Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
1. Фразеологизмдерді қатыстыра отырып сөйлем құраңыз: дүниеге келді, кәмелетке толды, қара жұмыс…
Байқоңырда жиырма жыл ішінде алғаш рет үшем дүниеге келді.
Камелетке толмаган балдарга темеки жане арап шарап сатылмайды.
Сапармұрад Ниязов мектеп түлектеріне алдыменен екі жыл қара жұмыс істеуді бұйырды.
Венесуелла президенті заңды некеге турды.
Қарлығаш Мұхамеджанова бизнесменге тұрмысқа шықты.
Н.Назарбаев тәуелсіз Қазақстанның тұрақтылығы мен дамуының сенімді іргетасын қалады.
Қаланы қардан тазартуға көпшілік ат салысу қажет.
2. Фразеологизмдерді қатыстыра отырып сөйлем құраңыз: жолға қойды, бір сөзді, сөзінде тұрды...
ЖЫЛЫЖАЙ ІСІН ЖОЛҒА ҚОЙДЫ.
Ер жігіт бір сөзді болуы керек,
Ел басы ННазарбаев сөзінде тұрды
Мұстафа Шоқайдың алты томдық кітабы жарық көрді
Мешіт ұйытқы болды, кәсіпкерлер қолдады
Қазақ спортын жарнамалауды әлемнің маңдайалды мамандары қолға алдa
3.Фразеологизмдерді қатыстыра отырып сөйлем құраңыз: келісімге келді, кенже қалды, кепіл болды..
Палестиналық "Фатх" пен "Хамас" топтары келісімге келді.
Қызылордада кәсіпкерлік кенже қалды.
Менің мысығым өзәне көңіл аударғанды жақсы кореді.
Cаған айтсам,әкеіңнің өз көзіне айтқанмын!
Түсіндім,көп нәрсеге,козім жетті .
Шалдың өз бетімен істеген ісіне Қаратай ызаланды.
4.Фразеологизмдерді қатыстыра отырып сөйлем құраңыз: бас тартты, бетбұрыс, еңбегі жанды, еңбегі сіңді....
Айгул, өз қабылдаған шешімінен ойламастан бастатты.
Ерінбей бейнет еткеннің,еңбегі жанады.
Өз жұртына жұмыс қылып,еңбек сіңірген адамдарды қәдірлеу-елдіктің белгісі.
Тереңнен мөлдіреген қос шырағына күш түсіре бәрін мықтап көз қырына алды.
Қарттар мен зейнеткер жасындагылардың мәселесін қолға алуы қажет.
5.Фразеологизмдерді қатыстыра отырып сөйлем құраңыз: Дау айтты, дауыс берді, дауысқа салды, есеп алды...
Әбу аға сөзіне қанағат жасамады,қайта қарсы дау айтты.
Мен ең сүйікті әншіме дауыс бердім.
Жексеннің айдалуы туралы дауысқа салады.
Бөлімдер қызметі бойынша есеп алды.
Бала өз қылығына өзі есеп берді.
Жомарт күн тәртібін жариялағаннан кейін сөзді әскери дәрігер Оразалиевке берді.
Өмірімде бірінші рет қалыс қалдым.
Іске аспай бақ дәлеттің қалаы оңай.
6.Справедливость, право, преступление, спор, порядок, взятка, ущерб, соглашение, устав, посольство сөздерінің аудармасын жазыңыз және осы сөздерді қатыстырып сөйлемдер құраңыз.
Спаведливость- Әділеттік
Қазақ төресәінен әдлетсіздік көрсем де,орыс төрісінен әдлеттік кутемін.
Право- Құқық
Осыны айтуға толық құқығым бар.
Преступление- Қылмыс
Сабит екінші рет қылмыс жасап тур
Порядок- Жөн
Аққа тартқан,жөнгі қайтқан.
7. Распоряжение, интеллегенция, наследия, оштрафовать, истец, соглашение, вечность, возможность, опозорить, представительство сөздерінің аудармасын жазыңыз және осы сөздерді қатыстырып сөйлемдер құраңыз.
