Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
Зертханалық жұмыс №4. Delphi компоненттерінің кітапханасы. «VCL Additional» беті («Қосымша»).
Жұмыстың мақсаты: Delphi компоненттерінің кітапханасымен танысу. VCL «Қосымша» бетінің компоненттерін пайдалануды көрсету.
СӨЖ үшін тапсырмалар
Жұмыстың мақсаты
Есеп берудің мазмұны
VCL «Қосымша» бетінің компоненттерін пайдаланудың мысалы
AdditionTab формасына Uses тізіміне Standart модулін енгізіңіз.
Procedure TStandartTab.Button4Click(Sender: TObject);
begin
StandartTab.Hide; // Форманы жасыру
AdditionalTab.Show;// Форманы көрсету
end;
Hide әдісі Visible компоненттердің қасиетін False-ке тең деп белгілейді. Show әдісі Visible форманың қасиетін True-ға тең деп белгілейді және форманың алдыңғы жағына орналастырады.
dlx1clx.hlp анықтамасында BringToFront және ShowModal әдістерін табыңыз. Олардың міндеті қандай?
BitBtn3 үшін стандарты бейнені таңдауға болады. Ол үшін батырма қасиетін Kind=bkClose деп белгілеңіз. Батырманың атын қадағалаңыз! Батырмалардың басқа стандартты типтерін қарап шығыңыз.
Procedure TAdditionalTab.BitBtn1Click(Sender:TObject);
begin
StandartTab.Show;
AdditionalTab.Hide;
end;
Procedure TAdditionalTab.BitBtn3Click(Sender:TObject);
begin
StandartTab.Close;
end;
procedure TAdditionalTab.FormClose(Sender: TObject;
var Action: TCloseAction);
begin
Application.Terminate; // Тек форма ғана жабылмайды, сонымен бірге жады тазартылады
end;
Flat қасиеті нені білдіреді? SpeedButton1 үшін тышқанның курсоры компоненттің үстімен өткенде пайда болатын білдірмені енгізіңіз: ShowHint=True қасиетін белгілеңіз, Hint қасиетіне кез келген мәтінді енгізіңіз.
Procedure TAdditionalTab.SpeedButton1Click(Sender:TObject);
begin
if SpeedButton1.Down=True then
begin
Image1.Visible:=False;
Shape1.Brush.Color:=clRed;
end;
end;
procedure TAdditionalTab.SpeedButton2Click(Sender: TObject);
begin
if SpeedButton2.Down=True then
begin
Image1.Visible:=True;
Shape1.Brush.Color:=clLime;
end;
end;
procedure TAdditionalTab.Button1Click(Sender:TObject);
var x,y:integer;
begin
with StringGrid1 do
for x:=0 to ColCount-1 do
for y:=0 to RowCount-1 do
Cells[x,y]:='Cord.'+IntToStr(x)+'-'+IntToStr(y);
end;
procedure TAdditionalTab.Button2Click(Sender:TObject);
begin
OpenDialog1.FileName:='*.*';
if OpenDialog1.Execute then
Edit1.Text:=OpenDialog1.FileName;
end;
14. Қосымшаны тестілеңіз!
Әдістемелік көрсеткіштер
Анықтамалық жүйе................................................................................................5
Анықтамалық ақпарат құжатының файлы......................................................5
Анықтамалық жүйенің жобасын құру..............................................................9
Анықтамалық ақпарат файлының (RTF-файлы) жобасына қосылу............11
Анықтамалық жүйе терезесінің сипаттамалары............................................11
Анықтама бөлімдерінің идентификаторымен санды мәндердің міндеті….11
Жобаның компиляциясы..................................................................................12
Анықтамалық ақпаратқа кіруге рұқсат...............................................................12
HTML Help Workshop...........................................................................................13
Анықтамалық ақпараттың дайындығы..........................................................14
Microsoft Word редакторын пайдалану..........................................................15
HTML Help Workshop пайдалану....................................................................17
HTML негіздері......................................................................................................17
Анықтама файлын құру...................................................................................20
Компиляция.......................................................................................................21
Анықтамалық ақпараттың шығуы.......................................................................21
Анықтамалық жүйе
Әрбір бағдарлама пайдаланушыға бағдарлама және онымен қалай жұмыс істеу туралы толық ақпараттан тұратын анықтамалық жүйеге кіруге рұқсатты қамтамасыз етуі керек.
Windows-та жұмыс істейтін бағдарламалардың анықтамалық жүйесі, сонымен бірге Delphi-дің де анықтамалық жүйесі анықталған құрылымдағы файлдардың жиынтығын білдіреді, оларды пайдаланғанда Windows-тың құрама бөлігі болып табылатын Winhelp бағдарламасы пайдаланушының сұрауымен (талабымен) анықтамалық ақпаратты шығарады.
Анықтамалық жүйенің негізгі элементі ішінде анықтамалық ақпараты бар HLP-файлдар болып табылады. Қарапайым жағдайда бағдарламаның анықтамалық жүйесі өз бойында бір жалғыз HLP-файлды білідруі мүмкін.
Анықтамалық жүйені (HLP-файл) мысалы, Delphi-мен бірге берілетін Microsoft Help Workshop бағдарламаның көмегімен құруға болады. HLP-файлын құру үшін бастапқы «материалы» RTF-файлы түрінде берілген анықтамалық ақпараттың мәтіні болып табылады.
