Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
Түйіндемесі. Бұл жобалар үшін де немесе жобалық ұсыныстар үшін де міндетті бөлім, өйткені, огнда жобаның атауы нақтыланады, мәні түсіндіріледі. Түйіндеме қысқа, айқын және нақты болуы тиіс, ол әдетте жазбаша мәтіннің мұқабасы сипатында беріледі. Онда авторлар туралы мәлімет, жобаның мақсат- міндеттері, қажет болса, қаржылану көздері беріледі.
Кіріспе бөлімі: жағдайды талдау, мәселе қою. Бұл бөлімде жобалау нысаны туралы жалпы баяндаудан бастап, жұмыстың орындалатын әрбір нақты қадамдары төмендегі ретпен көрсетіледі:
Алғашқы қадам. Жағдайды талдау негізінде меселе нақтыланып, оны шешудің қажеттілігі негізделеді. Ұйым үшін өзекті болып табылатын мәселені айқындау арқылы оны шешудің нақты жолдары көрсетіледі, сонымен қатар, олар қоғамдық- тарихи, ұлттық, жергілікті ерекшеліктер мен талаптарға сәйкес болуы міндетті.
Екінші қадам. Жағдайды талдау мен мәселе қою арқылы жобаның мақсат-міндеттері нақтыланады, ресурстарға баға беріледі. Оларға әдетте, адам ресурстары, қаржылық, материалдық, әкімшілік, қоғамдық, т.б. жатқызылады.
Үшінші қадам. Бұл қалыптасқан жағдайға сай мәселені шешу жолдарын, мақсат-міндеттерін, ресурстарын талдау негізінде жасалатын жобаны мазмұндық- құрылымдық сипаттау кезеңінен тұрады.
Жобалау идеяларын ұсынудың бірнеше әдістері бар, олардың ең қарапайымы ойға шабуыл. Бұл әдіс өзгеріс жасай бағыты анықталып, нақты іс-әрекеттерін белгілеу қажет болғанда пайдаланылады, яғни, осы өзгерістерді жүзеге асыру үшін де жасау керек деген сияқты сұрақтарға жауап ойға шабуыл жасау арқылы беріледі. Білім беруде бірнеше әлеуметтік топтар мүдделері тоғысатындықтан осы әдіспен жүргізілетін кездесулерде жобалаушыларға сан алуан құнды идеялар алу мүмкіндігі бар.
Қазіргі кездегі талдаулар жасау тәжірибесінде кең таратыла бастаған және тиімділігі делелденген құралдар қатарында SWOT- талдау және PEST- талдауды жобалау алды зерттеу кезеңінде пайдалануға болады. Басында маркетингтік зерттеулерде пайда болып, қолданысқа енген бұл құралдарды білім берудің әлеуметтік рөлін бағалауда да орынды және пайдалы құралдар деп танылуда. Мысалы, әлеуметтік маңызды немесе ұзақ мерзімдік жобалауда ресурстарды SWOT- әдісі (Strengths – мықты жақтары, Weaknesses- әлсіз жақтары Opportunities- мүмкіндіктері және Threats – қауіпті жақтары) арқылы бағалауға болады. Бұл жердегі мықты және әлсіз жақтары ұйым ішілік қажетті русурстар мен олардың жеткілікті- жеткіліксіздігін бағалайды. Мүмкіндіктері және қауіпті жақтары жобаның орындалуына мүмкіндік беретін немесе кері ықпал етуі мүмкін тұстарына баға береді. Осылайша, сапалы жасалған жоба алдындағы талдау жобаның мақсатын жүзеге асыруда жеткіліктілік (ресурстардың жобаның мақсатына сай күтілетін нәтижеге қол жеткізу үшін жеткіліктілігі) және қажеттілік (ресурстардың жобаның барлық кезеңдері үшін қажеттілікке қарай бөлінуі, бірін-бірі толықтырып отыруы) принциптерін сақтауға мүмкіндік береді.
SWOT- талдаудың нәтижелі болуы төмендегі ережелердің сақталуына тығыз байланысты:
Мықты және әлсіз жақтары салыстырмалы көрсеткіштерге жатады және олардың түрлері өте көп болуы мүмкін. Соған орай, жобалау мақсатына, нәтижелік өлшемдеріне қатысты сапалар маңыздылығы бойынша іріктелгені жөн (кесте 3).
Талдауға қатысты ақпараттар шынайы және арнайы зерттеу қорытындыларына сүйеніп қана жасалуы керек, сонда ғана жобалау нәтижелі болады.
3-кесте. SWOT- әдісімен талдау
|
Ішкі Жобалау нысанына тікелеу қатысты элементтерді сипаттау |
Мықты жақтары |
Әлсіз жақтары |
|
Сыртқы Ортаға қатысты мысалы, құқықтық, қоғамдық-саяси, ресурстық, т.б. факторларды сипаттау |
Мүмкіндіктері |
Қауіпті жақтары |
SWOT- әдісі өзінің тұжырымдылық тұрғыдан арнайы дайындықты қажет етпейтін қарапайымдылығынан оны қолдану тиімділігімен қатар, негізгі түсініктері дұрыс анықталмаса, теріс ақпараттар қолданылса пайдасыз құралға айнала да алады.
