Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
«Адамзаттың экономикалық жүйеден экологиялық-экономикалық жүйеге өту қажеттілігі» деген тұрақты дамудың нысанасын ұсынған ғалым:+М. Стронг
«Қышқылдық жауын» туындауының негізгі себебі:+ауаға күкірт қос тотығы мен азот тотықтарының таралуы
«Түрлердің шығу тегі немесе табиғи сұрыпталу» еңбегінің авторы:+Ч.Дарвин
«Экология» терминін ғылымға енгізген ғалым:+Э. Геккель
B.И.Вернадский бойынша табиғаттағы өлі заттар жиынтығы:+косты зат
B.И.Вернадский бойынша тіршіліктен туындайтын заттар қалай аталады:+биогенді заттар
Автокөлік жолдарына жақын жатқан топырақта жиналатын металл:+қорғасын
Автотрофты ағзалардың бір бірлестіктерінің белгілі кезектілікпен басқа түрлермен алмасу үдерісі аталады:+сукцессия
Ағзаларға экологиялық фактордың жағымсыз әсер ететін аймағын көрсетіңіз:+пессимум
Ағызылым суларды анаэробты бактериялардың көмегімен биологиялық тазартуға арналған құрылғы:+метантенк
Адам денсаулығына және оның ұрпағына зиянды әсер етпейтін топырақ, ауа немесе су ортасын ластаушыларының мөлшерінің дұрыс аталуы: +зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы (ШРК)
Адамдардың демалуы үшін арналған аймақ аталады:+рекреациялық аймақ
Адамдардың саналы іс-әрекеттері негізгі анықтаушы фактор болып табылатын биосфераның дамыған сатысы:+ноосфера
Азот тотықтарының (NO, NO2 ) атмосфераға түсу көзін атаңыз:+азот тыңайтқыштарын өндіруде
Ақмола облысында орналасқан мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ:+Көкшетау
Ақсу-Жабағылы қорығы құрылды:+1926 жылы
Ақтау қаласында АЭС тің базасында теңіз суын тұщыландыратын зауыттың ашылған жылы:+1981
Аменсализмге анықтама беріңіз: +бір организмнің басқа организмге қолайсыз жағдай туғызуы
Арал теңізінің су деңгейі төмендеуінің негізгі себебі:+Амудариядан және Сырдариядан келетін су көлемінің азаюы
Атмосфераға автокөліктің және өнеркәсіп орындарыдың жану өнімі ретінде көп енетін зиянды газ:+көміртегі оксиді (СО2)
Атмосферада көмірқышқыл газы, метан және басқа да парниктік газдардың жиналуынан пайда болатын «парниктік эффект» мынадай өзгеріске әкеледі:+температура жоғарылап, биосферада тіршілікке қолайсыз өзгерістер туындайды
Атмосферадағы «Озон тесігі» пайда болуының негізгі себебі:+фтор және хлор концентрацияларының жоғарылауы
Атмосфералық ауа құрамындағы азоттың мөлшері (%):+78,08
Атмосфералық ауаның жеткіліктігімен ерекшеленетін тіршілік ортасы:+жер беті-әуе ортасы
Атмосфераның ластануында қандай шаралар қолданады:+қалдықсыз және аз қалдықсыз технологияны өндірісте қолдану
Атмосфераның ластануында қандай шаралар қолданады:+фильтрлер, залалсыздандыру
Атмосфераның озон қабаты тіршілік үшін маңызды қызмет атқарады, себебі:+ультракүлгін сәулелердің әсерінен қорғаушы шымылдық қызметін атқарады
Аутэкология зерттейді:+дараларды
Ауыз суды залалсыздандырудың мына әдісі экологиялық қауіпсіз болып саналады:+озонмен өңдеу
Африка - бұл:+макроэкожүйелер
Аэробионттар мекендейтін тіршілік ортасын көрсетіңіз:+жербеті-әуе ортасы.
Бактериялар мен саңырауқұлақтар экологиялық қызметі бойынша мына топқа жатады:+ыдыратушылар
Барсакелмес қорығы құрылды:+1939 жылы.
