Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
60 жастағы ауру аузының құрғатылуына, денесінің қызуына, мөлшерден тыс зәр шығаруына, тамаққа зауқының жоғарылауына, әлсіздікке, арықтауына, терісінің қышынуына, ұйқысының бұзылуына, қабілетінің төмендеуіне шағым айтады.
Қан анализі:
Глюкоза мөлшері – 20 ммоль/л
Сүт қышқылының мөлшері – 1,8 ммоль/л
Этерифицирленген май қышқылының мөлшері – 1000 мкмоль/л
Кетон денелерінің мөлшері – 12 ммоль/л
Холестериннің мөлшері – 9,0 ммоль/л
Мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л
Бикарбонаттардың мөлшері – 15 ммоль/л
Зәр анализі:
Тәуліктік диурезі – 5 литр
Зәр түсі – ашық – сары.
Ортаның реакциясы – қышқыл
Салыстырмалы мөлшері – 1
Ацетон денелері – табылмады
Қандай ауруға осы шағымдар тән, қан мен зәрдің өзгерістері байқалады? Осы өзгерістерді атап, олардың пайда болуын түсіндіріңіз.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
20 жастағы ауру адам қайта-қайта әлсірете шөлдейтіндігіне (полидипсия), көп мөлшерде зәр шығаруына (полиурия) және жиі-жиі зәр шығаруына, тамаққа зауқының төмендеуіне, әлсіздікке, басының ауыратындығына, ұйқысыздыққа, нәжістің шықпай, бітеліп қалғандығына шағынады.
Қан анализі:
Қан сары суындағы белок мөлшері – 95 г/л
Гемоглобин мөлшері – 174 г/л (ерлерде), - 115 г/л (әйелде)
Қан сары суындағы глюкозаның мөлшері – 3,9 ммоль/л
Мочевинаның мөлшері - 9 ммоль/ л
Натрийдің мөлшері – 170 ммоль/л
Зәр анализі:
Тәуеліктік диурез – 30 литр
Зәр – түссіз
Ортаның реакциясы - әлсіз қышқылды
Зәрдің салыстырмалы тығыздығы – 1,003
Мочевинаның мөлшері – 220 ммоль
Осы құбылыстар қандай ауру кезінде байқалады? Осы құбылыстарды атаңыз және аурудың пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Бұл құбылыстар қантты емес диабеті кезінде байқалады. Ауруда гематокриттың көбеюі байқалады және гемоглобин мен белок мөлшерінің көбеюі, қан сары суында сонымен қатар мочевина мөлшерінің өсуі, гипернатриемия, біршама полиурия, зәрдегі мочевина мөлшері мен салыстырмалы тығыздық азаюы білінеді.
Қандағы глюкоза мөлшері қалыпты жағдайда, ал зәрде глюкоза жоқ. Антидиуретикалық гормондардың биологиялық эффектісінің болмауы қантты емес диабетте бүйректің каналшаларында судың реабсорбциясының азаюына әкеліп соғады, яғни диурездің кобеюіне (полиурия).
Сузыздандыру кезінде қанның концентрациялануы, гематокриттің өсуі қан сары суындағы белок пен гемоглобин мөлшерінің өсуі, әлсіз көрінген уремия, гипернатриемия дамиды.
Полиурияның әсерінен зәрдің салыстырмалы тығыздығы, осмомолярлығы және мочевинаның мөлшері төмендейді.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
40 жастағы ауру адам бұлшық етінің әлсірегеніне, тез шаршайтынына, тердің көп бөлінуіне, жылуды көтере алмайтынына, субфебрильді температура пайда болуына, жүрек соғысының жиілеуіне (минутына 120 соғу) , аяқ қолдарыынң дірілдеуіне, арықтауына шағым айтады. Осы ауруда көзінің бақыраю (экзофтальм) байқалады, офтальмометриясы – 17 + 0, мойынының алдыңғы бөлігінің қалыңдауы ( жуан мойын) және ентігу байқалады.
Қандай ауруда осындай құбылыстар байқалады? Олардың пайда болу механизмін түсіндіріңдер.
Бұл құбылыстар гипертиреоз кезінде байқалады және тиреоидты гормондардың биологиялық эффектісіміен байланысты. Тиреоидты гормондардың артық әсері белок катаболизмінің күшеюіне, көмірсулардың майға айналуының тежелуіне, май мобилизациясының күшеюіне, аурудың арықтауына әкеліп соғады.
Тиреоидты гормондардың артық мөлшері және олардың метаболизмінің өнімі тканьдік тыныс алу процесін және тотығу фосфорильденуін ажыратады, бұл АТФ-тың жетіспеушілігіне, бұлшық еттің әлсіреуіне, субфебрилитетке әкеліп соғады.
