Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
«Экология және тұрақты даму» пәнi бойынша
Алматы 2012
$$$ 1
«Экология» терминін ұсынған ғалым:
A) М.В. Ломоносов
B) Э. Геккель
C) Ж.Б. Ламарк
D) Ч. Дарвин
E) В.И. Вернадский
$$$ 2
Экология нені зерттейді?
А) Организмдердің өзгерісі мен тұқым қуалау белгілерінің негізгі заңдылықтарын
В) Жер бетіндегі эволюциялық процестердің негізгі бағыттарын
С) Биологиялық жүйелердің қалпына келу процестерін
D) Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен байланысын
Е) Тірі ағзалардың іс-әрекетін
$$$ 3
Аутэкология нені зерттейді:
А) Қоршаған орта температурасының жеке бір организмнің зат алмасу қарқынына әсерін;
В)Көлді температуралық режимінің гидробионттардың (көлді мекендеуші организмдердің) түр құрамына әсерін;
С) Климаттық факторлардың жануарлар әлемінің түр әралуандылығына әсерін;
D) Эдафикалық факторлардың (топырақ факторларының) өсімдіктер әлемінің түр әралуандығына әсерін;
E) Өнеркәсіп мекемелерінің түтінінің Жер климатына әсерін.
$$$ 4
Синэкология нені зерттейді:
A) Климаттық факторлардың орман бірлестіктерінің түр құрамына әсерін;
B) Орта температурасының табиғаттағы заттар айналымына әсерін;
C) Күн ұзақтығының жануарлардың азыққа деген сұранысына әсерін;
D) Атмосфераның химиялық құрамының жеке бір организмнің зат алмасу қарқынына әсерін;
Е) Сүтқоректі жануарлардың терісінің құрылыс ерекшеліктерін
$$$ 5
Экология ғылымының «демэкология» деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді:
A) популяция критерийлері мен популяциялардың негізгі сипаттамаларын;
B) қауымдастық құрамындағы организмдердің өзара қарым-қатынастарын;
C) биосфераның жанды затының функцияларын (атқаратын қызметтерін);
D) экожүйелердің түрлері (типтері) мен қызмет атқару ерекшеліктерін;
E) ластанулардың биоценоздардың түрлік құрамына әсерін.
$$$ 6
Популяциялардың құрылымы мен санын зерттейтін сала:
А) Геоэкология;
В) Аутэкология;
С) Демэкология;
D) Синэкология;
E) Глобалдық экология.
$$$ 7
Адам тіршілігінің ортасын сақтау жағдайында қоғамның белгілі техникалық және әлеуметтік-экономикалық мүмкіншілігінде шаруашылық іс-әрекетіне нақты енгізіле алатын табиғи ресурстар қалай аталады?
A) Биосфера
B) Табиғи-ресурсты потенциал
C) Тропосфера
D) Минералды пайдалы қазбалар
E) Өнеркәсіптік қалдықтар
$$$ 8
Ю.Либихтың минимум заңының мәні
А) Ағзаның оптималды дамуы экологиялық фактордың минимум мөлшерінде ғана болуы мүмкін
В) Ағзаның оптималды дамуы экологиялық фактордың максимум мөлшерінде ғана мүмкін
С) Экологиялық факторлар кешеніндегі минималды мөлшердегі фактор тірі ағзаға көбірек әсер етеді
D) Экологиялық факторлар кешеніндегі оптималды мөлшердегі фактор тірі ағзаға көбірек әсер етеді
Е) Экологиялық факторлардың мәні организмдердің өмір сүруіне ешқандай әсер етпейді
$$$ 9
В.Шельфордтың толеранттылық заңының мәні
А) Ағзаның оптималды дамуы экологиялық фактордың минимум мөлшерінде ғана мүмкін
В) Ағзаның оптималды дамуы экологиялық фактордың максимум мөлшерінде ғана мүмкін
С) Экологиялық факторлар кешеніндегі оптималды мөлшердегі фактор тірі ағзаға көбірек әсер етеді
D) Ағзаның оптималды дамуы экологиялық фактордың максимум және минимум мөлшерінде ғана мүмкін
Е) Тірі организмдер экологиялық факторлардың белгілі бір диапазон мөлшерінде ғана өмір сүре алады
$$$ 10
Стенобионттарға қандай организмдер жатады:
A) тек құрлықтық экожүйелерде тіршілік ететін организмдер;
B) барлық экологиялық факторлар бойынша толеранттылық ауқымы тар организмдер;
C) әртүрлі климаттық аймақтарда кеңінен таралған организмдер;
D) тек сулық ортада тіршілік ететін организмдер;
E) әртүрлі экологиялық фактолар бойынша толеранттық ауқымы кең организм
$$$ 11
Эврибионттарға қандай организмдер жатады:
A) тек судың тұздылығына ғана толеранттылық ауқымы кең;
B) тек атмосфералық қысымға ғана толеранттылық ауқымы кең ;
C) негізгі факторлардың көпшілігі бойынша толеранттылық ауқымы кең;
D) тек азыққа байланысты ғана толеранттылық ауқымы кең;
E) негізгі факторлардың көпшілігі бойынша толеранттылық ауқымы тар организмдер.