Берілген қоректік байланыста қай тізбек продуцент болып табылады: қара бидай – шегіртке – торғай – бактерия+қара бидай
Берілген қоректік байланыста қай тізбек редуцент болып табылады: қара бидай – шегіртке – торғай – бактерия:+бактерия
Биогеоценоз туралы ілімнің авторы:+В.Н.Сукачев
Биологиялық жағынан алғанда ұйымдасқан түрде пайдалы іс-әрекет жасау тұрғысынан жануарлардың уақытша бірігіп жиналуы:+үйір
Биосферадағы кіші зат айналымын атаңыз:+биологиялық
Биосферадағы үлкен заттар айналымын көрсетіңіз:+геологиялық
Биотикалық фактор дегеніміз- бұл:+тірі организмдердің бір-біріне тигізетін әсерлердің жиынтығы
Биоценоз орналасқан ортаны көрсетіңіз:+биотоп
Биоценоз түсінігіне анықтама беріңіз.+берілген аумақтағы әртүрлі популяциялардың жиынтығы
Биоценоздағы маңызды биотикалық байланысты көрсетіңіз:+трофикалық
Бұзылған жерлерде өсімдіктер жамылғысын құру әрекеті:+биологиялық рекультивация
Бұзылған жерлерді қалпына келтіру үрдісі:+рекультивация
Бұзылған жерлерді түбегейлі жақсартуды атаймыз:+мелиорация
БҰҰ шешімімен «Тұрақты даму» термині қоғамға енгізілді:+1987 жылы
Бүкіл гидросферадағы су айналымы циклының мерзімі (жыл):+3000 жыл.
Бір аумақта кездесетін барлық популяция жиынтығы:+бірлестік
Бір аумақта кездесетін екі түрдің бірге тіршілік етіп, бір-біріне әсер етпеуі:+нейтрализм
Бір орманда мекен ететін Ақ қоян мен Сұр қоян құрайды:+екі түрдің екі популяциясын
Бір түрге жататын организм екінші түрдің ұлпасымен немесе қоректік заттарымен қоректеніп тіршілік етуі – түрлер арасындағы өзара қарым-қатынастың мына түріне жатады:+ паразиттік
Бір түрдің басқа түрмен қоректенуге бағытталған биотикалық қатынас:+трофикалық
Бір түрдің денесінде орналасқан әртүрлі ағзалар топтары:+консорция
Бір түрдің таралуына екінші түрдің қатысуын қалай атаймыз:+форикалық байланыс
Бір түрдің тіршілік ортасының екінші түрдің тіршілік әрекетінің нәтижесінен физикалық немесе химиялық өзгеруі:+топикалық байланыс
Бір уақыт аралығында байқалатын орташа өсім мөлшері:+популяция өсімі
Бірлестіктер алып жатқан табиғи тіршілік кеңістігі:+биотоп
Бірінші трофтық деңгейге жататын ағзаларды атаңыз.+өсімдіктер
В.И.Вернадскийдің ноосфераға берген анықтамасы:+ақыл-ой сферасы
В.Шелфордтың ғылымға енгізген экологиялық заңы:+толеранттылық заңы
Геобионттарға жататын дарақтар:+топырақта тұрақты тіршілік ететіндер
Географиялық популяцияға жатады:+экологиялық популяцияның жиынтығы
Геоксендерге қандай дарақтар жатады:+топырақты уақытша мекен ретінде пайдаланатындар
Геофилдерге қандай дарақтар жатады:+өмірінің бір кезеңінде топырақта тіршілік ететіндер
Гидропоника дегеніміз -бұл:+өсімдіктерді ертінділерде өсіру тәсілі.