АТФ-тың жетіспеушілігінің және жүрек тканінің катехоламиндерге сезімталдығының күшеюі нәтижесінде тахикардия, ентігу, жүрек бұлшық етінің дегенеративті зақымдалуы байқалады. Экзофтальмикалық әсер тиреостимуляциялық қасиетінен айрылған тиреотропты гормондардың дериват молекуласының әсеріне байланысты.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
30 жастағы аурудың шағымы бойынша қатты әлсіздік байқалады, тез шаршайды, тәбеті жоқ, жүрегі айниды, арықтады, терісі қарайды, әртүрлі ауруларға бейімділігі артады. Ауру адамда тері және ауыз қуысы мен жақ аймақтарының сілекейлі қабықшасының пигментациясы, гипотония (негізінен систоликалық қысымы төмендеуі кезінде), жиі, кішкентай, жұмсақ пульс, асқазан – ішек жолдары жағынан диспепсиялық құбылыстар байқалады.
Қан анализі:
Гематокриттік мөлшер – (эритроциттердің жалпы көлемі) – 55
Гемоглобин мөлшері – 174 г/л
Қан сары суындағы жалпы белок мөлшері – 95 г/л
Қан сары суындағы мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л
Қан сары суындағы натрийдың мөлшері - 130 ммоль/л
Қан сары суындағы калийдің мөлшері – 6 ммоль/л
Қан сары суындағы бикарбонаттардың мөлшері – 19 ммоль/л
Қан анализінің өзгерістері мен осы көрсетілген құбылыстар қандай патологиялық жағдайда байқалуы мүмкін? Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Ауруда қан анализі бойынша: гематокрит, гемоглобиннің мөлшері, мочевина және қан сары суында белоктың мөлшері көбейген.
Бұл аурудың көрінісі бүйрек үсті бездерінің гормондарының глюкокортикостероидтердің (кортизол кортикостерон), минералокортикостероидтердің (альдостерон) жетіспеушілігімен байланысты. Глюкокортикостероидтердің жетіспеушілігі гипотонияға, инсулинге сезімталдыққа, ашығу жағдайында гипогликемия, организмнің адаптациялық мүмкіншілігінің төмендеуіне, әртүрлі ауруларға бейімділікке және бауырдың минералокортикостероидтардың жетіспеушілігі су және тұзды алмасудың бұзылуына, организмнің натрий қорының сарқылуына әкеліп соғады. Натрий сарқылуы оның бүйрек каналшаларындағы реабсорбциясының бұзылуына байланысты. Сондықтан зәр құрамында натрийдің концентрациясының жоғарылауы су көлемінің төмендеуіне сәйкес келмейтін жағдайы байқалады. Организмде натрийдың жоғарылауы гемостатикалық механизмдердің іске қосулуына әкеліп соғады:
Организмнің натрий жоғалту
Қан плазмасының осмолярлығының төмендеуі
АДГ секрециясының тоқтауы (антидиуретикалық гормон)
Организммен суды жоғалту (осмомолярлық нормаға келгенше )
Циркуляциядағы қан мөлшерінің азаюы
Бүйрек арқылы натрийдың шығарылуы судың шығуымен ілеседі.
Екі процестің арасындағы параллелизм сақталғанша, қан плазмасында наТрий концентрациясы норма шегінде болады. Циркуляциядағы қан мөлшерінің өте төмендеуі АДГ-ның секрециясын тездетеді, нәтижесінде судың реабсорбциясы натрийге қарағанда көбейеді. Бұл гипонатриемияға әкеліп соғады. Организмдегі сұйықтық көлемінің азаюы қан қоюлануына, циркуляциядағы қан мөлшерінің азаюына, гипотония, бұйректегі қан айналуының жетіспеушілігіне әкеліп соғады. Бүйректегі қан айналуының жетіспеуі клубочкалық фильтрацияның жылдамдығының азаюына және қан плазмасындағы мочевинаның мөлшерінің жоғарылауына әкеліп соғады. Бүйрек каналшаларындағы Nа-дың реабсорбциясы К және сутегі иондарын айырбастау арқылы жүретіндіктен қан плазмасында калийдың концентрациясы артады және метаболитикалық ацидоз дамиды.
Бұл жағдай гипоксиямен ауырланады ( қан айналуының төмендеуімен, Nа, К мөлшерінің өзгеруімен, жүрек-қан тамырлар жүйесінің бұзылуымен байланысты). Сонымен қатар ас қорыту міндеті бұзылады, күшейтілген пигментация қанда АКТГ-ның жоғары мөлшерімен байланысты. АКТГ-ның жоғарылауы кортизолмен кері байланыс бойынша ингибирлеудің жоқтығымен байланысты.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
40 жастағы ауру адамға симметриялық бұлшық ет топтарына әсер ететін тамырлар тартылып қалу мүмкіндігі байқалады. Ауру адамға “сарданикалық ” жымию ( бет бұлшық еттерінің спазмы), “акушер” қолы (қол бұлшық еттерінің тартылуы) және опистотонус (арқа бұлшық еттерінің спазмасынан артқа шалқаюы) байқалады.