$$$ 12
Экологиялық қуыс дегеніміз - бұл:
A) азықтық ресурстар үшін бәсекелестік болмайтын аймақ;
B) организмдер өсіп-өнетін (төлдейтін) жер;
C) организмнің қоршаған орта жағдайларына қояр талаптарының жиынтығы;
D) жыл құстарының ұя басатын орны;
E) бекіре тұқымдас балықтардың уылдырық шашатын жері.
$$$ 13
Автотрофтылар деп мынадай қасиеттері бар организмдер аталады:
A) бейорганикалық қосылыстардан өздері органикалық заттар синтездей алатын;
B) тіршілік процесі барысында дайын органикалық заттарды пайдаланатын;
C) өлі органикалық заттарды ыдырататын;
D) өсімдік тектес азықпен қоректенетін;
E) жануар тектес азықпен қоректенетін.
$$$ 14
Жабысқақ балық акуланың денесіне жабысып алып, акуламен бірге жүзіп жүреді және оның олжасының қалдықтарымен қоректенеді. Дегенмен акулаға бұдан келер-кетер пайда не зиян жоқ. Түр аралық қатынастың осындай түрі қалай аталады?
A) бәсекелестік;
B) комменсализм;
C) симбиоз;
D) жыртқыштық;
E) паразитизм.
$$$ 15
Бір түрдің қоректік қалдығымен екінші организм қоректене отырып, оған ешбір зиян келтірмейтін қарым-қатынастың түрі ...... деп аталады.
A) Протокооперация
B) Паразитизм
C) Комменсализм
D) Аменсализм
E) Мутуализм
$$$ 16
2-ші кезектегі консументтер қандай организмдер:
A) фототрофтар;
B) автотрофтар;
C) шөпқоректі жануарлар;
D) етпен қоректенетін жануарлар;
E) продуценттер.
$$$ 17
Төменде келтірілгендердің қайсысы редуценттерге жатады:
A) жыртқыш балықтар;
B) шөпқоректі жануарлар;
C) ағаштар;
D) шөптесін өсімдіктер;
E) бактериялар.
$$$ 18
Төменде келтірілгендердің қайсысы продуцентке жатады:
A) шөпқоректі жануарлар;
B) саңырауқұлақтар;
C) жыртқыш балықтар;
D) шөп;
E) паразит құрттар.
$$$ 19
Өсімдіктердің планетарлық (жер шары көлеміндегі) ролі қандай:
A) өлі органикалық заттарды ыдыратушылар (деструкторлар);
B) күн энергиясын аккумуляциялаушы алғашқы буын;
C) қышқыл жаңбырлардың көзі;
D) озон қабатын ыдыратушылар;
E) радиоактивті ластану көздері.
$$$ 20
Бактериялар мен саңырауқұлақтар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады?
A) консументтерге;
B) редуценттерге;
C) продуценттерге;
D) жыртқыштарға;
E) фототрофтарға.
$$$ 21
Жануарлар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады?
A) автотрофтарға;
B) редуценттерге;
C) продуценттерге;
D) консументтерге;
E) фототрофтарға.
$$$ 22
«Экожүйе» терминін алғаш енгізген:
A) А.Тенсли;
B) Ю.Либих;
C) Ч.Дарвин;
D) Э.Геккель;
E) В.Сукачев.
$$$ 23
Төменде келтірілгендердің қайсысы детриттік қоректік тізбекке жатады?
A) мүк → бұғы → қасқыр → қарға → бактериялар;
B) фитопланктон → зоопланктон → мұртты кит → шағала → бактериялар;
C) жоңыршқа → шегірке →қара торғай → сұңқар →өлексе шыбындары;
D) дән → егіс тышқаны → жапалақ →түлкі →өлексе қоңыздары;
E) қураған жапырақ→ жауын құрты → топырақ бактериялары.
$$$ 24
Детрит деген не?
A) түпкі тау жынысы;
B) су табанындағы қара балшық;
C) топырақ құрамындағы органикалық зат;
D) өсімдіктер мен жануарлардың өлі қалдықтары;
E) микроорганизмдер.
$$$ 25
Биосфера — бұл ...
