рет қана қолданады
2. Дәріханада дайындалатын дәрілік заттардың сапасын бағалау үшін келесі терминдер қолданылады:
а) өте сапалы дәрілік зат
б) сапасы жақсы дәрілік зат
+в) «қанағаттандырады» (жарамды өнім)
+г) «қанағаттандырмайды» (жарамсыз)
д) сапасы төмен дәрілік зат
3. Дәрілік қалыптарды дайындауда қолданылатын дәрілік заттар ассистенттік бөлмеде сақталады:
+а) тығыз жабылған штангластарда
+б) ластануды болдырмайтын жағдайларда
в) қағаз пакеттерде
г) картон қораптарда
д) полиэтилен пакеттерде
4. Босатылатын тауарлар (дәрі-діәрмектер) топтарының спецификасына қарай дәріханалардың жіктелуі:
+а) психотропты
+б) гомеопатиялық
+в) онкопрепараттар
г) гериатриялық
+д) туберкулезге қарсы
5. Дәріхананың өндірістік функциясы - бұл:
+а) дәрілерді дайныдау
+б) экстемпоралды рецептердің құнын есептеу
+в) дайындалған дәрілердің сапасын бақылау
г) нарықты кешенді зерттеу
д) инвентаризацияны жүргізу
Вариант 3
1. Қор бөлімінде жұмыс істейтін фармацевт-технолог міндетті:
+а) концентраттар мен жартылай фабрикаттарды дайныдауға
+б) дәрі-дәрмектердің сақтау ережесін орындауға
в) рецептер мен талаптардың құнын дұрыс есептеуге
+г) штангластардың дәрі-дәрмектің қорымен дұрыс толтырылуын қадағалауға
+д) ассистенттік бөлмедегі дәрі-дәрмектердің қорын толтыруға
2. Фармацевтикалық көмек болу керек:
+а) квалификациялы (білікті)
б) тез арада
+в) заман талабына сай
+г) жетімді
д) үздіксіз
3. Рецепт қандай құжат болып табылады:
а) заңдылық
+б) заңды
+в) медициналық
+г) қаржылық
д) ұйымдастыру
4. Дәрілік заттарды сақтауға арналған бөлмелер қамтамасыз етілуі және жабдықталуы керек:
+а) күзет және өртке қарсы құралдармен
+б) сору шкафтарымен
+в) шкафтармен, сөрелермен, поддондармен және т.б.
+г) орталықтан және автономды жылыту құралдарымен
д) телевизормен
5. Қор бөлімінің материалды жауапты адамы:
а) қаттаушы
+б) бөлім меңегрушісі
+в) қор бөлімінің меңгерушісінің орынбасары
г) фармацевт-аналитик
д) РӨБ меңегрушісі
Вариант 4
1. дәріханадағы есірткі заттардың табиғи шығының нормасы:
а) ЕАҰ талаптары бойынша дайындаған кезде 3%
б) рецепт бойынша дайындаған кезде 2,15%
+в) дәрілік заттарды жеке дайындаған кезде 0,95%
+г) қосымша технологиялық операцияларсыз өлшеу кезінде 0,4%
д) мақтаны, дәкені қаттау кезінде 0,5%
2. Табиғи шығынды тізімнен шығару жүргізіледі:
+а) инвентаризация кезеңінде
б) ай сайын
в) жыл сайын
г) тоқсан сайын
д) қажет болған жағдайда
3. Ішке қолданылатын қандай дәрілік заттарға дәмі тексеріледі:
+а) үлкендерге арналған таңдамалы түрде
+б) балаларға арналған міндетті түрде
в) балаларға арналған жағылмалар
г) үлкендерге арналған жағылмалар
д) балаларға арналған сепкіштер
4. Жазбаша бақылау паспортында көрсетіледі:
а) рецептуралық журналдың нөмірі
+б) дайындалған күні
+в) рецептің (талаптың) нөмірі
+г) алынған дәрілік заттардың аты
д) науқастың Ф.А.Ж.
5. Төмендегілер туралы мәліметтер болмаған жағдайда инъекцияға арналған ерітінділерді дайындауға тиым салынады:
а) бағасы
б) ыдысы
+в) құрамына кріетін ингредиенттердің химиялық сиымдылығы
+г) физикалық сиымдылығы
+д) дайындау технологиясы
Вариант 5
1. Қабылдау кезіндегі бақылауда тексеріледі:
+а) бумасы
б) бағасы
+в) таңбалануы
+г) сыртқы түрі
д) алушының мекен-жайы
2. Тоқсанына 2 реттен кем емес төмендегі дәрілік заттардың стерильділігіне лабораторлық бақылау жүргізіледі:
+а) инъекциялық ерітінділердің
+б) көз тамшыларының
+в) жаңа туылоған сәбилерге арналған дәрілік қалыптардың
г) ішке қолдануға арналған микстуралардың
д) таблеткалардың
3. Фармацевт-аналитик келесі жұмыс түрлерін орындайды:
а) рецептер мен талаптарды қабылдау
б) экстемпоральды дәрілік заттарды дайындау үшін рецептерді қабылдау
в) дайын дәрілік заттарды буып-түю
г) дайын дәрілік заттарға рецептер мен талаптарды босату
+д) дәрілік заттардың сапасын бақылау
4. Рецептік-өндірістік бөлімде келесі қызметтер болады:
+а) бөлім меңгерушісі
+б) меңгерушінің орынбасары
+в) экстемпоральды дәрілік заттарға рецептерді қабылдау бойынша фармацевт-технолог
г) дайын дәрілік қалыптар бөлімінің меңегрушісі
д) бухгалтер
5. Предасептикалық бөлменің (тамбурдың) құрал-жабдықтары:
а) жартылай жұмсақ орындық
+б) бір есікті медициналық шкаф
+в) электр құрғатқыш
г) жұмсақ орындық
д) фотоэлектроколориметр (ФЭК)
Вариант 6
1. Асептикалық блокта жұмыс істейтін фармацевтердің жеке гигиенасының ережелері:
+а) стерильді, толық жауып тұратын халаттарда жұмыс істеу
+б) арнайы аяқ киімде жұмыс істеу
+в) ауыз және мұрынды дәке таңғышпен жабу
+г) медициналық қалпақта жұмыс істеу
д) дезодорантты пайдалану
2. Инъекциялық ерітінділерді дайындауға арналған дәрілік заттар расталуы керек:
а) есеп-фактурамен
+б) сапа сертификатымен
+в) нормативті құжаттармен
г) тасымалдау накладнойымен
д) квитанциямен
3. Инъекциялық ерітінділерді пирогенділікке таңдамалы тексерудің жиілігі:
а) төрт айда 1 рет
б) жарты жылда 1 рет
+в) тоқсанына 1 реттен кем емес
г) бес айда 1 рет
д) жылына 1 рет
4. Дәрілік қалыптарды дайындауда қолданылатын кіші механизация құралдары:
+а) жуылады
б) күйдіріледі
+в) дезинфекцияланады
г) механикалық өңдеуден өтеді (тек сүртіледі)
д) бір реттік қоллдануға арналған құралдар
5. Органолептикалық бақылау бұл келесі көрсеткіштерді бақылау:
+а) көрінетін механикалық қоспалардың болмауын
+б) сыртқы түрін
в) бағасын
+г) иісін, дәмін
+д) біркелкілігін
Вариант 7
1. Босату кезіндегі бақылауда келесілердің сәйкестігі тексеріледі:
+а) дәрілік заттың бумасының оның физикалық-химиялық қасиеттеріне
+б) рецептегі нөмір мен этикеткадағы нөмірдің
+в) рецепте көрсетілген мөлшерінің науқастың жасына
+г) рецепт көшірмесінің рецепт жазбасына
д) бағасының прейскурантқа
2. Асептикалық бөлменің құрал-жабдықтары:
+а) ассистенттік стол
+б) бақылаушының столы
+в) есірткі дәрілерге арналған шкаф
+г) сұйықтықтарды сүзуге арналған аппарат
д) жұмсақ кресло
3. Фармацевт-аналитик білуге тиіс:
+а) фармацевтикалық талдаудың теориялық негіздерін
+б) Мемлекеттік фармакопеяның жалпы баптарын
+в) дәрінің сапасын бақылауды регламенттейтін бұйрықтарды, инструкцияларды
г) рецептің құнын анықтау ережесін
+д) дәрілік заттарды сертификаттау ережесін
4. Инъекцияға арналған дәрілік қалыптарды дайындау кезінде фармацевтке тиым салынады:
а) бір дәрілік қалыпты дайындауға
+б) бір мезгілде бірнеше дәрілік қалыпты дайындауға
+в) атауы бір, бірақ концентрациясы әртүрлі бірнеше дәрілік қалыпты дайындауға
+г) осы дәрілік қалыпты дайындауға қолданылмайтын штангластарды жұмыс орнында ұстауға
д) жаңа туылған сәбилерге арналған дәрілік заттарды дайындауға
5. Дәрілік затты қолдану тәсілі қазақ және орыс тілдерінде келесілерді көрсете отырып белгіленеді:
+а) мөлшері
б) сақтау тәсілі
+в) қабылдау жиілігі
+г) қабылдау уақыты
д) емдеу курсның құны
Вариант 8
1. Рецептің фармацевтикалық сараптамасының негізгі міндеті бұл анықтау:
+а) рецептуралық бланк формасының рецептерді жазу ережесіне сәйкестігін
+б) рецепті жазған адамның құқын
в) бағасын
+г) рецептің жарамдылық мерзімін
+д) рецептің дәріханадан рецепт бойынша дәрілік затты босату тәртібіне сәйкестігін
2. Тапсырыс берілген дәріге квитанциялық кітап келесі бөліктерден тұрады:
а) 3 бөліктен
+б) 4 бөліктен
в) 2 бөліктен
г) 5 бөліктен
д) 1 бөліктен
3. Дәрілердің сапасын дәріханаішілік бақылауды регламенттейтін бұйрық:
а) № 38, 03.02.05
б) № 238, 11.05.99
в) № 692, 05.07.05
+г) № 85, 02.06.03
д) № 160, 04.11.02
4. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері:
+а) қабылдау кезінлегі бақылау
+б) жазбаша бақылау
+в) сұрақты бақылау
+г) химиялық бақылау
д) сыртқы бақылау
5. Асептикалық жағдайда дайындалады:
+а) инъекцияға және инфузияға арналған ерітінділер
+б) көз тамшылары
+в) жаңа туылған сәбилерге арналған ерітінділер
+г) жуу-шаюға арналған офтальмологиялық ерітінділер
б) жағылмалар
Вариант 9
1. Міндетті түрде толық химиялық бақылау жүргізіледі:
+а) инъекцияға арналған барлық ерітінділерге стерильдеуге дейін
+б) күйген жерді емдеуге арналған стерильді ерітінділерге
+в) барлық көз тамшылары мен жағылмаларына
+г) жаңа туылған сәбилерге арналған барлық дәрілік заттарға
д) барлық микстураларға
2. Инъекциялық ерітінділерге қойылатын міндетті талаптар:
+а) қандай да бір жүзінді бөлшектердің болмауы
б) тұнбаның болуы
в) жүзінділердің болуы
+г) стерильділігі
+д) асептикалық жағдайда дайындалуы
3. Асептикалық блок неден тұрады:
а) жуу бөлмесінен
+б) асептикалық бөлмеден
+в) предасептикалық бөлмеден (тамбур)
+г) стерилизациялық бөлмеден
д) қаттау бөлмесінен
4. «Қанағаттандырмайды» термині қандай жағдайда қолданылады:
а) сипаттауы бойынша сәйкес келгенде (сыртқы түрі, түсі, иісі)
б) мөлдірлігі бойынша сәйкес келгенде
в) ыдырауы бойынша сәйкес келгенде
+г) ұнтақтардың майдалануы біркелкі болмағанда
+д) жағылмалардың араласуы біркелгі болмағанда
5. Жұмыс аяқталғаннан кейін кіші механизация құралдары:
+а) жұмыс бөліктерін бөлек алады
+б) оладың жұмыс бөліктерін дәрілік заттардың қалдығынан тазалайды
+в) ыстық сумен жуылады
+г) дезинфекцияланады
д) сақтауға беріледі
Вариант 10
1. Жабдықтау қызметінің спецификасы бойынша дәріханалардың жіктелуі:
+а) өндірістік
+б) ауруханалық
в) балаларға арналған
+г) аурухана аралық
+д) ұсақ көтерме
2. Дәріхана ұйымын ашу үшін қажет:
а) медициналық білімі бар маманның болуы
+б) фармацевтикалық білімі бар маманның болуы
+в) фармацевтикалық қызметтің лицензияланатын түрлерінің талаптарына жауап беретін бөлменің болуы
г) медициналық қызметтің лицензияланатын түрлерінің талаптарына жауап беретін бөлменің болуы
+д) бөлмелердің сауда құрал-жабдықтарымен жабдықталуы
3. Қаттаушының міндетіне кіреді:
а) жеке дайындалған дәрілік заттарды босату
+б) жеке дайындалған дәрілік заттарды қаттау
+в) дәрілік заттарды қаттау
+г) дәріханаішілік дайындауларды қаттау
д) дәрілік заттарды босатуды құжатта ресімдеу
4. Қор бөлімінің фармацевт-технологы міндетті:
+а) дәрі-дәрмектің сапасына күмән туындаған жағдайда дәріхана меңегрушісіне хабарлауға
+б) бекітілген мекемелерге, дәріхананың бөлімдеріне тапсырыстарды жинақтауға
+в) дәрі-дәрмектерді босатуда мерзімдерін сақтауға
г) босатылған дәрі-дәрмектерге ақша алудың дұрыстығын бақылауға
+д) бөлімнің материалды бөлімдерінде санитарлық-гигиеналық режимнің сақталуын бақылауға
5. Инъекциялық ерітінділерге (шынайы) қойылатын міндетті талаптар:
+а) жүзінді бөліктердің болмауы
+б) асептикалық жағдайда дайындалуы
в) тазартылған суда дайындалуы
+г) стерильдеуге дейінгі толық химиялық бақылау
д) кәдімгі жағдайда дайындалуы
Ситуациялық есептер:
№ 1 есеп
1. Фармацевт-технолог 2 айлық балаға кәдімгі баланкте жазылған рецепті қабылдады (тұз қышқылының 1% ерітіндісі).
