Поможем написать учебную работу
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Алматы энергетика және байланыс университеті
Қазақ және орыс тілдері кафедрасы
Қазақ тілі 1
3-Өзіндік жұмыс
14-нұсқа
Орындаған: РЭТ 13-6 тобының студенті
Бердімуратов Нұрлыбек
Тексерген: Советова З.С.
Алматы 2013
Мазмұны
1-Тапсырма ..........................................................................................................3
2-Тапсырма ..........................................................................................................4
3-Тапсырма ..........................................................................................................5
4-Тапсырма ..........................................................................................................6
5-Тапсырма ..........................................................................................................6
6-Тапсырма...........................................................................................................7
7-Тапсырма...........................................................................................................7
8-Тапсырма...........................................................................................................8
Қолданылған әдебиеттер..................................................................................10
1-Тапсырма. Мәтінді толық оқып шығып, түсініксіз сөздер мен сөз тіркестеріне сөздік (30) жазыңыз және оларды алфавит ретімен қойып аударыңыз.
Апатқа ұшырау подвергаться к крушению
Әсерін тигізеді - оказывать воздействие
Буырқанған мощный
Гептилмен улану отровление гептилом
Ғарышқа аттандыру посылать в космос
Ғарышты игеру освоение космоса
Ғарыштық техника космическая техника
Жерге құлайды падает на землю
Жөңку қозғалтқышы маршевый двигатель
Жүк жөнелту қуаты мощность отправки груза
Жылдам реакция быстрая реакция
Зымырантасығыш сынықтары обломки ракетоносителей
Клиникалық белгілер клинические признаки
Көнелеу староватый
Күрт нашарлау резкое ухудшение
Қабілетін төменднтеді снижает способность
Қарсылыққа ұшырады подвергся к несогласию
Қозғалтқыш двигатель
Құрамы күрделі сложный состав
Міндетін атқарғаннан кейін выполнив предназначение
Мүмкіндігі мол с широкими возможностями
Нәтижелі шаралар результативные меры
Негізгі отын основное топливо
Орбитаға шығару вывести на орбиту
Отынның құрамы состав топлива
Сатының қуаты мощность уровня
Сәре қозғалтқышы стартовый двигатель
Тез тарайды быстро распространяется
Тиым салу ұсыныстары предложение о запрете
Ядролық жарылыс ядерный взрыв
2-Тапсырма. Мәтінде кездесетін хабарлы сөйлемдерді сұраулы сөйлемдерге ауыстырыңыз (10мысал).
1-мысал. Кез келген ғарыш көлігін орбитаға шығаруға ең кемі екі қозғалтқыш пайдаланылады. Сұраулы сөйлем - Кез келген ғарыш көлігін орбитаға шығаруға ең кемі қанша қозғалтқыш пайдаланылады?
2-мысал. Содан бері Байқоңыр ғарыш айлағынан 1200 зымырантасығыш ұшырылыпты. Сұраулы сөйлем - Содан бері Байқоңыр ғарыш айлағынан неше зымырантасығыш ұшырылыпты?
3-мысал. Жалпы Байқоңыр әлемдегі ең мүмкіншілігі мол ғарыш айлағы болып есептеледі. Сұраулы сөйлем - Жалпы Байқоңыр әлемдегі қандай ғарыш айлағы болып есептеледі?
4-мысал. Соңғы жылдардағы Ресей зымырандарының жарылысқа ұшырауы экологиялық мәселені бірінші кезекке шығарып отыр. Сұраулы сөйлем - Соңғы жылдардағы Ресей зымырандарының жарылысқа ұшырауы қандай мәселені бірінші кезекке шығарып отыр?
5-мысал. Ғарыш кемелерінің негізгі отыны болып табылатын гептил айрықша сасық иісті, түссіз сұйық. Сұраулы сөйлем - Ғарыш кемелерінің негізгі отыны болып табылатын гептил қандай сұйық?
6-мысал. Қауіптілігі жағынан бірінші дәрежелі улы заттардың қатарына жатады. Сұраулы сөйлем - Қауіптілігі жағынан нешіні дәрежелі улы заттардың қатарына жатады?
7-мысал. Ғарышты игеру кезеңі болған соң 50 жылдың ішінде Байқоңырдан көнелеу «Востоктан» бастап, буырқанған «Боранға» дейінгі мыңдаған зымырандар ұшырылды. Сұраулы сөйлем - Ғарышты игеру кезеңі болған соң қанша жылдың ішінде Байқоңырдан көнелеу «Востоктан» бастап, буырқанған «Боранға» дейінгі мыңдаған зымырандар ұшырылды?
