Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
1 пытанне:
Мовазнаўства – гэта навука пра натуральную чалавечую мову і мовы свету як яе прадстаўнікоў. Пачало развівацца ў Азіі (Месапатаміі) ў ІІІ тыс. да н.э., гэта даволі маладая навука, бо раней мова не лічылася нечым цяжкім для вывучэння. Першая граматыка санскрыту Паніні (пятае ст. да н.э.)У свеце налічваецца каля 6 тысяч моў і толькі іх 10 частка мае сістэму пісьма. Мовазнаўства падзяляецца на агульнае і прыватнае, тэарэтычнае і прыкладное, сінхранічнае і дыяхранічнае, супастаўляльнае і тыпалагічнае.
Прадмет вывучэння мовазнаўства – мова, задача – вывучэнне мовы з усіх бакоў.
Асноўные праблемы: прырода і сутнасць мовы, унутраная будова мовы, паходжанне і развіццё мовы, класіфікацыя моў, метады даследавання, выкарыстанне мовы і сувязь мовазнаўства з іншымі навукамі.
Мовазнаўства мае цесную сувязь з гуманітарнымі навукамі (літаратуразнаўства, псіхалогія, археалогія) і прыродазнаўчымі навукамі (фізіка, медыцына, семіётыка).
2 пытанне:
Паняцце мовы ўключае ў сябе тое, што яна з’яўляецца сістэмай знакаў.
Семіётыка – навука аб знаках. Знак – гэта матэрыяльны аб’ект для перадачы інфармацыі, які мы можам успрыняць пры дапамозе розных органаў. Ён мае шмат асаблівасцей, якія і робяць яго знакам: наўмыснасць, двухбаковасць (форма – можа быць графічнай або акустычнай, змест – гэта заключаная ў яго інфармацыя),
канвенцыянальнасць (дамоўленасць), абумоўленасць, камунікатыўнасць, сацыяльнасць. Гук – не знак, бо ў ім няма зместу. Марфема – субзнак, мае і змест і форму, але не самастойная. Слова – класічны знак. Сказ – суперзнак.
Аманімія – форма застаецца, змест мяняецца. Сінанімія – наадварот.
Універсальныя сувязі, якімі звязаны ўсе моўныя знакі – сінтагматычныя (словы-партнёры) і парадыгматычныя (словы-дублёры).
3 пытанне:
Першым, хто раздзяліў мову і маўленне быў швейцарскі вучоны Ф. дэ Сасюр.
Мова – гэта сістэма адзінак і правіл іх функцыявання, якія выкарыстоўваюцца для зносін між людзьмі.
Маўленне – канкрэтнае гаварэнне, якое адбываецца ў часе і бывае вусным і пісьмовым, рэалізацыя сістэмы.
Мова рэалізуееца ў маўленні, яны складаюць дзве часткі аднаго цэлага.
Адрозненні мовы і маўлення: мова – абстрактная і ўзнаўляльная, маўленне – канкрэтнае і непаўторнае, мова – патэнцыйная, маўленне – актуальнае, мова – стабільная і ўнармаваная, маўленне – зменлівае і варыянтнае, мова мае ўзроўневую будову, маўленне – лінейную, мова – першасная, маўленне – другаснае, мова – незалежная ад сітуацыі, маўленне – залежнае, мова не можа быць ацэненай, маўленне – можа.
4 пытанне:
Структура мовы – сукупнасць сувязей і адносін, спосаб арганізацыі сістэмы. Узроўні мовы – сукупнасць больш менш аднародных адзінак мовы і правіл іх функцыявання.
Узроўні мовы:
|
Узровень |
Адзінка мовы |
Адзінка маўлення |
|
Сінтаксіс |
Сказ |
Выказванне |
|
Лексіка |
Слова |
Алалекса |
|
Марфалогія |
Марфема |
Аламорф |
|
Фаналогія |
Фанема |
Гук |
Універсальныя сувязі, якімі звязаны ўсе моўныя знакі – сінтагматычныя (словы-партнёры) і парадыгматычныя (словы-дублёры).