A) Жер шарының жоғарғы тіршілік кеңістігі
B) Тірі организмдердің өмір сүру ортасы
C) Тірі организмдердің жиынтығы және заттық-энергетикалық алмасуын біріктіретін олардың өмір сүру ортасы
D) Биотикалық бірлестік ретінде белгілі кеңістікті алатын және қызмет атқаратын бір түрдегі организмдердің тобы
E) Бірігіп тіршілік ететін және бір-бірімен түрлер байланысып құрастырылған күрделі табиғи жүйе
$$$ 26
Қоректік тізбек – бұл:
А) Бірлестіктегі қоректік объектілердің жиынтығы
В) Энергияның энергия көзінен басқа организмге тасымалдануы
С) Продуцент-редуцент қатарындағы энергияның таралуы
D) Тағамның потенциалдық энергиясының оның құраушысы арқылы ағзалар қатарына тасымалдануы
Е) Консумент-редуцент қатарындағы энергияның тасымалдануы
$$$ 27
Қоректік тізбектегі әрбір звеноның орны
А) трофикалық деңгей
В) қоректік тізбек
С) экологиялық пирамида
D) қоректену ортасы
Е) Эльтон пирамидасы
$$$ 28
Төменде келтірілгендердің қайсысын ормандық экожүйенің биотикалық факторларына жатқызуға болады?
А) топырақтың құрылымы және оның қышқылдық реакциясы
В) ауаның температурасы және ылғалдылығы
С) жер бедері және теңәз деңгейінен биіктігі
D) жерасты сулурының денгейі мен температурасы
Е) шөптесін және бұта тәріздес өсімдіктер
$$$ 29
В.И.Вернадскийдің ғылыми жетістіктеріне жатады
A) «Экология» түсінігін енгізді
B) «Биосфера» түсінігін енгізді
C) Биосфера эволюциясының теориясын жасады
D) Тірі организмдердің тіршілігі арқасында Жер планетасының атмосферасында оттегі көп болатынын жеткізді
E) «Экожүйе» терминін енгізді
$$$ 30
Экосистемалардың құрылысын, қызметі мен дамуын зерттейтін сала:
A) синэкология;
B) геология;
C) аутэкология;
D) демэкология;
E) геоэкология
$$$ 31
1-ші кезектегі консументтер қандай организмдер:
A) жыртқыштар;
B) шөпқоректі жануарлар;
C) өлексемен қоректенуші жануарлар;
D) жасыл балдырлар;
E) гүлді өсімдіктер.
$$$ 32
Биоценоз дегеніміз – бұл:
A) экожүйедегі өсімдіктер;
B) экожүйедегі жануарлар дүниесі;
C) экожүйедегі микроорганизмдер;
D) экожүйедегі барлық тірі организмдер бірлестігі;
E) экожүйедегі консумент және редуценттер бірлестігі.
$$$ 33
Экожүйедегі бірінші реттік өнімділікті түзеді
А) консументтер
В) продуценттер
С) редуценттер
D) бірінші ретті консументтер
Е) екінші ретті консументтер
$$$ 34
Екінші реттік өнімділік – бұл :
А) уақыт бірлігінде продуценттер құраған биомасса
В) уақыт бірлігінде консументтер құраған биомасса
С) уақыт бірлігінде продуценттер және консументтер құраған биомасса
D) уақыт бірлігінде екінші ретті консументтер құраған биомасса
Е) уақыт бірлігінде бірінші ретті консументтер құраған биомасса
$$$ 35
Биоценоз бен биотоптың жиынтығы қалай аталады:
A) галактикалық жүйе;
B) биогеоценоз;
C) саяси жүйе;
D) тазарту ғимараттарының кешені;
E) мемлекеттік жүйе;
$$$ 36
Биоценоздардың белгілі бір территорияда кезектесіп алмасуы қалай аталады:
A) демографиялық жарылыс;
B) экологиялық сукцессия;
C) урбанизация;
D) шөлдену;
E) экологиялық қуыс.
$$$ 37
Экожүйенің дамуының кемеліне жеткен және біршама тұрақты сатысы қалай деп аталады :
A) сукцессия;
B) флуктуация;
C) климакс;
D) пирамида;
E) эволюция.
$$$ 38
Төменде келтірілген бірлестіктердің қайсысы ең минималды биомассамен ерекшеленеді
А) тропикалық орман
В) тайга
С) тундра
D) жазық дала
Е) жалпақ жапырақты орман
$$$ 39
Шығатын газдарды шаңнан циклонда тазарту келесі принциппен іске асырылады
A) Сұйықтық
B) Электромагниттік
C) Абсорбциялық
D) Адсорбциялық
E) Сыртқа тепкіш күш әсерімен
$$$ 40
Ауыл шаруашылығында зиянкестерге қарсы жиі қолданылатын пестицидтер келесі жылы олардың көбеюіне әкеледі. Бұл немен байланысты?