8. Духовный мир, светское государство, ложная весть, заключение эксперта, доверенное лицо, судебная коллегия, судебная власть, приговор суда, быть осужденным, холодное оружие сөз тіркестерінің аудармасын жазыңыз және осы сөздерді қатыстырып сөйлемдер құраңыз.
9. Этика юриста, запрещение законом, законный представитель, юридическое лицо, исполнение закона, вещественные доказательства, кассационная жалоба, показания свидетеля, встречный иск сөз тіркестерінің аудармасын жазыңыз және осы сөздерді қатыстырып сөйлемдер құраңыз.
10. Амнистия, задаток, гарантия, подозрение, вина, иммиграция, арест, зло, угрожать, документ, преступление, ущемление сөздерінің аудармасын жазыңыз және осы сөздерді қатыстырып сөйлемдер құраңыз.
11. Налог, экспертиза, регулирование, подозреваемый, доверенность, коррупция, истец, должность, сделка, архив, имущества сөздерінің аудармасын жазыңыз және осы сөздерді қатыстырып сөйлемдер құраңыз.
Налог-салық
Экспертиза-сараптама
Регулирование- реттеу
Подозреваемый-күдік
Доверенность-сенімхат
Коррупция-жемқорлық
Истец- арызданушы
Должность-қызмет
Сделка- мәміле
Архив- мұрағат
Имущество- дүние-мүлік
1)Салық бас-басы азаматтың тындырымды төлемі
2)Соттың сараптамасы қылмыстың тергеуінде қажетті болып табылады
3)Мемлекеттік реттеу қоғамдық қатынастарға ықпал етеді
4) Жұма күнінде күдіктің жауабы еңсеріледі
5) мен саган көлікке сенімхат жазамын
6) Сыбайлас жемқорлық негізгі мәселемен мемлекетте болып табылады
7)арызданушы құқықтың субъекті болып табылады
8)биік қызметинде орын алу өте жөн
9)Біз менің досымен мәміле қорыттық
10) Қал-жағдайлар бер 2005 дейін 2010 жылдың мұрағатта жатады
11) Адамның ең басты дүние-мүлігі – білім
12. Өркениетті ел, зайырлы мемлекет, өзгелердің мүддесі, нұқсан келтірмеу, орақ ауыз, от тілді, заң үстемдігі, рухани дүние, қоғамның мүддесі сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
1) Қазақстан - өркениетті елмен саналады
2)Зайырлы мемлекет - ресми, мемлекеттік діннің өмір сүрмеппін мемлекет
3) Қазақ жастары ұлттық құндылықтар негізінде ұлттық тәрбие алмаған жағдайда, өзгенің мүддесіне қызмет ете бастайды.
4) Мемлекеттік тілдің жоспарлы дамуы орыс тілінің дәрежесіне нұқсан келтірмеуі тиіс
5) Қазіргі әлемде бәстің өзгерісімен көп адам орақ ауыздармен
6) жастар өзінің өткір тілдеріне қарамайды
7) Қоғам өмірінде заң үстемдігі арқылы, барлық саяси институттарда жоғарғы құқық бастаулары, құқық рухы енгізіледі
8) "Абай-Шәкәрім" клубы – рухани дүниенің ордасы
9)
13. Қоғамдық қажеттілік, киелі өнер, азамат парызы, тарих сахнасы, табиғи қабілет, тынымсыз еңбек, шешендік өнер сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
ШӘКІРТТЕРДІ ШЕШЕНДІККЕ БАУЛУ – ҚОҒАМДЫҚ ҚАЖЕТТІЛІК, Бүгінгі күні қоғамдық тәрбиешілер институтын енгізу қажет.
киелі өнер: Арқадағы киелі өнер шанырағы ашылды
Біздін киелі өнерін сактау керек
азамат парызы: отанды коргау әрбір азаматтын парызы
тарих сахнасы: шыңғысхан империясының тарих сахнасына шығуын бүкіл тарихын өзгертті
табиғи қабілет: Табиғи қабілет потенциалды сана болып табылатын жүзеге асырылған сананың материясы адам өзіне белсенді сана берілген адам болады.
