Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
Татар сыйныфлары өчен татар теленнән
бердәм республика имтиханы
Вариант № (сынау)
1 нче өлеш
Бу өлештәге биремнәрне (А1 - А32) үтәгәндә, җаваплар беренче бланктагы бирем астындагы шакмакларга куела. Шакмак номеры сез сайлаган җавап (1, 2, 3, 4) номерына туры килергә тиеш. Дөрес җавап “ Х ” билгесе белән күрсәтелә.
А1 Тартык авазлар охшашлануы кайсы төркемдә күзәтелә?
А2 «Кыска, иренләшмәгән калын сузык аваз» билгеләмәсе кайсы сузык авазга туры килә?
1) [а]
2) [ы]
3) [е]
4) [у]
АЗ ХVII-ХVШ гасырларда татар язуы нинди язу төренә (графикага) нигезләнә?
А4 Түбәндә бирелгән мисаллар арасыннан кәкре каенга терәту фразео логизмына синоним сайлап алыгыз.
А5 Билгеләмәне дөрес итеп тәмамлагыз: Сузлекләрне җыю, тәртипкә салу һәм сузлекләр төзу ...
1) лексикология дип атала
А6 Мактанчык, һавалы, әрсез сүзләре тыйнак сүзенә карата нинди мәгънә мөнәсәбәтендә торалар?
А7 ТР, РФ, КамАЗ, АКШ, БДБ сүзләре сүз ясалышының кайсы ысулы бу енча ясалганнар?
А8 Акрын рәвеше ясалыш ягыннан нинди төргә карый?
А9 Әти+ем+нең сүзендә кушымчаларның төрен күрсәтегез.
А10 Җөмләдә аерып бирелгән фигыльләрнең төркемчәсен билгеләгез: Көн туса да, кич җитсә дә, аның уенда Гөлйөзем генә иде. (А. Шамов)
А11 Түбәндә бирелгән сүзтезмәлөр арасыннан иярүче сүз рәвеш сүз төрке менә караган очракны күрсәтегез.
1) яхшы укый
2) яхшы сүз
3) яхшы кеше
4) яхшы көн
А12 Шарт-шорт, йолт-йолт, җем-җем сүзләре кайсы сүз төркеменә карый?
1) аваз ияртемнәре
2) хәбәрлек сүзләр
3)кисәкчәләр
4) бәйлекләр
А13 Фигыль сүз төркеме нәрсә белән төрләнә?
1) килеш, тартым, сан
2) заман, зат-сан, юнәлеш, барлык-юклык
3) килеш, сан, дәрәҗә
4) килеш, тартым, юнәлеш
А14 Тиңдәш кисәкләр арасында ...
1) тезүле бәйләнеш була
2) ияртүле бәйләнеш була
3) хәбәрлекле мөнәсәбәт була
4) бәйләнеш булмый
А15 Җөмләдәге сүзләр арасындагы бәйләнешнең төрен күрсәтегез:
Ал, кызыл, ак, сап-сары, зәңгәр, яшелдән чәчкәләр. (Г. Тукай)
1) сүзләр бер-берсенә бәйләнмәгән
2) сүзләр арасында тезүле бәйләнеш
3) сүзләр арасында ияртүле бәйләнеш
4) бәйләнеш төрен ачыклау мөмкин түгел, чөнки җөмлә тәмамлан маган
А16 Койма буйларында яшел чирәм, әмма юллар тузанлы. (Г. Әпсәләмов) жөмләсе
1) иярченле кушма җөмлә
2) теркәгечле тезмә кушма җөмлә
3) тезем
4) бер составлы исем (атау) җөмлә
А17 Җир өстен болытлы төн каплый. (Г. Ибраһимов) җөмләсендә аерып бирелгән сүз –
1) хәл
2) аныклагыч
3) аергыч
4) тәмамлык
А18 Җөмләнең төрен билгеләгез:
Авыр, юеш көзге көн кичегеп бара, куе кара болытлар эченнән, гөрләтеп, эре тамчылы салкын яңгыр коя башлый. (Г. Ибраһимов)
1) ике составлы, тулы, җәенке, раслау җөмлә
2) теркәгечсез тезмә кушма җөмлә
3) катнаш кушма җөмлә
4) иярченле кушма җөмлә
А19 Җөмләдә хәлне табыгыз:
Дөнья караңгылык эчендә югала. (Г. Ибраһимов)
1) дөнья
2) караңгылык эчендә
3) эчендә
4) югала
А20 Сүзләрнең дөрес язылышы күрсәтелгән вариантны билгеләгез.
1) йымырка, йырак, йытылып
2) йоморка, йорак, йотолоп
3) йомырка, ерак, йотылып
4) емырка, ерак, етылып
А21 Кулъязма сүзендә ъ билгесе ни өчен язылган?
1) аеру билгесе буларак язылган
2) ике сүзне бергә кушу өчен язылган
3) л] авазының калынлыгын күрсәтү өчен язылган
4) орфографик сүзлектә шулай язылганга күрә
А22 Текст эчендә җөмләләр кайсы очракта кызыл юлдан язылалар?
1) автор үзе теләгән теләсә кайсы очракта кызыл юлдан язарга мөмкин
2) текст буенча нәтиҗәләр генә кызыл юлдан языла
3) һәр аерым тема, күренеш, мәсьәләгә караган өзек һәм диалогларда гы репликалар кызыл юлдан языла
4) һәрбер баш хәрефкә башланган һәм тәмамланган фикерне белдергән
җөмлә кызыл юлдан языла
А23 Билгеләмәне дөрес итеп тәмамлагыз: Гомумиләштерүче суз тиңдәш кисәкләрдән соң килсә,...