Анықтамалық жүйені (HLP-файлдың) құру процесін келесі екі қадамның реттілігі түрінде беруге болады:
Анықтамалық ақпарат құжатының файлы
Анықтамалық жүйе құжатының файлы өз бойында анықталған құрылымдағы RTF-файлды білдіреді. Анықтамалық ақпараттың RTF-файлын мысалы, Microsoft Word-тың көмегімен құруға болады. Ең алдымен Тақырып стильдерінің біреуімен бөлімдердің тақырыптарын мысалы Тақырып1 деп дайындап, анықтама бөлімдерінің мәтінін теру керек. Сонымен бірге әрбір бөлімнің мәтіні құжаттың жеке бетінде болуы керек («беттің үзілуі» символымен бітеді).
Бөлімдердің мәтіні терілгеннен кейін, сілтемелерді пайдаланып (табл. 4.1), анықтамалық ақпарат бөлімдерінің тақырыптарын белгілеу керек (сілтемелер RTF-файлы HLP-файлына, анықтама файлына өзгеру процесінде анықтамалық жүйенің компиляторы ретінде пайдаланылады).
Таблица 4.1. RTF-файлын белгілеу үшін пайдаланылатын сілтемелер
|
Сілтеме |
Міндеті |
||
|
# $ к |
Осы сілтемемен таңбаланған бөлімге көшу үшін басқа бөлімдерде пайдаланылатын анықтама бөлімінің идентификаторын береді Анықтама жүйесін пайдаланған уақытта іздеу тізімі мен көріп шыққан тақырыптар тізіміндегі анықтама бөлімінің идентификациясы үшін пайдаланылатын бөлімнің атын береді Іздеу диалогы тізімінің ішінен таңдағанда, тақырыбы осы сілтемемен таңбаланған анықтама бөліміне көшу жүзеге асатын кілтті сөздердің тізімін береді |
||
Бөлімнің тақырыбын сілтемемен белгілеу үшін курсорды бөлімнің тақырыбының бірінші әрібінің алдына қойып, Қондырма мәзірінен Сілтеме командасын таңдау керек. Ашылған Сілтеме деген диалог терезесінде Сілтемені қою тобында айырып-қосқышты әдеттегі күйге орнату керек, ал Нөмірлеу тобында – басқа күйге. Сілтеменің нөмірін енгізу жолында "#" символын енгізіп, ОК батырмасын шерту керек.
Нәтижесінде құжатқа # сілтемесі қойылатын болады және құжат терезесінің астыңғы бөлігінде сілтеме белгісі жанында таңбаланған анықтама бөлігінің идентификаторы енгізуге болатын сілтеме мәтінін енгізу терезесі пайда болады (4.2. сурет).
Идетификатор ретінде алдына мысалы, Ti (Topic Identifier) әрібін қойып, анықтама бөлімінің тақырыбының аббревиатурасын немесе бөлімнің тура нөмірін пайдалануға болады. Алайда анықтама бөлімінің идетификаторы IDH_ префиксінен басталғаны жақсы. Бұл жағдайда RTF-файлының компиляциясы кезінде нұсқаулардың сыпайылығы тексеріледі: компилятор RTF-файлында жоқ, бірақ жобаның [MAP] файлының бөлімінде (төменде қараңыз) аталынып шығатын идентификаторлар тізімін шығарады.
Ереже бойынша анықтама бөлімдері басқа бөлімдерге нұсқаулардан тұрады. Анықтама жүйесінің терезесінде таңдалуы анықтаманың басқа бөліміне көшуді шақыратын түсініктер (сөздер) негізгі анқтама мәтінінің басқа түсімен өзгешеленеді және астылары сызылады.
Анықтама ақпаратының мәтінін дайындаған кезде, таңдалуы анықтаманың басқа бөліміне көшуді қамтамасыз ететін нұсқау-сөздің астын екі сызықпен сызған жөн және бірден осы сөзден кейін бос орынсыз өзіне көшу орындалуы қажет анықтама бөлімінің идентификаторын орналастыру керек. Қойылған идентификаторды жасырын мәтін сияқты тағайындау керек.
4.3.суретте квадраттвқ теңдеуді шешу бағдарламасы үшін анықтама ақпартының файылын дайындаған кезде мәтін редакторының терезесі келтірілген. "Дискриминант" сөзі анықтаманың басқа бөліміне нұсқау сияқты таңбаланған (мұнда дискриминант туралы мәліметтері бар анықтама бөлімі IDH_2 идентификаторы бар # сілтемесімен таңбаланған деп жорамалданады).
4.3. сурет. Анықтаманың басқа бөліміне нұсқаудың орындалуы
Анықтаманың басқа бөліміне көшуді қамтамасыз ететін нұсқаулардан басқа құжатқа ашылынып жатқан терезеде пайда болатын түсіндірмелерге нұсқау – мәтінді қоюға болады. Анықтама жүйесінің жұмысы кезінде түсіндірмелерге нұсқаулар түспен белгіленеді және астылары үзік-үзік сызықпен сызылады. Анықтама жүйесінің құжатын дайындағанда түсіндірмелер анықтама бөлімдері сияқты бөлек бетте орналасады, алайда түсіндірме мәтінінің тақырыбы болмауы керек. # сілтемесі түсіндірме мәтінінің алдына қойылуы керек. Түсіндірмелерге нұсқаулар келесі түрде дайындалады: ең алдымен таңдалуы түсіндірменің шығуын шақыратын сөзді бір сызықпен сызу керек, одан кейін бірден осы сөзден кейін жасырын мәтін сияқты дайындап, түсіндірменің идентификаторын қою керек.