Қан анализі:
Қан сары суында
Кальцийдің мөлшері – 1,8 ммоль/л
Неорганикалық фосфордың мөлшері – 3 ммоль/л
Қандай патологияда қан анализінде осындай құбылыстар байқалады? Осы құбылыстардың және аурудың пайда болу механизмін түсіндіріп беріңіз.
.
Бұл құбыластарды гипопаратиреоз кезінде байқауға болады. Паратгормон әсерінің азаюы кальцийдің сүйек тканінен қанға түсуінің азаюына әкеліп соғады және бүйректен тыс каналшалардың проксимальды бөліктерінде фосфор реабсорбциясының күшеюіне әкеледі, яғни нәтижесінде гипокальциемия және гиперфосфатемия туады. Гипокальциемия нәтижесінде натрий және калий иондарының арасындағы тепе-теңдік бұзылады, сонымен қатар кальций мен магний арасында да. Бұл нервті – бұлшық ет қозғыштығының бірден көтеріліп кетуіне әкеледі.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
Ауру адамның жасы 30-да, жалпы әлсіздікке, бас ауруына, сыртқы келбеті мен бет түсінің өзгеруіне, шашының сирек типтес өсуіне, ұйқышылдығына, көңіл күйі нашарлауына, инфекциялық ауруға бейімділігінің артқанына шағым айтады.
Ауруды қарау кезінде майлардың бетте, кеудеде, іште, мойында таңдамалы орналасуы байқалады (беті ай тәрізді, күрең-қызыл). Ал аяқ-қолы салыстырмалы түрде қарағанда арық. Терісін фурункулдар басқан және күрең мрамор түсті. Иықта, санының ішкі бетінде және басқа дене бөліктерінде қызыл-күлгін түсті кең дистрофиялық керілу жолақтары (стриялар) бар. Еркек типтес шаштану (гирсутизм) байқалады және бас шаштары түсіп қалған. Остеопороз, сүйек деформациясы байқалады. Артериялық қысымы жоғарылаған.
Қандай патологияда осындай құбылыстар байқалуы мүмкін?
Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Мұндай құбылыстар гиперкортицизмде (глюкостеромада, Иценко-Кушинг ауруында) байқалады. Глюкокортикостероидтердің артып кетуі артериялық гипертонияға, остеопорозға (сүйек тканінің белок каркасының түзілуінің бұзылуы, мұның нәтижесінде қальций тұздарының төмендеуі), семіздікке, теріде кең керілу жолақтарының пайда болуына, антиденелердің түзілуінің төмендеуіне байланысты инфекцияларға резистенттіліктің төмендеуіне әкеледі. Глюкокортикостероидтердің артықшылығы глюконеогенездің күшеюіне және мембраналардың глюкоза үшін өткізгіштігінің бұзылуына және стероидтық диабетке әкеледі. Бүйрек үсті безінің торлы зонасының міндетінің күшеюі андрогенді қасиеттері бар стероидтердің гиперөніміне әкеледі (гирсутизм, аналық бездің міндеттерінің бұзылуы т.с.с.)
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
40 жастағы ауру адамның шағымдары мынадай: шөлдеу (полидипсия), зәрдің көп бөлінуі (полиурия), әлсіздік, жүдеу, сүйектерінің ауруы, тістерінің босап түсуі, спонтанды қайталанып отыратын ұзақ жазылатын сынулар байқалады. Ауру екі жағына теңселіп жүреді (үйрек тәрізді), жүргенде шалыныса береді.
Қан анализі: (қан сары суы )
Кальций мөлшері – 3,3 ммоль/л
Неорганикалық фосфордың мөлшері – 0,5 ммоль/л
Зәр анализі:
Тәуліктік диурез – 10 литр
Ортаның реакциясы – сілтілік
Салыстырмалы тығыздық – 1,005
Фосфаттың мөлшері – 33 ммоль/ тәулік
Қан мен зәр анализіндегі өзгерістер мен осындай жағдайлар қандай патологияда болуы мүмкін? Осы құбылыстар мен өзгерістерді атаңыз және олардың шығу механизмдерін түсіндіріңіз.