1) аның алдыннан сызык куела
2) аның алдыннан ике нокта куела
3) аның алдыннан өтер куела
4) аның алдыннан тыныш билгесе куелмый
А24 Кайсы очракта тыныш билгеләре дөрес куелган?
1) Кави үтеп киткәч кенә, Гаязны искәреп, артына борылды.
2) Кави үтеп киткәч кенә Гаязны искәреп, артына борылды.
3) Кави, үтеп киткәч кенә, Гаязны искәреп, артына борылды.
4) Кави, үтеп киткәч кенә Гаязны искәреп, артына борылды.
А25 Җөмләдә нокталар урынына нинди тыныш билгесе куелырга тиеш: Күпләр сөенечтән көләләр <...> ә кайберәүләр елыйлар иде. (Р. Мостафин)
1) ике нокта куела
2) бернинди дә тыныш билгесе куелмый
3) өтер куела
4) сызык куела
А26 Язуда бер үк хәреф белән бирелә торган [w] һәм [в] тартык авазлары әйтелеш ягыннан Бер- берсеннән аерылалармы?
1) әйе, аерылалар
2) юк, аерылмыйлар
3) кайбер сүзләрдә генә аерылалар
4) татар телендә [xv] авазы юк
А27 Татар әдәби теле өчен сүзләрнең кайсы язылышы норма булып санала?
1) җийләк, йегет, елдоз
2) йиләк, җегет, җолдыз
3) җиләк, егет, йолдыз
4)йеләк, йегеть, йолдоз
А28 Бирелгән өзек нинди стильдә язылган?
Ирекле сузтезмә күчерелмә мәгънәгә ия булганда гына, фразеологик сузтезмөгә әйләнә.
1) матур әдәбият телендә
2) публицистика стилендә
3) рәсми стильдә
4) фәнни стильдә
Текстны укыгыз һәмА29 -А32; В1 - В8; С1 биремнәрен үтәгез.
1) Ике канатлы җиңел самолет бераз гына җирдән элдереп барды да, улый-үкерә һавага менеп тә китте. 2) Зур шәһәрнең бихисап йортла ры, шау-шулы урам-мәйданнары, аларны тутырып йөргән кешеләре, армый-талмый киләп салып йөрүче тыгын трамвай-троллейбуслары, автобуслары артта калды. 3) Алда - иркенлек, зәңгәр күк йөзе, күпе реп торган мамыктай аксыл болытлар, һәм... туган як. 4) ...Ул бәләкәй чакта ук утыртылган кыр ышыклау полосасындагы, шактый биек булып үскән өрәңге агачларындагы кошлар солдат абый ларын сәламлиләр иде шикелле. 5) Туган якның тымызык кына искән җылы җиле дә тәнне генә түгел, җанны да иркәли сыман... 6) Коя шы да яктырак, болытлары да аграк, күге дә зәңгәррәк... 7) Ә инде еракта шактый зур булып утырган туган авылын күргәч, Габделнур-ның күңеле бөтенләй нечкәрде, күзләре дымланды. 8) «Туган җирем! 9) Мин сине гомерем буе сагынып яшәдем!» (Р. Кәрами)
А29 Текстның нинди стильдә язылуын билгеләгез.
1) фәнни-популяр стиль
2) матур әдәбият стиле
3) рәсми стиль
4) публицистик стиль
А3О Текстның төп мәгънәсе кайсы җөмләдә тулырак бирелгән?
1) 1 2) 3 3) 4 4) 6
А31 Диалекталь сүз кайсы җөмләдә кулланыла?
1) 3 2) 4 3) 6 4) 9
А32 Фразеологик әйтелмә кайсы җөмләдә кулланылган?
1)2 2)4 3)7 4)8
2 нче елеш
Әлеге өлештәге биремнәрне үтәгәндә, үз җавапларыгызны 1 нче номер лы җавап бланкында В1 - В8 саннарының уң ягына беренче шакмактан баш лап языгыз, һәр хәреф яки цифр аерым шакмакка язылырга тиеш. Сүзләр яки цифрлар, санап үтелгәндә, аерым шакмакка куелган өтерләр белән аерыла. Җавапларны язганда, буш шакмаклар калдырырга ярамый.
В1 - В4 биремнәренә җавапларны сузләр белән языгыз.
В1 6 нчы җөмләдән ирен гармониясе булган сүзне күчереп языгыз.
В2 9 нчы җөмләдән гарәп теленнән кергән сүзне күчереп алыгыз.
В3 1 нче җөмләдән парлы сүзне күчереп алыгыз.
В4 3 нче җөмләдән кимлек дәрәҗәсендәге сыйфатны күчереп алыгыз.
В5 - В8 биремнәренә җавапларны сан белән күрсәтегез.
В5 Антропоним кулланылган җөмләнең санын күрсәтегез.
В6 Зат алмашлыклары кулланылган җөмләләрнең санын арта бару тәрти бендә күрсәтегез.
В7 Тойгылы җөмләләрнең санын арта бару тәртибендә күрсәтегез.
В8 4-9 нчы пунктлардан иярчен вакыт җөмлә кулланылган җөмләнең санын күрсәтегез.
3 нче өлеш
Әлеге өлешкә җавапны 2 нче номерлы бланкта языгыз. Башта биремнең номерын күрсәтегез (С1), аннан соң инша языгыз.
С1 Текстка таянып, 150 сүздән ким булмаган әдәби-иҗади инша языгыз. Текст нәрсә турында? Автор нинди хисләрне тасвирлый? Сез авторның фикеренә ничек карыйсыз? Туган як турында язылган нинди әсәрләрне хәтерлисез? Сезнең өчен туган як нәрсә ул? Үзегез нәрсәләр өстәр идегез?
Текстка хас булган тел-сурәтләү чараларының кайберләрен язмагыз да кулланыгыз.