Анықтамалық жүйенің жобасын құру
Анықтамалық ақпарат жүйесінің файлы (RTF-файл) құрылғаннан кейін ақпараттық жүйені (HLP-файлдың) құруға көшуге болады. Ол үшін Delphi-мен бірге берілетін және Hcw.exe. файлында орналасқан Microsoft Help Workshop бағдарламасын қолданған жөн.
Microsoft Help Workshop-ті Tools мәзірінен Help Workshop командасын таңдап, Windows-тің немесе Delphi-дің ішінен қосуға болады.
Егер Tools мәзірінде Help Workshop командасы болмаса, онда осы мәзірдің ішінен Configure Tools командасын таңдау керек және Tool Options ашылған диалог терезесінде (4.4. сурет) Add батырмасын шерту керек. Осының нәтижесінде Tool Properties диалог терезесі ашылады (4.5. сурет), Title жолына бағдарламаның атын енгізу керек - Help workshop, ал Program жолына - Microsoft Help бағдарламасының орындалып жатқан файлының толық атын (яғни жолдың көрсетілуімен).
Workshop — C:\Program Files\Borland\Delphi7\Help\Tools\HCW.exe. Файлдың атын енгізу үшін Browse батырмасын қолдануға болады.
Microsoft Help Workshop бағдарламасын қосқаннан кейін экранда бағдарламаның басты терезесі пайда болады.
Анықтамалық жүйені құруға көшу үшін File мәзірінен New командасын таңдау керек, одан кейін ашылған диалог терезесінде жасалынатын файлдың типі - Help Project. Осы әрекеттердің нәтижесінде Project File Name терезесі ашылады. Бұл терезеде ең алдымен өзі үшін анықтамалық жүйе құрылып жатқан бағдарлама және анықтамалық жүйе құжатының файлы (RTF-файл) орналасқан буманы таңдап алу керек. Одан кейін Файлдың аты деген жолда анықтамалық жүйе жобасының файлынң атын енгізу керек. Сақтау батырмасын шертуден кейін анықтамалық жүйе жобасының терезесі ашылады.
Анықтамалық жүйе жобасының терезесін пайдалана отырып, жобаға қажетті компоненттерді енгізуге, анықтамалық жүйе терезесінің сипаттамаларын беруге, жобаның компиляциясын және жасалынған анықтамалық жүйенің сынағын орындауға болады.
Анықтамалық ақпарат файлының (RTF-файлы) жобасына қосылу
Анықтамалық ақпараттың файлын жобаға енгізу үшін Files батырмасында шерту керек және ашылған Topic Files диалог терезесінде – Add батырмасын. Нәтижесінде қолданғанда қажетті RTF-файлы таңдалатын Файлдың ашылуы деген стандартты терезе ашылады. Осы әрекеттердің нәтижесінде жобаның терезесінде анықтамалық ақпараттың файлының аты көрсетілетін [FILES] бөлімі пайда болады. Егер анықтамалық ақпарат бірнеше файлдармен таратылған болса, онда файлды енгізу операциясын қайталау керек.
Анықтамалық жүйе терезесінің сипаттамалары
Анықтамалық жүйенің басты терезесінің сипаттамаларын беру үшін жоба терезесінде Windows батырмасын шерту керек және Create a window ашылған терезесінде Create a window named жолына main сөзін енгізу керек.
ОК-дің үстіне шерту нәтижесінде Window Properties терезесі пайда болады, Title bar text жолына General қосымшасына жасалынып жатқан анықтамалық жүйенің басты терезесінің тақырыбын енгізу керек.
Window Properties деген диалог терезесінің Position қосымшасын пайдалана отырып, анықтамалық жүйенің терезесінің орны мен өлшемін беруге болады (4.13. сурет). Position қосымшасында шерткенде өлшемі мен орны Position қосымшасының ішіндегісімен анықталатын Help Window Auto-Sizer терезесі (4.14. сурет) ашылатын Auto-Sizer батырмасы орналасқан. Тышқанның көмегімен осы терезенің өлшемі мен орнын өзгертіп отыруға болады. ОК батырмасын шерткеннен кейін Help Window Auto-Sizer терезесінің координатасы мен өлшемі Position қосымшасының жолдарына жазылатын болады.
Color қосымшасын қолдана отырып, анықтама бөлімінің тақырыбының облысының (Nonscrolling area color) және анықтама мәтінінің облысының (Topic area color) фонының түсін беруге болады. Ол үшін Change сәйкес батырмасын шерту керек және Түс деген стандартты терезесінде қажетті түсті таңдау керек.
Анықтама бөлімдерінің идентификаторымен санды мәндердің міндеті
Анықтамалық жүйені пайдаланатын бағдарлама анықтамалық ақпараттың нақты бөлміне кіруге рұқсатты алу үшін бөлімдердің идентификаторлары үшін санды мәндерді анықтау керек. Оны істеу үшін анықтамалық жүйе жобасының терезесінде Map батырмасын шерту керек, нәтижесінде Map диалог терезесі ашылады. Бұл терезеде Add батырмасын шерту керек және ашылған Add Map Entry диалог терезесіндегі Topic ID жолына анықтама бөлімінің идентификаторын енгізу керек, ал Mapped numeric value жолына – идентификаторға сәйкес санды мәнді. Comment жолына түсіндірмені - идентификаторға сәйкес анықтамалық жүйенің бөлімінің атын енгізуге болады.