Бұл құбылыстар гиперпаратиреозда болады. Паратгормонның шектен
тыс көп әсер етуіне байланысты сүйектерден фосфаттар мен кальций қанға өтеді. Ол сүйектердің кистозды қайта құрылуына және жұмсаруына, қисаюына, сынуына әкеліп соғады. Паратгормонның әсерінен бүйрек каналшаларындағы фосфордың реабсорбциясы төмендейді. Ол гиперфосфатурия мен гипофосфатемияны тудырады. Бұл фосфордың неорганикалық қосылыстардың сүйектен қанға компенсаторлы түрде шығуын ынталандырады. Паратгормонның шектен тыс көп әсерінен сүйектен қанға кальцийдің өтуі көбейеді, бүйрек арқылы кальцийдың шығарылуы төмендейді - гиперкальциемия дамиды. Нәтижесінде нервті-бұлшық етті қозу төмендеп, бұлшық еттердің гипотониясы байқалады. Гиперкальциемия соңынан дамыған гиперкальциурия антидиуретикалық гормонның бүйрек каналшаларында әсерін төмендетеді. Ол полиурия, кейіннен полидипсияға әкеліп соғады. Қан мен зәрде кальцийдің концентрациясының жоғары болуы нефрокалькулез бен нефрокальциноздың дамуына жағдай туғызады. Ал ол бүйректің ауыр патологиясы тудырады.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
4 жастағы балада бойының өсуі, физикалық және ми қабілетінің дамуының тежелуі байқалады. Сүйек жүйесінің дамуы бұзылған. Сүйектері кеңейген және қысқарған. Тістері аз. Іші үлкен, кіндік грыжасы бар. Үлкен еңбегі ашық. Бала нашар жүреді, сөйлеу қабілеті дамымаған.
Қан анализі: қан плазмасының анализі
Калийдің мөлшері – 2,4 ммоль/л
Ренинның белсенділігі – 0
Бикарбонаттардың мөлшері – 35 ммоль/л
Осындай құбылыстар, қан анализінің өзгерістері қандай патологияда байқалуы мүмкін? Осы өзгерістерді атаңыз және олардың пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Бұл құбылыстар балаларда гипотиреоз кезінде байқалады және тканьдердің өсуі және дифференцировкасы, олардың энергетикалық қамтамасыз етілуі, скелеттің қалыптасуы, нерв және психикалық іс-әрекеттің жағдайына әсер етуші тиреоидты гормондардың әсерінің жетіспеушілігімен байланысты.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
35 жастағы ауру әйел басының қатты ауырғанына, бұлшық еттерінің ұстамалы түрде әлсіреуіне, дірілдеп қалшылдауына, бұлшық еттерінің кенеттен ауыруына, жүрек тұсының сыздап ауыруына, жүрек қағуына шағым айтады. Аурудың артериялық қан қысымы жоғары, көру қабілеті төмендеген.
Қан анализі: қан плазмасының анализі
Қалийдің мөлшері – 2,4 ммоль/л
Ренинның белсенділігі – 0
Бикарбонаттардың мөлшері-35 ммоль/л
Осындай құбылыстар және қан анализінің өзгерістері қандай патологияда байқалуы мүмкін? Осы өзгерістерді атаңыз және олардың пайда болу механизмін көрсетіңіз.
Ауруда гипокалиемия. Қан плазмасында бикарбонаттардың мөлшерінің көбеюі байқалады. Бұл құбылыстар Конн синдромында ( бірінші реттік альдостеронизмде ) байқалады. Альдостеронның мөлшері артқанда бүйрек каналшаларында натрийдың реабсорбциясы күшейеді және калий, сутекті иондарының зәрмен шығарылуы жоғарылайды.
Альдостеронның мөлшерінің артуы
Организмде калийдің азаюы ←организмде натрийдің жоғарылуы
Гипогликемия !
АДГ секрециясының стимуляциясы
!
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
60 жастағы ауру адам, үнемі шаршап жүретініне, ұйқышылдығына, көңіл күйі жоқтығына, қимылдың шабандылығына, суыққа сезімталдығына, есте сақтау қабілетінің нашарлауына, іші қатуына, аяқ- қолының сырқырауына шағым айтады. Беті ісінген, қабақтарының астында қалта тәрізді ісік, ерін, жағы ісінген, көз қиықтары тар, негізгі алмасу төмен.
Қандай патологияда осындай құбылыс байқалуы мүмкін? Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Жауап эталоны
Мұндай құбылыстар гипотиреозда байқалуы мүмкін.Тиреоидты гормондардың әсерінің жетіспеушілігі – алмасудың барлық түрлерінің бұзылуына әкеліп соғады: көмірсулардың (көмірсуларға толеранттылықтың артуы, гипогликемияға бейімділік), су-тұзды алмасуы (тканьде су мен натрий хлоридінің жинақталуы), липидтік (қанда бета-липопротеидтердің, холестериннің көбеюі), белоктық (белок синтезі мен ыдырауының төмендеуі), энергетикалық (оттегін пайдаланудың, тканьдік тыныс алу жылдамдығының азаюы, негізгі алмасудың төмендеуі). Көрсетілген құбылыстар тез шаршауға, ұйқышылдыққа, көңіл- күйі нашарлауына, қимылдың шабандауына, тоңғыштыққа, есте сақтаудың әлсіреуіне, брадикардияға әкеліп соғады. Тканьдердің ісінуі лимфостазбен байланысты. Лимфатикалық тамырлардың жиырылғыштық қасиетінің төмендеуінен сары судың альбумині қан тамырларынан тыс жинақталып қалады.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
60 жастағы ауру аузының құрғатылуына, денесінің қызыуына мөлшерден тыс зәр шығаруына, тамаққа зауқының жоғарылауына, әлсіздікке, арықтауына, терісінің қышынуына, ұйқысының бұзылуына, қабілетінің төмендеуіне шағым айтады.