А) қандай қателік жіберілген?
Б) дәріні босатуға ресімдеңдер.
В) осы дәрілік қалыпқа жүргізілетін міндетті бақылау түрлерін атаңдар.
2. Анаболикалық белсенділігі бар дәрілік препараттарға рецпп қалай ресімделеді? Олардың дәріханада сақталу мерзімі қандай?
3. Дәріханаға хлорлы этилге жазылған рецепті бар науқас келді. Сіздің іс-әрекетіңыз?
4. Штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, ЕАҰ «Рецептер үшін» деген мөрімен куәландырылған кәдімгі бланк формасында пахикарпин гидройодидінің 1,5 г жазылған. Фармацевт-технолог рецепті жазу ережесі бұзылған деп, рецепті қабылдаудан бас тартты. Оның іс-әрекетіне түсініктеме беріңіздер.
№ 2 есеп
1. Дәріханаға 20.02.10 ж. көз тамшысына (пилокарпиннің 1% ерітіндісі) 05.01.10 ж. кәдімгі благнкте жазылған рецепт түсті.. Фармацевт-технолог рецепті дайныдау үшін берді.
А) фармацевт-технологтың іс-әрекетінде бұзушылық бар ма?
Б) бұл рецепте қандай реквизиттер болу керек?
В) дәрілік қалыпты босатуға ресімдеңдер.
2. Фармацевт-технологқа келесідей рецепті бар науқас келді: этилморфин гидрохлориді 2% 10 мл; көз тамшылары.
А) рецепт қалай ресімделуі керек?
Б) дәрілік қалыпты босатуға ресімдеңдер.
В) рецептің құнын анықтаңдар.
3. Дәріханаға наркозға арналған эфирге жазылған рецепті бар науқас келді. Сіздің іс-әрекетіңіз?
4. Көз тамшыларының жазылған көлемі 10 мл. Талдау барысында оның көлемі 8 мл екені анықталды. Ауытқу шамасын есептеңдер. Дайындалған дәрілік қалыптың сапасын бағалаңдар.
№ 3 есеп
1. Дәріханаға дәрігердің қолымен және жеке мөрімен куәландырылған кәдімгі бланкте кодтермопс таблеткаларына жазылған рецепт келіп түсті. Фармацевт дәріні науқасқа босатпады. Түсініктеме беріңіз.
2. 1% салицил қышқылының спиртті ерітіндісіне 50,0 рецепт арнайы қызғылт бланкте жазылған.
А) қандай қателікті байқадыңыз?
Б) бұл рецепт қалай жазылуы керек?
В) босатуға бұл дәріні қалай ресімдеу керек?
Г) бұл дәрілік қалыпқа қандай міндетті бақылау түрлері жүргізіледі?
Д) рецептің құнын анықтаңдар.
3. Құрамына кодеин кіретін кодтерпин және жөтелге қарсы таблеткаларға рецеп қалай ресімделуі керек?
4. Инкурабельді онкологиялық науқасқа арнайы бланкте омнопонның 0,2 г жазылған. Рецепт штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, сонымен бірге бас дәрігердің орынбасарының қолымен және ЕАҚ гербті мөрімен куәландырылған. Фармацевт-технолог дәрінің құнын алдын ала төлегеннен кейін 0,05 г ғана босатты. Қандай бұзушылықты байқадыңыз?
№ 4 есеп
1. Дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, ЕАҰ-ның «Рецептер үшін» деген мөрімен куәландырылған, кәдімгі рецепт бланкісінде жазылған фенобарбиталдың 12 таблеткасын науқас алмады, себебі рецепт 5 күн бұрын Қарағандыда. Жіберілген қателіктер бар ма?
2. Рецепте қандай реквизитер болуы керек: 1% атропин сульфатының ерітіндісі 50 мл?
А) бұл дәрілік қалыпты босатуға қалай ресімдеу керек?
Б) бұл дәрілік қалыпқа қандай бақылау түрлері жүргізіледі?
В) рецептің құнын анықтаңдар.
3. Кокаин гидрохлоридінің, омнопонның, морфин гидрохлоридінің, просидолдың бір реттік босату нормасы қандай?
А) рецепт қалай ресімделуі керек?
Б) рецептің жарамдылық мерзімі қандай?
В) рецептің дәріханада сақталу мерзімі?
4. Кәдімгі бланкте фенобарбиталдың 10 таблеткасына рецепт жазылған. Рецепт штамппен, дәрігердің қорлымен және жеке мөрімен, ЕАҰ-ның «Рецептер үшін» деген мөрімен куәландырылған. Фармацевт-технолог рецепт 5 күн бұрын жазылған, рецептің жарамдылық мерзімі бітті деген сылтаумен препаратты босатудан бас тартты. Оның іс-әрекетіне түсініктеме беріңдер.
№ 5 есеп
1. Фармацевт-технолог кәдімгі бланкте 6 айлық балаға арналып жазылған рецептті (жөтелге қарсы микстура) қабылдады. Рецепт штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен куәландырылған.
А) қандай қателік бар?
Б) көрсетілген дәрілік қалыпты босатуға ресімдеңдер.
В) осы дәрілік қалыпқа жүргізілетін міндетті бақылау түрлерін көрсетіңдер.
2. Улы заттың мөлшерін жоғары бір реттік қабылдау мөлшерінен асырып жазған кезде рецепт қалай ресміделуі керек?
3. Дәріханаға созылмалы аурумен ауыратын науқас келді. Рецепт 3 ай бұрын жазылған. Сіздің әрекетіңіз?
4. Дәріханаға арнайы рецептуралық бланкте 0,25 г просидолға жазылған рецепті бар ҰОС мүгедегі келді. Рецепт штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, бас дәрігердің орынбасарының қолымен және ЕАҰ мөрімен куәландырылған. Фармацевт-технолог науқасқа дәрінің құнын төлеуді ұсынды. Қандай қателікті байқадыңыз?
№ 6 есеп
1. Дәріханаға қант диабетімен ауыратын науқасқа сульфаленді тегін босатуға жазылған рецппт түсті. Осы рецепте «Терінің өңдеу үшін» деген белгімен этил спиртінің 100 г жазылған.
А) қандай реквизиттері болуы керек және бұл рецепт қандай рецептуралық бланкте жазылуы керек?
Б) қандай қателіктерді байқадыңыз?
В) босату үшіне дәрілік қалып қалай ресімделуі керек?
Г) дәрілік қалыпқа қандай міндетті бақылау түрлері жүргізілуі керек?
2. Улы препараттарға рецепт қалай ресімделуі керек? Рецептің дәріханада сақталу мерзімі қандай?
3. Дәріханаға калипсолға жазылған рецепті бар науқас келді. Сіздің әрекетіңіз?
4. Арнайы рецептуралық бланкте инкурабельді онкологиялық науқасқа омнопонның 0,2 г жазылған. Рецепт штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, сонымен бірге бас дәрігердің орынбасарының қолымен және ЕАҰ гербті мөрімен куәландырылған. Фармацевт-технолог дәрінің құнын алдын ала төлегеннен кейін 0,05 г босатты. Қандай қателіктерді байқадыңыз?
№ 7 есеп
1. Рецепте эфедриннің 4,0 жазылған. Кәдімгі рецептуралық бланк, дәрігерді ңқолымен және мөрімен куәландырылған. Дәріханада науқасқа дәріні босатудан бас тартты. Осы дұрыс па? Рецепт қалай ресімделуі керек?
2. Көз жағылмасы: 1% сары сынапты.
А) рецепт қалай жазылуы керек?
Б) дәрілік қалыпты босатуға ресімдеңдер.
В) дәрілік қалыпқа бақылаудың қандай түрлері жүргізілуі керек?
3. Тегін босатуға арналған рецепт қалай ресімделуі керек? Тегін босатуға арналған бір рецептуралық бланкте қанша дәрілік қалыпты жазуға болады?
4. Ұнтақтың жазылған салмағы 0,16. Талдау барысында анықталғаны: ұнтақтардың салмағы 0,17; 0,14; 0,18. Ауытқу шамасын есептеңдер. Дайындалған дәрілік қалыптың сапасын бағалаңдар.
№ 8 есеп
1. Қытай лимоннигінің тұнбасы кәдімгі бланкте жазылған, рецепте штамп, дәрігердің қолы және ЕАҰ «Рецептер үшін» деген мөрі бар. Рецепті ресімдеуде жіберілген қателер бар ма?
2. Төменде келтірілген дәрілік қалыпты босатуға қалай ресімдеу керек:
5% кальций хлоридінің ерітіндісі 200,0; шүйгіншөп тұндырмасы 10 мл.
А) дәрілік қалыпқа қандай міндетті бақылау түрлері жүргізілуі тиіс?
Б) рецептің құнын анықтаңдар.
3. Морфин гидрохлоридінің босату нормасы қандай? Рецепт қалай ресімделуі керек? Құрамына морфин гидрохлориді кіретін дәрілік қалыпты босатуға ресімдеу.
4. Дәріханаға наркозға арналған хлороформға жазылған рецепті бар науқас келді. Сіздің іс-әрекетіңіз?
№ 9 есеп
1. Рецепте эфедриннің 4,0 жазылған. Кәдімгі рецептуралық бланк, дәрігерді ңқолымен және мөрімен куәландырылған. Дәріханада науқасқа дәріні босатудан бас тартты. Осы дұрыс па? Рецепт қалай ресімделуі керек?
2. Рецепте қандай реквизитер болуы керек: 1% атропин сульфатының ерітіндісі 50 мл?
А) бұл дәрілік қалыпты босатуға қалай ресімдеу керек?
Б) бұл дәрілік қалыпқа қандай бақылау түрлері жүргізіледі?
В) рецептің құнын анықтаңдар.
3. Этилморфин гидрохлоридінің босату нормасы қандай? Рецепт қалай ресімделуі керек? Дәрілік қалыпты босатуға қалай ресімдейді?
4. Дәріханаға арнайы рецептуралық бланкте 0,25 г промедолға жазылған рецепті бар ҰОС мүгедегі келді. Рецепт штамппен, дәрігердің қолымен және жеке мөрімен, бас дәрігердің орынбасарының қолымен және ЕАҰ мөрімен куәландырылған. Фармацевт-технолог науқасқа дәрінің құнын төлеуді ұсынды. Қандай қателікті байқадыңыз?
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
4. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
5. Приказ МЗ РК от 7 апреля 2005 года № 173 «Правила использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
6. Приказ МЗ РК от 10 мая 1999 года № 238 «Об утверждении Правил по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в организациях здравоохранения и Правил о порядке хранения и обращения с лекарственными средствами, обладающими огнеопасными и взрывоопасными свойствами, в аптечных организациях и на фармацевтических предприятиях» (внесены изменения и дополнения, утвержденными приказом Председателя Комитета фармации МЗ РК от 23.06.05 № 89).
7. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
8. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
9. Закон РК от 07.07.06 № 170-III «Об охране здоровья граждан Республики Казахстан».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
ТАҚЫРЫП: СТАЦИОНАРДАҒЫ НАУҚАСТАРҒА ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ. АУРУХАНАЛЫҚ ЖӘНЕ АУРУХАНААРАЛЫҚ ДӘРІХАНАЛАРДЫҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
а) дәрілік заттардың формулярын құрудың мақсатын;
б) формулярлық тізімге енгізу үшін препараттарды таңдау кезінде қойылатын негізгі талаптарды.
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. ААД өндірістік процесінің схемасын сызу.
2 тапсырма. Аурухананың терапевтикалық бөлімі үшін дәрі-дәрмектерді алуға дәріханаға тапсырысты жазу (1 кесте).
1 кесте
№№ р/н |
Атауы |
Өлш. Бірл. |
Саны |
Бағасы, теңге |
1. |
Аскорутин № 50 |
бума |
30 |
85-00 |
2. |
Рибоксин № 10 |
бума |
20 |
35-00 |
3. |
Ампициллин 0,25 |
бума |
20 |
45-00 |
4. |
Циннаризин № 50 |
бума |
30 |
70-00 |
5. |
Метилурацил жағылмасы |
бума |
5 |
120-00 |
6. |
Новокаин 0,5% 5 мл № 10 |
қорап |
20 |
75-00 |
7. |
Физ. ерітінді 0,9 % 5 мл № 10 |
қорап |
10 |
75-00 |
______________________________ емдеу мекемесінің аты |
______________________________ емдеу мекемесінің аты |
|||||
«____»_________________200__ ж. |
«____»_________________200__ ж. |
|||||
ТАЛАП ТҮБІРШЕГІ № ________ дәріханадан дәрі-дәрмектерді, таңу материалдарын _______________ бөлімге беруге кабинетке |
ТАЛАП № ________ дәріханадан дәрі-дәрмектерді, таңу материалдарын _______________ бөлімге беруге кабинетке |
|||||
Жазу орыны |
Өлш. бірл. |
Са-ны |
Құнын есептеу орны |
Жазу орыны |
Өлш. бірл. |
Са-ны |
Меңгеруші бөлімнің Меңегруші бөлімнің
кабинеттің кабинеттің
Аға медбике Аға медбике
дайындады __________ қолы
тексерді ____________ қолы
Талапта көрсетілген заттарды
алды ____________ қолы
«____»____________200__ ж.
3 тапсырма. Келесі мәліметтерді пайдаланып қор бөліміндегі айдың аяғындағы этил спиртінің қалдығын анықтаңдар және таңдау жүргізіңдер:
Бастапқы қалдық 15 кг. Қаңтар айында дәріханаға түскені:
05.01.00 10 кг
16.01.00 8 кг
25.01.00 25 кг
Қаңтар айында қор бөлімінен босатылғаны:
08.01.10 РӨБ-ге 5 кг
10.01.10 физиотерапия бөліміне 0,5 кг
12.01.10 хирургия бөліміне 5 кг
18.01.10 ЛОР бөліміне 2,5 кг
25.01.10 РӨБ-ге 10 кг
Спирттің нақты қалдығы 34,85 кг.
Табиғи шығынды есептеңдер, нәтижесін «Заттық-сандық есепке жататын жұмсалған дәрілік заттардың ведомостына» енгізіңдер.
4 тапсырма. «Заттық-сандық есепке жататын жұмсалған дәрілік заттардың ведомостын» толтырыңдар».
200__ ж. қазан айында ОАА терапия бөлімінің талаптары (№№ 1,5,7,8) бойынша босатылды: морфин гидрохлориді 0,1% 1 мл 40 ампул, промедол 2% 1 мл 50 ампул; талап бойынша этил спирті босатылды: № 2 2,5 кг; № 3 3 кг; № 4 1,5 кг; № 9 4 кг; № 10 1 кг; эфедрин гидрохлориді 0,025 таблеткада талап бойынша босатылды: № 11 20 табл., № 12 10 табл., № 13 12 табл., № 14 20 табл.
ВЕДОМОСТЬ
Заттық-сандық есепке жататын жұмсалған дәрілік заттарды таңдау
ВЕДОМОСТЫ
______________200__ ж.
№ |
Дәрілік заттың аты |
Талаптың реттік нөмірі |
Барл-ығы |
Кітапта-ғы жазба туралы белгі |
|||||
саны |
|||||||||
1. |
Улы заттар |
||||||||
2. |
Есірткі заттар |
||||||||
3. |
Этил спирті |
||||||||
4. |
Есеңгірететін әсері бар заттар және т.б. |
Таңдауды жүргізген: _______________________ ____________________
қызметі, қолы толық аты
Ведомосты тексерген: _______________________ ____________________
қызметі, қолы толық аты
5 тапсырма. Схема түрінде көрсету:
а) дәрілік заттардың формулярын құру мақсатын;
б) формулярлық тізімге енгізу үшін препараттарды таңдауда қойылатын негізгі талаптарды.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
Стационардағы науқастарды дәрілік заттармен және дәріхана ассортиментіндегі басқа да тауралармен қамтамасыз ету шаруашылық есептегі өндірістік дәріханалар, ауруханалық дәріханалар шаруашылық есептегі және бюджеттік, ауруханааралық дәріханалар арқылы жүзеге асырылады.
Ауруханалық және ауруханааралық дәріханалардың жұмысын ұйымдастырудың негізгі принциптері
№№ |
ʼðñåòêiø Ñèïàòòàìàëàðû |
ÅÀµ-íû» ä¸ðiõàíàñû |
ÀÀÄ |
1. |
ĸðiõàíà ä¸ðiëiê çàòòàðìåí æ¸-íå ìåäèöèíàëûº á½éûìäàðìåí ºàìòàìàñûç åòóãå àðíàë¹àí. |
Áið ÅÀµ-ìûí (ä¸ði-õàíà ÅÀµ-íû» á¼ëiìi ðåòiíäå æ½ìûñ iñ-òåéäi). |
Áiðíåøå ÅÀµ-ðûí æ¸íå áàñºà äà ½éûì-äàð ìåí ìåêåìåëåð-äi. |
2. |
Ýêîíîìèêàëûº ñèïàòòàìàñû. |
Øàðóàøûëûº åñåïòå-ãi íåìåñå áþäæåòòiê |
Øàðóàøûëûº åñåïòåãi |
3. |
Íåãiçãi ìiíäåòi ä¸ðiëiê ïðåïà-ðàòòàðìåí æ¸íå ìåäèöèíàëûº á½éûìäàðìåí ºàìòàìàñûç åòó. |
Áið ÅÀµ-ìûí. |
Áiðíåøå ÅÀµ-ìû ìåí áàñºà äà ½éûì-äàðäû. |
4. |
Ôóíêöèÿëàðû: 4.1. ĸðiõàíà æ¾éåñiíäåãi áàð- ëûº ä¸ðiõàíàëàð¹à æàëïû (ºàáûëäàó, ñàºòàó, ñàòó, ìàðêåòèíãòiê, àºïàðàòòûº ôóíêöèÿëàðû). 4.2. Àðíàéû:
|
+ + + |
+ + + |
5. |
ĸðiõàíàíû ½éûìäàñòûðó ò¸ð-òiái. Төсек сандары келесдіей болатын ЕАҰ қамтамасыз ету ұйымдастырылады |
Ìåìëåêåòòiê áþä-æåòòåãi 100 ò¼ñåê-òåí êåì åìåñ. |
500 ò¼ñåêòåí êåì åìåñ (ò¼ñåêòi» æàë-ïû ñàíû). Êiøiãiðiì åëäi ìåêåíäåðäå ÅÀµ-äà æàëïû ò¼ñåê ñàíû 100-äåí 500-ãå äåéií. |
6. |
Êëàññèôèêàöèÿñû. 6.1. Ò¾ðëåði áîéûíøà: 6.2. ƽìûñ ê¼ëåìi áîéûíøà: |
Æàëïû òèïòåãi àóðó-õàíàëàðäû» ä¸ðiõà-íàñû; àðíàéû àóðóõàíàëàð-äû» ä¸ðiõàíàñû (ïñèõîíâеðîëîãèÿëûº, òóáåðêóëåç); ìåäèöèíàëûº èíñòè-òóòòàð êëèíèêàñû-íû», ñàíàòîðèëàð-äû» ä¸ðiõàíàëàðû. Ïðîôèëií åñêåðå îòûðûï ò¼ñåê ñàíû. |
Àðàëàñ òèïòåãi ä¸ði-õàíà (áàñºà äà ìåêå-ìåëåðãå ºûçìåò ê¼ðñåòåäi); ñàíàòîðèÿ àðàëûº ä¸ðiõàíà; ìàéäà ê¼òåðìå ä¸ði-õàíàëàð. Òàóàðàéíàëûìûíû» øàìàñû. |
7. |
Øòàòòàðû. 7.1.°êiìøiëiê-áàñºàðó æ¸íå øà-ðóàøûëûº-ºûçìåò ê¼ðñåòó ïåð-ñîíàëäàðû òèïòiê øòàò áî-éûíøà áåëãiëåíåäi, ìûñàëû:
áið îðûí åêi îðûí 7.2.Ôàðìàöåâò, ôàðìàöåâòi» ê¼- ìåêøiñi, ê¼ìåêøi ïåðñîíàë- äàð øòàòòû íîðìàòèâòåð áîéûíøà áåëãiëåíåäi: |
1 Төсек саны және профиліне сәйкес |
1 Ò¼ñåê ñàíû æ¸íå ïðîôèëiíå áàéëà-íûñòû, ñ/á áiðãå ò¼-ñåê ñàíû æîº ºàì-òàìàñûç åòiëåòií ìå-êåìåëåð ñèïàòûíà áàéëàíûñòû. |
8. |
ĸðiõàíàëàðäû ÒÁÇ-ìåí æàá-äûºòàóäû ½éûìäàñòûðó. ĸði-õàíàëàðäû» òàëàïòàðûíà ñàé ä¸ðiõàíàëûº ºîéìàëàð æ¾ðãiçå-äi. Òàëàïòû ðåñiìäåó ò¸ðòiái ò½ð¹ûíäàðäû ºàìòàìàñûç åòåòií ä¸ðiõàíàëàðäiêiíäåé. |
+ |
+ |
9. |
ĸðiõàíàëàðäà ÒÁÇ-¹à åñåï æ¾ðãiçó: 9.1.Áàðëûº ÒÁÇ ¾øií ñóììàäà. 9.2.Íàòóðàëäû ì¸íäå, ÿ¹íè çàò- òûº-ñàíäûº åñåï æ¾ðãiçiëåäi: 9.2.1.ÇÑÅ-êå æàòàòûí æ½ìñàë- ¹àí ÄÇ-äû» âåäîìîñòûíäà; 9.2.2.ä¸ðiõàíàëûº òàóàðëàð êiòà- áûíäà (ôîðìà 8-ÌÇ); ÇÑÅ-êå óëû, åñiðòêi, åñå»ãi- ðåòåòií ä¸ðiëiê çàòòàð, ýòèë ñïèðòi æàòàäû, |
+ + + ñîíûìåí áiðãå êëè-íèêàëûº ñûíàó¹à àð-íàë¹àí æà»à ïðåïà-ðàòòàð; ºûìáàò ò½ðà-òûí æ¸íå òàïøû æ¸-íå äå òà»ó ìàòåðèàë-äàðû ìåí òàðà. |
+ + + |
10. |
ĸðiõàíàëàðäà¹û ÄÇ ºîðû. 10.1.Óëû æ¸íå åñiðòêi: 10.2. ²àë¹àí ÄÇ: |
2 àïòà 2 àé |
²àëàëûº ä¸ðiõàíà-ëàð ¾øií 1 àé; àóûëäûº ä¸ðiõàíà-ëàð ¾øií òàóàðëàð ºîðûíû» íîðìàòèâi áîéûíøà. Òàóàðëàð ºîðûíû» íîðìàòèâiíåí æî¹àðû åìåñ. |
11. |
ĸðiõàíàäàí ÒÁÇ-äû ÅÀµ-íà áîñàòó. 11.1.Òàëàïòàðäû» íåãiçiíäå æ¾ðãiçiëåäi: ÇÑÅ-êå æàòàòûí ä¸ðiëiê çàò-òàð¹à òàëàï á¼ëåê æàçûëàäû æ¸íå åìäåó ìåêåìåñiíi» ì¼ði-ìåí, øòàìïûìåí, æåòåêøiíi» ºîëûìåí áåêiòåëåäi. Óëû, åñiðòêi ÄÇ àòû, ýòèë ñïèðòi ëà- тûí òiëiíäå æàçûëàäû. 11.2. ĸðiëiê ïðåïàðàòòàð¹à ê¾íäåëiêòi ºàæåòòiëiê ì¼ëøå- ðiíäå æ¾ðãiçiëåäi: åñiðòêi ÄÇ- ¹à 3 ê¾íäiê (ºàáûëäàó á¼ëi- ìiíäå 5 ê¾íäiê). |
Áàðëûº ä¸ðiëiê ïðå-ïàðàòòàð¹à 2 ýêçåì-ïëÿðäà æàçûëàäû. ÅÀµ-íû» æåòåêøiñi áåêiòåäi. |
3 ýêçåìïëÿðäà, àë ÇÑÅ-ãi ÄÇ-¹à 4 ýê-çåìïëÿðäà. ÅÀµ-íû» ì¼ðiìåí æ¸íå æåòåêøiíi» ºîëû- ìåí áåêiòiëåäi. |
Àóðóõàíàëûº æ¸íå àóðóõàíààðàëûº ä¸ðiõàíàëàðäà¹û ¼íäiðiñòiê ïðîöåññ ñòà-öèîíàðäà¹û àóðóëàðäû ä¸ðiëiê çàòòàðìåí ºàìòàìàñûç åòóìåí áàéëàíûñòû îðûí-äàëàòûí áàðëûº æ½ìûñòàðäû» æèûíòû¹û áîëûï òàáûëàäû:
ÅÀµ-íû» ä¸ðiõàíàëàðû ìåí ÀÀÄ-íû» á¼ëìåëåði. Á¼ëìåëåð ñàíû æ¸íå îëàðäû» ñèïàòòàìàñû æ½ìûñ ê¼ëåìiíå áàéëàíûñòû áîëàäû (СанЕмН қараңыз).