Жобаның компиляциясы
Жобаның файлы дайын болғаннан кейін жоба терезесіндегі Save and Compile батырмасын шертіп, компиляцияны орындауға болады. Алайда бірінші рет орындалу нәтижесінде Compile a Help File диалог терезесі (4.19. сурет) ашылатын анықтамалық жүйенің жобасының компиляциясын File мәзіріндегі Compile командасын таңдаудан бастап орындаған жөн.
Бұл терезеде Automatically display Help file in WinHelp when done жалаушасын орнату керек (компиляция аяқталғаннан кейін жасалынған анықтамалық жүйені автоматты түрде көрсету), одан кейін Compile батырмасын шерту керек. Компиляция аяқталғаннан кейін экранда компиляцияның нәтижелері туралы ақпараттық хабарлармен терезе шығады, егер компиляция табысты орындалса – жасалынған анықтамалық жүйенің терезесі. Компилятормен жасалынған анықтамалық жүйенің файлы (HLP-файл) жобаның файлы бар бумаға салынады.
Анықтамалық ақпаратқа кіруге рұқсат
Пайдаланушы бағдарламамен жұмыс кезінде <F1> пернесін басқанда, анықтамалық ақпаратты алу үшін қосымшаның басты терезенің HelpFile қасиеті анықтамалық жүйенің файлының атынан тұруы қажет, ал HelpContext қасиеті – керекті бөлімнің санды идентификаторының (4.6. сурет). Еске түсіріңіз, анықтамалық жүйе бөлімдерінің идентификаторлары анықтамалық жүйе жобасы файлының [MAP] бөлімінде аталынған.
4.6.сурет. HelpFile қасиеті анықтама файлының атынан тұруы керек
Қосымшаның анықтамалық жүйесінің файлын орындалып жатқан бағдарламаның файлы бар бумаға орналастырған жөн.
Форманың әрбір компоненті үшін мысалы, енгізу жолы үшін өзіңнің анықтама бөліміңді беруге болады. Егер фокус компонентте болса және пайдаланушы <F1> пернесін шертсе, пайда болатын анықтама бөлімі осы компоненттің Heipcontext қасиетінің мәнімен анықталады. Егер басқару элементінің HelpContext қасиетінің мәні нөлге тең болса, онда <F1> пернесін шерткенде қосымша формасы үшін берілген анықтама бөлімі пайда болады.
Егер диалог терезесінде Анықтама батырмасы бар болса, онда анықтама ақпараты басқаша шығады – батырма үшін winhelp функциясына жүгінгенде Windows Help бағдарламасын (Winhlp32.exe файлы) қосатын onclick оқиғасын өңдеу процедурасы жасалынады. winhelp функциясын шақырғанда,параметрлері ретінде көрсетіледі: анықтамалық ақпаратты сұрайтын терезенің идентификаторы; анықтамалық жүйе файлының аты; Windows Help бағдарламасы орындайтын әрекетті анықтайтын және параметрлерді дәлдейтін константа.
Ескерту
Терезенің идентификаторы – бұл қосымша формасының Handle қасиеті. Handle қасиетіне рұқсат бағдарламаның жұмысы кезінде ғана болады, сондықтан ол қасиеттер тізімінде Object Inspector терезесінде жоқ.
Егер нақты анықтама бөлімін шығару керек болса, онда әрекетті анықтайтын параметр ретінде HELP_CONTEXT константасы қолданылады. Бұл жағдайда экранға шығарылатын дәлдеуіш параметрді анықтама бөлімі береді.
Төменде мысал ретінде квадраттық теңдеуді шешу бағдарламасының диалог терезесінің Анықтама батырмасы (Button4) үшін Onclick оқиғасын өңдеу процедурасы келтірілген.
// Анықтама батырмасында шерту
procedure TForm1.Button4Click(Sender: TObject);
begin
winhelp(Form1.Handle,'sqroot.hlp',HELP_CONTEXT,1);
end;
HTML Help Workshop
Қазіргі заманғы бағдарламалар анықтамалық ақпаратты Internet-стильде шығарады – анықтама шығару үшін қолоданылатын терезе Internet Explorer терезесіне ұқсайды. Бұған таң қалатын ештеңе де жоқ, себебі анықтамалық ақпаратты шығару үшін Microsoft Internet Explorer негізін құрайтын компоненттер пайдаланылады. Анықтамалық ақпаратты бейнелеу жүйесі операциялық жүйенің бөлігі болып табылады, сондықтан анықтамалық ақпаратты шығару үшін ешқандай қосымша амалдар керек емес.
Физикалық түрде анықтамалық ақпарат chm. кеңейтуімендегі файлдарда болады. СНМ-файл – бұл компиляцияланған HTML-құжат. СНМ-файл ереже бойынша бірнеше HTML-файлдардан тұратын HTML-құжатты құрайтын файлдардың компиляциялау (бірігуі) жолымен алынады. HTML-құжаттың анықтамалық жүйеге айналу процесін компиляция деп атайды. Анықтамалық жүйенің компиляторы үшін бастапқы ақпарат болып HTML-файлдар, суреттер файлдары және жоба файлдары табылады. Компиляция нәтижесінде барлық анықтамалық ақпараттан тұратын СНМ-файл алынады.
Ең қарапайымы анықтамалық жүйені Microsoft HTML Help Workshop бағдарламасының көмегімен құруға болады.
Анықтамалық жүйені құру үшін керек:
Жоғарыда аталынған қадамдардың соңғы үшеуі HTML Help Workshop бағдарламасында орындалады.
