і Меншік ~атынастары ж~не оларды~ экономикада~ы орны
Работа добавлена на сайт samzan.net:
Тақырып 3. Экономикалық жүйе, оның түрлері. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны.
Дәріс мақсаты: Экономикалық жүйемен оның түрлерін, меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны жайында білім беру.
- Экономикалық құбылыстарды зерттеудегі жүйелік әдістеме. Экономикалық жүйе, оның элементтері.
- Экономикалық жүйе типтері.
- Меншік қатынастарының экономикалық жүйедегі орны. Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны
- Нарықтық эканомикадағы меншік формаларының түрлері. ҚР-дағы меншік қатынастарының өзгеруі.
Негізгі сөздер: Экономикалық жүйе, меншік, меншік формалары (нысандары).
- Экономикалық құбылыстарды зерттеудегі жүйелік әдістеме. Экономикалық жүйе, оның элементтері.
Жүйелік әдістеме күрделі ұйымдасқан объектілерді зерттеу әдістердің жиынтығы. Мұндай әдістеме ұлттық экономиканың жеке жүйелерін және ірі блоктарын, олардың қызметін, арасындағы тура және кері байланысты анықтауға мүмкіндік береді.
Жүйе деп элемент пен бөліктердің белгілі бір тәртәппен ұйымдасқан бір тұтасты атайды.
Жүйелер қарапайым және қүрделі болып бөлінеді. Қарапайым жүйе – өзара әсер етуші элементтерден, ал күрделі жүйе түрлі қарапайым жүйелердің бірігуінен құралған көп деңгейлі құрылым. Егер күрделі жүйені басқару, бір орталықтан басқарылса, онда ол - орталықтанған деп аталады. Ал егер басқару бірнеше жерде орналасқан болса, онда ол – деорталықтанған (орталықтандырылмаған) деп аталады.
Сыртқы ортаның әсеріне байланысты жүйелер ашық және жабық болып бөлінеді. Ашық жүйе қоршаған ортамен интенсивті айырбас жасайды. Жабық жүйе ондай айырбастар жасамайды, әлде айырбас шектеулі масштабта жасауы мүмкін.
Күрделі жүйелердің негізгі белгілері:
- Өзара байланысты және өзара әсеретуші элементтердің көптігі.
- Жүйемен орындалатын және мақсатқа жетуге бағытталған қызметтің күрделілігі.
- Жүйені жеке жүйеастылық блоктарға бөлу.
- Ақпарат жүйесінің және интенсивті ақарат ағымының көбеюі, басқарудың болуы.
- Сыртқы ортамен әрекеттесуі және кездейсоқ фактор әрекеті шартының қызметі.
Экономикалық жүйе – қоғамдағы ұйымдастырылған форма, қатынастар негізінде жасалған, экономикалық процесстердің жиынтығы. Қоғамның нақты базисін құрайтын экономикалық жүйені экономикалық қатынастар жиынтығы құрайды.
Экономикалық жүйе үш блоктан тұрады:
- Өндірістік күштер (өндіріс құралдары және еңбек күші);
- Өндірістік қатынастар (материалдық игіліктер мен қызметті өндіру, бөлу, айырбастау, тұтыну процесінде пайда болатын адамдар арасындағы қатынастар)
- Құрылыс немесе тәртіп (саяси, идеологиялық, мәдени және басқа институттардың жиынтығы)
- Экономикалық жүйе типтері
Экономикалық жүйенің негізгі шешетін сұрақтары: Не өндіру? Қалай өндіру? Кім үшін өндіру?
Экономикалық жүйелердің айырмашылығы осы сұрақтарға жауап беруіне байланысты.
Негізінде түрлі критерийлер жататын экономикалық жүйелердің 3жіктелімі бар.
1 жіктелім – ашықтық дәрежесі бойынша. Ол бойынша былай бөліп көрсетеді:
Экономикалық жүйе ашық және жабық түрде болады.
Ашық экономикалық жүйе – ол әлемдік шаруашылық байланысы жоғары деңгейдегі мемлекеттер экономикасы.
Жабық экономикалық жүйе – ол сыртқы әлеммен экономикалық байланыс төмен немесе мүлдем жоқ мемлекеттер экономикасы.
2 жіктелім. Оның негізінде меншік қатынастары мен экономикалық байланыс нысандары сияқты критерийлер жатады. Осы критерийлер бойынша экономикалық жүйелердің келесі типтері бар:
- Дәстүрлі жүйе, технологиясы ескі көбінесе кол еңбегі, ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дәстүр Бұл экономикалық жағынан артта қалған мемлекеттерде тән экономикалық жүйе.
- Командалық (әкімшіл-орталықтандырылған немесе жоспарлы) экономикалық жүйе - өндіріс, бөлу, тұтыну сұрақтарына мемлекет шешім қабылдайды.
- Нарықтық ) экономикалық жүйе экономиканың шаруашылық сұрақтарын әрбір экономикалық агент өзі шешетін жүйе. Ол еркін кәсіпкерлік, бәсекелестік және жеке меншікке негізделген.
- Аралас экономикалық жүйе ─ экономиканың негізгі экономикалық мәселелерін шешуде мемлекет те, жеке сектор да жоғары орында тұратын экономикалық жүйе.
3 жіктелім өнеркіспік төңкеріс және ҒТР (ғылыми техникалық революция) сияқты сипаттарға негізделген. Бұл жіктеу бойынша үш экономикалық жүйені бөліп көрсетеді.
Индустрияға дейінгі жүйе – бұл ауылшаруашылығы, шаруашылық жүргізудің табиғи нысаны және қол еңбегінің басымдылығымен сипатталатын жүйе.
Индустриялды экономикалық жүйе – ірі машиналық өндіріске негізделген, дамыған ақша-тауар қатынастары бар жүйе.