тынымсыз еңбек: тынымсыз еңбек - табыстың кепілі
шешендік өнер: шешендік өнер әрбір заңгерге керек
14. Тас бауыр, су жүрек, көз ілеспеу, бас сауғалау,ақыл таразысына салу, сөздің тоқ етері, майын тамызу, бармағын тістеу, қаннен қаперсіз,жерге кіре жаздау, жаны түршігу, төбесі көкке жету, тіс жармау, басын бәйгеге тігу фразеологизмдерінің мағынасын ашыңыз.
Тас бауыр-катыгез,су журек коркак,коз iлеспеу жылдам Бас саугалау-бiр жерге тыгылу,аКыл таразысына салу-акылга келу,создiн ток етерi-айттым бiттiм,майын тамызу-создi накты жеткiзу,бармагын тiстеу-окiнiп калу,каннен каперсiз-ойында ештене жок,жерге кiре жаздау-уялганда,жаны туршiгу-корку,тобесi кокке жету-катты куану,тiс жармау-ештене айтпау,басын байгеге тiгу-куреске шыгу.
15. Құқықтану бөлімі, адамдар тағдыры, заңгерлік қызмет, жарқын тұлғалар, зиялылық, парасаттылық, кәсіби, айыппұл салу, адамзат қауіпсіздігі, ізгілік принципі сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
Көптеген қойылымдар негізі - адамдар тағдыры, олардың өсу өрістері, адамгершілік еріктері.
Заңгерлік қызмет нарығын реттеуде қандай да бір жаңа тәртіп енгізілетін болса ол кезең-кезеңімен біртіндеп жүргізілетін болады.
Адамды зиялылық деңгейіне жеткізу, ұдайы жетілдіру және зиялылықты өмірде оңды қолдану ісі бүгінгі таңда өзекті міндет болып отыр.
Парасаттылық – адам бойындағы кісілік қасиет.
Мұндай белгілі бір мамандық пен кәсіп түріне байланысты ғана қолданылатын сөздерді кәсіби(профессионалдық) сөздер деп атайды.
Жол полициясынан тәртiп бұзғандарға айыппол салу қағазы жiберiлдi.
|
Адамзат кауiпсiздiгi туралы Жана ереже шыгарылды. Адамзат кауiпсiздiгi туралы Жана ереже шыгарылды |
||||
|
Кукыктану болiмiне Жана шакiрттер келiп тустi |
Кукыктану болiмiне Жана шакiрттер келiп тустi |
|||
Муражайда жаркын тулгалардын суреттерi iлiнген
|
Iзгiлiкке iзгiлiкпен Жауап берсен бул iзгiлiк принцпне жатады |
16. Есімшенің анықтауыштық қызметі.
Етистик+ган, ген,кан,кен
Школа в которой я училась(откен шак)
Мен окыган мектеп
Девушка,с которой я познакомился – мен таныскан кыз.
Етистик+атын,етын,итын, итiн(бул есимшенин журнагы) – Университет в котором я учусь.
Мен окитынмектеп. Мен баратын кала – ауспалы осы шак.
17. Есімшенің толықтауыштық қызметі.
Есімше анықтауыш қызметінде заттың қимылын оның бір белгісі ретінде көрсетеді. “-мақ, -мек”, “-пақ”, “-пек” “-ар, -ер”, “-р”, “-с”жұрнағы. Есімшеден болған анықтауыш заттың тұрақты белгісін емес, тұрақсыз белгісін білдіреді. Есімше өте жиі заттық мәнде қолданылатын сөздерге жатады. Есімше заттанғанда, ол зат есімнің жалғауларын қабылдайды.Мысалы:Біз осы жобаны қолдамақпыз. көргеніңді айт, келгендерді қарсы ал”
18. Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.
Бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемнің шарты болып келеді.(Подчинительная часть содержит указание на условие, от которого зависит осуществление действия в главной части) Сұрақтары: қайтсе? не етсе? қайткенде? не еткенде? не етпей? қайтпей? қайтпейінше? не етпейінше? т.б.
Шартты бағыныңқының жұрнақтары (суффиксы придаточного условия) : са, се, май, мей, пай, пей, бай, бей, майынша, мейінше, пайынша, пейінше, байынша, бейінше ғанда, генде, қанда, кенде.
Мысалы: Жауын жауса, үйде отырамын. Мен саған айтпасам да, сен білесің. Бірлік болмай, тірлік болмас. Жабай шығып кетпегенде, ол жігіттерді тоқтатар еді. Сабақ оқымай, бес алмайсың. Мұғалімге бармайынша, бұл тақырыпты түсінбейсің.
19. Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.
–Ғанда, -генде, -қанда, -кенде : мен айтқанда, ол жазды
–ғанға, -генге, -қанға, -кенге : мен айтқанға дейн, ол жазып қойды
–ғаннан, -геннен, - қаннан, -кеннен/кейін, соң : Мен айтқаннан кейін, ол жазды
–ған, -ген, -қан, -кен/ сайын: Мен айтқан сайын, ол жазады
–ған,- ген, -қан, -кен/кезде, сәтте, уақытта : Мен айтқан кезде, ол жазды
(–ған,- ген, -қан, -кен) + -ша, -ше : Мен айтқанша, ол жазып болды
Болымсыз етістік + с+ (-тан,-тен)/ бұрын : Мен айтпастан бұрын, ол жазып қойды
– ысымен, -ісімен, -сымен, -сімен : Мен айтысымен, ол жазды
–арда, -ерде,- рда : Мен қайтарда, оның үйіне соқтым
–ғалы, -гелі, -қалы, - келі: Мен айтқалы, ол жазып жүр
–ғаннан, -геннен, - қаннан, -кеннен/ бері: Мен айтқаннан бері, ол жазып жүр
– са, -се + жіктік жалғауы: Ол келсе, сабақ аяқталыпты.
20. Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.
1.- ғандықтан, -гендіктен, қандықтан, -кендіктен : Күн жылы болғандықтан, біз серуенге шықтық
2. –ғаны, -гені, - қаны, -кені/үшін : Күн жылы болғаны үшін, біз серуенге шықтық
3.(-ма, -ме,- па,-пе,-ба, -бе)+й: Күн жылы болмай, біз серуенге шықпадық
4.-ым, -іп, -п: Күн жылы болып, біз серуенге шықтық
5.үшшақтағы етістік/ деп: Күн жылы болады деп, біз серуенге шықтық
6. ған, -ген, -қан, -кен/соң : Күн жылы болған соң, біз серуенге шықтық
21. Қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.
–са, -се, /-да, -де,- та, -те; Қыс келсе де, қар жаумады
–ғанмен, -генмен, -қанмен,-кенмен: Қыс келгенмен, қар жаумады
(-а,-е,-й)/тұра: Қыс келе тұра, қар жаумады
( –ғанына, -геніне, - қанына, -кеніне)/ қарамай, қарамастан: Қыс келгеніне қарамастан, қар жаумады
(–ған, -ген, -қан, -кен)+ тәуелдік жалғауы/ болмаса: Қыстың келгені болмаса, қар жаумады
–ғанша, -генше, -қанша,- кенше: Далаға шығып жаурағанша, үйде отыр
22. Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.
(–мақ,-мек,-пақ,-пек,-бақ,-бек)+(-шы,-ші)/болып: Ол оқымақшы болып, қалаға келді
–у/ үшін: Ол оқу ушін, қалаға келді
(шартты, бұйрық райлар)/деп: Ол оқысам деп, қалаға келді
Қалау рай/ келіп: Оның оқығысы келіп, қалаға келді
23. Атау септіктің септеулік шылаулары.
Септеулік шылау- белгілі бір септікте тұрған сөзбен ғана тіркесіп қолданылады. Сөздерді сабақтастыра (бағындыра) байланыстырады.