Анықтамалық ақпараттың дайындығы
HTML-файлды кез келген мәтін редакторының көмегімен дайындауға болады. Егер редактор HTML-форматта терілген мәтінді сақтауға мүмкіндік берсе, онда бұл жұмысты тез істеуге болады. Егер жай редакторды пайдалансақ, мысалы, Windows құрамына кіретін Блокноты, онда бұл жағдайда HTML тілінің негіздерін оқып үйренуге тура келеді.
Қарапайым жағдайда барлық анықтамалық ақпаратты бір жалғыз HTML-файлда орналастыруға болады. Алайда егер анықтамалық жүйеде навигация үшін ішінде анықтамалық ақпарат бөлімдері аталынған Мазмұны қосымша бетін пайдалану жорамалданса, онда бұл жағдайда әрбір бөлімнің ақпаратын бөлек HTML-файлға орналастыру керек. Мысал ретінде 4.7. суретте Квадраттық теңдеу бағдарламасының анықтамалық жүйесінің терезесі келтірілген. Мазмұны қосымша бетінде үш пункт бар. Бұл бастапқы анықтамалық ақпарат үш HTML-файлмен берілген дегенді білдіреді.
4.7. сурет. Анықтамалық ақпаратта навигация үшін Мазмұны қосымша бетін пайдалануға болады
Microsoft Word редакторын пайдалану
Ең алдымен анықтама бөлімінің мәтінін теру керек (әрбір бөлім жеке файлда). Бөлімнің тақырыптарын және бөлімшелерін Тақырып стилінің біреуімен дайындау керек. Бөлімнің тақырыптарын ереже бойынша Тақырып1 стилімен дайындайды, ал бөлімшелерді – Тақырып2.
Келесінде құжаттың басқа бөліктерінен көшу жорамалданатын құжат нүктелеріне белгілерді қою керек. Құжатқа белгіні қою үшін курсорды ішінде белгісі бар мәтін нүктесінде орналастыру керек, Қою мәзірінен Белгі командасын таңдап, Белгі диалог терезесінің Белгінің аты деген жолда (4.8 сурет) белгінің атын енгізу керек.
4.8 сурет. Белгіні енгізу
Белгінің аты белгіге көшу жорамалының мәнін көрсету керек, таңбаланған мәтін фрагментінің мазмұны. Белгінің атында бос орынды пайдалануға болмайды. Бос орынның орнына астын сызу символын қоюға болады. Тақырып стилімен дайындалған тақырыптарды белгімен таңбалау керек емес. Осылайша егер жасалынып жатқан анықтамалық жүйеде тек анықтамалық ақпарат бөлімдерінің тақырыптарына ғана көшу жорамалданса, белгілерді қою керек емес. Осыдан кейін гиперсілтемелердің қойылымдарына көшуге болады.
Құжатқа белгіге немесе осы құжаттағы тақырыпқа нұсқауды қою үшін гиперсілтеме болатын мәтін фрагментін белгілеу керек (сөз немесе фраза), Қою мәзірінен Гиперсілтеме командасын таңдау, пайда болған Гиперсілтеме енгізу терезесінде (4.9 сурет) ең алдымен Осы құжаттағы орынмен байланыстыру батырмасында шерту, одан кейін белгіні немесе өзіне көшу орындалуы керек тақырыпты таңдау керек.
4.9 сурет. Нұсқау бойынша көшу үшін құжат нүктесін таңдау
Егер құжатқа басқа файлда орналасқан анықтама бөліміне нұсқауды қою керек болса, онда Гиперсілтеме енгізу диалог терезесінде Файл батырмасында шерту керек және пайда болған стандартты терезесінде керекті HTML-файлдың атын таңдау керек.
Құжатта барлық қажетті гиперсілтемелер орналастырылғаннан кейін, құжатты HTML-форматта сақтау керек.
HTML Help Workshop пайдалану
HTML-файлды дайындауға HTML Help Workshop-тың құрамына кіретін HTML-редактордың көмегімен болады. Алайда ол үшін гипермәтінді белгілеудің тілі – HTML негіздерін білу керек (келесінде әжептәуір анықтамалық жүйені құру үшін жеткілікті HTML туралы қысқаша мәліметтер келтірілген).
HTML-файлды құру үшін HTML Help Workshop-ты қосу керек, File мәзірінен New | HTML File командасын таңдау және пайда болған HTML Title терезесінде мәтіні жасалынып жатқан файлда болатын анықтама бөлімінің атын беру керек.
ОК батырмасында шертуден кейін HTML-құжаттың шаблоны бар HTML-редактордың терезесіне кіруге болады. Бұл терезеде <BODY> жолынан кейін мәтінді теруге болады.
HTML негіздері
HTML-құжат өз бойында қарапайым мәтіннен басқа арнайы символдардың реттілігі – тегтер қосылған мәтінді білдіреді. Тег < символынан басталып, > символымен аяқталады. Тегтер көріп шығу терезесінде мәтінді форматтау үшін HTML-құжаттарын көрсету бағдарламаларымен пайдаланылады (тегтер өздері көрсетілмейді).
Тегтердің көбісі жұпты болып келеді. Мысалы, <Н2> </H2> тегтер жұбы HTML-құжаттарын көрсету бағдарламасына осы тегтер арасындағы мәтін екінші деңгейдің тақырыбы болып табылатынын және сәйкес стилмен көрсетілуі керек екенін хабарлайды.
4.2 таблицасында пайдаланғанда HTML-файлды анықтамалық жүйенің СНМ-файлына өзгерту мақсатымен дайындауға болатын тегтердің минимальді терілуі берілген.