Гидросферадағы тұщы су қорының жалпы көлемі:+2,5 пайыз
Гидросферадағы тіршілік шегі мына тереңдікті құрайды:+11-11,2 км
Ғылымға «Биосфера» терминін енгізген ғалым:+Э.Зюсс
Дайын органикалық заттармен қоректенетін организмдер:+гетеротрофтар
Демэкология зерттейді:+популяцияны
Екі организмнің бірі екіншісіз тіршілік ете алмайтын міндетті экологиялық қатынас:+мутуализм
Екі түрдің өзара қатынасында, әрқайсысы бір-біріне кері әсерін тигізетін экологиялық қатынастың түрі:+бәсекелестік
Жабайы табиғатты қорғаудың әлемдік қоры:+WWF
Жануарлар бірлестігі:+зооценоз
Жануарлардың жарық шығару қабілетін қалай атайды:+биолюминисценсия
Жануарлардың ұзақ және үнемі бірігіп тіршілік етуі:+табын
Жарық тербелісіне шыдамды организмдер:+эврифотты
Жеке арнайы сұрақтар бойынша көпжақты халықаралық келісім дегеніміз:+конвенция
Жел эрозиясының түрлерін атаңыз:+дефляция және шаңды-дауыл
Жер шары деңгейіндегі экологиялық мәселелерді зерттейтін ғылым саласы:+ғаламдық экология
Жерде тіршіліктің пайда болуының II-ші кезеңі анықталады :+коацерваттардың пайда болуымен
Жерде тіршіліктің пайда болуының ІІІ-ші кезеңі анықталады:+көбею үрдісінің пайда болуымен
Жердің қорғаныш қызметін атқаратын ауа қабаты мына қабатта орналасқан:+стратосферада
Жердің табиғат байлығын сақтау мен оны тиімді пайдаланудың үкіметаралық ғылыми-кеңестік ұйымы:+ТҚХО (МСОП)
ЖИТС, Н1N1 вирустары тудыратын ластанудың түрі:+биологиялық
Жоғарғы температураның ауытқуына шыдамайтын организмдер:+стенотермді
Жоғары ылғалдылығы бар ортада тіршілік ететін өсімдіктердің топтары:+гигрофиттер
Жойылып бара жатқан флора мен фауна саудасы бойынша халықаралық конвенциясының сәтті ұйымдастырылуын қамтамасыз ететін ұйымды көрсетіңіз:+CITES
Зауыт бөлмелері мен зертханалардағы шудың шекті мөлшердегі деңгейі:+70 дБ
Зиянкес жәндіктермен күресу үшін пайдаланады:+инсектицидтерді
Иесін мекен ететін ағзаларды атаңыз:+эндобионт
Йоханнесбургтегі Бүкіләлемдік саммит өтті:+2002 жылы
Канцерогенді заттар дегеніміз -бұл:+қатерлі ісік ауруын туындататын заттар
Кейбір саңырауқұлақтардың белгілі-бір түрлі ағаштың тамырын ғана талғап өсетін, өзара қарым-қатынастың түрі не деп аталады:+симбиоз
Киото хаттамасы осы жылы енгізіліп, шешім қабылданды:+1997 жылы, парниктік газдардың шығарылымын қысқарту туралы
Коацерваттарды тірі организмдерге жатқызбаймыз, өйткені:+өзін-өзі қалыптастыруға қабілетсіз
Көлемі 10 млн. км2 болатын озон тесігі алғаш рет осы жерден анықталған:+Антарктида
Көшетхананы мына экожүйелердің қайсысына жатқызуға болады:+микроэкожүйе
Күн сәулесінің энергиясын пайдалана отырып, көмірқышқыл газы мен судан органикалық заттарды түзетін ағзалар:+өндірушілер (продуценттер)
Қазақстан Республикасы Тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасын мына жылдарға қабылдады:+2007-2012 жж
Қазақстандағы қорықтар саны:+10
Қазақстандағы экологиялық апат аймағына жатады:+Арал теңізі аймағы
Қазақстанның Жер кодексі мына жылы қабылданды:+2003 жылы.