Постиндустриалды экономикалық жүйеде басты ресурс – ақпарат, экономиканың жетекші саласы – өндірістік емес сала, ал экономикалық дамудың мақсаты – адам және оның өзіндік мүмкіндіктерін жүзеге асыруына жағдай жасау болып табылады.
- Меншік қатынастарының экономикалық жүйедегі орны. Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны.
Әлеуметтік-экономикалық қатынас немесе меншік бойынша қатынастар өндіріс әдістерінің ішіндегі өндірістік қатынастардың негізі. Ол өндірістің жеке және заттық факторларының қосылу әдісі мен бөлу, айырбастау, тұтыну қатынастарын анықтайды. Қоғамдық қатынастар жүйесіндегі меншіктің орнын келесідей анықтайды:
- Меншік қоғамдық қатынас жүйесінің фундаменті
- Меншік өз формасын екі жолмен өзгертеді: эволюциялық және революциялық.
- Меншіктің барлық формалары (мемлекеттік, жеке, ұжымдық) өзара байланысты және өзара әрекеттеседі.
- Меншік тарихи даму нәтижесі болып табылады.
Меншік – белгілі бір материалдық игілікті иелігіне алу үшін адамдар арасындағы қатынас. Меншіктің экономикалық мазмұны өндірістік қатынастар жиынтығы, яғни өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну арқылы көрсетіледі. Меншіктің құқықтық мазмұны меншік иесінің меншік объектісінің қауісіздігін қамтамасыз ету, одан түскен табысты иелену, пайдалану, басқару құқығы секілді бағыттардан тұрады.
Меншік субъектісі – меншік қатынастарының активті жағы, яғни меншік объектісін иелену құқығы. Меншік объектісі - меншік қатынастарының пассивті жағы, яғни табиғат, заттар, энергия, мүліктер, ақпараттар т.б.
- Нарықтық эканомикадағы меншік формаларының түрлері.
Меншік формасы – бұл белгі, меншік субъектісі белгісі бойынша мінезделетін, яғни меншік объектісінің түрлі субъект табиғатымен бірігуі. Меншік формаларының келесі түрлері бар:
А) мемлекеттік (жалпы мемлекеттік, муниципалды);
В) ұжымдық (серіктестіктер меншігі, акционерлік меншік);
С) жеке және т.б.
Мемлекеттік меншік – меншік типі, мемлекеттік секторда орналасқан кәсіпорын, ұйым, орталық және жергілікті басқару органдары арқылы мемлекет меншігін басқару. Мемлекеттік меншік екі формада болады: 1. Жалпы мемлекеттік, 2. Муниципалдық.
Жеке меншік – ол меншік қатынастары, экономикалық тұлға басқа тұлғаларға тәуелсіз өз меншігіне билік ету және иеленуі.
Нарықтық экономиканың құрылуы Қазақстандағы меншік қатынастарын өзгертті. Ол жекешелендіру және мемлекетсіздендіру жолдарымен жүзеге асты.
Мемлекетсіздендіру – мемлекеттік кәсіпорындардың (шаруашылық) басқару қызметтерін толығымен жеке шаруашылық субъектісіне берілуі.
Жекешелендіру – заңды және жеке тұлғалардың мемлекеттік меншікті мемлекеттен сатып алуы, сонымен қатар мемлекеттік кәсіпорын және ұйымдарды мемлекетсіздендіру жолымен акционерлік қоғамдардың акцияларын сатып алу.
Мемлекетсіздендіру және жекешелендірудің негізгі бағыттары:
- жеке жобалар бойынша ірі және ерекше мүліктік комплекстерді жекешелендіру;
- орта кәсіпорындарды жалпы жекешелендіру;
- кіші жекешелендіру, шағын сауда кәсіпорындарын, коммуналды шаруашылықтар, тұрмыс және сервис көрсету орталықтарын аукцион, конкурстар арқылы сату.
Жекешелендіру әдістері:
- Мемлекеттік және муниципалды кәсіпорындардың акционерлік қоғамдарға айналуы;
- Кәсіпорындарды аукциондарда сату;
- Конкурс бойынша мемлекеттен кәсіпорындарды сатып алу.
2. аналоговая информация дискретна а цифровая ~ непрерывна - аналоговая информация ~ звуковая информация а
3. Фемида жастар клубыны~ ~йымдастыруымен 2013 жылды~ 19с~уірінде са~ат 14
4. статья Подавляющее большинство людей западного склада не умеют продуктивно отдыхать и восстанавливаться
5. Контрольная работа- Доменные структуры для тестирования в магнитосиловой микроскопии
6. Ценовая психология
7. Тема урока- Я пойду по полю белому На великий праздник собралася Русь
8. Up nswer the following questions- Where in Russi do you come from Is it good plce to live Wht would you enjoy bout living in Russi Wht would you miss if you lived
9. Методология проведения маркетинговых исследований
10. Берн Швейцария Бернский собор или Мюнстер самая заметная достопримечательность столицы Шв
11. а а положение кристалла в свою очередь можно менять с помощью электрического поля
12. Пищевые отравления определения
13. РОССИЙСКАЯ АКАДЕМИЯ ПРАВОСУДИЯ Центральный филиал Кафедра государственноправовых дисциплин
14. ЛЕКЦИЯ 1. Предмет задачи и методология социальной психологии Социальная психология как самостоятельная
15. Контрольная работа- Особенности общественного и национального этикета
16. Расчёт режима работы насосной станци
17. на тему- Разработка стратегической карты на примере ООО Хлебокомбинат Ватрушкин
18. 32097
19. Экономический рост и социальное совершенствование Ленинградской области
20. Тема 1 Рынок автотранспортных услуг АТУ и его основные характеристики О