Өндірістік функцияларының сипатына байланысты шаруашылық есептегі ауруханалық дәріханаларда 4 бөлімді бөлуге болады: рецептуралық-өндірістік; стерильді дәрілік заттар; тауарлар қоры және ақпарат; тауарларды жинақтау жәіне жіберу. Дәріханалардың қалыпты жұмыс істеуіне қажетті бөлімдердің саны оларға бекітілген емдеу ұйымының төсек санына, фармацевтикалық персоналдардың санына және дәріхананың тауарайналымына байланысты болады.
Заттық-сандық есеп жүргізудің тәртібі
Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасы мен ауруханааралық дәріханалардағы тауарлық бағалы заттардың есебі, халыққа қызмет көрсететін дәріханаладағы сияқты ақшалық мәнде (барлық тауарлық бағалы заттар есепке алынады), дәрілік заттардың нақты топтары үшін натуралды мәнде (заттық-сандық есеп) жүргізіледі.
ЕАҰ дәріханасы мен ауруханааралық дәріханалардағы заттық-сандық есепке алынады:
Ауруханалық дәріханаларда, бұлардан басқа, клиникалық сынауға алынған жаңа дәрілік заттар, тапшы және қымбат тұратын дәрілік заттар, таңу заттары және тара заттық-сандық есепке алынады. ҚР ДСМ 07.04.05 ж. № 173 бұйрығына сәйкес есірткі заттардың, психотропты заттардың және прекурсорлардың есебі арнайы журналдарда жүргізіледі, олар нөмірленеді, шнурланады, фармацевтикалық кәсіпорынның немесе ЕАҰ жетекшісінің қолымен куәландырылады және ұйымның (мекеменің) мөрі қойылады.
Формулярлы тізімдерді құру
Экономикадлық жүйенің трансформациялануы кезеңінде ҚР фармацевтикалық нарығын дамыту үшін ЕАҰ дәрімен қамтамасыз етудің заман талабына сай нарықтық әдістерін енгізуге және дәрілік заттар туралы объективті ақпаратты дамытуға бағытталған жоба құрылды. Фармацевтикалық қызметкерлердің кәсіби лексиконында келесідей түсініктер пайда болды: «емдеу стандарты», «дәрілік формуляр». Қазіргі кезде де негізгі ауруларды емдеу және диагностикалау стандарттары, сонымен бірге формулярлық жүйе стандарттары енгізіледі.
Формулярлық жүйе нақты жағдайларды ескере отырып қолда бар ресурстарды ұтымды қолданумен және медициналық көмекпен максимальды жоғары қамтамасыз ету үшін дәрілік заттарды қолдану және қамтамасыз етудің рационалды, ұйымдастыру жағынан және экономикалық тиімді әдістерімен қамтамасыз ететін басқару әдістемелерінің жиынтығы.
Формулярлық жүйе іс-шараларының қатарына дәрілік заттардың және анықтамалардың, дәрілік препараттарды таңдау алгоритмдері және жанама әсерлерін және дәрілердің қолданылуын бағалау мониторингінің бағдарламалары кіретін емдеу стандарттарының формулярлық тізімдерін жасау және енгізу жатады. Формулярлық жүйенің негізіне медициналық көмектің белгілі бір деңгейінде препараттардың сатылып алынуын және қолданылуын анықтайтын дәрілік заттардың формулярлық тізімдері алынады.
Дәрілік заттардың формулярлық тізімі (формуляр) ұтымды клиникалық және экономикалық тиімділікке қол жеткізу үшін дәрілерді қолдануды регламенттейтін құжат. Формулярды құрастырудың мақсаты медициналық көмекті рационализациялау; дәрілік заттардың қолдануын негіздеу; жанама әсерлерінің пайда болу жиілігін және дәрілердің дұрыс емес мөлшерде қолданылуын азайту; дәрімен қамтамасыз етуге кететін шығындар мен қол жеткізетін терапевтикалық тиімділік арасындағы қатынасты оптимизациялау болып табылады.
Формулярлық тізімге енгізу үшін препараттарды таңдау кезінде қойылатын негізгі критерилер мен талаптарға келесілер жатады:
Формуляр бұл енгізілген дәрілік заттардың саны бойынша және дәрі-дәрмектерге қатысты ақпарат көлемі бойынша регламенттелген құжат болып табылады. Формулярдың негізіне халықаралық және (немесе) мемлекеттік деңгейде келісілген және қабылданған емдеудің практикалық ұсыныстары (стандарттары), рационалды фармакотерапияны жүргізудің дәлелді-негізделген ыңғайлары, ауру құрылымына мұқият жүргізілген талдау, клиникалық және экономикалық жағынан тиімдірек және қауіпсіз дәрілік препараттар бойынша дәлелді- негізделген мәліметтер, әрбір аурудың емдеу курсының құны және тұтыну деңгейі бойынша зерттеу мәліметтері алынады.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
3. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
4. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы № 3.01.078.2002.
5. Приказ МЗ РК от 7 апреля 2005 года № 173 «Правила использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
6. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».
7. Приказ МЗ РК от 10 мая 1999 года № 238 «Об утверждении Правил по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в организациях здравоохранения и Правил о порядке хранения и обращения с лекарственными средствами, обладающими огнеопасными и взрывоопасными свойствами, в аптечных организациях и на фармацевтических предприятиях» (внесены изменения и дополнения, утвержденными приказом Председателя Комитета фармации МЗ РК от 23.06.05 № 89).
8. Приказ МЗ РК от 15 декабря 2004 г. № 142 «Правила изготовления лекарственных средств».
9. Приказ МЗ РК от 4 ноября 2002 года № 160 «Инструкция по применению норм естественной убыли при изготовлении лекарственных средств в условиях аптеки».
10. Приказ МЗ РК от 2 июня 2003 года № 85 «Об утверждении Инструкции по контролю качества лекарственных средств, изготовляемых в аптеке».
10. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
11. Закон РК от 07.07.06 № 170-III «Об охране здоровья граждан Республики Казахстан».
Қосымша:
1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). Алматы, 2006.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
1. Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасының және ауруханааралық дәріхананың жалпы сипаттамасы, міндеттері және функциялары, оларды ұйымдастыру тәртібі және рецептураның құрылымы.
2. Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасы мен ауруханааралық дәріхананың бөлмелерінің құрамы және олардың өзара байланысы.
3. Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасы мен ауруханааралық дәріхананы жабдықтау ерекшеліктері.
4. Организация изготовления лекарств для инъекций и лекарств, требующих асептического изготовления.
5. Әкімшілік-шаруашылық және фармацевтикалық персоналдардың штаты.
6. Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасы мен ауруханааралық дәріхананың меңгерушілерінің (меңгерушінің орынбасарларының) құқы мен міндеттері.
7. Медициналық тауарларды қабылдап алу және босату тәртібі.
8. ТБЗ сақтау, есебін жүргізу және аурухана бөлімдеріне босатуды бақылау.
9. Емдеу алдын алу ұйымының дәріханасы мен ауруханааралық дәріханадағы заттық-сандық есеп.
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Ауруханааралық дәріхана бағынады:
а) Денсаулық сақтау министрлігіне
б) дәріхана басқармасының облыстық бөліміне
в) аурухананың бас дәрігеріне
2. Ауруханааралық дәріхананың штаты келесі көрсеткіштердің негізінде анықталады:
а) тауарайналымы
б) рецептура
в) дәріханаға бекітілген ЕАҰ-ның санына
г) бекітілген ЕАҰ-ғы төсек сандарының саны
д) қол сауда бөлімі бойынша тауарайналымының
3. Науқастарға улы және есірткі заттардың берілуіне және сақталуына кім жауап береді:
а) дәріхана меңегрушісі
б) аурухананың бас дәрігері
в) кезекші дәрігер
г) аға медбике
д) бөлім меңегрушісі
Вариант 2
1. Ауруханааралық дәріханалар қызметін ұйымдастырады және тоқтатады, төмендегілер үшін бекітілген тәртіпте:
а) орталық аудандық дәріханалар үшін
б) шаруашылық есептегі дәріханалар
в) дәріханалық дәріханалар
г) ЕАҰ дәріханалары
2. Ауруханааралық дәріханалардың қызметіне бақылауды жүзеге асырады:
а) дәріхана басқармасы
б) облыстық денсаулық сақтау бөлімі
в) аурухананың бас дәрігері
г) дәріхана меңгерушісі
д) Қаржы министрлігі
е) Денсаулыөқ сақтау министрлігі
3. Ауруханааралық дәріханадағы «Есірткі және улы заттардың шығынын есепке алу журналы» болу керек:
а) әр бетіне дәріхана меңгерушісінің қолы қойылған
б) әрбір беті емдеу мекемесінің мөрімен куәландырылған
в) әрбір беті шнурланған
г) бас дәрігердің қолымен және мөрімен бекітілген
д) жоғары тұрған ұйымның жетекшісінің қолымен және мөрімен бекітілген
е) шнурланған
Вариант 3
1. Ауруханааралық дәріхана қандай мекеме болып табылады:
а) типтік
б) бюджеттік
в) өзіндік айналымдық заттары бар
г) шаруашылық есептегі мекеме
д) медициналық
2. Дәріхананы жөндеуге немесе инвентаризацияға жабу келесілердің шешімімен жүргізіледі:
а) облыстық денсаулық сақтау бөлімінің
б) дәріхана меңгерушісінің
в) аурухананың бас дәрігерінің
г) бас дәрігермен келісе отырып дәріхана меңгерушісінің
3. Этил спиртінің нақты қалған мөлшерін кітап қалдығымен салыстыру жүргізіледі:
а) күн сайын
б) тоқсанына бір рет
в) әрбір айдың 1-жұлдызына
г) әр жылдың 1-жұлдызына
д) апта сайын
е) 10 күнде бір рет
Вариант 4
1. Ауруханааралық дәріхананың міндеттері:
а) тұрғындардан рецептерді қабылдау
б) рецепт бойынша дәрілік заттарды дайындау
в) қолма-қол есеп айырысуға дайын дәрілік заттарды босату
г) талап бойынша дәрілік заттарды дайындау
д) емдеу алдын алу ұйымдарын ДДЗ қамтамасыз ету
е) тұрғындарға таңу материалдарын, науқастарды күту бұйымдарын және минералды суларды босату
ж) ЕАҰ-рын таңу материалдарымен, науқастарды күту бұйымдарымен және медициналық ассортименттегі басқа да тауарлармен қамтамасыз ету
2. Ауруханааралық дәріхананың жұмыс уақытын белгілейді:
а) республиканың Денсаулық сақтау министрлігі;
б) аурухананың бас дәрігерімен келісе отырып дәріхана меңгерушісі;
в) дәріханамен келісе отырып денсаулық сақтау органы;
г) денсаулық сақтау органымен келісе отырып дәріхана басқармасы.