Таблица 4.2. HTML-тегтер
|
Тег |
Түсініктеме |
||
|
<TITLE> Аты </TITLE> |
HTML-құжаттың атын береді. HTML-құжаттарын көрсету бағдарламалары ереже бойынша құжат көрсетілетін тақырып терезесінде құжаттың атын шығарады. Егер ат берілмесе, онда терезе тақырыбында файлдың аты шығарылатын болады. |
||
|
<BODY BACKGROUND = "Файл" BGCOLOR=" Түс" ТЕХТ="Түс"> |
BACKGROUND параметрі фондық суретті береді, BGCOLOR — фонның түсін, TEXT —НТМ L-құжаттың символдарының түсін |
||
|
<BASEFONT ГАСЕ="Шрифт" SIZE=n> |
Мәтінді көрсету үшін қолданылатын негізгі шрифті береді: FACE —шрифттің аты, SIZE — салыстырмалы бірліктердегі өлшем. SIZE параметрінің мәні 3-ке тең. Тақырыптардың шрифтерінің өлшемі (тег <н> қараңыз) SIZE параметрімен берілген өлшеммен алынады. |
||
|
<Н1> </Н1> |
1 деңгейінің тақырыбы сияқты <Н1> и </Н1> тегтері арасындағы мәтінді анықтайды. <Н2></Н2> тегтер жұбы екінші деңгейдің тақырыбын анықтайды, ал <Н3></Н3> жұбы — үшіншінің. |
||
|
<BR> |
Жолдың соңы.Осы тегтен кейінгі мәтін жаңа жолдың басынан шығарылатын болады. |
||
|
<в> </в> |
Осы тегтер жұбының ішіндегі мәтін орташа қоюмен белгіленеді. |
||
|
<i> </i> |
Осы тегтер жұбының ішіндегі мәтін курсивпен белгіленеді. |
||
|
<А NAME=" Белгі"> </А> |
Құжаттың фрагментін белгімен белгілейді. Белгінің атын NAME параметрі береді. Бұл ат белгіге көшу үшін қолданылады. |
||
|
<А HREF="Файл.htm#Белгі"> </А> |
Құжаттың фрагментін таңдағанда аты HREF парметрінде көрсетілген белгіге көшу жүретін гиперсілтеме ретінде белгілейді. |
||
|
<IMG SRC=" Сурет" > |
Файлының аты SRC параметрінде көрсетілген суретті шығарады. |
||
|
<!- - -- > |
Комментариялар. Дефистар арасындағы мәтін экранға шығарылады. |
||
HTML-мәтін қарапайым түрде теріледі. Тегтерді бс әріптермен де, кіші әріптермен де теруге болады. Алайда құжаттың құрылымы жақсы көрінуі үшін барлық тегтерді бас (үлкен) әріптермен жазуға кеңес беріледі. Келесіде көңіл аударатыны – HTML-құжаттарды көрсету бағдарламалары «артық» бос орындарды және басқа «көрінбейтін» символдарды (табуляция, жаңа жол) ескермейді. Бұл құжаттың фрагменті жаңа жолдан басталуы үшін алдыңғы жолдың соңына <вк> тегін қою керек екендігін білдіреді, ал мәтіннің жолдарының арасында бос жол пайда болуы үшін HTML-мәтініне қатарынан <вк> екі тегін қою керек.
HTML Help Workshop бағдарламасында HTML-редакторымен жұмыс істегенде, HTML-мәтінін теру процесінде теріліп жатқан мәтін қандай болатынын көруге болады. Ол үшін View мәзірінен In Browser командасын таңдау керек немесе үстінде Internet Explorer стандартты белгісі суреттелген командалық батырмада шерту керек.
<HTML>
<ТITLE> Квадраттық теңдеу</ТIТLЕ>
<BODY BGCOLOR=#FFFFFF>
<BASEFONT FACE="Tahoma"SIZE=2>
<A NАМЕ=" Квадраттық теңдеу ">
<Н2> Квадраттық теңдеу </Н2>
</А> Квадраттық теңдеу толық түрде келесідей беріледі: <BR>
AX2+BX+C=0<BR>
мұндағы : А, В және С — X белгісіздігіндегі коэффициент
.<BR>
Квадраттық теңдеу
<А HREF="sqroot_02.htm#Теңдеудің _түбірлері">түбірлер
</А>( шешуі ), егер <А HREF="sqroot_О3.htm#Дискриминант">дискриминант </А>теңдеудің көп немесе нөлге тең. Егер теңдеудің дискриминанты нөлден кіші болса, онда теңдеудің шешімі жоқ.
<BR>
<BR>
<I>CM.</I><BR>
<A HREF="sqroot_О3.htm#Дискриминант">Дискриминант</А><ВК>
<A HREF="sqroot_О3.htm#Теңдеудің_түбірлері"> Теңдеудің түбірлері </А><ВК>
<BR>
</BODY>
</HTML>
Анықтама файлын құру
Анықтамалық жүйеде навигация үшін барлық қажетті гиперсілтемелер орналастырылған анықтамалық ақпараттың HTML-файлдары құрылғаннан кейін тікелей анықтамалық жүйені құруға көшуге болады.
HTML Help Workshop қосқаннан кейін File мәзірінен New/Project командасын таңдау керек және New Project — Destination терезесінде анықтамалық жүйесінің жоба файлының атын енгізу керек. Әрі қарай батрмасында шерткеннен кейін осы және келесі терезеде HTML Help Workshop терезесі.