Атау септік
-тұралы
-сияқты
-үшін
-сйын және т.б
Мысалдар: Біз сабақ туралы сөйлестік.
Мен мемлекеттік саясаткер болу үшін, аянбай тер төгемін. И тд
24. Шығыс септіктің септеулік шылаулары.
Басқа – кроме
Кроме тебя- сенен басқа
Гөрі- по сравнению
Кешеден гөрі бүгін жылы.
Кейін, соң- после, через
Сабақтан соң
Кімнен?Неден? Қайдан? жалғаулары -нан,-нен,-дан,-ден,-тан,-тен. Мысалдар:басқа,топтан,студент институттан келе жатыр. Ол кірпіштен үй салып жатыр.
25. Барыс септіктің септеулік шылаулары.
Дейін, шейін
Например: до дома- уйге дейін.
Қарай- сторону
Например: саған қарай; уйге қарай; кешке қарай.
Бола- из-за
Например: из-за тебя- саған бола
Қарағанда- по сравнению
Например: Айгүлге қарағанда мен адемімін.
Кімге?Неге?Жалғаулары:-ға,-ге,-қа,-ке.Мысалдар:мұғалімге,Астанадағы сініліме,ақынға,сазгерге.
26. Бұйрық рай.Бару,жазу,айту етістіктерін бұйрық райда жіктеңіз.
Мен -айын, ейін, йін, йын Барайын
Сен - Бар
Сіз -ыңыз, іңіз, ңыз, ңіз Барыңыз
Ол -сын, сін Барсын
Біздер -айық, ейік, йық, йік Барайық
Сендер -ыңдар, іңдер, ңдар, ңдер Барыңдар
Сіздер ыңыздар, іңіздер, ңыздар, ңіздер Барыңыздар
Олар -сын, сін Барсын
27. Қалау рай.Танысу,тапсыру,білу етістіктерімен қалау райда сөйлем құрастырыңыз.
Мен мұғалімге балалар ұйі балаларының өмірімен танысқым келетінің айттым.
Мен өмірде білмегенді әлі де білгім келеді.
Мектеп бітірген соң оқу орнына тапсырғым келеді.
28. Шартты райдың жасалу жолын кесте түрінде жазыңыз.
Шартты рай
Етістіктің шартты райы қимылдың, іс-әрекеттің болу-болмау, іске асу-аспау мүмкіндігінің шартын білдіреді. Шартты рай етістіктің негізгі және туынды түбіріне, етіс және болымсыз етістік тұлғаларына -са, -се жұрнағы жалғану арқылы жасалады. Мысалы: бар-са, жүр-се, оқыт-са, айтпа-са.
Шартты рай тұлғасына жіктік жалғауы жалғанып қолданылады. Бірақ шартты рай тұлғасы тиянақты бола алмайды. Сондықтан шартты райдағы етістік жіктелгенмен, сөйлемді тиянақтап, аяқтап тура алмайды: басқа бір етістікпен кейде көмекші етістікпен іліктесіп, тіркесіп келеді, я бағыныңқы сөйлемнің баяндауышы болып тұрады. Мысалы: Жақсымен жанассаң, жетерсің мұратқа, жаманмен жанассаң, қаларсың ұятқа (мақал). Бірінші мысалда көрінсек деген шартты райлы етістік дейміз көмекші етістігімен тіркесіп келуі арқылы ғана сөйлемді аяқтап, тиянақтап, ойдың шартын білдіріп тұрса екінші мысалда жанассақ деген шартты райлы етістік II жақта жұмсалып бағыныңқы сөйлемнің баяндауышы қызметінде қолданылған, басыңқы сөйлемнің шартын білдіреді, бірақ өзі сөйлемді тиянақты ете алмай тұр.
Сөйтіп, қимылдың, іс-әрекеттің болу-болмау мүмкіндігінің шартын білдіріп, белгілі жұрнақтар арқылы жасалатын рай түрі шартты рай деп аталады.