3. Емдеу мекемелеріне этил спиртін босату қандай құжаттың негізінде жүргізіледі:
а) есеп-фактураның;
б) рецептің;
в) тұрақты сенімхаттың;
г) талаптың;
д) талаптың және бір реттік сенімхаттың;
е) бір реттік сенімхаттың.
Вариант 5
1. Ауруханааралық дәріхана дәрілік заттарды босатады:
а) стационардағы науқастарға
б) тұрғындарға қолма-қол есеп айырысу бойынша
в) тұрғындарға аудару арқылы есеп айырысу бойынша
г) ЕАҰ-на аудару арқылы есеп айырысу бойынша
д) мекемелерге қолма-қол есеп айырысу бойынша
е) мекемелерге аудару арқылы есеп айырысу бойынша
2. Ауруханааралық дәріхананың өндірістік және қосымша персоналдарының саны қандай көрсеткіштердің негізінде анықталады:
а) жалпы тауарайналымының
б) экстемпоральды рецептураның
в) бекітілген емдеу алдын алу ұйымдарындағы төсек асндарымен
г) қол сауда бойынша тауарайналымымен
д) жалпы рецептура
3. Этил спиртін алуға арналған сенімхаттың жарамдылық мерзімі:
а) 5 күн
б) 25 күн
в) ай
г) жыл
д) 3 күн
Вариант 6
1. Ауруханааралық дәріхана орналасу керек:
а) аурухананың бас корпусында
б) тұрғын үйдің подвалды бөлмелерінде
в) тұрғын үйдің 5 қабатында
г) жылы бөлмелерде
д) жақсы желденетін бөлмелерде
е) дәрі-дәрмектердің сақталуын қамтамасыз ететін және СанЕмН талаптарына сай келетін бөлмелерде
2. ЕАҰ дәріханасы мен ауруханааралық дәріхананың жұмыс көлемі анықталады:
а) рецептурамен
б) ЕАҰ-неа бекітілген мекемелермен
в) бекітілген ЕАҰ-ның профилімен және олардағы төсек санымен
г) жылдық сауда-қаржылық жоспарымен
д) дәріхана штатымен.
3. ААД-да келесі дәріханаішілік дайындаулар жүргізілуі мүмкін:
а) кальций хлоридінің ерітіндісі
б) 1% пилокарпин ерітіндісі
в) 2% салицил қышқылының ерітіндісі
г) бриллиант көгінің спиртті ерітіндісі
Вариант 7
1. ААД құрамында келесідей бөлмелер болады:
а) ассистенттік
б) химик-аналитиктің кабинеті
в) материалды бөлме
д) талаптарды өңдеуге арналған бөлме
е) асептикалық блок
ж) емдеу ұйымдарына ТБЗ босатуға арналған бөлме
2. Улы және есірткі дәрілік заттарға арналған талаптар ресімделеді:
а) аға медбикенің қолымен
б) емдеу мекемесінің жетекшісінің және аға бухгалтердің қолымен
в) бөлім меңегрушісінің қолымен
г) кезекші дәрігердің қолымен және жеке мөрімен
д) бас дәрігердің қолымен және емдеу мекемесінің мөрімен
3. ААД-да есірткі және улы заттардың сандық есебі жүргізіледі:
а) күн сайын
б) ай сайын
в) жыл сайын
г) апта сайын
д) тоқсанына бір рет
Вариант 8
1. ААД қамтамасыз етілуі керек:
а) телевизормен
б) құрал-жабдықтармен
в) инвентармен
г) сфигмоманометрмен
д) ақпараттыө әдебиетпен
е) аппаратурамен
2. Құрамында есірткі заты бар дәрілік заттарға жазылған рецептер мен талаптар дәріханада қанша уақыт сақталуы керек:
а) 1 ай
б) 5 жыл
в) 0,5 жыл
г) 3 жыл
д) 3 ай
3. ААД-дан этил спирті босатылатын рецептер мен талаптар сақталады:
а) 1 жыл
б) 0,5 жыл
в) 1 ай
г) 3 жыл
д) 2 жыл
Вариант 9
1. ААД дәрігерлерді ақпараттайды:
а) тауарайналымының жоспарының орындалуы туралы
б) дәріханада бар ДДҚ туралы
в) табыс жоспарының орындалуы туралы
г) дәріханада жоқ препараттардың фармакологиялық аналогтары туралы
д) препараттардың мүмкін болатын жанама әсерлері туралы
е) дәрілік заттардың бағасы туралы
2. Жалпы тізімдегі дәрілік заттарға жазылған талаптар дәріханада сақталады:
а) 0,5 жыл
б) 2 ай
в) 2 жыл
г) 1 жыл
д) 3 жыл
3. Этил спиртінің дұрыс сақталуына, босатылуына, есебін жүргізуге және дәрігерлердің рационалды тағайындауныа кім жауапты болады:
а) бөлім меңегрушісі
б) аға медбике
в) мекеме жетекшісі
г) шаруашылық меңегрушісі
д) дәрігер
Вариант 10
1. ААД-дан бекітілген емдеу ұқйымдарына дәрілік заттар қандай құжаттың негізінде босатылады:
а) сенімхаттың
б) рецептің
в) баяндау хатының
г) емдеу мекемесінің жетекшісінің қолы қойылған рецептің
д) жетекшінің қолы қойылған және мөрмен бекітілген талаптың
2. Дәріхананың сауда-қаржы қызметі анықталады:
а) рецептура бойынша жоспармен
б) бекітілген ЕАҰ-ның санымен
в) жабдықтау үшін дәріханаға бекітілген ЕАҰ-ғы төсек санымен;
г) жылдық сауда-қаржы жоспарымен
3. ААД-ғы этил спиртінің нақты мөлшерін есеп мәліметтерімен салыстыру жиілігі:
а) жыл сайын
б) күн сайын
в) ай сайын
г) тоқсан сайын
д) 3 айда 1 рет
ТАҚЫРЫП: АРНАЙЫ ӘСЕР ЕТЕТІН, НОРМАЛАНАТЫН ЖӘНЕ ӘСЕР СПЕКТРІ КЕҢ
ДӘРІЛІК ЗАТТАРҒА ҚАЖЕТТІЛІКТІ АНЫҚТАУ ПРИНЦИПТЕРІ
МАҚСАТЫ: Студент тиіс
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, оқытушымен бірге сабақ тақырыбы бойынша сұрақтарды талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Туберкулезге қарсы препараттар «Изониазид» және «Фтивазидке» 200 ж. шартты «М» территориясына жылдық қажеттілікті анықтаңдар.
Алғаш анықталған науқастар және ұзақ уақыт байқауда болған науқастар санындағы өзгерістерді, сонымен бірге химиотерапияны жүргізуге мұқтаж адамдар санының өсу динамикасын да ескеріңдер (кесте 1). Есептеудің негізіне жыл бойынша бір науқастың туберкулезге қарсы препараттарды орташа қолдану нормасы алынады (кесте 2).
Кесте 1
Алғаш анықталған және ұзақ уақыт байқауда болған
науқастар санындағы өзгеріс динамикасы
№№ р/м |
Науқастардың клиникалық топтары |
Есеп беру кезеңі |
||||
200__ ж. |
200__ ж. |
200__ ж. |
200__ ж. |
200__ ж. |
||
1. |
Деструкциясыз алғаш анықталған науқастар. |
313 |
382 |
344 |
335 |
328 |
2. |
Деструктивті формамен алғаш анықталған науқастар. |
211 |
188 |
177 |
175 |
173 |
3. |
Деструкциясыз ұзақ уақыт байқауда болған науқастар. |
3025 |
2666 |
2433 |
2165 |
2043 |
4. |
Деструктивті формамен ұзақ уақыт байқауда болған науқастар. |
982 |
902 |
815 |
651 |
736 |
5. |
Химиотерапияны жүргізуге мұқтаж адамдар. |
6119 |
7240 |
8440 |
9340 |
10603 |
Кесте 2
Жыл бойынша бір науқастың (сәйкес заттың бірлігінде) туберкулезге қарсы препаратты
тұтыну нормасы (шығын Ш)
№№ р/н |
Препараттар |
Химиотерапияға мұқтаж адамдар |
Алғаш анықталған науқастар |
Ұзақ уақыт байқауда болған науқастар контингенті |
||
деструкция-сыз |
деструктивті формасы |
деструкция-сыз |
деструктивті формасы |
|||
1. |
Изониазид |
10 |
140 |
200 |
50 |
90 |
2. |
Фтивазид |
20 |
20 |
20 |
45 |
40 |
2 тапсырма. «Компания Фармация» АҚ-ның диабетке қарсы препарат «Хлорпропамидке» жылдық қажеттілігін анықтау. Жоспарлы жылы қызмет көрсететін тұрғындардың саны 1,5 млн. адам, 1000 тұрғынға келетін науқастардың орташа саны 10. Хлорпромидке орташа тәуліктік қажеттілік 0,39 г.
3 тапсырма. Дәріхана 1 млн тұрғынға қызмет көрсетеді. Промедолға қажеттілікті келесі формула бойынша анақтаңдар:
П = |
Н•Ч |
, |
1000 |
мұндағы П бір жылға осы препаратқа қажеттіліктің максимальды жетімді мөлшері; Н бір жылға 1000 тұрғынға осы препараттың тұтынылу нормативі; Ч тұрғындар саны.
Норманы ҚР ДСМ 24.04.00 № 234 бұйрығынан алу керек.
4 тапсырма. Дәріханаға көп профильді аурухана бекітілген, онда сәйкес төсек сандарымен келесідей бөлімдер бар: терапевтикалық 100 төсек; пульманологиялық 70; эндокринологиялық 20; гематологиялық 30; хирургиялық 50; травматологиялық 40.
Аурухана үшін промедолдың барлық препараттарына қажеттілікті анықтау, яғни: 1% 1,0 амп.; 2% 1,0 амп.; ұнтақ; промедол 0,025 № 10 (бума.).
Қажеттілікті анықтау кезінде ҚР ДСМ 24.04.00 № 234 бұйрығын жетекшілікке алу керек (1 қосымшаны қара).
5 тапсырма. Промедолдың барлық қалыптарын таза препаратқа есептеу керек және промедолдың жалпы мөлшерін анықтау керек (1 және 2 тапсырманы орындау кезінде алынған мәліметтерді қолдану керек).
6 тапсырма. Тауарлық баланс формуласы бойынша промедолдың келесі жылдың басына қалатын қалдығын есептеңдер:
Қб + Т = Ш + Б + Қс ,
мұндағы Қб препараттың жоспарлы жылдың басына қалған қалдығы; Т бір жылдағы препараттың түскен мөлшері; Ш бір жылдағы препараттың шығыны; Б препараттың тізімнен шығуы (табиғи шығын, тізімнен шығару және т.б.); Қс препараттың жоспарлы жылдың соңына қалған қалдығы.
Жоспарлы жылдың басындағы промедолдың қалдығы Қб = 40 г.
Бір жылдағы препараттың түскен мөлшері Т - 1, 2 немесе 3 тапсырманың мәліметтері.
Бір жылдағы препараттың шығыны Ш = 320.
Препараттың тізімнен шығуы Б = 2,2.
Қс = ?
7 тапсырма. ҚР ДСМ 18.04.00 № 224 «Емдеу алдын алу ұйымдары, білім беру және әлеуметтік қамтамасыз ету ұйымдары үшін этил спиртін жұмсаудың есептік нормативтерін» қолдана отырып, дәріхана және медициналық ұйымдар үшін этил спиртінің жылдық қажеттілігін есептеңдер.
Келесі мәліметтерді ескеріңдер:
а) есеп беру жылында (базистік) дәріханада дәрілік қалыптарды дайындау үшін 100 кг этил спирті жұмсалды, жоспарлы жылы жұмыс көлемін 15% көтеру қарастырылып отыр;
б) бөлімдегі бір жылдағы науқастардың саны: терапевтикалық 6 000; кардиологиялық 5 500 пульманологиялық 4 500; нефрологиялық 1 800; гематологиялық 2 300; хирургиялық 2 550; травматологиялық 3 000; урологиялық 5 000;
в) амбулаторлық-емханалық ұйымдарда келушілердің саны келесідей болады деп күтілуде: терапевтикалық 800 000; травматологиялық 100 000; урологиялық 70 000; хирургиялық 85 000; оториноларингологиялық 60 000.
Әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті есептеу сұранысты толық қанағаттандыруын ескере отырып нақты жұмсалғаны (шығыны) туралы мәліметтерге негізделеді. Бұл топтың препараттарына қажеттілікті анықтау бойынша барлық жұмыс екі этапқа бөлінеді:
8 тапсырма. 200__ жылға дәріхананың сульфадиметоксин 0,5 № 10 препаратына қажеттілігін анықтаңдар. Ол үшін мынаны ескеріңдер: 200__ год препараттың нақты жұмсалуы 69 000 бума; 200__ жылы 70 000 бума; базистік жылы күтіліп отырған шығын (200__) 71 000 бума.
1. Орташа өсу қарқынын анықтаңдар.
2. Базистік жылғы шығынды (200__) горташа жылдық өсу қарқынына көбейтіңдер.
ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ
1 қосымша. Өзіндің тапсырманы орындау схемасы
Не істеу керек? |
Қалай істеу керек |
Нені қолдану керек? |
1. Проме-долдың қажетті-лігін есептеу |
1) Қажеттілігі формула бойынша анықталады: Қ = Н•Ч , 1000 мұндағы Қ препаратқа бір жылдық қажеттілік; Н 1000 адамға бір жылға тұтыну нормативі; Ч тұрғындар саны. 2) Аурухананың промедолға қажеттілігі мына формула бойынша анықталады: Қ = Н·Ч, мұндағы Қ осы препаратқа қажеттілік; Н тұтыну нормативтері; Ч төсек саны. |
Прокопишин В.И. Организация лекарственного обеспечения населения, с. 261 ҚР ДСМ24.04.00 № 234 бұйрығы |
2. Этил спиртіне жылдық қажетті-лікті есептеу |
ҚР ДСМ бұйрығымен бекітілген этил спиртін тұтыну нормативтерін ескере отырып, бір жылға шекті қажеттілігін анықтаңдар: а) дәріхана ұйымдарында дәрілік қалыптарды дайындау үшін, жұмыс көлеміндегі өзгерістерді ескере отырып ағымдағы жылғы нақты жұмсалуы бойынша б) медициналық ұйымдарда: Қ = Н·Б, мұндағы Қ этил спиртіне бір жылға қажеттілік; Н граммен берілген шығын нормасы; Б науқатсар саны. Алынған нәтижелер қосылады, жалпы жылдық қажеттілік анықталады: Пn = П1 + П2 + П3 + ... + П4 |
ҚР ДСМ18.04.00 № 224 бұйрығы |
«Дәрі-дәрмектерге қажеттілікті анықтау» дегеніміз оларға деген қажеттілікті болжау және жоспарлау.
Жоспардың үш түрін бөледі: а) ағымдағы бір айға, тоқсанға, жыдлға жоспар; б) перс-пективалы үш- және бесжылдық; в) ұзақ мерзімдік 10-20 және одан да көп жылдарға болжам. Соған байланысты дәрі-дәрмектерге қажеттілікті анықтау әдістері де әртүрлі. Күнделікті тұтынуы күнделікті әсер ететін факторларға байланысты болады. Негізінен бұлар, ауыру, емдеу алдын алу және дәріхана ұйымдарының қызметі сияқты факторлар.
Дәрілік заттардың барлық номенклатурасы олардың фармакотерапевтикалық әсері бойынша жүйеленген және топталған. Бұл дәріхана желісінде номенклатурасы бойынша дәрі-дәрмектердің қозғалысын механизациялық есепке алуға мүмкіндік берді. Тұтынылу ерекшеліктерін анықтау үшін барлық дәрі-дәрмектер 2 топқа бөлінеді:
1-топтың дәрілік заттарына созылмалы аурумен (диабет, гипертония) ауыратын науқастарды емдеуде қолданылатын дәрілік заттар жатады. 2-топқа инфекциялық ауруларды емдеуде қолданылатын дәрілік заттар жатады.
Барлық дәрілік препараттарды үш топқа бөлуге болады:
а) арнайы әсері бар препараттар;
б) қолданылуы қатаң нормаланатын препараттар;
в) әсер спектрі кең препараттар.
Арнайы әсер ететін препараттардың тұтынылуы негізінен ауруға және бір ауруды емдеу үшін жылына тағайындалатын дәрілік заттаадың мөлшеріне байланысты болады. Есептеу әр препарат үшін формула бойынша жеке жүргізіледі:
Қ = Ш ·К·Б ,
мұндағы Қ арнайы әсер ететін препаратқа бір жылға қажеттілік; Ш бір науқас үшін бір емдеу курсына жұмсалатын препарат мөлшері; К бір жылдағы емдеу курсының саны; Б жоспарлы жылы осы аурумен ауыратын науқастардың болжамдық саны.
Диабетке қарсы препаратқа қажеттілікті есептеу:
Қ = |
а•в•с•365 |
, |
1000 |
мұндағы Қ препаратқа бір жылға қажеттілік; а қызмет көрсетілетін тұрғындардың саны; в препаратқа орташа тәуліктік қажеттілік; с зерттелетін жылдағы ауыру дәрежесі (1000 тұрғынға шаққандағы науқастардың саны); 365 бір жылдағы күндер саны.
Қант диабетін емдеу үшін қолданылатын препараттарға қажеттілікті есептеуді, ағымдағы жылдың 1 қаңтарына алынған мәлімет бойынша есепте және емдеу алдын алу ұйымдарында диспансерлік бақылауда тұрған, диабеттің әртүрлі формаларымен ауыратын науқастардың санына байланысты жүргізеді. Құрамында инсулині бар препараттарға қажеттілікті бір науқасқа инсулиннің орташа күндік қажеттілігі есебінен анықтайды 0,2 флакон.
Қандай да бір нақты әдістемені таңдауды негіздеу келесі факторларға байланысты болады:
Ағымдағы, жылдық, қысқамерзімдік жоспарларды жасау үшін нормативті және индексті әдістерді қолданған дұрыс, перспективалы жоспарлау және ұзақ мерзімдік болжамдар үшін модельдеу әдісін ұжымдық сараптамалық бағалаумен бірге қолданады.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Дәріс конспектісі.
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. Москва, 2004.
4. Устройство, оборудование и эксплуатация аптечных организаций. Санитарные правила и нормы от 25.03.02 года № 3.01.078.2002.
5. Приказ МЗ РК от 07.04.05 № 173 «Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан».
6. Приказ МЗ РК от 10.05.99 № 238 «Об утверждении Инструкции по хранению различных групп лекарственных средств и изделий медицинского назначения в аптечных организациях, на фармацевтических предприятиях и в лечебно-профилактических учреждениях».
7. Приказ МЗ РК от 18.04.00 № 224 «О нормативах расхода и порядке учета спирта этилового».
8. Приказ МЗ РК от 24.04.00 № 234 «Об утверждении расчетных нормативов потребности наркотических лекарственных средств для амбулаторных и стационарных больных».
Қосымша:
1. Закон РК от 07.07.06 № 170-III «Об охране здоровья граждан Республики Казахстан».
2. Закон РК от 13.01.04 № 522-II «О лекарственных средствах».
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау байланысты:
а) олардың нақты тұтынылуымен;
б) оларға сұраныстың өзгерісіндегі заңдылықтарды анықтаумен;
в) тапшы препараттардың заттық-сандық есебімен;
г) улы заттардың заттық-сандық есебімен;
д) жарамдылық мерзімі өткен препараттарға актіні құрастырумен.
2. Сұранысты зерттеу кезінде анықтайды (бөледі):
а) орташа сұранысты;
б) дифференцияланған сұранысты;
в) орындалған (қанағаттандырылған) сұранысты;
г) қанағаттанбаған сұранысты;
д) қалыптасатын сұранысты.
3. Дәрілік заттарға жылдық қажеттілікті жоспарлау үшін келесі әдістер қолданылады:
а) нормативті;
б) индексті;
в) белсенді;
г) пассивті;
д) балансты.
4. Әсер спектрі кең препараттарға қажеттілікті анықтау келесі әдістердің көмегімен жүргізіледі:
а) индексті;
б) трендті және факторлы модельдеу;
в) әлеуметтік (социологиялық) тексеру (байқау);
г) нормативті;
д) дифференцияланған.
5. Қатаң нормаланатын дәрілік заттар тобына кіреді:
а) антибиотиктер;
б) гликозидтер;
в) есірткі дәрілік заттар;
г) этил спирті;
д) сульфаниламидті препараттар.
Вариант 2
1. Дәрілік заттардың тұтынылуына және сұранысын қалыптастыруға әсерін тигізетін факторлар:
а) транспорттық құралдардың көбеюі;
б) тұрғындар санының өсуі;
в) тұрғындардың материалдық жағдайының жоғарылауы;
г) сырттан әкелінетін дәрілік заттарға салық мөлшерінің өсуі;
д) табыс салығының өсуі.
2. Орындалған (реализацияланған) сұраныс:
а) дәрілік заттардың нақты сатылуы;
б) олардың дәріхана желісінде тұрақты болуы;
в) олардың дәріхана желісінде жеткілікті мөлшерде болуы;
г) жарамдылық мерзімі өтіп кеткен дәрілік заттардың болуы;
д) ескірген дәрілік заттардың болуы.
3. Дәрілік заттарға күнделікті (ағымдағы) қажеттілікті анықтау үшін қандай әдістер қолданылады:
а) синтетикалық;
б) натуралды;
в) нормативті;
г) индексті;
д) хронологиялық.
4. Стационардағы науқатсар үшін есірткі дәрілік заттардың қажеттілігін есептеу нормативтері белгіленген:
а) жылына тұрғындардың 10 адамына;
б) жылына тұрғындардың 100 адамына;
в) жылына тұрғындардың 1 000 адамына;
г) жылына тұрғындардың 500 адамына;
д) жылына тұрғындардың 700 адамына.
5. Әсер спектрі кең препараттарға жатады:
а) антибиотиктер;
б) сульфаниламидті препараттар;
в) есірткі дәрілік заттар;
г) этил спирті;
д) нитрофуран туындылары.
Вариант 3
1. Дәрілік заттарға қажеттілік пен сұранысты қалыптастыратын факторлар:
а) дүкендер желісін кеңейту;
б) сауда орталықтарының желісін кеңейту;
в) емдеу алдын алу ұйымдарының желісін кеңейту;
г) дәріхана ұйымдарының санын көбейту;
д) ветеринарлық дәріханалардың санын көбейту.
2. Қанағаттанбаған сұраныс бұл дәріхана желісіне .......... түсетін дәрілік заттарға сұраныс:
а) артық мөлшерде;
б) жеткілікті мөлшерде;
в) жеткіліксіз мөлшерде;
г) бірқалыпты;
д) тұрақты.
3. Дәрілік заттарға қажеттілікті перспективалы болжау (жоспарлау) үшін келесі әдістер қолданылады:
а) жүйелі;
б) хронологиялық;
в) модельдеу;
г) ұжымдық сараптау бағалары;
д) оперативті-техникалық.
4. Дәріхана ұйымдарында дәрілік қалыптарды дайныдауға және талдауды жүргізуге жұмсалатын этил спиртінің есептеу нормативтері белгіленген:
а) 10 келушіге;
б) 5 талдауға;
в) 15 науқасқа;
г) жылына 50 төсекке;
д) жылына 1 төсекке.
5. Дәріні тағайындауға әсер ететін факторлар:
а) әлеуметтік-экономикалық жағдайлар;
б) тұрмыс жағдайы;
в) еңбек жағдайы;
г) дәрілік заттар туралы ақпаратты жеткізу;
д) ақпараттық жұмыстың сапасы.
Вариант 4
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті және сұранысты қалыптастыратын факторлар:
а) медициналық қызметкерлердің санының өсуі;
б) сауда қызметкерлерінің санының өсуі;
в) фармацевтикалық кадрлардың санының өсуі;
г) дәріханадағы көмекші персоналдардың санының өсуі;
д) дүкен қызметкерлерінің санының өсуі.
2. Қалыптасатын сұраныс бұл:
а) тиімділігі аз дәрілік заттарға сұраныс;
б) ескірген препараттарға сұраныс;
в) жарамдылығы өтікен препараттарға сұраныс;
г) жаңа дәрілік заттарға сұраныс;
д) таныс емес дәрілік заттарға сұраныс.
