Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
6. Лексіка беларускай літаратурнай мовы паводле паходжання, ужывання і стылістычнай прыналежнасці.
Лексіка беларускай мовы развівалася і ўзбагачалася на працягу
многіх стагоддзяў.Паводле паходжання яна падзяляецца на дзве групы:
спрадвечна беларуская лексіка і лексіка іншамоўнага паходжання.Да
спрадвечна беларускай лексікі адносяцца агульнаславянская, агульна-
ўсходнеславянская і ўласна беларуская.Агульнаславянскія словы сустракаюцца ва ўсіх славянскіх мовах: усходнеславянскіх (беларускай, рускай, украінскай), паўднёваславянскіх (балгарскай, славенскай), заходнеславянскіх.Гэта назвы асоб: маці, сын.Агульнаўсходнеславянскія словы з’яўляюцца здабыткам трох блізкароднасных моў – беларускай, рускай, украінскай.Уласнабеларускія словы складаюць самабытную і непаўторную частку беларускай мовы.Усе словы, якія беларуская мова захавала з перыяду агульнаславянскага і агульнаўсходнеславянскага адзінства, а таксама ўласнабеларускія,называюцца спрадвечна беларускімі, бо карысталіся імі носьбіты беларускай мовы здаўна, спрадвеку. Запазычаная лексіка – гэта вынік эканамічных, палітычных і культурных сувязей з іншымі народамі, а таксама цесных моўных кантактаў. Лексіка сучаснай беларускай мовы ў залежнасці ад сферы ўжывання падзяляецца на агульнаўжывальную лексіку (пашыраную ва ўсіх без выключэння сферах грамадскага жыцця) і лексіку абмежаванага ўжывання (ужывальную пераважна ў межах пэўнай прафесіі, галіны навукі, асобнай групы людзей).Моўны стыль – азнавіднасць літаратурнай мовы, сукупнасць моўных сродкаў, ужыванне якіх залежыць ад мэт і зместу выказвання.Да пісьмова-кніжных адносяцца навуковы стыль,публіцыстычны,афіцыйна-дзелавы,мастацкі стыль.Вусна-размоўнымі з’яўляюцца гутарковы стыль и размоўна-бытавы.
7. Прафесійная лексіка. Адрозненне тэрміналагічнай і прафесійнай лексікі.
Прафесіянальная лексіка-спецыфічныя словы, што ўжываюцца ў мове людзей адной прафесіі.Да спецыяльнай лексікі адносяць наменклатуру, прафесіяналізмы і тэрміны. Такім чынам, для кожнай навукі існуе свой штучна створаны набор лексічных адзінак, выкарыстанне якога абмежавана той ці іншай галіной. Тэрміналагічная лексіка неаднародная паводле паходжання.У яе склад уваходзяць уласнабеларускія і запазычаныя словы.
Паводле ўжывання тэрміналагічная лексіка падзяляецца на агульна-
ўжывальную, якая ўваходзіць у лексіку агульналітаратурнай мовы, і вузка-
спецыяльную, вядомую толькі спецыялістам пэўнай галіны ведаў.
8. Паняцце «тэрмін», «тэрміналогія», «тэрмінасістэма».Асаблівасці тэрмінаў.