Қан анализі:
Глюкоза мөлшері – 20 ммоль/л
Сүт қышқылының мөлшері – 1,8 ммоль/л
Этерифицирленген май қышқылының мөлшері – 1000 мкмоль/л
Кетон денелерінің мөлшері – 12 ммоль/л
Холестериннің мөлшері – 9,0 ммоль/л
Мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л
Бикарбонаттардың мөлшері – 15 ммоль/л
Зәр анализі:
Тәуліктік диурезі – 5 литр
Зәр түсі – ашық – сары
Ортаның реакциясы – қышқыл
Салыстырмалы мөлшері – 1
Ацетон денелері – табылмады
Қандай ауруға осы шағымдар тән, қан мен зәрдің қандай өзгерістері байқалады? Осы өзгерістерді атап, олардың пайда болуын түсіндіріңіз.
Ауруда гипергликемия және глюкозурия, гиперлактацидемия, гиепркетонемия және кетонурия, гиперхолестеринемия, қанда НЭЖК, мочевинаның, бикарбонаттың мөлшерінің көбеюі, полиурия, зәрдің салыстырмалы тығыздығының жоғарылауы және онда глюкозаның болуы байқалады. Бұл құбылыстар қантты диабетте инсулиннің биологиялық эффектісі жетіспеген, ал контр гормондардың адреналин, глюкагон, кортизол әрекеті іске асырылған жағдайда байқалады.
Гипергликемия байқалатын жағдайлар:
а) глюкоза үшін клетка мембранасының өткізгіштігінің бұзылуы,
яғни олардың клеткаға өтуі және тотығуы;
б) гексокиназа ферментінің белсенділігінің төмендеуі нәтижесінен
глюкозаның фосфорлануының бұзылуы, яғни глюкозаның
пайдалануының негізгі жолы;
в) глюкозаның тотығып ыдырауының төмендеуі және ыдырау
өнімдерінің майлар мен аминқышқылдарына айналуынының
төмендеуі;
г) глюкозаның синтезінің күшеюі және глюконеогенездің, глюкозо-
6-фосфатазаның белсенділігінің күшеюінен бауырдан қанға глюкозаның өтуінің жоғарылауы.
Глюкозаның қанда концентрациясы 180 мг/дл асса, ол зәр арқылы шыға бастайды – глюкозурия. Глюкагон, адреналиннің, инсулиннің контргормондары әсерінен глюкозаның пайдалануының бұзылуынан қанда НЭЖК мөлшері көбейеді.
Бауырда НЭЖК ыдырауының күшеюі, Кребс циклінде кетон денелерінің ыдырауының азаюы және олардың май қышқылына айналуы гиперкетонемия және кетонурияға әкеліп соғады.
Ацетил КоА және сірке қышқылының мөлшерінің кобеюі холестерин синтезін күшейтеді. Бұл гиперхолестеринемияны түсіндіреді. Қантты диабет кезіндегі көмірсулардың анаэробты ыдырауы гиперлактацидемияға әкеліп соғады.
Кетон денелері мен сүт қышқылының жиналуы метаболиттік ацидозға және қанда бикарбонаттардың мөлшерінің төмендеуіне әкеледі.
Гипергликемия және гиперкетонемия, глюкозурия, кетонурия, қанның және зәрдің осмостық қысымының жоғарылауының, зәрдің салыстырмалы тығыздығының, қышқылдануының себептері болып табылады. Осының нәтижесінде диурез күшейеді, тері қышымасы пайда болады (глюкоза нерв ұштарына әсер көрсетеді).
Глюкозаның тканьдермен пайдалануының бұзылуы липидтердің, белоктардың ыдырауының бұзылуына, организмнің арықтауына әкеліп соқтырады.
Аминқышқылының катаболизмінің күшеюінен гиперазотемия пайда болады. Бұл қандағы мочевинаның мөлшерінен тыс жоғарылауын түсіндіреді.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
20 жастағы ауру адам қайта-қайта әлсірете шөлдейтіндігіне (полидипсия), көп мөлшерде зәр шығаруына (полиурия) және жиі-жиі зәр шығаруына, тамаққа зауқының төмендеуіне, әлсіздікке, басының ауыратындығына, ұйқысыздыққа, нәжістің шықпай, бітеліп қалғандығына шағынады.