3. Дәрілік заттарға қажеттілікті ұзақ мерзімге жоспарлау үшін қандай әдістер қолданылады:
а) модельдеу;
б) ұжымдық сараптау бағалары;
в) акцептік;
г) еңбекті;
д) шаруашылық есептік.
4. Нормаланатын дәрілік заттардың нормативтері қажеттілікке әсерін тигізетін келесі факторларды ескере отырып есептелген:
а) ауыру;
б) төсек қорының құрылымы және специализациясы;
в) стационарлық көмектің жеткілікті (жетімділігі) болуы;
г) амбулаторлық-емханалық көмек;
д) дәрілік заттар туралы ақпарат.
5.Дәрілерді тағайындау келесі көрсеткіштермен негізделген:
а) фармакотерапия нәтижесінде асқыну;
б) фармакотерапия нәтижесінде сауығу;
в) салауатты өмір салты;
г) жалақы деңгейі;
д) инфляциялық процесстер.
Вариант 5
1. Дәрілік заттардың тұтынылуын және сұранысын қалыптастыратын негізгі факторлар:
а) медициналық ғылымның дамуы;
б) ерте диагностиканың жаңа әдістерін енгізу;
в) тиімділігі аз препараттарды қолдану;
г) фармацевтикалық ғылымның дамуы;
д) тиімділігі жоғары дәрілік препараттарды қолдану.
2. Қанағаттанбаған сұранысты келесі жолдармен есепке алады, анықтайды:
а) дефектура журналындағы тіркеулер;
б) рецептуралық жазбалардың көшірмесін түсіру;
в) жоқ дәрілік заттарды лабораторлық журналдарда тіркеу;
г) жоқ дәрілік заттарды қаттау журналында тіркеу;
д) жоқ дәрілік заттарды квитанциялық кітапта тіркеу.
3. Әсер спектрі кең дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау қандай әдістердің көмегімен жүргізіледі:
а) индексті;
б) трендті және факторлы модельдеу;
в) әлеуметтік байқау;
г) нормативті;
д) дифференцияланған.
4. Нормаланатын дәрілік заттарға қажеттілікті есептеу неге байланысты жүргізіледі:
а) қалалардың санына;
б) елді мекендердің санына;
в) сатумен айналыссатын мекемелердің санына;
г) жылына 1000 тұрғынға тұтынылатын әр препараттың нормативіне;
д) тұрғындардың санына.
5. Дәрілік заттармен қамтамасыз ету келесі көрсеткіштермен сипатталады:
а) тиімді емес препараттардың саны;
б) бұзылған дәрілік препараттардың саны;
в) ескірген препараттардың саны;
г) қанағаттанған сұраныстың шамасы;
д) қанағаттанбаған сұраныстың шамасы.
Вариант 6
1. Дәрілік заттардың тұтынылуын және сұранысын қалыптастыруға мүмкіндік беретін факторлар:
а) халықтың эмиграциясы;
б) бала туу санының азаюы;
в) халық құрылымында жастар санының тұрақты болуы;
г) тұрғындардың жалпы мәдениетінің және медициналық сауаттвылығының жоғарылауы;
д) қарт адамдар санының көбеюі.
2. Емдеу алдын алу ұйымдарындағы дәрі-дәрмектерге сұранысты келесілердің негізінде зерттейді:
а) дәріні тағайындау парақтарына сәйкес тұтынылуы;
б) бөлімдердің дәрілік зататрға берген талабы;
в) кабинеттер мен лабораториялардың препараттарға берген талабы;
г) таңуды есепке алу журналы;
д) процедураны есепке алу журналы.
3. Дәрілік заттарға қажеттілікті негіздеу әдістері маңыздылығы бойынша келесідей жіктеледі:
а) модельдеу;
б) ұжымдық сараптау бағалары;
в) әлеуметтік байқау;
г) хронологиялық әдіс;
д) синтетикалық әдіс.
4. Нормаланатын дәрілік заттардың қажеттілігін есептеуге қажетті түзетулерді енгізу келесілерге мүмкіндік береді:
а) тағайындау тәртібіне қатаң сақтауға;
б) жазу ережесін сақтауға;
в) дәріхана желісінен босату тәртібін сақтауға;
г) жергілікті ерекшеліктеріне;
д) препараттың бір жылда нақты жұмсалуына.
5. Дәрілік заттармен қамтамасыз етуге әсерін тигізетін факторлар:
а) дәрілік заттарды өндіру қуаттылығы;
б) дәрілердің болуы;
в) қалалық тұрғындар;
г) ауыл тұрғындары;
д) сауда мекемелерінің желісі.
Вариант 7
1. Дәрілік заттардың тұтынылуын және сұранысын қалыптастыруға мүмкіндік беретін факторлар:
а) медициналық, дәрілік көмекті қала тұрғындарына жақындату
б) медициналық, дәрілік көмекті ауыл тұрғындарына жақындату
в) ветеринарлық көмекті ауыл тұрғындаына жақындату
г) ветеринарлық көмектің деңгейін жоғарылату
д) коммуналдық қызметті жақсарту
2. Қанағаттанған сұранысты зерттеу және есебін жүргізу жүргізіледі:
а) препараттардың сатылуына байқау жасау арқылы
б) препараттардың сатылуына таңдамалы бақылау жасау арқылы
в) жыл бойындағы тауарлар қоры қозғалысының құрылымдық құрамының көмегімен
г) жыл бойындағы және жеке кезеңдердегі қор қозғалысының дитнамикасын бақылау арқылы
д) жоқ дәрілерді тіркеу журналын зерттеу арқылы
3. Дәрілік заттарға қажеттілікті қысқа мерзімдік жоспарлау үшін келесі әдістер қолданылады:
а) модельдеу
б) ұжымдық сараптық бағалау
в) әлеуметтік бақылау
г) нормативті әдіс
д) индексті әдіс
4. Туберкулезге қарсы стационар үшін этил спиртінің шығын нормасы белгіленген:
а) 7 науқасқа
б) 1 науқасқа
в) 100 келушіге
г) 5 науқасқа
д) 200 келушіге
5. Дәрілік заттармен қамтамасыз етуге әсерін тигізетін факторлар:
а) салауатты өмір салты
б) фармакотерапия нәтижесінде сауығу
в) дәрілік заттардың импорты
г) дәрілік заттарды жасау бойынша зерттеуге жұмсалатын шығындар
д) тиімді емес дәрілік заттардың болуы
Вариант 8
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтауға маңызды әсерін тигізеді:
а) дәрілік заттардың ассортиментінің өзгеруі
б) ескірген дәрілік заттар
в) тиімділігі аз дәрілік заттар
г) тиімділігі жоғары жаңа дәрілік заттар
д) жарамдылық мерзімі өткен дәрілік заттар
2. Дәрілік заттарға сұраныстың пайда болу деңгейіне байланысты олар келесідей бөлінеді:
а) саудалық
б) ағымдағы
в) микросұраныс
г) макросұраныс
д) орташа
3. Дәрілік заттарға жылдық қажеттілікті жоспарлау үшін келесі әдістер қолданылады:
а) нормативті
б) индексті
в) белсенді
г) пассивті
д) балансты
4. Санитарлық-курорттық ұйымдар үшін этил спиртінің шығын нормасы белгіленген:
а) 10 келушіге
б) 5 аталдауға
в) 15 науқасқа
г) жылына 50 төсеке
д) жылына 1 төсекке
5. Дәрілік заттармен қамтамасыз етуге әсерін тигізетін факторлар:
а) фармацевтикалық қызметкерлердің компетенттілігі
б) тиімділігі аз препараттардың саны
в) көмекші персоналдардың компетенттілігі
г) сауда орталықтарының саны
д) дәріхана ұйымдарының саны
Вариант 9
1. Дәрілік заттарға қажеттілікті анықтау байланысты:
а) олардың нақты тұтынылуымен
б) оларға сұраныстың өзгеруіндегі заңдылықтарды анықтаумен
в) тапшы препараттардың заттық-сандық есебімен
г) улы заттардың заттық-сандық есебімен
д) жарамдылық мерзімі өткен препараттарға актіні құрастырумен
2. Қалыптасатын сұраныс бұл келесі заттарға сұраныс:
а) тиімділігі аз дәрілік заттарға
б) ескірген препараттарға
в) жарамдылық мерзімі өткен препараттарға
г) жаңа дәрілік заттарға
д) таныс емес дәрілік заттарға
3. Дәрілік заттарға күнделікті қажеттілікті жоспарлау үшін келесі әдістер қолданылады:
а) синтетикалық
б) натуралды
в) нормативті
г) индексті
д) хронологиялық
4. Білім беру ұйымдары үшін этил спиртінің шығын нормасы (ЖОО, мектеп, мектеп-интернат) белгіленген:
а) 1 000 келушіге
б) 10 000 келушіге
в) 1 оқушыға
г) жылына 1 оқушыға
д) жылына 1 тәрбиеленушіге
5. Дәріні тағайындауға әсерін тигізетін факторлар:
а) дәрілік заттың массасы (салмағы)
б) дәрілік заттар туралы ақпаратты беру
в) ақпарат жұмысының сапасы
г) ақпаратты жүргізу жиілігі
д) тұрмыс жағдайы
ТАҚЫРЫП: ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ АЙНАЛЫМ СФЕРАСЫНДА ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЫҢҒАЙЛАРДЫ ҚОЛДАНУ. ТАУАРҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ КАНАЛДАРЫ.
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ НАРЫҚТЫҢ КӨТЕРМЕ БУЫНЫ РЕТІНДЕ
ДӘРІХАНАЛЫҚ ҚОЙМАНЫҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
МАҚСАТЫ: Студент тиісті
білуге:
орындай білуге:
ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ
Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, сабақ тақырыбын оқытушымен бірге талқылау.
ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР
1 тапсырма. Дәріханалық қойманың категориясын және оның құрылымын анықтаңдар. Мына-ны ескеріңдер, қойма негізгі (өмірлік маңызы бар) дәрілік заттардың толық тізімін, соның ішінде құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрі-лік заттарды сатып алу, сақтау, жеткізу, шет елдерге шығару, шет елдерден жеткізу және сатумен байланысты фармацевтикалық қызметті жүзеге асырады (1 қосымша)
2 тапсырма. Фармацевтикалық тауарларды жеткізуге контракт (келісім) бекіту. Жабдықтаушы «Армила» АҚ, Вильнюс қ-сы, Литва. Алушы «Компания Фармация» АҚ, Алматы қ-сы, Казақстан (2 қосымша).
3 тапсырма. Гентамицинге (80мг-2,0 №10) және анальгинге (50% 2,0 № 10) сәйкестік сертификатын және спецификацияны толтырыңдар (2 қосымша).
4 тапсырма. Тауарлар мен өнімдерді қоймада саны және сапасы бойынша қабылдап алу схемасын құрастырыңдар.
5 тапсырма. № АП-78 немесе АП-78 (мех.) формалары бойынша қабылдау актін құрастырыңдар (гентамицин және анальгинге) (3 қосымша).
6 тапсырма. Алынған тауарларға АП-73 формасы бойынша сөрелік карточканы толтырыңдар (4 қосымша).
7 тапсырма. Дәріханалық қоймадан дәріханаға тауарларды босатуға есеп-фактураны ресімдеңдер (5 атауға) (5 қосымша).
Қойманың экспедициялық бөлімінде толтырыңдар:
№ АП-98 формасы бойынша буып-түю қағазын (6 қосымша);
№ АП-95 формасы бойынша жолдама қағазын (7 қосымша);
№ АП-93 формасы бойынша рұқсат қағазын (қосымша 8).
1 қосымша
Дәріхана қоймаларының категориясын және құрылымын анықтау
Жүзеге асыратын фармацевтикалық қызметтің көлеміне және түріне байланысты дәріханалық қоймалар 2 категорияға бөлінеді. І категориядағы дәріханалық қоймаларға негізгі (өмірлік маңызы бар) дәрілік заттардың толық тізімін, соның ішінде құрамында есірткі заттары, психотропты заттары жіне прекурсорлары бар дәрілік заттарды сатып алумен, сақтаумен, әкелу-сыртқа шығарумен және сатумен байланысты фармацевтикалық қызметті жүзеге асыратын дәріханалық қоймалар теңестіріледі. Бұл қызметті жүзеге асыру үшін І категориялы дәріханалық қоймаларда келесі құрылымдық бөлімшелер ұйымдастырылады:
1) дәрілік заттарды қабылдау және экспедиция бөлімі;
2) құрамында есірткі заттары, улы және психотропты заттары, прекурсорлары бар дәрілік заттар бөлімі;
3) дайын дәрілік заттар бөлімі;
4) медициналық мақсаттағы бұйымдар (медициналық техникадан басқа), соның ішінде таңу және санитарлық-гигиеналық заттар бөлімі;
5) көмекші материалдар, тара, дезинфекциялайтын заттар, қышқылдар және сілтілер бөлімі.