8-мысал. Жердің тарту күшін жеңіп беретін осы бірінші сатының қуаты ядролық жарылыстан кем түспейді. Сұраулы сөйлем - Жердің тарту күшін жеңіп беретін осы бірінші сатының қуаты неден кем түспейді?
9-мысал. Зымырантасығыш сынықтары тек бір ғана Қызылорда емес, сонымен қатар Қостанай, Қарағанды, Астана, Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан және Павлодар облыстарының аймақтарына түсіп жатқаны белгілі. Сұраулы сөйлем - Зымырантасығыш сынықтары тек бір ғана Қызылорда емес, сонымен қатар қай аймақтарына түсіп жатқаны белгілі?
10-мысал. Қазақстан тарапынан халық қалауларының гептилмен ұшырылатын зымыранға тиым салу ұсыныстары «Росавиакосмос» кәсіпорны тарапынан қарсылыққа ұшырады. Сұраулы сөйлем - Қазақстан тарапынан халық қалауларының гептилмен ұшырылатын зымыранға қандай ұсыныстары «Росавиакосмос» кәсіпорны тарапынан қарсылыққа ұшырады?
3-Тапсырма. Мәтіннен термин сөздерді теріп, олармен термин тіркестерін (10 мысал) құрастыңыз.
1-мысал. Ядролық: ядролық жарылыс, ядролық реакция, ядролық синтез.
2-мысал. Ғарыш: ғарыш кемесі, ғарыш айлағы, ғарыш салмақсыздығы.
3-мысал. Отын: отын құрамы, отынның қызметі
4-мысал. Қозғалтқыш: сәре қозғалтқышы, жөңку қозғалтқышы.
5-мысал. Гептил: гептилдың әсері, гептилдің қасиеттері.
6-мысал. Зымыран: зымыран қуаты, зымыран жылдамдығы.
7-мысал. Реакция: химиялық реакция, физикалық реакция.
8-мысал. Клиникалық: клиникалық емдеу, клиникалық белгілер.
9-мысал. Қуат: жүк жіберу қуаты, тоқтың қуаты
10-мысал. Жерсерік: жасанды жерсерік, жерсерік арнасы.
4-Тапсырма. Мағынасына қарай мәтінді 3-4 бөлікке бөліңіз, олардың әрқайсысына мазмұнына сай ат қойыңыз.
1) Ғарышты игеру кезеңі
2) Байқоңыр айлағының мүмкіндіктері
3) Зымырантасыштардың апатқа ұшырауы
4) ҚазҰУ-нің физикалық-химиялық орталығының жетекшісінің деректері
5-Тапсырма. Мәтінен туынды сөздерді теріп жазып (10 мысал) аударыңыз, солармен мәтіннен өзгеше ғылыми стильде шағын мәтін құрастырыңыз.
Экологиялық экология , ұшырылатын- ұшыру, төгілген төгу,
есептеледі есеп, төмендетеді төмен, анықталған анық,
атқарылған атқару, иісті иіс, негізгі негіз, ұсыныстар ұсыну.
Экологиялық- экологический
Ұшырылатын запускаемый
Төгілген пролитый
Есептеледі считается
Төмендетеді снижает
Анықталған установленный
Атқарылған исполненный
Иісті пахнущий
Негізгі основной
Ұсыныстар - предложении
Қазіргі таңда жер бетіндегі экологиялық проблемалар көбейе түсуде. Ұшырылған космос корабльдері және басқадай космостық аппараттар табиғи жолмен ғасырлар бойы қалыптасқан ауа режімін төтенше түрде бұзып жіберетіні анықталған. Одан басқа теңізге төгілетін иісті радиоактивті қоқыс қалдықтар да экологияның бұзылуының негізгі себебі болып есептеледі. Сутегі негізіндегі қозғалтқыштар сияқты ұсыныстар жүзеге асырылған жоқ.
6-Тапсырма. Мәтіннің әр абзацына түрлендіріп бірнеше сұрақ қойыңыз (5мысал).
1-мысал. Ғарышқа зымырандарды ұшыру қалай жүзеге асырылады?
2-мысал. Байқоңыр ғарыш айлағының қандай ерекшеліктері бар?
3-мысал. Байқоңырдан ұшырылған зымырандардың апатқа ұшырау жағдайлары кездеседі ме?
4-мысал. ҚазҰУ профессорының дәйектері не жайлы?
5-мысал. Гептилдың (химиялық атауы - нитрозодиметиламин) адам организіміне тигізеті қандай әсерлері бар?