Жобалау білім саласының көлемді бөлігін талдау негізінде үлкен институционалдық өзгерістерді көздесе, PEST- талдаулар жасалады. Ол төрт құрамдас элементтерден тұрады: P- саясатқа қатынасты талдаулар, E- экономикалық жағдайына қатысты талдаулар, S- қоғам дамуына және адам ресурстарының жағдайларына қатысты талдаулар, T- нақты нысанға қойылатын технологиялық өлшемдерге сәйкестігін талдау.
PEST- талдаудың принциптері:
Сөйтіп, бастапқы кезеңде атқарылатын жұмыстар: жобалау объектісінің қазіргі жағдайын талдау; диагностикалау, бағалау; орын алып отырған қайшылықтар мен кемшіліктерді анықтау; осы бағыттағы ғылыми -зерттеулерді талдау; мәселені теориялық негіздеу; жобаны ресурстармен қамтамасыз ету (4- кесте). Бұл кезеңнің нәтижесі- жобалаудың қажеттігін анықтау, оны ақпараттық-материалдық ресурстармен қамтамасыз ету, тиісті жағдайлар туғызу.
4-кесте. Жобалаудың логикалық құрылымы
|
Жобаның компоненттері |
Объективті көрсеткіштер, негіздемелер |
Сыртқы жағдайлары, алғы шарттары |
|
Мәселені анықтау: Жобаны орындауға қажеттілік неліктен пайда болады? Неліктен бұл мәселені шешу маңызды болып отыр? |
Мәселенің шын мәнінде бар екенін, оны шешуге болатынынқандай қосымша ақпарат көздері көрсете алады? |
|
|
Мақсат қою: Жобалаудағы іс әрекеттер қандай мақсатты орындауға бағытталған? Ол берілген мәселені шешуге қаншалықты байланысты? Мақсатқа қол жеткізген жағдайда кімдер ұтады? Жобалауда орындалатын әрекеттер қалыптасқан жағдайды қалай өзгертеді? |
Мақсаттың орындалғанын қандай құралдармен тексеруге болды? Тексерушілер жобаның мақсатын орындаудың маңызын неден көре алады? Жобаның мақсатқа бағытталғанын өлшеуге болатын мәліметтер жинау қарастырылған ба? |
|
|
Міндеттер: Жобаны орындау барысында қандай нақты нәтиже алынуы тиіс? Жоба аяқталған соң педагогикалық жүйеде қандай оң өзгерістерболады деп күтіледі? Белгіленген міндеттердің орындалуы мақсатқа жетуді қалай қамтамасыз етеді? Берілген міндеттерді орындау үшін қандай нәтижелер (олардың сандық және сапалық сипаттамасы) алынуы тиіс? |
Жобаны алдына қойылған міндеттердің орындалғанын қандай мәліметтер мен көрсеткіштер анықтайды? Жобалау негізінде орындалған жұмыс нәтижелері деңгейін өлшеуге және бағалауға мүмкіндік беретін қандай нақты сандық әдістер қолдануға болады? Жобалау барысында оның жүзеге асырылуын бақылап және түзетіп отыруға мүмкіндік беретін мәліметтер жинақтала ма? |
Жобалау нысанынан тыс қандай жағдайлар мен шешімдер төмендегілер үшін қажет болады: Берілген міндеттердің мақсатты орындауға ықпал етуіне; Алынған нәтижелердің стратегиялық міндеттерді орындауға мүмкіндік беруіне; Белгіленген шаралардың күтілетін нәтижелерді қамтамасыз етуіне; Бегіленген ресурстардың шараларды орындауға мүмкіндік беруіне; |
|
Қолданылатын әдістер (жобалау барысында жүргізілетін шаралар): Жобалауды орындаушылар күтілетін нәтижелерге қол жеткізуде қандай шаралар орындалуы тиіс? |
||
|
Ресурстар: Қандай ресурстар: адамдар, материалдық құралдар, қызметтер- қажет болады? Бұл ресурстар қандайкөздерден түседі |
Моральдік және материалдық ынталандыру негіздері, құралдар мен жабдықтар құны, басқа да шығындар деңгейі қалай жоспарланады? Жұмсалатын шығындардың тиімділігі қандай көрсеткіштермен бағаланады? |
Келтірілген шаралардың орындалуына қандай кедергілер болуы мүмкін? |
Осылайша, келесі кезеңде атқарылатын жұмыстар: юобалай мақсатын айқындау; мақсатқа қол жеткізетін жолдарды болжау; жобаның шектелу аясын белгілеу; жобалау идеясын тұжырымдау; жобаның тұтас бағдарламасын, жоспарын жасау; бақылау түрлерін анықтау.
Бұл кезеңнің нәтижесі- объектінің құжаттық жобасын жасау. Олар: тұжырымдамасы, моделі, бағдарламасы жоспары.