А) Заманауи пестицидтер зиянкестер үшін аса улы емес
В) Пестицидтер зиянкестер және сонымен қатар олардың табиғи реттеушілерін (жыртқыштар мен паразиттерін) жояды
С) Заманауи пестицидтер зиянкестердің репродуктивтілік қабілетін арттырады
D) Заманауи пестицидтер зиянкестер арасында мутация санын көбейтуде және ол удың әсер етпеуіне әкеледі
Е) Инсектицидтермен бір уақытта қолданылмайды
$$$ 41
Топырақтың түзілу процесіне қатысатын биотикалық факторлар:
Е) күн радиациясы.
$$$ 42
Осы күнгі қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі :
A) жақсы жабдықталған тұрғын үйлер;
B) автомобиль жолдары мен автокөлік;
C) өндіріс мекемелері;
D) тұрмыстық қызмет көрсету және көңіл көтеру орындары;
E) екпе ағаштар мен бұталар.
$$$ 43
«Биосфера» терминін ғылымға енгізген ғалым
A) Н. Реймерс
B) В. Вернадский
C) Э. Геккель
D) Э. Зюсс
E) Э. Jlepya мен П. Тейяр де Шарден
$$$ 44
Биосфераның тұрақтылығын қамтамасыз етуші негізгі фактор:
A) Биологиялық әралуандылық;
B) Әлемдік мұхиттың көлемі;
C) Атмосфераның химиялық құрамы;
D) Литосфераның химиялық құрамы;
E) Судың химиялық құрамы.
$$$ 45
Тіршіліктің атмосфераның жоғарғы, 23-25 км қабаттарында таралуын мынадай факторлар шектейді:
A) инертті газдардың болуы;
B) метанның болуы;
C) қысқа толқынды ультракүлгін сәулелердің болуы;
D) су буының болуы;
E) көміртегі тотығының (СО) болуы.
$$$ 46
Жердегі ең алғашқы тірі организмдер тек қана сулы ортада пайда бола алды, себебі атмосферада:
A) СО2 болмаған;
B) инертті газдар болмаған;
C) метан болмаған;
D) озон қабаты болмаған;
E) су буы болмаған.
$$$ 47
Жер бетін ультракүлгін сәулелерден … қабаты қорғайды
А) тропосфера
В) тропофауза
С) экзосфера
D) озон
Е) ауа
$$$ 48
Биосфераның тірі ағзаларының энергетикалық функциясы
А) заттың химиялық айналымында
В) Күн энергиясының продуценттерінің аккумуляциясында
С) ауырлық күшіне қарсы затты ауыстыру
D) заттардың горизонталды бағыттағы айналымында
Е) биосферадағы тірі организмдердің биогендік элементтерінің жинақталуы мен шығарылуында
$$$ 49
Егер ... салқындату қабілеті болмағанда, жердің температурасы 30-40 °С-қа көтерілер еді.
А) Арктика мен Антарктиканың
В) Гидросфераның
С) Өсімдік жамылғысының
D) Планктон және көк-жасыл балдырлардың
Е) Мұздықтардың
$$$ 50
Ауаның құрамында … болады
А) 78 О2, 21N2, 1-2 инертті газдар
В) 20-21 О2, 78 N2, 1-2 инертті газдар
С) 50 О2, 20 СО2, 30 N2
D) 10 О2, 78 N2, 2 Н2S, 10 СО2
Е) 20 О2, 68 N2, 12 СО2
$$$ 51
Атмосфераның қай қабатында озон қабаты орналасқан?
А) тропосферада
В) стратосферада
С) ионосферада
D) атмосфераның жермен жанасқан қабатында
Е) трoпопаузада
$$$ 52
Биосфераны зерттеумен шұғылданатын негізінен экология ғылымының мынадай саласы:
A) аутэкология;
B) синэкология;
C) демэкология;
D) ғаламдық экология;
E) әлеуметтік экология.
$$$ 53
Мемлекеттік қорық дегеніміз:
A) жылдың белгілі бір маусымдарында аң аулауға рұқсат етілетін табиғи территория;
B) ауыл шаруашылық дақылдары егілетін, қорылатын территория;
C) табиғи кешендерді сақтап қалу мақсатында шаруашылық әрекеттерден шығарылып тасталған ерекше қорғалатын табиғи территория;
D) мал бағуға ғана рұқсат етілетін табиғи территория;
E) су құстарының ұясын қорғау үшін бөлінген территория.
$$$ 54
Өндірістік экология – бұл ... зерттейтін қолданбалы ғылыми пән.
А) Әртүрлі өндіріс салаларының адам денсаулығына тигізетін әсерін
В) Жасанды экожүйенің қызметтерін
С) Өндірістік қалдықтарды утилизациялау және залалсыздандыру тәсілдерін
D) Табиғи экожүйе және өнеркәсіптік өндірістің объектілерінің қарым-қатынасын
Е) Жер үсті суларына өндірістік ластанулардың тигізетін әсерін
$$$ 55
Әлемдік мұхит сулары қандай табиғи ресурстар қатарына жатады?