Шартты рай етістіктің жедел өткен шақ тұлғасы сияқты жіктеледі: I жақта жекеше -м, көпше -қ, -к, II жақта анайы жекеше -ң, көпше -ңдар, -ндер, сыпайы жекеше -ңыз, -ңіз, көпше -қыздар, -қіздер жалғаулары жалғанады да, III жақтың арнайы жалғауы болмайды.
29. Көмекші есімдердің тәуелденуі және септелуі .
Көмекші есімдер — негізгі сөздерге телене жұмсалып, олардың кеңістікке (мекенге), уақытқа (мезгілге) қатысын толықтырып, нақтылап тұратын сөздер. Оған алд, арт, аст, қас, маң, жан, іш, туп, сырт, бас, бет, шет, түс, бой сияқты толық лексикалық мағынасы жоқ сөздер жатады. Көмекші есімдер мекенді, заттың жақын-апыстығы (ауылдың шеті, жаны, төңірегі, маңы)\ қыры (көпірдің асты, үсті, бойы); аралығы (екі үйдің ортасы, екі көшенің арасы) тұрғысынан саралап атайды. Кейбір көмекші есімдер қыс, жаз, түн тәрізді сөздермен тіркәсіп келіп, оларды мезгілдікжағынан нақтылап, дәлдеп тұрады (қыстың басы, түннің ортасы). Көмекші есімдер өзі тіркескен негізгі сөздермен көбіне изафеттік байланыста қолданылады. Мысалы: өзеннің бойы, ауылдың сырты, қаланың маңы, құдықтың түбі, жолдың үсті, айдың ортасы, жылдың басы, аптаның аяғы т. б. Көмекші есімдер сөйлемнің дербес мүшесі болып жұмсалмайды. Негізгі сөздермен тіркесіп барып, сөйлемнің бір мүшесі болады: Мысалы, Ауылдың жаны — терең сай (Абай). Мұндағы ауылдың жаны — бастауыш
30. Көмекші етістіктердің қолданысы.
Көмекші етістік – толық лексикалық мағынасы жоқ, жеке тұрып сөйлем мүшесі бола алмайтын, тек негізгі етістіктермен, есім сөздермен тіркесіп қолданылатын етістіктер. Қазақ тілінде 4 К.е. бар: е (еді, екен, емес), жазда, ет, де (деді, деген, десе, дейді). Мыс., Жаманға жүзің салма малды екен деп, жақсыдан күдер үзбе жарлы екен деп (ел аузынан). Жеке тұрып лексик. мағына білдіре алмайтын, сөзге әр түрлі грамм. мағыналар үстейтін мұндай К. е-тер мәнсіз көмекші етістіктер деп аталады. Қазақ тілінде толық лексик. мағынасы бар бірқатар етістіктер әрі негізгі, әрі К. е. мәнінде жұмсалады. Қазақ тілінде мұндай отызға тарта етістік бар: ал, бар, бер, бол, жібер, кел, кет, т.б. Мыс., қал (негізгі етістік) – айтып (К. е.), қой (негізгі етістік) – айтып (К. е.), жөнел (негізгі етістік) – жүгіре (К. е.). Лексик. мағынасынан айырылып, К. е. мәнінде жұмсалған мұндай етістіктерді мәнді көмекші етістіктер дейді. Мыс., Бір күні ел көшкенде, қыр астында ойнап жүріп, екеуі жұртта қалып қойыпты (Ы.Алтынсарин). К. е. негізгі етістікке есімше, көсемше тұлғалары арқылы тіркеседі: айтып қой, жаза сал, бара жатыр. Мысалы /салу/ көмекші етістігі мынадай мағына береді 1.Көз салу 2.Сөз салу 3. Ой салу 4 . Дем салу 5.Сәлем салу 6.Ойына салу 7 .Құлақ салу 8. Ақылға салу 9 .Сырға салу 10. Салық салу 11. Сайран салу 12. Күш салу 13. Таразға салу 14. Көз-қырын салу 15.Дүниеге салу 16. Шығарып салу 17. Ен салу 18. Тыйым салу