7-Тапсырма. Мәтінді жазбаша аударыңыз.
Последствия космодрома Байконур на окружающую среду
В эпоху освоения космоса за последние 50 лет из Байконура взлетало тысячи ракет, начиная со староватого «Востока», заканчивая мощным «Бураном». При выведении на орбиту любого космического транспорта используется как минимум два двигателя. На языке космической техники их называют стартовый двигатель, маршевый двигатель или 1-ый степень, 2-ой степень. Мощность 1-го степени, который обеспечивает отрыв от силы притяжения земли, не уступает ядерному взрыву. Выполнив свое предназначение стартовый двигатель отделяется от космического корабля, и падает на землю.
Ясно что обломки ракетоносителей падают не только на Кызылорду, но и на области Костаная, Астаны, Северного Казахстана, Западного Казахстана, и Павлодара. У жителей на местности 4млн. 14 тысяч 570га в последнее время наблюдается резкое ухудшение здоровья. Советский Союз имевший два космодрома (Плисецк, Капустин Яр) запускающий ракеты, в 1955 году построевшийся Байконур через два года, то есть 4-го ноября в 1957 году запустил в космос спутник. После этого космодром Байконур запустил 1200 ракетоносителей. Благодоря этому около 1300 аппаратов было отправлено в космос. В целом Байконур считается самым широковозможным космодромом в мире. Его мощность отправки грузов составляет 1500 тон в год, а возможность Американского Канавералы всего лишь 653 тонны в год.
В последние годы подвержение к взрывам Российских ракет выстовляет экологические проблемы на первое месо. Выяснилось что до этого к аврии подвергались 70 ракетоносителей. К сожелению, не выполняются результативные меры против этого, хотя и было доказано о его вреде окружающей среде и здоровью человека. Предложение со стороны Казахстана избранниками народа о запрете ракетам на гептиле подвергся отказу со стороны предприятия «Росавиакосмос».
По сведеням профессора, доктора технических наук, научного руководителя центра физики- химии Михаила Наурызбаева выяснилось, что в Российских космодромах Плисецк и Капустин Яр от взлетевших ракет был вылито 250 тон гептила, а в Байконуре в составе почвы было найдено 2000 тон гептила от взлетевших 2000 ракет с 1977 года. Являющийся основным топливом космических кораблей гептил (химическое название нитрозодиметиламин) особый пахнущий, бесцветный жидкость. Он поступает в быструю реакцию с кислородом, и появляется различные виды оксидов бесконечно растворяющихся в воде. Быстро распростроняется в окружении, долго не теряеть свои свойства на земле и в почве. По опасности является одним из 1-ой степени токсичных. Поэтому предстовляет большую угроза для человека. Внзапное потеря рассудка, не хватка воздуха, судороги мыщц, отклонение центральной нервной системы и кровеного давления, разрушение почек и печени и другие симптомы являются клиническими признаками отровления гептилом. Так же нитрозодиметиламин подвергает плод к болезни, и снижает способность человека к размножению. Оказывает воздействие к появлению опасных опухлей и к их быстрому развитию. Например, 1990 году жительница села Аманкелды родила здорового ребенка, но позже он погиб. При изучении тела ребенка, выявилось что у ребенка на сердце был 0,8-0,5см щель. Обычный человек приняв в заметку выше перечисленное исследование, может оценить влияние гептила на окружающую среду и на здаровье человека.
8-Тапсырма.Мәтін соңында берілген сөйлемдерді аударыңыз.
Жоғарғы жиілікті генератор тасымалдаушы жиіліктің көзі болып табылады. Радиоарна байланысының мақсатына қарай тебеліс жиілігі мыңдаған бөліктен миллион ватқа дейін өседі. Әрине, бұл генераторлардың конструкторлық пішіндер мен өлшемдері әр түрлі қарапайым кіші габаритті элементтерден жойқын техникалық ғимараттарға дейін.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
Энергетика/жалпы редакциясын басқарған п.ғ.д, профессор А.Қ.Құсайнов
Алматы: Республикалық мемлекеттік Рауан баспасы, 2000. -320б.
2. Құрманбайұлы Ш., Сапина С. Орысша-қазақша, қазақша-орысша терминдер мен атаулар сөздігі. Алматы: «Сөздік-словарь», 2004.
3. Телғожаева Қ.С. Қазақ тілі: Радиотехника және байланысмамандығының 1-курс студенттері үшін 2 семестрлік жұмысқа арналған әдістемелік нұсқаулар мен тапсырмалар.