A) сарқылатын (таусылатын);
B) сарқылмайтын (таусылмайтын);
C) қалпына келетін;
D) қалпына келмейтін;
E) салыстырмалы түрде қалпына келетін.
$$$ 56
Гидросфераға фосфор және азот элементтерінің артық мөлшерде түсуі …. алып келеді
В) су қоймаларының эвтрофикациясына
С) су қоймаларының тұздануына
$$$ 57
Топырақ ... ресурстарына жатады
А) сарқылатын
В) айырбасталатын
С) биологиялық
D) салыстырмалы қалпына келетін
Е) жойылатын
$$$ 58
Ең құнарлы топырақтар
А) Сұр орманды
B) Қызғылт
С) Қоңыр
D) Қара топырақ
Е) Сұр топырақ
$$$ 59
Ерекше қорғалатын табиғи территориялар қатарына не жатады:
A) қаланың саябақтары;
B) аквапарктер;
C) саяжай танаптары (дачалар);
D) мемлекеттік қорықтар;
E) қалалық қоқыс төгу алаңы.
$$$ 60
Қазақстан Республикасының территориясында қанша мемлекеттік қорық орналасқан:
A) ерекше қорғалатын территориялар жоқ;
B) 1;
C) 9;
D) 50;
E) 100.
$$$ 61
Табиғи ресурстардың сарқылатын және сарқылмайтын болып жіктелуі қандай классификация:
А) фитоценология
В) халық шаруашылық
С) экономикалық
D) экологиялық
Е) әлеуметтік-экономикалық
$$$ 62
… қалпына келмейтін ресурстар
А) мұнай, газ, көмір
В) ауа
С) балықтар
D) үй жануарлары
Е) су
$$$ 63
Атмосфераның электрленуі, жердің магнит өрісі ... ресурсқа жатады
А) биологиялық
В) планетарлық
С) климаттық
D) сарқылатын
Е) жойылатын
$$$ 64
Қалпына келмейтін ресурстар
А) өсімдік әлемі
В) кен байлықтар
С) жел энергиясы
D) су
Е) күн энергиясы
$$$ 65
Адамның қатысуымен қалпына келетін табиғи ресурстар
А) кен байлықтар
В) жел энергиясы
С) күн энергиясы
D) атмосфералық ауа
Е) өсімдіктер мен жануарлар әлемі
$$$ 66
Трансшекаралық ластану – бұл
A) Екі табиғи ортаның – ауа және су шекарасындағы ластану
B) Бір аймақтың шекарасында пайда болып, зардаптары басқа аймақта байқалатын ластану
C) Пайда болу көзі өте кең және шектеуге келетін ластану
D) Пайда болу көзі өте кең және шектеуге келмейтін ластану
E) Бір аймақтың шекарасында пайда болып, зардабы басқа аймақта байқалмайтын ластану
$$$ 67
Газ тәрізді ластағыштардан шығатын газдарды тазарту ... әдісімен іске асады
A) Адсорбция
B) Седиментация
C) Озондау
D) Коагуляция
E) Флокуляция
$$$ 68
Санитарлы гигиеналық классификациясы бойынша атмосфералық ауадағы әрбір ластаушы зат үшін қандай қандай шарт орындалуы қажет?
А) Сi/ШРК > 1
В) Сi/ШРКi ≤ 1
С) Сi/ШРКi = 1
D) Сi/ШРКi > 1,5
Е) Сi/ШРКi < 1,5
$$$ 69
Түтін деген не?
А) ұсақ қатты бөлшектері бар аэрозоль
В) фотохимялық қалың тұман
С) ірі қатты бөлшектері бар аэрозоль
D) сұйық ұсақ бөлшектерден тұратын аэрозоль
Е) сұйық ірі бөлшектерден (тамшыдан) тұратын аэрозоль
$$$ 70
Адам денсаулығына тікелей немесе жанама әсерін тигізбейтін ластаушы заттардың максималды концентрациясы қалай аталады?
А) ШРК
В) ШРШ
С) ШРТ
D) УКШ
Е) ШРЖ
$$$ 71
Қар ерігіннен, нөсер жаңбыр жауғаннан пайда болатын ағынды сулар қай категорияға жатады?
А) тұрмыстық
В) атмосфералық
С) өндірістік
D) мәдени-тұрмыстық
Е) шаруашылық-тұрмыстық
$$$ 72
Атмосферадағы қауіпті заттардың концентрациясы қандай өлшем бірлікпен
өлшенеді?
А) г/с
В) кг/м2
С) кг/м3
D) мг/м3
Е) г/м3
$$$ 73
Аэротенкте ағынды суларды қандай әдіспен тазартады?
А) механикалық
В) химиялық
С) физико-химиялық
D) биологиялық
Е) химико-биологиялық
$$$ 74
Ауадағы қауіпті заттардың максималды бір жолдық концентрациясы қандай уақыт аралығына тағайындалады?
