Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
Қазақстае Республикасының ғылым және білім министрлігі
Евразия гуманитарлық институты
Баяндама
Тақырыбы: «Психолог кеңес берушінің кәсіби құзіреттілігі»
Орындаған: Әлханова Ақерке
ППСК 1-3
Қабылдаған: Муликова А.С.
Астана , 2013 жыл
Жоспары:
Кәсіби құзіреттілік – психолог дайындығының дәрежесі мен оның қызметтік функцияларды орындау дәрежесіне баға беретін мінездеме, психолог әрекеттілігінің сапасы.
Психолог кеңес берушінің басты міндеті клиентке өзінің өмірлік қиындықтарына сырттай қарап, мәселенің негізі болып отырған клиенттің өзін ұстауы және тұлға аралық қатынастары жайлы сөйлесу. Әдетте адам оны байқамайды және жете түсіне қоймайды.
Кеңес алу барысында клиент бұны түсінуге мүмкіндік алады, жағдайына басқаша қарап, ондағы өз рөлін бағалап, болып жатқанға өз көзқарасын, қатынасын өзгертуге тырысады. Сонымен қатар психолог позициясы клиентке шынайы оптимизм беруі керек.
Кеңес беруші психолог тікелей ақыл кеңес бермеуі қажет, бұл жағдайда ол барлық болып жатқан клиент жағдайы үшін барлық жауапкершілікті өз мойынына алады. Кеңес алушының тұлғалық дамуы үшін өзінің жеке жауапкершілігін сезініп, түсінуі қажет және өзі шешім қабылдауы қажет. Тең дәрежеде өзара әрекеттестік – кеңес беруде ең тиімді жол. Кеңес беруде клиент өзін психологтың тең құқылы серіктесі ретінде сезінуі керек. Дәл осы кезде кеңес алушы адам өзін еркін сезініп, белсенді бола бастайды, өз істері , шешімдері үшін жауапкершілік танытады. Жақсы маман - көп жағдайда актер – қажет болса ЖОҒАРЫ позиция ұстанып, сенімділікпен сөйлесе, енді бірде ТӨМЕН позиция ұстанып, кеңес алушының авторитеті мен білімділігін танытуға көмек көрсетеді.
Практик психологтардың негізгі қателігі- жоғарыдан төмен әсер ету. Бұл кезде психолог өзін «жақсы өмірдің білгірі» ретінде санап, кеңес алушыны психолог критерийлерін қабылдауға мәжбүр етеді. Бұның барлығы психологтың клиент іс-әрекеттерін «дұрыс», «дұрыс емес», «жақсы», «жаман» деп бағалауға алып келеді. Бұл кәсіби құзіреттілікке жат.
Кеңес беруші психолог диагноз қоюмен айналыспайды. Кеңес беғру барысында диагностикалық жұмыс қажет болса, оған арнайы уақыт тағайындалады.
Психологқа кеңес алу мақсатында клиенттер жиі мынадай типті жағдайлармен келеді:
Бірінші тип проблемалары – «жақсы - жаман» , «дұрыс – дұрыс емес» шкаласы бойынша барлық іс-әрекеттерге баға беру. Мәселен: «Баланың тыңдамағаны жаман емеспе, ол бір айтқанда орындауы керек» т.б. Бұл кезде клиентке дәл осы шкаладан шығу керек екендігін айту керек.
Екінші типті проблемалар – «Қалай істесем болады?» «Не істесем болады?» деген сұрақтар тобы. Бұл сұрақтарға психолог жауап бермеуі керек. Ол үшін мәселені шешпей, тек адамға оның проблемаларының психологиялық негізін көрсетіп, соның негізінде өзіндік шешім қабылдауына көмек көрсетуі керек.
Үшінші типте «Қалай түсінуге болады?»,!Не мағына болуы мүмкін?» деген сияқты сұрақтар. Практикалық жұмыста мұндай сұрақтармен адамдар жиі келеді.