5 пытанне:
Функцыі мовы: камунікатыўная (зносіны, абмен інфармацыяй), кагнітыўная (мысленне), пазнавальная, намінатыўная, рэгулятыўная (уздзеянне на суразмоўцу), фатычная (“Як справы?”), эмацыянальная, магічная, эстэтычная (тэкст ператварае ў мастацтва), метамоўная.
Лакуна – прадмет ёсць, а назвы няма (у англійскай мове «рука» - «hand» і «arm»). Фантом – наадварот (казачныя героі).
6 пытанне:
Фанетыка вывучае гукі ў трох аспектах: акустычным, артыкуляцыйным і функцыянальным. Акустычны складаецца з сілы гуку, вышыні гуку, працягласці гуку і тэмбру. Артыкуляцыйны складаецца з трох фаз: экскурсія, вытрымка, рэкурсія. Функцыянальны гавора пра тое, што галосныя гукі часцей складаўтваральныя, але ў некаторых мовах і зычныя могуць выконваць гэтую функцыю.
7 пытанне:
Зычныя гукі падзяляюцца на санорныя (голас пераважае над шумам), звонкія (шум пераважае над голасам), глухія (толькі шум).
Галосныя гукі (толькі голас).
8 пытанне:
Моўны апарат – сукупнасць органаў для ўтварэння гукаў. Перцэпцыя – магчымасць успрымаць гукі, артыкуляцыя – вымаўляць.
Будова моўнага апарату: дыхальны апарат (лёгкія, бронхі, трахеі), гартань (галасавыя звязкі), надгартанныя поласці (глотка, рот, нос). Органы маўлення падзяляюцца на актыўныя і пасіўныя.
9 пытанне:
Галосныя гукі класіфікуюцца паводле ўдзелу языка ў іх вымаўленні. У залежнасці ад гэтага яны адрозніваюцца месцам і спосабам утварэння. Месца (рад): пярэдні, сярэдні і задні. Спосаб (пад’ём): верхні, сярэдні, ніжні.
Таксама можна адзначыць лабіялізацыю, назальнасць, працягласць (прыклад з эстонскай мовы: sada, saada, saaada), аднароднасць артыкуляцыі (манафтонг, дыфтонг, трыфтонг).
Сістэма галосных называецца вакалізмам.
10 пытанне:
Зычныя гукі класіфікуюцца паводле месца і спосабу ўтварэння. Месца: губныя, язычныя, увулярныя, гартанныя, фарынгальныя. Спосаб: змычныя, шчылінныя, афрыкаты, змычна-праходныя, дрыжачыя.
+ 7 пытанне.
Дадатковая артыкуляцыя: палаталізацыя (мяккасць), велярызацыя (цвёрдасць), лабіялізацыя (агубленасць), працягласць.
Сістэма зычных называецца кансанантызмам.
11 пытанне:
Пазіцыйныя змены – гэта змены, якія залежаць ад пазіцыі гука ў слове. Да іх адносяцца: рэдукцыя галосных (змяненні гука не пад націскам, колькасная і якасная), аглушэнне на канцы слова і пратэза (бывае кансанантная - возера і вакалічная - ільвы).
12 пытанне:
Камбінаторныя змены – гэта змены, якія ўзнікаюць з-за ўзаемадзеяння гукаў маўленчай плыні. Да іх адносяцца: акамадацыя (прагрэсіўная і рэгрэсіўная), асіміляцыя (па глухасці, звонкасці, мяккасці, цвёрдасці, шыпячасці), дысіміляцыя, дыярэза (капуста - капусны), гаплалогія (мінерал + логія = мінералогія), эпентэза (рубль - рубель), метатэза (ладонь - далонь), кантракцыя (француз-скі - францускі).
13 пытанне:
Націск бывае свабодны (дзеліцца на рухомы і нерухомы) і фіксаваны па месцы ў слове. Бывае дынімічны (выдзяляецца сілай), колькасны (выдзяляецца працягласцю) і музычны (выдзяляецца высатой голасу).
Ёсць мовы без націску – палеаазіацкія. Існуюць асноўны і пабочны націскі (у складаных словах).
Фразавы націск выдзяляе слова ў выказванні, перанос яго стварае лагічны націск.