А) 20 мин
В) 60 мин
С) 6 сағ
D) 12 сағ
Е) 24 сағ
$$$ 75
Бентос – бұл …
А) су өсімдіктерімен омыртқалы емес жануарлардың жиынтығы
$$$ 76
Озондау-бұл …
A) Планетаның озон қабатының сақтау үшін жаңа технологиялардың көмегімен және халықаралық конвенцияны қабылдау
$$$ 77
Су қоймаларының эвтрофикациялануы суда … мөлшерінің жоғарылауына алып келеді
$$$ 78
Ауыз судың сапасын қандай топ көрсеткіштері сипаттайды?
$$$ 79
Ауырлық күшінің әсерінен суда ірі дисперсті бөлшектердің тұнбаға түсуі … деп аталады
$$$ 80
Дисперсті және коллоидты жүйелердегі бөлшектердің ірі агрегат түзіп, бірігуі … деп аталады
$$$ 81
Жер учаскілерін қауіпсіз жағдайға келтіруге, бұзылған территорияны қалпына келтіруге арналған шаралардың жиынтығы қалай аталады?
А) мелиорация
В) рекуперация
С) рекультивация
D) реутилизация
Е) реорганизация
$$$ 82
Өндірістік кәсіпорындар үшін қанша кластық санитарлақ қорғау белдемі бар?
А) 2
В) 3
D) 5
Е) 6
$$$ 83
Өндірістің қандай қауіптілік категориясы қоршаған орта үшін аз қауіпті?
А) бірінші
В) екінші
С) үшінші
D) төртінші
Е) бірінші және екінші
А) 1жыл
С) 3жыл
D) 5жыл
Е) 10жыл
$$$ 85
Өндірістік кәсіпорындар үшін қанша қауіптілік қатегориясы (ӨҚК) тағайындалады?
А) 3
В) 4
С) 7
D) 10
Е) 12
$$$ 86
Орта тәуліктік ШРКо.т. қандай уақыт аралығына тағайындалады?
А) 20 мин
В) 60 мин
С) 6 сағ
Е) 24 сағ
$$$ 87
Экологиялық мониторинг дегеніміз, бұл:
A) Қоршаған ортаның ахуалын үздіксіз бақылау;
B) Тұрғындар арасында әлеуметтік сұрақ жүргізу;
C) Жер қыртысының құрамын зерттеу;
D) Тұқым қуалайтын ауруларды зерттеу;
E) Құрлықтық және сулық экожүйелердегі организмдердің түр құрамын зерттеу.
$$$ 88
Қызыл кітап беретін мәліметтері мыналар туралы:
$$$ 89
Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі қашан қабылданды?
А) 1990ж.
В) 1993ж.
С) 1995ж.
D) 2007ж.
Е) 2000ж.
$$$ 90
Қалалардың өсуі және дамуы, ауылдық жердің қалаға айналуы, халықтың ауылдан қалаға миграциясы, қоғам өміріндегі қалалардың ролінің өсуі қалай аталады?
А) популяция
В) урбанизация
С) реорганизация
D) локализация
Е) концентрация
$$$ 91
Сөйлемді жалғастырыңыз: Ластағыштың максималды мөлшерінің қоршаған ортаға түсуі оның экологиялық сапасын өзгертпейді, оны ... деп атаймыз
А) Шекті рауалы концентрация
В) Шекті рауалы шығарынды
С) Шекті рауалы төгінді
D) Шекті рауалы концентрация
Е) Шекті рауалы жүктеме
$$$ 92
Топырақ мониторингі-бұл...
A) Биосферадағы құбылыс немесе объекттерді бақылау процесі
B) Топырақ күйін бағалау, болжау, қадағалау жүйесі
C) Табиғат қорғау қызметін басқару жүйесі
D) ҚО күйін бақылау жүйесі
E) ҚО сапасын басқару жүйесі
$$$ 93
Бақылау объектісі өлшемі он шақырым жоғарлауы, мониторингке байланысты
A) Аймақтық
B) Жергілікті
C) Әлемдік
D) Импактық
E) Ұлттық
$$$ 94
Қадағалау масштабының ұлғаюы мың шаршы шақырым мониторингта көрсетіледі
A) Аймақтық
B) Жергілікті
C) Әлемдік
D) Импактық
E) Ұлттық
$$$ 95
Экожүйелердегі ауыр металдардың негізгі табиғи көздеріне жатады
А) термалды сулар
В) тау жыныстары және олардың желдетілу өнімдері
С) ғарыштық және метеоритті шоқ
D) планетаның тірі заттегі
Е) орман өрттері
$$$ 96
Фосфор және күкірт топыраққа түседі
А) Тау жыныстарының бұзылуы нәтижесінде
B) Атмосферадан
С) Судан
D) Өсімдіктердің ыдырау нәтижесінде
Е) Микроорганизмдердің ыдырауы нәтижесінде
$$$ 97
Топырақтағы ластаушы заттардың детоксикациясы келесілердің көмегімен жүреді
А) Микроорганизмдердің
B) Саңырауқұлақтардың
С) Вирустардың
D) Химикаттардың
Е) Тыңайтқыштардың
$$$ 98
Топырақтың химиялық ластануы дегеніміз:
А) Температураның әсерінен топырақтың құрылымдық өзгерісі
B) Топырақтың химиялық өзгерісі антропогендік қызметтің әсерінен, оның құрамының бұзылуына әкеліп соғады
С) Тау кен жұмыстарын жүргізу кезінде топырақтың жоғарғы қабатының өзгеруі
D) Жел эрозиясына байланысты топырақтың химиялық құрамының өзгеруі
Е) Су эрозиясына байланысты топырақтың химиялық құрамының өзгеруі
$$$ 99
Топырақтық ауыр металдармен ластану көзі мыналар
А) Өндірістік және тұрмыстық қалдық, атом электростанциясы
В) Металл өңдеу өндірісінің қалдықтары, өндірістік қоқыс, отын жағу өнімі, автомобильден шығатын ластаушы газдар, ауыл шаруашылығын химияландыру құралдары
С) Автомобильден шығатын ластаушы газдар, теплицалар, мал шаруашылық фермалары
D) Тұрмыстық қалдықтар, атмосфералық жауын-шашын, гидроэлектростанциялар
Е) Тамақ өнеркәсібінің өндірісі, металл өңдеу өнеркәсібінің қалдықтары, отынның жану өнімі
$$$ 100
Биосфераның тірі затының энергетикалық қызметінің нәтижесінде пайда болған қандай заттарды адам өзінің шаруашылық іс-әрекетінде энергия көзі ретінде пайдалана алады:
A) су ресурстарын;
B) көмір және мұнай;
C) күн радиациясы;
D) судың толысуы мен қайтуы;
E) жел.