Ең алдымен істейтініміз – бөлімдер бойынша анықтамалық ақпараттан тұратын HTML-файлдарының аттарын қосатын [FILES] бөлімін құруы керек. [FILES] бөліміне файлдың атын енгізу үшін Add/Remove topic files батырмасында шерту керек, ондан кейін пайда болған Topic Files диалог терезесінде – Add батырмасында және пайда болған Ашу стандартты диалог терезесінде анықтама бөлімінің HTML-файлын таңдау керек. Егер анықтамалық ақпарат бірнеше файлдарға бөлінген болса, онда қосу операциясын бірнеше рет қайталау керек. Topic Files диалог терезесіне анықтамалық ақпаратты құру үшін барлық қажетті HTML-файлдар аударылғаннан кейін, ОК батырмасында шерту керек. Осы әрекеттердің нәтижесінде жобаның файлында анықтамалық жүйені құру үшін пайдаланылатын HTML-файлдар аударылатын [FILES] бөлімі пайда болады.
Келесі істейтініміз – басты (старттық) бөлімді және анықтамалық ақпарат шығарылатын терезе тақырыбын беру керек. Тақырыптың мәтіні және басты бөлімнің файлының аты сәйкес Change project options батырмасында шертудің нәтижесінде пайда болатын Option диалог терезесінің General қосымша бетінің Title и Default file жолына енгізіл Егер анықтамалық жүйе бойынша навигация үшін Мазмұны қосымша бетін пайдалану жорамалданса, онда контекст файлын құру керек. Оны істеу үшін Contents қосымша бетінде шерту керек, контексттің жаңа файлын құруды растау және жобаның аты ретінде қолдануға болатын контексттің файлының атын беру керек. Нәтижесінде ішіне мазмұнды – анықтамалық жүйе бөлімдерінің аттары енгізілетін Contents қосымша бетіне кіруге рұқсат болады.
Анықтамалық жүйенің мазмұнын иерархиялық тізім түрінде суреттеу келісілген. Үстіңгі деңгейдің элементтері бөлімдерге сәйкес келеді, ал оларға бағынышты элементтер – бөлімшелерге және тақырыптарға.
Contents қосымша бетіне анықтамалық жүйенің бөліміне сәйкес элемент енгізу үшін Insert a heading батырмасында шерту керек, пайда болған Table of Contents Entry диалог терезесінің Entry title жолына бөлімнің атын енгізу және Add батырмасын шерту керек. Экранда Path or URL терезесі пайда болады. Осы терезенің HTML titles жолында жобаға қосылған файлдардағы (бұл файлдардың аттары Project қосымша бетінің [FILES] бөлімінде көрсетілген) анықтамалық ақпараттың бөлімдерінің (HTML-файлдардың тақырыптары) аттары аталынатын болады. Егер анықтамалық ақпараттың бөлімдерінің аттарының орнына файлдың аты көрсетілетін болса, онда бұл файлда <TITLE> тегі жоқ. Керекті файлды (тақырыбы бойынша немесе аты бойынша) таңдап, ОК батырмасында шерту керек. Жоғарыда аталынған әрекеттердің нәтижесінде Contents қосымша бетінде анықтамалық ақпараттың бөлімінің атымен жол пайда болады.
Егер енгізілген бөлімге сәйкес белгіні өзгерту керек болса, онда Edit selection батырмасын шертуге болады, Table of Contents терезесінің Advanced қосымша бетінің Image index тізімін пайдалана отырып керекті белгіні таңдауға болады (әдетте бөлімнің немесе бөлімшесінің атының жанында кітапша суреттелген).
Бөлімше бөлім сияқты енгізіледі, бірақ бөлімше енгізілгеннен кейін Move selection right батырмасында шерту керек. Нәтижесінде тақырыптың деңгейі төмендейді, яғни бөлім бөлімшеге айналады.
Анықтамалық ақпараттың тақырыптарына сәйкес келетін мазмұнның элементтері осыған ұқсас түрде енгізіледі, бірақ процесс Insert a page батырмасын шертуден басталады.
Кейде мазмұн тізімінің элементтерінің немесе тізімнің элементінің иерархия деңгейінің ілесу ретін өзгерту қажеттілігі туады. Мұны үстілерінде стрелкалар суреттелген командалық батырмалардың көмегімен істеуге болады. Move selection up және Move selection down батырмалары тізімнің белгіленген элементтерін сәйкесінше жоғары және төмен жылжытады. Move selection right батырмасы белгіленген элементті оңға қарай жылжытады, яғни оны алдыңғы тізімнің элементіне бағындырады. Move selection left батырмасы элементті алдыңғы элементтің бағыныштылығынан босатады.
HTML Help компиляторы үшін бастапқы ақпараттар болып табылады:
Компиляцияның нәтижесі болып анықтамалық жүйенің файлы болады (СНМ-файл).
Компиляцияны орындау үшін File мәзірінен Compile командасын таңдау керек, пайда болған Create a compiled file диалог терезесінде Automatically display compiled help file when done қосқыш-ажыратқышты орнату керек (компиляциядан кейін жасалынған анықтамалық файлды көрсету) және Compile батырмасында шерту керек. Осының нәтижесінде анықтама файлы жасалынады және экранда басты бөлімнің ақпараты шығарылатын анықтама жүйесінің терезесі пайда болады.