14 пытанне:
Фанема – гэта найменшая адзінка мовы, якая служыць для ўтварэння, распазнання і адрознення значэнневых адзінак (слоў і марфем). Выконвае дзве асноўныя фуекцыі – перцыптыўную і сігніфікатыўную. Адрозненні фанемы і гука: фанема – абстрактная, яе нельга вымавіць, фанема – моўная адзінка, фанема – незалежная ад пазіцыі ў слове, фанема – сацыяльная з’ява, фанем абмежаваная колькасць.
15 пытанне:
Прыметы фанем канстытуцыйныя, г.зн. пазіцыйна незалежныя. Яны падзяляюцца на інтэгральныя (агульныя для фанем): абедзве кансанантныя, глухія і дыферэнцыяльныя (розныя для фанем): адна вакалічная, другая кансанантная.
16 пытанне:
Пазіцыя фанемы – гэта яе становішча ў слове, можа быць слабой і моцнай. Нейтралізацыя фанемы – гэта страта ёй сігніфікатыўнай функцыі. Вылучаюць два асноўныя тыпы фанем – варыянт і варыяцыя. Асноўны алафон гэта той, які стаіць у моцнай пазіцыі. Гіперфанема – немагчымасць вызначыць асноўны алафон, паколькі ён не ўжываецца ў моцнай пазіцыі (слоўнікавыя словы).
17 пытанне:
Транскрыпцыя – умоўная перадача гучання слова на пісьме. Транслітэрацыя – умоўная перадача напісання слова адным алфавітам з іншага алфавіту. Фанетычная транскрыпцыя – гэта дакладны запіс слова гукамі з уласцівымі адценнямі мовы або дыялекту. Фанематычная транскрыпцыя – перадае фанемны склад слова.
Практычная транскрыпцыя – перадача іншамоўных слоў сродкамі сваёй мовы з улікам іх вымаўлення (Петров - Пятроў).
Стэнаграфія – спецыяльнае пісьмо для хуткага запісу вуснага маўлення.
18 пытанне:
Пісьмо – штучна створаная сістэма графічных знакаў, якая служыць для перадачы вуснага маўлення на адлегласці і замацавання яго ў часе. Першым было прадметнае “пісьмо” – сімвалы абазначалі пэўныя словы або дзеянні. Яно выступала ў некалькіх разнавіднасцях: прыродныя прыкметы і ўпарадкаваная сістэма пэўных прадметаў.
У сваім развіцці графічнае пісьмо прайшло некалькі этапаў:
1. Піктаграфія (рысункавае пісьмо)
2. Іідэаграфія (знакавае пісьмо) – іерогліфы, клінапіс (рыскі), сілабаграфія (склад=знак)
3. Фанаграфія (літарнагукавае пісьмо): кансанантна-гукавае і кансанантна-вакалічна-гукавае.
19 пытанне:
Арфаграфія – агульнапрынятая сістэма правіл, якая забяспечвае аднастайную перадачу маўлення на пісьме. Арфаграмма – выбранае з некалькіх варыянтаў і прынятае як правільнае напісанне слова.
Існуе 4 прынцыпы арфаграфіі: фанетычны (напісанне супадае з вымаўленнем), марфалагічны (адны і тыя ж марфемы перадаюцца на пісьме нязменна), гістарычны (паводле старажытнага напісання), ідэаграфічны (рознае напісанне слоў з аднолькавым гучаннем). У беларускай мове спалучаюцца фанетычны і марфалагічны прынцыпы.
20 пытанне:
Марфема – мінімальная частка слова, якая мае пэўнае значэнне, з’яўляецца субзнакам. Условах марфемы выдзяляюцца падборам і параўнаннем аднаструктурных слоў. Віды марфем: корань, афікс (любамая марфема, акрамя кораня) – прэфікс, постфікс (суфікс і флексія), інтэрфікс (злучальны галосны), інфікс, конфікс, амбіфікс, трансфікс.
Афіксы могуць быць словаўтваральнымі і формаўтваральнымі.
Нулявы афікс – не мае фармальнага гукавога ці моўнага выражэння, але з’яўляецца паказчыкам пэўных граматычных значэнняў