$$$ 101
Қоршаған ортаның радиациялық ластануының себебі:
A) Егіске жарамды жерлерді жырту;
B) Ерекше қорылатын табиғи территориялардың көлемінің артуы;
C) Жер астынан таскөмір өндіру;
D) Жер қойнауынан құрамында уран бар рудаларды өндіру;
E) Жер қойнауынан мұнай өндіру.
$$$ 102
Табиғатты қорғау дегеніміз – бұл:
A) энергетикалық ресурстарды сүйемелдеуге, сақтауға және қалпына келтіруге бағытталған шаралар кешені;
B) даяр өнімдердің белгілі бір түрін шығару үшін табиғи ресурстарды пайдалану;
C) биосфера компоненттерінің өзгеруіне жол бермейтін, табиғи ресурстарды үнемді пайдалануға және олардың қалпына келуінің неғұрлым ұтымды режимін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесі;
D) территориялардың табиғи-ресурстық мүмкіншіліктерін пайдаланудың барлық түрлерінің жиынтығы;
E) табиғи ресурстарды қоғамдық өндіріс процесінде пайдалану.
$$$ 103
Озон қабатының ыдырауының нәтижесі қандай болуы ықтимал:
A) биологиялық әралуандылық кемиді;
B) биологиялық әралуандылық артады;
C) Жердің энергетикалық ресурстарының қоры артады;
D) Жердегі омыртқалы жануарлардың саны көбейеді;
E) Әлемдік (глобалдық) деңгейде салқындау басталады.
$$$ 104
Қышқыл жаңбырлардың түсуі мынадай себептермен байланыстырылады:
A) күн радиациясының деңгейінің өзгеруімен;
B) атмосферадағы көмірқышқыл газының деңгейінің өсуімен;
C) атмосфера мөлдірлігінің төмендеуімен;
D) өндірістің атмосфераға күкірт және азот тотықтарын шығаруымен;
E) «озон шымылдығының» көлемінің кемуімен.
$$$ 105
Атмосферада «парникті газдардың» жиналып қалуына байланысты пайда болған «парник эффектісінің» зардаптары қандай болуы ықтимал:
A) Планетадағы орташа температураны жоғарылатып, планета климатының жақсаруына әкеліп соғады;
B) Планетадағы орташа температураны төмендетіп, планета климатының нашарлауына әкеліп соғады;
C) Атмосфераның мөлдірлігін төмендетеді;
D) Планета көлеміндегі температураның жоғарылауы биосферада жағымсыз өзгерістер туындатады;
E) Биосферада айтарлықтай өзгерістер туындата алмайды.
$$$ 106
Планетаның озон шымылдығын ыдырататын негізгі агенттердің бірі:
A) ауыр металдар;
B) метан;
C) көміртегі оксидтері;
D) фреондар;
E) күкіртті газдар.
$$$ 107
Негізгі парникті газға қандай газ жатады:
А) күкірт диоксиді
В) озон
С) көмірқышқыл газы
D) көміртек тотығы
Е) метан
$$$ 108
Атмосферада кейбір газдардың жиналуына байланысты жылу балансы өзгеруінен, планетаның температурасы жоғарылауы қалай аталады?
А) фотохимиялық смог
В) парник эффектісі
С) қышқыл жаңбырлар
D) эколоиялық кризис
Е) биотикалық фактор
$$$ 109
ШРШ мөлшерінде атмосфераға қауіпті заттар шығарылғанда, ауаның ластану деңгейі қандай болады?