Қан анализі:
Қан сары суындағы белок мөлшері – 95 г/л
Гемоглобин мөлшері – 174 г/л (ерлерде), - 115 г/л (әйелде)
Қан сары суындағы глюкозаның мөлшері – 3,9 ммоль/л
Мочевинаның мөлшері - 9 ммоль/ л
Натрийдің мөлшері – 170 ммоль/л
Зәр анализі:
Тәуеліктік диурез – 30 литр
Зәр – түссіз
Ортаның реакциясы - әлсіз қышқылды
Зәрдің салыстырмалы тығыздығы – 1,003
Мочевинаның мөлшері – 220 ммоль
Осы құбылыстар қандай ауру кезінде байқалады? Осы құбылыстарды атаңыз және аурудың пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Бұл құбылыстар қантты емес диабеті кезінде байқалады. Ауруда гематокриттың көбеюі байқалады және гемоглобин мен белок мөлшерінің кобеюі, қан сары суында сонымен қатар мочевина мөлшерінің өсуі, гипернатриемия, біршама полиурия, зәрдегі мочевина мөлшері мен салыстырмалы тығыздық азаюы білінеді.
Қандағы глюкоза мөлшері қалыпты жағдайда, ал зәрде глюкоза жоқ. Антидиуретикалық гормондардың биологиялық эффектісінің болмауы қантты емес диабетте бүйректің каналшаларында судың реабсорбциясының азаюына әкеліп соғады, яғни диурездің кобеюіне (полиурия).
Сузыздандыру кезінде қанның концентрациялануы, гематокриттің өсуі қан сары суындағы белок пен гемоглобин мөлшерінің өсуі, әлсіз көрінген уремия, гипернатриемия дамиды.
Полиурияның әсерінен зәрдің салыстырмалы тығыздығы, осмомолярлығы және мочевинаның мөлшері төмендейді.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
40 жастағы ауру адам бұлшық етінің әлсірегеніне, тез шаршайтынына, тердің көп бөлінуіне, жылуды көтере алмайтынына, субфебрильді температура пайда болуына, жүрек соғысының жиілеуіне (минутына 120 соғу) , аяқ қолдарыынң дірілдеуіне, арықтауына шағым айтады. Осы ауруда көзінің бақыраю (экзофтальм) байқалады, офтальмометриясы – 17 + 0, мойынының алдыңғы бөлігінің қалыңдауы ( жуан мойын) және ентігу байқалады.
Қандай ауруда осындай құбылыстар байқалады? Олардың пайда болу механизмін түсіндіріңдер.
Бұл құбылыстар гипертиреоз кезінде байқалады және тиреоидты гормондардың биологиялық эффектісіміен байланысты. Тиреоидты гормондардың артық әсері белок катаболизмінің күшеюіне, көмірсулардың майға айналуының тежелуіне, май мобилизациясының күшеюіне, аурудың арықтауына әкеліп соғады.
Тиреоидты гормондардың артық мөлшері және олардың метаболизмінің өнімі тканьдік тыныс алу процесін және тотығу фосфорильденуін ажыратады, бұл АТФ-тың жетіспеушілігіне, бұлшық еттің әлсіреуіне, субфебрилитетке әкеліп соғады.
АТФ-тың жетіспеушілігінің және жүрек тканінің катехоламиндерге сезімталдығының күшеюі нәтижесінде тахикардия, ентігу, жүрек бұлшық етінің дегенеративті зақымдалуы байқалады. Экзофтальмикалық әсер тиреостимуляциялық қасиетінен айрылған тиреотропты гормондардың дериват молекуласының әсеріне байланысты.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
30 жастағы аурудың шағымы бойынша қатты әлсіздік байқалады, тез шаршайды, тәбеті жоқ, жүрегі айниды, арықтады, терісі қарайды, әртүрлі ауруларға бейімділігі артады. Ауру адамда тері және ауыз қуысы мен жақ аймақтарының сілекейлі қабықшасының пигментациясы, гипотония (негізінен систоликалық қысымы төмендеуі кезінде), жиі, кішкентай, жұмсақ пульс, асқазан – ішек жолдары жағынан диспепсиялық құбылыстар байқалады.