Тэрміны –словы або словазлучэнні, якія абазначаюць пэўнае паняцце ў галіне навукі, тэхнікі, культуры.Сукупнасць тэрмінаў пэўнай навукі або прафесіі называецца тэрміналогіяй,або тэрмінасістэмай.Напрыклад, існуе тэрміналогія лінгвістычная, эканамічная, медыкабіялагічная,прамысловагандлёвая.Акрамя таго, тэрміналогіяй яшчэ называюць сукупнасць усіх тэрмінаў пэўнай мовы. Сістэмнасць, г.зн., кожны тэрмін з’яўляецца адзінкай пэўнай тэрміналагічнай сістэмы.Па-за межамі тэрміналагічнай сістэмы адбываецца дэтэрміналагізацыя тэрмінаУ межах пэўнай тэрмінасістэмы тэрміны могуць уступаць у сінанімічныя адносіны, а таксама мець лексічныя дублеты, або варыянты. Тэрміны падзяляюцца на некалькі груп у залежнасці ад спосабаў іх утварэння, да якіх адносяцца лексіка-семантычны,сінтаксічны, суфіксалыны, прэфіксальны, прэфіксальна-суфіксальны, аснова- і словаскладанне,складана-суфіксальны і абрэвіяцыя.У межах пэўнай тэрмінасістэмы тэрміны могуць уступаць у сінанімічныя адносіны, а таксама мець лексічныя дублеты, або варыянты.Тэрміны могуць абазначаць супрацьлеглыя паняцці, што дазваляе вылучыць тэрміны-антонімы.Тэрміны-амонімы часцей за ўсе адносяцца да розных тэрміналагічных сістэм.Ад агульнаўжывальных тэрмінаў трэба адрозніваць словы агульна-навуковага выкарыстання з адцягненым, абстрактным значэннем.
9. Лексічныя, фразеалагічныя, марфалагічныя і сінтаксічныя асаблівасці навуковых тэкстаў.
Лексічны.Міжстылёвая лексіка складае аснову ўсёй мовы,выкарыстоўваецца ў любым тыпе выказвання.У навуковых тэкстах агульнаўжывальнае слова можа набываць пэўную функцыянальную стылістычную афарбоўк.Агульналітаратурныя нейтральныя словы ўключаюць у сябе не толькі самастойныя часціны мовы (назоўнікі, прыметнікі, лічэбнікі, займеннікі,дзеясловы, прыслоўі), але і службовыя (прыназоўнікі, злучнікі, часціцы),якія выконваюць звычайныя для іх функцыі і маюць пэўныя значэнні.Фразеалагічныя.Адметнасць навуковай мовы вызначаецца і праз падбор і выкарыстанне фразеалагізмаў.Фразеалагізмы валодаюць рознай мерай экспрэсіі.Кніжныя фразеалагізмы выкарыстоўваюцца ў публіцыстычных,навуковых і мастацкіх тэкстах.Навуковыя тэксты вызначаюцца абмежаванай колькасцю фразеалагізмаў.Марфалагічныя.У навуковых тэкстах выкарыстоўваюцца ўсе, за выключэннем выклічнікаў, часціны мовы.Аналіз ужывання слоў – самастойных часцін мовы і іх форм – паказвае перавагу адных часцін мовы над другімі.У тэкстах навуковага стылю выкарыстоўваюцца прыметнікі як сродак пераважна класіфікацыйны, яны маюць інфармацыйны характар.У навуковых тэкстахенш ужывальныя дзеясловы, пры гэтым большасць дзеясловаў ужываюцца ў форме 3-й асобы цяперашняга часу. Сінтаксічны.Спецыфіка навуковай мовы выяўляецца і праз ужыванне розных сінтаксічных канструкцый.У навуковых тэкстах пераважна ўжываюцца двухсастаўныя, развітыя сказы, паколькі аднасастаўныя сказы маюць экспрэсіўную афарбоўку і найбольш часта выкарыстоўваюцца ў мастацкіх тэкстах. Пытальныя сказы ў навуковых тэкстах выкарыстоўваюцца абмежавана і маюць сваю спецыфіку: часцей за ўсё яны надаюць адценне навукова-папулярнага выкладу, якім карыстаюцца выкладчыкі ці лектары ў вуснымці пісьмовым маўленні. У навуковых тэкстах пераважна ўжываюцца двухсастаўныя, развітыя сказы, паколькі аднасастаўныя сказы маюць экспрэсіўную афарбоўку і найбольш часта выкарыстоўваюцца ў мастацкіх тэкстах.