Кеңес беру – психологтың іскерлігінің жеткілікті дәрежеде қиын түрі. Кеңес берушінің жұмысында жиі кездесетін қиындық – клиенттің өзгелерді өзгертуге тырысып, өзін өзгерткісі келмейтіндігі. Кеңес беруші психологқа клиент өзі келгеніне қарамастан, өзгерістерге жиі қарсылық танытады. Бұл клиенттің өзінде қалыптасқан стереотиптерді бұзуға қалауының болмауымен, кеңес берушіге сенімнің болмауымен байланысты. Кеңес алуға келген адам жиі өміріндегі проблемаларында өзгелердің кері ролін көрсеткісі келеді. Мынадай шағымдар жиі болады:»Біз күйеуімізбен жиі ұрсысамыз», «әйелім мені еш себепсіз қызғанады», т.б.
Алайда кеңес алуда адам жеке қасиеттерінің ролін сезініп, өз қиындықтары жайлы ашық айта алады. Мәселен: «мен өзімді ұстай алмаймын, сол себепті жиі күйеуіме дауыс көтеремін» және т.б.
Кеңес берушінің психологиялық кәсіби қасиеттері – байқампаздығы және клиентті түсінуі. Әңгіме барысында кеңес беруші психолог мұқият тыңдайды, алдындағы адамның өзін ұстау мәнеріне назар аударады. Айтылатын сөздердің , информацияның мәні интонация, мимика, ым-шара, қабылдаған позалары арқылы да көрінеді. Психологиялық кеңес берудің сәтті өтуі – кеңес беруші психолотың қызығушылық танытуы мен тыңдай алуына байланысты. Бұл да маңызды кәсіби қасиет.
Кеңес алу кезінде келіп отырған адам өзі жайлы жеке ақпарат беріп отырғандықтан , психолог кәсіби құпияны сақтай білуі керек. Клиенттен алынған кез келген ақпарат , ешбір қоғамдық, мемлекеттік ұйыдарға, оның үстіне жеке тұлғаларға, туыстары мен достарына жарияланбауы керек. Құпиялылық сақтау керек.
Кеңес беруші психолог өзін клиенттің орнына да қойып, кеңес беруші ретінде өз позициясын сақтай білуі керек. Сақтамаған жағдайда кеңес беруші психолог жану немесе коммуникациялық ауыртпашылық синдромы туындауы мүмкін.
Кеңес беруші психолог өз іскерлігінде жеке және кәсіби проблемалары арсында шекара тұрғызуы керек. Психолог адамдармен қатынасын жеке өмірімен, өзінің ішкі проблемалары мен келіспеушіліктерін клиент арасындағы қарым қатынаспен араластырмауы керек.
Бастапқы сатыдағы психологтардың кеңес берудегі негізгі қателіктері:
Кеңес беруші психолог әрдайым өзінің кәсіби квалификациясын жоғарлатып отыруы қажет.Бұл үшін кеңес беруші психологтың күнделікті тәжірибиелік жұмысында «супервизия» қолданады. Ағылшын тілінен аударғанда «біреудің жұмысын бақылау» деген мағына береді.
Супервизия – тәжірибиелі мамандармен, кәсіби ассоциациялармен, топ лидерлерімен өткізілуі мүмкін. Кез-келген жағдайда кеңес беруші психолог байланысып, кеңес беру барысында туындаған мәселені шешу үшін бір білікті адам болуы керек. Супервизор – бақылаушы, қадағалаушы емес, әрдайым кеңес берудегі қиын мәселені шешуде көмек көрсететін іскер тәжірибиелі адам.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
«Смысл» 2000 жыл
Глоссарий:
Құзірет – алған білім мен практикалық іскерліктегі біліктілігін қолдану даярлығы мен қабілеті.
Құзіреттілік – кәсіп талаптарына сай келу дәрежесі.
Кәсіби құзіреттілік – психолог дайындығы мен оның қызметтік функцияларды орындау дәрежесіне баға беретін мінездеме, психолог әрекеттілігінің сапасы.
Кеңес – бас қосып ақылдасу,ойласу; әңгімелесу , сұхбаттасу.
Консультация – белгілі бір мәселеге қатысты мамандардың кеңесі.
Теория – объективтік шындықтың идеалдық бейнесі.
Қабылдау – сыртқы дүниенің сезім мүшелеріне әсерінен туған заттың тұтас бейнесі.
Жауап әрекетке келу – бірдей ықпалды сыртқы не ішкі әсерлерге болған ырықсыз жауап әрекетт дәрежесі.