Қан анализі:
Гематокриттік мөлшер – (эритроциттердің жалпы көлемі) – 55
Гемоглобин мөлшері – 174 г/л
Қан сары суындағы жалпы белок мөлшері – 95 г/л
Қан сары суындағы мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л
Қан сары суындағы натрийдың мөлшері - 130 ммоль/л
Қан сары суындағы калийдің мөлшері – 6 ммоль/л
Қан сары суындағы бикарбонаттардың мөлшері – 19 ммоль/л
Қан анализінің өзгерістері мен осы көрсетілген құбылыстар қандай патологиялық жағдайда байқалуы мүмкін? Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Жауап эталоны
Ауруда қан анализі бойынша: гематокрит, гемоглобиннің мөлшері, мочевина және қан сары суында белоктың мөлшері көбейген.
Бұл аурудың көрінісі бүйрек үсті бездерінің гормондарының глюкокортикостероидтердің (кортизол кортикостерон), минералокортикостероидтердің (альдостерон) жетіспеушілігімен байланысты. Глюкокортикостероидтердің жетіспеушілігі гипотонияға, инсулинге сезімталдыққа, ашығу жағдайында гипогликемия, организмнің адаптациялық мүмкіншілігінің төмендеуіне, әртүрлі ауруларға бейімділікке және бауырдың минералокортикостероидтардың жетіспеушілігі су және тұзды алмасудың бұзылуына, организмнің натрий қорының сарқылуына әкеліп соғады. Натрий сарқылуы оның бүйрек каналшаларындағы реабсорбциясының бұзылуына байланысты. Сондықтан зәр құрамында натрийдің концентрациясының жоғарылауы су көлемінің төмендеуіне сәйкес келмейтін жағдайы байқалады. Организмде натрийдың жоғарылауы гемостатикалық механизмдердің іске қосулуына әкеліп соғады:
Организмнің натрий жоғалту
Қан плазмасының осмолярлығының төмендеуі
АДГ секрециясының тоқтауы (антидиуретикалық гормон)
Организммен суды жоғалту (осмомолярлық нормаға келгенше )
Циркуляциядағы қан мөлшерінің азаюы
Бүйрек арқылы натрийдың шығарылуы судың шығуымен ілеседі.
Екі процестің арасындағы параллелизм сақталғанша, қан плазмасында наТрий концентрациясы норма шегінде болады. Циркуляциядағы қан мөлшерінің өте төмендеуі АДГ-ның секрециясын тездетеді, нәтижесінде судың реабсорбциясы натрийге қарағанда көбейеді. Бұл гипонатриемияға әкеліп соғады. Организмдегі сұйықтық көлемінің азаюы қан қоюлануына, циркуляциядағы қан мөлшерінің азаюына, гипотония, бұйректегі қан айналуының жетіспеушілігіне әкеліп соғады. Бүйректегі қан айналуының жетіспеуі клубочкалық фильтрацияның жылдамдығының азаюына және қан плазмасындағы мочевинаның мөлшерінің жоғарылауына әкеліп соғады. Бүйрек каналшаларындағы Nа-дың реабсорбциясы К және сутегі иондарын айырбастау арқылы жүретіндіктен қан плазмасында калийдың концентрациясы артады және метаболитикалық ацидоз дамиды.
Бұл жағдай гипоксиямен ауырланады ( қан айналуының төмендеуімен, Nа, К мөлшерінің өзгеруімен, жүрек-қан тамырлар жүйесінің бұзылуымен байланысты). Сонымен қатар ас қорыту міндеті бұзылады, күшейтілген пигментация қанда АКТГ-ның жоғары мөлшерімен байланысты. АКТГ-ның жоғарылауы кортизолмен кері байланыс бойынша ингибирлеудің жоқтығымен байланысты.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
40 жастағы ауру адамға симметриялық бұлшық ет топтарына әсер ететін тамырлар тартылып қалу мүмкіндігі байқалады. Ауру адамға “сарданикалық ” жымию ( бет бұлшық еттерінің спазмы), “акушер” қолы (қол бұлшық еттерінің тартылуы) және опистотонус (арқа бұлшық еттерінің спазмасынан артқа шалқаюы) байқалады.
Қан анализі:
Қан сары суында
Кальцийдің мөлшері – 1,8 ммоль/л
Неорганикалық фосфордың мөлшері – 3 ммоль/л
Қандай патологияда қан анализінде осындай құбылыстар байқалады? Осы құбылыстардың және аурудың пайда болу механизмін түсіндіріп беріңіз.
Бұл құбылыстарды гипопаратиреоз кезінде байқауға болады. Паратгормон әсерінің азаюы кальцийдің сүйек тканінен қанға түсуінің азаюына әкеліп соғады және бүйректен тыс каналшалардың проксимальды бөліктерінде фосфор реабсорбциясының күшеюіне әкеледі, яғни нәтижесінде гипокальциемия және гиперфосфатемия туады. Гипокальциемия нәтижесінде натрий және калий иондарының арасындағы тепе-теңдік бұзылады, сонымен қатар кальций мен магний арасында да. Бұл нервті – бұлшық ет қозғыштығының бірден көтеріліп кетуіне әкеледі.