Қазіргі уақыттың мұқтаждығын қанағаттандыратын, бірақ келешек ұрпақтың мұқтаждығын қанағаттандыруын қауіпке қоймайтын даму түрі:+тұрақты даму
Қалдық сулардың иісін жою процесі:+дезодорация
Қалпына келетін табиғи ресурстарға жатады:+жануарлар мен өсімдіктер әлемі
Қалпына келмейтін ресурстарға жатады:+қазба байлықтары
Қалпына келмейтін табиғи ресурстарға жатады:+минералды шикізаттар
Қалпына келмейтін табиғи ресурстарға жатады:+минералды шикізаттар
Қандай басқару түрінде даралар өзінен күштілеріне бағына отырып, әлсіздеуіне, екіншісі үшіншісіне, үшіншісі төртіншісіне басымдылық білдіреді:+сызықтық
Қандай жағдай болмасын түрлердің орта фактор көрсеткішіне бейімделушілігін атайды:+экологиялық икемділік
Қандай шаралар топырақты жел эрозиясынан сақтайды:+топырақ бетінде өсімдік қалдықтарын сақтау арқылы өңдеу
Қорғалжын қорығы құрылды:+1968 жылы
Қоршаған орта ластануының жағдайын анықтау үшін өсімдіктерді қолдану үрдісі:+биоиндикация
Қоршаған орта объектісінің осы түрі халықаралық деңгейде қорғалады:+атмосфералық ауа
Қоршаған ортаға зиян келтірусіз мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуының түрі:+тұрақты даму
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың 2-ші кезеңі осы жылдарды қамтиды:+1948-1968 жылға дейін
Қоршаған ортаның жағдайын және биосферадағы өзгерістерді бақылайтын кешенді үрдіс:+мониторинг
Қоршаған ортаның ластану деңгейiн төмендету және оны тұрақтандыру жөнiндегi iс-әрекет жоспарын әзiрлеу осы кезеңге жатады:+бiрiншi кезең (2004 - 2007 жылдар)
ҚР "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтары туралы" Заңы осы жылы қабылданды:+1997
ҚР биологиялық алуантүрлілік туралы Конвенциясына қол қойылған және бекітілген жылдары:+1992 және 1994
ҚР экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасын осы жылдарға қабылдады:+2004-2015 жж
Құрғақ жерлерде тіршілік ететіп, бойына ылғалдылық жинамайтын өсімдік топтары:+склерофиттер
Құрылу барсында тірі және өлі процестер қатынасатын зат аталады:+биокосты заттар
Қызыл кітаптағы организмдердің ерешеліктерін атаңыз:+анықталмаған, сирек, жойылып бара жатқан, азайып жатқан
Либих заңын көрсетіңіз:+организмнің төзімділігі оның экологиялық қажеттілік тізбегіндегі ең әлсіз тобымен айқындалады
Марқакөл қорығының ең басты қорғау мақсаты:+балықтар
Марқакөл қорығының құрылған жылы:+1976 жылы
Математикалық моделдеу саласында халық санының өсуіне байланысты табиғи ресурстардың қоры туралы «Әлемдік динамика» деген ғаламдық үлгіні жасаған ғалым:+Джей Форрестер
Мекен ету ортасы бір және генофонд жалпылығымен байланысты, бір дараға жататын түрлердің табиғи топтары:+популяция
Мекен ету ортасына керекті элементтер жиынтығы:+тіршілік жағдайы
Мына газ концентрациясының жоғарылауы «Жылу эффектісін» туындатады:+көмір қышқыл газы (СО2)
Мына ғалым зоологияда экологиялық бағытты қалыптастырды:+К.Ф.Рулье
Мына организмдер жарық сүйгіш организмдер болып табылады:+гелиофиттер
Мына организмдер көлеңке сүйгіштер деп аталады:+сциофиттер
Мына организмдер көп жағдайда эдификаторлар болып табылады:+өсімдіктер
Мына организмдер суыққандылар болып табылады: +пойкилотермділер
Мына үрдіс жарықтың қатысымен жүреді:+фотопериодизм
Наурызым қорығы құрылды:+1934 жылы
Неліктен тұщы су жетіспеушілік мәселесі туындады:+халық тұрғындарының жылдам өсуі және олардың қажеттіліктері
Озон бұзушы заттар:+фреондар
Озон қабаты атмосфераның қай қабатында орнасласқан:+стратосфера
Организмдердің бірге тіршілік етуінде екі түрдің де сол қарым-қатынастан пайда алуы:+мутуализм