Анықтамалық ақпараттың шығарылуы
CHM-файлындағы анықтамалық ақпаратты шығару үшін Windows құрамына кіретін және өз бойында арнайы динамикалық кітапхананы (Hhopen.ocx файлы) білдіретін Hhореn ActiveX-компонентін (басқару элементімен) пайдалануға болады. Ең алдымен істейтініміз – Hhopen компонентін компоненттер палитрасының қосымша беттерінің бірінде орнату керек. Ол үшін Component мәзірінен Import ActiveX Control командасын таңдау керек. Экранда реестрда тіркелген барлық Windows компоненттері аталынатын болатын Import ActiveX терезесі пайда болады. Import ActiveX терезесінде тіркелген компоненттер тізімінде Hhopen OLE Control module жолын таңдау керек және Install батырмасында шерту керек. Осының нәтижесінде экранда программист ішіне орнатылып жатқан компонент енгізілетін пакетті (packege – пакет, компоненттер кітапханасы) таңдауына болатын Install диалог терезесі ашылады. Программистпен енгізілетін компоненттер " үндеместен" dciusr пакетіне енгізіледі. ОК батырмасын шертудің нәтижесінде таңдалынған компоненттер пакетке енгізіледі де, экранда Package терезесі мен пакеттің қайта компиляциялану процесін растайтын сұрау шығады. Компиляциялану процесі аяқталғаннан кейін экранда компонент пакетке енгізілді және тіркелді деген ақпаратты растайтын терезе пайда болады. Hhореn компонентінің белгісі ActiveX қосымша бетіне енгізіледі. Компиляция процесі кезінде компонентті ұсыну файлы – тәсілдердің, қасиеттердің және компонент оқиғаларының суреттеулерінен тұратын HHOPENLib_TLIB.pas модулі жасалынады.
Ұсыну модулін оны \Delphi7\Lib каталогының ішінен редактор кодына жүктеп көруге болады. Редактор кодының терезесінде өз бойында басқару элементіне кіруге рұқсат үшін интерфейсті білдіретін HHOPENLib_TLIB.pas модулін беттеп, THhореn класының суреттеуін табуға болады (4.1листингі).
4.1листингі. THhореn класының суреттелуі
THhopen = class(Telecontrol)
private
FIntf: _DHhopen;
function GetControlInterface: _DHhopen;
protected
procedure CreateControl;
procedure InitControlData;
override;
public
function OpenHelp(const HelpFile: WideString;
const HelpSection: WideString): Integer;
procedure CloseHelp;
property ControlInterface:_DHhopen
read GetControlInterface;
property DefaultInterface:_DHhopen
read GetControlInterface;
published
property isHelpOpened: WordBool index 1
read GetWordBoolProp
write SetWordBoolProp
stored False;
end;
THhореn класы екі тәсілді береді: OpenHelp және CloseHelp.
OpenHelp тәсілі анықтамалық ақпараттың шығуын қамтамасыз етеді, CloseHelp тәсілі — анықтамалық жүйенің терезесін жабады.OpenHelp тәсілінде екі параметр— анықтамалық ақпараттың файлының аты және мазмұны шығарылатын болатын бөлімнің аты. Бөлімнің аты ретінде CHM-файлын жасау процесінде HTML Help Workshop бағдарламасымен қолданылған HTML-файлының атын пайдалану керек. Екі параметр WideChar жолдары болуы керекекендігіне көңіл аудару керек. Келесі бағдарлама, оның диалог терезесі 4.10 суретінде келтірілегн, ал мәтіні—4.2 листингісінде, анықтамалық ақпаратты шығару үшін Hhopen ActiveX-компонентін пайдалануды көрсетеді. Hhореn компоненті формаға қарапайым түрде енгізіледі. Бағдарлама жұмысы кезінде ол көрсетілмегендіктен, онда оны форманың кез келген жеріне орналастыруға болады.
4.10 сурет. ActiveX пайдаланылуы бағдарламасының терезесі
4.2 Листингі. Hhopen компонентін пайдалану
unit ushh_;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils,
Classes, Graphics, Controls,
Forms, Dialogs, OleCtrls, HHOPENLibJTLB, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm) Label1: TLabel;
Editl: TEdit; // анықтама файлы
Edit2: TEdit; //анықтама бөлімі (HTML-файлының аты)
Button1: TButton; // Анықтама батырмасы
Hhopen1: THhopen; // ActiveX-компонент Hhopen
Label2: TLabel;
Label3: TLabel;
procedure ButtonlClick(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.DFM}
// Анықтама батырмасында шерту
procedure TForm1.ButtonlClick(Sender: TObject);
var
HelpFile : string; // анықтама файлы
HelpTopic : string; // анықтама бөлімі
pwHelpFile : PWideChar;
// анықтама файлы (WideChar жолына көрсеткіш)
pwHelpTopic : PWideChar;
// бөлім (WideChar жолына көрсеткіш)
begin
HelpFile := Edit1.Text;
HelpTopic := Edit2.Text;
// WideChar жолдары үшін жады бөлу
GetMemfpwHelpFile, Length(HelpFile) * 2) ;
GetMemfpwHelpTopic, Length(HelpTopic)*2);
// Ansi-жолын WideString-жолына өзгерту
pwHelpFile := StringToWideChar
(HelpFile,pwHelpFile,MAX_PATH*2)
pwHelpTopic := StringToWideChar(HelpTopic,pwHelpTopic,32);
// анықтамалық ақпаратты шығару
Form1.Hhopen1.OpenHelp(pwHelpFile,pwHelpTopic);
end;
end.
Анықтамалық ақпараттың шығуын Анықтама батырмасындағы OnClick оқиғасын өңдеу процедурасы орындайды. OpenHelp тәсілінің параметрлері WideChar жолдары болғандықтан, ең алдымен ANSI-жолының WideChar жолына өзгеруі орындалады.
Орындаушы: Томилова Н.И., каф. АИС