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
Ауру адамның жасы 30-да, жалпы әлсіздікке, бас ауруына, сыртқы келбеті мен бет түсінің өзгеруіне, шашының сирек типтес өсуіне, ұйқышылдығына, көңіл күйі нашарлауына, инфекциялық ауруға бейімділігінің артқанына шағым айтады.
Ауруды қарау кезінде майлардың бетте, кеудеде, іште, мойында таңдамалы орналасуы байқалады (беті ай тәрізді, күрең-қызыл). Ал аяқ-қолы салыстырмалы түрде қарағанда арық. Терісін фурункулдар басқан және күрең мрамор түсті. Иықта, санының ішкі бетінде және басқа дене бөліктерінде қызыл-күлгін түсті кең дистрофиялық керілу жолақтары (стриялар) бар. Еркек типтес шаштану (гирсутизм) байқалады және бас шаштары түсіп қалған. Остеопороз, сүйек деформациясы байқалады. Артериялық қысымы жоғарылаған.
Қандай патологияда осындай құбылыстар байқалуы мүмкін?
Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Мұндай құбылыстар гиперкортицизмде (глюкостеромада, Иценко-Кушинг ауруында) байқалады. Глюкокортикостероидтердің артып кетуі артериялық гипертонияға, остеопорозға (сүйек тканінің белок каркасының түзілуінің бұзылуы, мұның нәтижесінде қальций тұздарының төмендеуі), семіздікке, теріде кең керілу жолақтарының пайда болуына, антиденелердің түзілуінің төмендеуіне байланысты инфекцияларға резистенттіліктің төмендеуіне әкеледі. Глюкокортикостероидтердің артықшылығы глюконеогенездің күшеюіне және мембраналардың глюкоза үшін өткізгіштігінің бұзылуына және стероидтық диабетке әкеледі. Бүйрек үсті безінің торлы зонасының міндетінің күшеюі андрогенді қасиеттері бар стероидтердің гиперөніміне әкеледі (гирсутизм, аналық бездің міндеттерінің бұзылуы т.с.с.)
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
КАФЕДРА БИОХИМИИ И ХИМИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН
ГОСУДАРСТВЕННОГО МЕДИЦИНСКОГО УНИВЕРСТИТЕТА Г. СЕМЕЙ
40 жастағы ауру адамның шағымдары мынадай: шөлдеу (полидипсия), зәрдің көп бөлінуі (полиурия), әлсіздік, жүдеу, сүйектерінің ауруы, тістерінің босап түсуі, спонтанды қайталанып отыратын ұзақ жазылатын сынулар байқалады. Ауру екі жағына теңселіп жүреді (үйрек тәрізді), жүргенде шалыныса береді.
Қан анализі: (қан сары суы )
Кальций мөлшері – 3,3 ммоль/л
Неорганикалық фосфордың мөлшері – 0,5 ммоль/л
Зәр анализі:
Тәуліктік диурез – 10 литр
Ортаның реакциясы – сілтілік
Салыстырмалы тығыздық – 1,005
Фосфаттың мөлшері – 33 ммоль/ тәулік
Қан мен зәр анализіндегі өзгерістер мен осындай жағдайлар қандай патологияда болуы мүмкін? Осы құбылыстар мен өзгерістерді атаңыз және олардың шығу механизмдерін түсіндіріңіз.
Бұл құбылыстар гиперпаратиреозда болады. Паратгормонның шектен
тыс көп әсер етуіне байланысты сүйектерден фосфаттар мен кальций қанға өтеді. Ол сүйектердің кистозды қайта құрылуына және жұмсаруына, қисаюына, сынуына әкеліп соғады. Паратгормонның әсерінен бүйрек каналшаларындағы фосфордың реабсорбциясы төмендейді. Ол гиперфосфатурия мен гипофосфатемияны тудырады. Бұл фосфордың неорганикалық қосылыстардың сүйектен қанға компенсаторлы түрде шығуын ынталандырады. Паратгормонның шектен тыс көп әсерінен сүйектен қанға кальцийдің өтуі көбейеді, бүйрек арқылы кальцийдың шығарылуы төмендейді - гиперкальциемия дамиды. Нәтижесінде нервті-бұлшық етті қозу төмендеп, бұлшық еттердің гипотониясы байқалады. Гиперкальциемия соңынан дамыған гиперкальциурия антидиуретикалық гормонның бүйрек каналшаларында әсерін төмендетеді. Ол полиурия, кейіннен полидипсияға әкеліп соғады. Қан мен зәрде кальцийдің концентрациясының жоғары болуы нефрокалькулез бен нефрокальциноздың дамуына жағдай туғызады. Ал ол бүйректің ауыр патологиясы тудырады.