Орта факторының аз диапазоны шегінде тіршілік ететін ағзаларды атаңыз.+стенобионтты
Орхус келісімі осы жылы енгізіліп, шешім қабылданды:+1979 жылы, тұрақты органикалық ластаушылардың трансшекаралық таралуы туралы
Отырықшы жануарлардың топтасып тіршілік ету салты:+қауым
Өзара байланысқан әр түрге жататын организмдерден құралған табиғи күрделі жүйе:+биоценоз
Өзара қарым-қатынастағы екі түрдің бір жерде қатар тіршілік етуі бұлардың біреуіне қарсы әсерін тигізіп, ал екіншісі үшін ешбір әсер көрсетпейтін болса, бұл қатынас:+аменсализм
Өлі органикалық заттармен қоректенетін және оларды бейорганикалық заттарға айналдыратын ағзалар:+редуценттер
Өнеркәсіптегі шу, тербелістер экологиялық факторлардың мына түріне жатады:+антропогендік факторға
Өсімдіктер қауымдастығы:+фитоценоз
өсімдіктер, жануарлар экологиясына жатқызамыз:+зерттелетін пәндеріне қатысты
Өсімдіктерді отырғызу арқылы жерлерді жақсарту бойынша іс-шаралар аталады:+фитомелиорация
Павлодар облысы территориясында орналасқан мемлекеттік ұлттық саябақ:+Баянауыл
Патогенді саңырауқұлақтармен күресу үшін пайдаланады:+фунгицидтерді
Плейстондарға қандай дарақтар жатады:+денесінің бір бөлігі су бетінде, ал екінші бөлігі суда кездесетіндер
Популяциядағы әрі көбейе алмайтын дараларды құрайды:+пострепродуктивті даралар
Популяцияның мекендейтін аумағы:+ареал
Популяцияның өсу ритмі дегеніміз:+белгілі уақыттағы орташа өсімнің мөлшері
Популяцияның экологиялық тығыздығына анықтама беріңіз.+аудан немесе көлем бірлігіндегі даралардың орташа саны
Рама Конвенциясы осы жылы енгізіліп, мына шешім қабылданды:+1994 жылы, климаттың өзгеруі туралы
Рекреациялық және ғылыми мақсатта құрылған ерекше қорғалатын табиғи аумақтың түрі:+табиғи ұлттық саябақ
Рио-де-Жанейродағы өткізілген БҰҰ конференциясында «Тұрақты даму» Тұжырымдамасы қабылданды:+1992 жылы
Салыстырмалы қалпына келетін табиғи ресурстарды көрсетіңіз:+орман ресурстары, топырақ құнарлығы
Саны азайып бара жатқан популяцияларда үлес саны көп даралар:+пострепродуктивті
Сарқырама су, ғасырлық ағаштар, үңгірлер сияқты объектілер жатады:+табиғат ескерткіштер құрамына
Семей полигонында бірінші атомдық жарылыс болды:+1949 жылы
Семей ядролық полигоны осы қозғалыстан кейін жабылды:+Невада-Семей
Стратосфера қабатында орналасқан озон қабатының қалыңдығы:+2-4 мм
Су ортасын мекен етушілердің жалпы аталуы:+гидробионт
Су түбін мекен етуші ағзалар тобы:+бентос
Су, энергетика, денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы және биоалуантүрлілікті сақтау мәселелерін шешуге байланысты көлемді жоспарлар қабылданған конференция:+Йоханнесбургте өткен конференция
Суды ластаушылар:+гидрополлютанттар
Судың ауру тудырушы микроорганизмдермен ластануын көрсетіңіз:+биологиялық ластану
Судың бетінде еркін жүзетін ағзаларды атаңыз.+планктон
Судың жылумен немесе радиоактивті заттармен ластануын көрсетіңіз:+физикалық және химиялық ластану
Судың қалың қабатында белсенді қозғалып жүзетін су организмдерінің тобы:+нектон
Судың сапасын жақсартудағы негізгі әдістерді атаңыз:+тұндыру, түссіздендіру, залалсыздандыру
Суық сүйгіш ағзаларды атаңыз:+креофилдер
Сыртқы ортадан ағзаларға және керісінше ағзалардан сыртқы ортаға мына айналым үздіксіз жүреді:+биогеохимиялық айналым
Табиғат және қоғамның өзара әрекеттесуі тарихындағы негізгі кезеңдерін көрсетіңіз:+биогендік, аграрлық, өнеркәсіптік, ақпараттық
Табиғи қауымдастықта жыртқыштардың ролі :+жемтіктердің санын реттеп, оны сауықтырады.