ІІ категориядағы дәріханалық қоймаларға фармацевтикалық қызмет түрлерін лицензиялауда қойылатын біліктілік талаптарына жауап беретін қалған дәріханалық қоймалардың барлығы теңестіріледі.
Бөлімдері және бөлме құрамы
1. Қызметтік және тұрмыстық бөлмелер: меңгеруші кабинеті; менеджердің кабинеті; персоналдар бөлмесі; персоналдардың шешінетін бөлмесі; жинау құралдарын сақтау бөлмесі; санитарлық тораптар; душ бөлмесі.
2. Дәрілік заттарды қабылдау және экспедиция бөлімі:
контейнерлерден жүкті түсіру және тиеу алаңы (платформасы);
дәрілік заттарды қабылдау және қойманың құрылымдық бөлімдеріне бөлуді ұйымдастыруға арналған алаң (жабық бөлмелерде);
дәрілік заттарды және басқа да тауарларды қаттауға, буып-түюге және қоймадан босатуға арналған бөлме.
3. Құрамында улы заттары, есірткі заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттар бөлімі:
Құрамында есірткі заттары, улы заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды, сонымен бірге арнайы рецептуралық бланктерді қабылдау және сақтауға арналған бөлме:
І категориядағы дәріханалық қойма.
4. Дайын дәрілік заттар бөлімі:
сақтауға арналған бөлмелер: 1) дәрілік субстанцияларды, жартылай фабрикаттарды және дайын дәрілік заттарды; 2) дәрілік өсімдік шикізатын; 3) этил спиртін (егер бар болса);
келесілерге арналған бөлмелер: 1) субстанцияларды қаттауға; 2) жанғыш, оңай тұтанатын сұйықтарға.
5. Медициналық мақсаттағы бұйымдар (медициналық техникадан басқа), соның ішінде таңу және санитарлық-гигиеналық заттар бөлімі:
сақтауға арналған бөлмелер: 1) медициналық мақсаттағы бұйымдарды (медициналық техникадан басқа); 2) мақтаны, дәкені, басқа таңу және санитарлық-гигиеналық заттарды.
6. Көмекші материалдардың, тараның, дезинфекциялайтын заттардың, қышқылдардың, сілтілердің бөлімі:
Сақтауға арналған бөлмелер: 1) көмекші материалдарды, тараларды; 2) дезинфекциялайтын заттарды; 3) қышқылдарды, сілтілерді.
Қосымша 2
КОНТРАКТ № 301
Алматы қ-сы 25.11.200__
Біз, төменде қол қойғандар: «Армила» АҚ, Вильнюс қ-сы, Литва, осф жерде және әрі қарай «Жабдықтаушы» деп аталады, фирма өкілі фирма директорының орынбасары Р. Айдуконис, Сенімхаттың негізінде әрекет етуші, бір жағынан, және «Компания Фармация» АҚ, Алматы қ-сы, осы жерде және әрі қарай «Сатып алушы» деп аталады, президенті К.Ү. Үшбаев, екінші жақтан, төмендегілер туралы осы контрактыны бір жыл мерзімге бекітті:
1. Контракт мазмұны
1.1. Қазақстан Республикасының территориясында тіркелген, Литва заводтарында өндірілген медициналық тауарларды, әрі қарай «Тауарлар» деп аталады, Жабдықтаушы жеткізуге, ал Сатып алушы қабылдауға міндеттенеді. Тауарлардың ассортиментң, саны және бағасы осы контрактының ажырамас бөлігі болып саналатын спецификацияда анықталады.
1.2. Сатып алушы Тауарларды саны бойынша тауарлық-транспорттық құжаттарында көрсетілген санына сәйкес, сапасы бойынша дайындаушы-заводтың сапа сертификатына сәйкес қабылдап алады.
2. Жеткізу
2.1. Әкелінетін тауарларға Сатып алушы лицензияны ресімдегенннен кейін Тауарлар 10 күн ішінде жеткізілуі тиіс.
2.2. Кедендік процедуралар орындалуы үшін Жабдықтаушы тауармен бірге келесі құжаттарды ұсынуы қажет:
2.3. Жеткізу Алматы қаласының CIP шарттарына сәйкес жүзеге асырылады.
2.4. Жоғарыда көрсетілген құжаттарды Жабдықтаушы өз уақытында жеткізбеген жағдайда, кедендік процедураларды жүргізуді кешігуімен байланысты Сатып алушының барлық шығындарын өтейді.
3. Контракт бағасы
3.1. Осы контрактының есеп айырысу валюталық бірлігі ретінде екі жақ АҚШ долларын пайдалануға келісті.
3.2. Бағасына транспорттық шығындар, тараның, буманың, таңбалануының құны кіреді. Контрактының құны 25500,00 USD (жиырма бес мың АШ доллаы).
4. Төлем
4.1. Осы контракт бойынша төлем АҚШ долларымен Жабдықтаушының есебіне 180 календарлық күн ішінде төленуі тиіс.
4.2. Тауарларға кедендік тазалаулар жүргізу және сертификациялау бойынша барлық шығындар Сатып алушының есебінен жүргізіледі.
5. Сапасы
5.1. Жеткізілетін Тауарлар МСТ-ға, техникалық шарттарға және белгіленген тәртіпте бекітілген нормативті-техникалық құжаттарға сай болуы керек, дайындаушы-заводтың сапа сертификатымен дәлелденуі керек.
5.2. Жарамдылық мерзімі шегіндегі Тауарлардың сапасына Жабдықтаушы жауапты болады. Сапасын куәландыратын құжаттар мәліметтеріне сай келмейтін Тауарларды жеткізген жағдайда, Сатып алушы Тауарды қабылдаудан және жаңа партиясын жеткізуді талап етуге құқы бар. Тауарларды ауыстырумен байланысты барлық шығындарды Жабдықтаушы өтейді.
5.3. Талдау нәтижелерімен Жабдықтаушы келіспеген жағдайда, Арбитрражды талдауды осы мәселеде компетентті ұйымдар жүргізеді. Арбитражды талдауды жүргізуге кеткен шығынның орнын кінәлі жақ өтейді.
5.4. Дәрі-дәрмектердің нақты жарамдылық мерзімі түскен кезеңінде жарамдылық мерзімінің 50%-нан кем болмауы керек. Жарамдылық мерзімі одан төмен болатын өнімдерді жеткізу Сатып алушының жазбаша келісімімен және Тауарлардың бағасын төмендету арқылы қайта бағалағанда ғана мүмкін болады.
6. Буып-түю және таңбалау
6.1. Тауардың сипатына сәйкес жүк бумасының сақтау шарттарына, жолдағы тасымалдау шарттарына сай келуі, кепіл болуы үшін Жабдықтаушы барлық шараларды қабылдауы керек. Бумасының дұрыс болмауы салдарынан Сатып алушыға келетін зиянды Жабдықтаушы өтейді. Әрбір тара орнына қаттау қағазы салынады.
6.2. Таңбалау тараға жуылып кетпейтін бояумен қораптың үш жағынан (жоғары, бетік жағы және әрбір қораптың сол бүйірі) орыс тілінде енгізілуі тиіс. Әрбір қорапта (жәшікте) келесілер көрсетілуі тиіс: Жоғары жағы, Лақтырмау керек, Қараңғы жерде сақтау керек, Тоңазытпау керек, Контракт №, Қорап №, Брутто салмағы, Жабдықтаушы, Сатп алушы, Жеткізілетін орны».
7. Зиянды өтеу
7.1. Екі жақ келісті, егер жеткізу және төлем мерзімдері бұзылған жағдайда Жабдықтаушы Сатып алушыға немесе Сатып алушы Жабдықтаушыға жеткізу мерпзімі мен төлемді кешіктіргені үшін төменде көрсетілген соманы төлейді:
Жеткізу, төлем мерзімін кешіктіру кешіктірілген Тауарлар және төлем құнынан әрбір күнге % бойынша:
алғашқы 30 күн 0,5%
30 күннен жоғары 1%, бірақ Тауар құнының 10% жоғары емес
8. Форс-мажор
8.1. Екі жақтың бақылауынан тыс жағдайлардың себебінен міндеттерінің толық немесе жартылай орындалмауына екі жақта ешқандай жауапты болмайды, ондай жағдайларға стихиялық апаттар, төтенше жағдайлар, алдын алу мүмкін болмайтын табғат апаттары және т.б. жатады. Өз міндеттерін орындай алмайтын жақ екінші жақты осындай жағдайлардың орын алғандығы жөнінде тез арада хабарлауы керек және ол Сауда Палатасымен немесе Жабдықтаушы немесе Сатып алушы елінің сәйкес билік органдарымен куәландырылуы. Егер мұндай жағдайлар 3 айдан артыққа созылса, кез келген жақ осы контракт бойынша өз міндеттерін орындаудан бас тарта алады және өз міндеттерін орындамағаны үшін ешқандай жауапкершілікте болмайды.
9. Келіспеушіліктерді шешу
9.1. Контрактыны жүзеге асыру барысында пайда болуы мүмкін кез келген келіспеушіліктер және даулар, мүмкіндігінше екі жақ арасында келіссөз жүргізу арқылы шешіледі.
9.2. Келіспеушіліктерді келіссөз арқылы шешу мүмкін болмаған жағдайда, оны тек Халықаралық Коммерциялық арбитражды сотта қарайды және шешеді. Соттың шешімі соңғы шешім және екі жақ үшінде міндетті болады.
10. Басқа да жағдайлар
10. Осы контрактыға енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың, егер олар жазбаша формада көрсетілген және екі жақтың уәкілетті өкілдері қол қайған жағдайда ғана күші болады.
Екі жақтың екеуі де контракт бойынша өздерінің құқықтарын, міндеттерін екінші жақтың жазбаша келісімінсіз үшінші жаққа беруге құқықтары жоқ.
Осы контракт бойынша өз міндеттерін бұзған жақ, екінші жаққа осының нәтижесінен болған зиянның орнын толық өтеуге міндетті. Шығын осы контрактыда көрсетілген айыппұлдан тыс толық сомасында өтеледі.
Осы контрактыны бекіткен кезден бастап, контракт бойынша алдыңғы жүргізілен хат алысулар және келіссөздер өздерінің күшін жояды.
Осы контракт 2 данада қол қойылған орыс тілінде және әр жаққа бі данадан тиесілі.
ЖАБДЫҚТАУШЫ |
САТЫП АЛУШЫ |
|
Литва |
Казақстан |
|
ЖАҚ «Армила» |
ААҚ «Компания Фармация» |
|
в/с 1006871210 в «Вильняус |
480016, Алматы қ-сы, Пушкин к-сі, 13 |
|
Банкас», Каролинишкю бөлімі |
е/ш 1609953 ААҚ «Темірбанк», код 793 |
|
код 260101375 |
Алматы қ-сы, кор. счет 700161193 |
|
Bank correspondent CITY BANK |
РНН 600600004803 |
|
NA New-York |
Банктің мекен-жайы және реквизиттері: Шевченко к-сі 80, |
|
SWIFT CITY US 33, |
тел. 33-61-47 и 33-12-33 |
|
Асс. № 36016952 |
Контейнерлер үшін ст. Алматы-2 |
|
Алматы темір жолы |
||
т.ж. 716, станция коды 710102 |
||
Вагондар үшін ст. Алматы-1 |
||
Алматы т.ж. код 713175 |
СПЕЦИФИКАЦИЯ
№ 301 контрактқа, 25.11.200__
№№ р/н |
Аты |
Өлш. бірл. |
Саны |
Бағасы, долл. США |
Сомасы, долл. США |
1. |
Гентамицин с/ф 80 мг 2,0 № 10 |
бума |
50000 |
0,30 |
15000,00 |
2. |
Анальгин 50% 2,0 № 10 |
бума |
30000 |
0,35 |
10500,00 |
25500,00
Барлығы: 25500,00 USD (жиырма бес мың АҚШ доллары)
ЖАБДЫҚТАУШЫ САТЫП АЛУШЫ
214 беттің 214 бетті
11 12 1
10 2
9 3
8 4
7 6 5