Табиғи экожүйенің тұрақтылығы мына құбылысқа байланысты:+түрлердің алуантүрлілігіне
Температура тербелісіне шыдамды организмдерді атаңыз:+эвритермді
Толеранттылық терминіне анықтама беріңіз:+экологиялық фактордың минимум және максимум мәндерінің аралығында организмнің өз тіршілігін сақтауға тырысуы
Топырақ қасиеттері мен құнарлылығының нашарлауы аталады:+топырақ деградациясы
Топырақ құнарлылығы анықталады:+қара шіріктің (гумус) құрамымен
Топырақтың екінші қайтара тұздануының негізгі себебі:+артық жер суару.
Топырақтың құнарлы қабатының (гумустың) қалыптасуы үшін қаншы уақыт қажет:+100-200 жыл.
Төмендегі жануарлар тобының бірінің сандық өзгерістері тұрақты болады:+ірі сүтқоректілерде
Транспирация дегеніміз -бұл:+судың өсімдік арқылы биологиялық булануы
Тұщы судың негізгі бөлігі қайда орналасқан:+мұздықтарда
Түрлердің азаюына себеп болады:+мекен ету орнының бұзылуы, шектен тыс пайдалану
Түрлердің ерекше мамандануы мына қарым-қатынасқа тән:+иесі-паразит
Тік жоғарғы құрылымды бөліктерде биоценоздың таралуы аталады:+белдеулілік
Урбанизация үдерісінің көрінісі:+қала тұрғындарының көбеюі және қалалардың өсуі мен дамуы
Уытты тұманның Лондондық түрін анықтаңыз:+бронхы-өкпе ауруларының асқынуы
Үстірт қорығы құрылды:+1984 жылы
Фактор мәнінің кең диапазон шегіне бейімделген ағзаны атаңыз:+эврибионт
Форезия дегеніміз - бұл:+ұсақ жануарлардың ірі жануарлармен тасымалдануы
Фотохимиялық смогтардың түрлерін анықтаңыз:+Лос – Анджелес және Лондон типті.
Фотохимиялық тұманның «Лос-Анджелестік смог» түрі адамда туындатады:+көз, тамақ, мұрын қуыстарының кілегейлі қабатының қабынуы
Халықаралық Қызыл Кітаптың алғашқы басылымы осы жылы шықты:+1963
Шағын аймақтық климат аталады:+микроклимат
Шөлдену процесін тудыратын антропогендік факторды атаңыз:+қарқынды мал өрістету
Шөпқоректі жануарлар трофтық деңгейдің мына тобына жатады:+бірінші ретті тұтынушылар
Шығу тегі бір және бір аумақта таралған, бір түрден құралған даралар тобы аталады:+популяция
Ылғал сүйгіш өсімдіктер топтары:+гигрофиттер
Ылғалдылығы орташа жерлерде тіршілік ететін өсімдік топтары аталады:+мезофиттер
Экожүйеге анықтама беріңіз.+қоршаған орта мен тірі ағзалардың кез-келген жүйесі
Экожүйеде трофикалық тізбектің дұрыс бағытта жүзеге асырылуын көрсетіңіз:+продуценттер – консументтер – редуценттер
Экология жеке өз алдында ғылым ретінде қалыптасу кезеңі:+XX ғасырдың басында
Экологиялық қуыс түсінігін ғылымға енгізген ғалым:+Ч.Элтон
Экологиялық мәселелерді шешу бойынша қоршаған ортаны қорғаудың БҰҰ бағдарламасы:+ЮНЕП
Экологиялық факторлардың қолайлы аймағын көрсетіңіз:+оптимум
Экологияның қай көрсеткіштеріне қарап, микорағзалар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар экологиясына жатқызамыз: +зерттелетін пәндеріне қатысты
Экономикалық дамуда адамзаттың ғаламдық дағдарысының мүмкін болуын болжап, осы мәселе жөнінде күрескен халықаралық ұйым:+Рим клубы
Энергия алудың экологиялық жолы:+жел электр станциясы
Эукариоттарға жатады:+нағыз ядролылар
ЮНЕСКО инициативасы бойынша табиғат пен табиғи ресурстарды қорғаудың Халықаралық одағының (ТҚХО) құрылған уықыты:+1948 жылы
ЮНЕСКО-ның биосфералық статусын алған Қазақстандағы алғашқы қорық: +Ақсу-Жабағылы