А) ШРКо.т.-тен аз
В) ШРКо.т.-тен көп
С) ШРК м.б.ж.-тан аз
D) ШРКм.б.ж.-тан көп
Е) ШРКж.з.-нан үлкен
$$$ 110
Қышқыл жаңбырлар атмосфералық ауаның негізінен қандай газдармен антропогенді ластануы себебінен болады?
А) күкірт диоксиді және азот оксидтері
В) қүкірт диоксиді және шаң
С) күкірт диоксиді және көмір қышқыл газы
D) азот оксидтері және көмір қышқыл газы
Е) азот оксидтері және көміртек тотығы
$$$ 111
Атмосферада парниктегі шыны сияқты әсер ететін, жерге күннің сәулесін тосқауылсыз жіберіп, бірақ жерден тепкен сәулелерді жібермейтін газ қалай аталады?
А) инертті газ
В) сутек
С) фреон
D) күкірт диоксиді
Е) көмірқышқыл газы
$$$ 112
Экологиялық нормативтердің негізгі түрлерін көрсетіңіз
A) Халықаралық шарттар
B) Жергілікті өзін-өзі басқару актілері
C) Стандарттар
D) ШРШ, ШРТ, ШРД және т.с.с. нормативтер
E) Декларациялар
$$$ 113
Озон қабатындағы озон … әсерінен бұзылады
А) хлор молекуласы
В) инертті газдардың молекулалары
С) көмір қышқыл газының молекулалары
D) күкіртті газдың молекулалары
Е) оттектің молекулалары
$$$ 114
Атмосферада шаңның, тұманның, автокөліктің және өндірістің шығарған ластаушы газдарының нәтижесінде ауаның қауіпті ластануы қалай аталады?
А) парникті эффект
В) тұмша (смог)
С) температуралық инверсия
D) озон қабатының бұзылуы
Е) радиоактивті ластану
$$$ 115
Сулы ортадағы зиянды заттардың концентрациясы қандай өлшем бірлігімен өлшенеді?
А) г/с
В) кг/м2
С) кг/мс
D) мг/дм3
Е) г/м2
$$$ 116
Белгілі объектінің (агрегаттың, кәсіпорынның т.б.) табиғи ортаға тигізетін әсерін бағалайтын құжат
А) Экологиялық паспорт
В) Өтініш
С) Экологиялық экспертиза
D) ШРТ
Е) ШРШ
$$$ 117
Озон тесігінің пайда болу себебі:
А) Көмірқышқыл газының атмосфераға көп мөлшерде шығарылуы
В) Шаңның атмосфераға көп мөлшерде шығарылуы
С) Фреондардың атмосфераға көп мөлшерде шығарылуы
D) Оттегінің атмосфераға көп мөлшерде шығарылуы
Е) Атмосфераға азот оксидтерінің көп мөлшерде шығарылуы
$$$ 118.
Озон қабатының жұқаруы мен оның өсуі арасында тікелей байланысы бар:
А) туа біткен патология
В) жүрек қан тамырлары жүйесінің аурулары
С) онкологиялық аурулар
D) тірек – қимыл жүйесінің аурулары
Е) эндемиялық аурулар
$$$ 119
Озон қабатын қорғау жөнінде Вена конвенциясына қол қойылды
А)1972 ж.
В) 1975 ж.
С) 1980 ж.
D) 1985 ж.
Е) 1990 ж.
$$$ 120
Киот хаттамасында ... қарастырылған
A) Қала сыртына өнеркәсіп орындарын шығару
B) Мұнай кен орындарының интенсификациясы
C) Тропикалық орманды шабу жұмыстарын азайту
D) Парниктік газдарды шығаруды азайту
E) Парниктік газдарды шығаруды өсіру
$$$ 121
Қоршаған ортаның химиялық ластануының нәтижесінде бақыланады:
$$$ 122
Урбаэкология нені зерттейді:
A) қылқанды орман (тайга) экожүйесін;
B) шөлді аймақтар экожүйесін;
C) биосфералық процестерді;
D) қалалық экожүйелерді;
E) сулық экожүйелерді.
$$$ 123
Биосфераны толық зерттейтін кешенді ғылыми пәнді белгілеу үшін 1977 жылы «ғаламдық экология» терминін ғылымға енгізген:
А) М.И.Будыко
В) Н.Ф.Реймерс
С) Н.Н.Моиссеев
D) С.С.Шварц
Е) Е.Одум
$$$ 124
Қоршаған табиғи ортаға әсер ететін кез келген жобаны іске асырғанда бұл процедура міндетті түрде қажет:
A) Қоршаған ортаның мониторингісі
B) Экологиялық сараптама
C) Қоршаған ортаға тигізілетін әсерді бағалау (ҚОӘБ)
D) Экологиялық аудит
E) Экологиялық бағалау
$$$ 125
Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады:
A) қоқыстың мезгілімен шығарылмауы;
B) мекемелердің төңрегіндегі территориялардың ластануы;
C) биологиялық алуантүрліліктің кемуі;
D) сапасы төмен бензинді пайдалану;
E) мекемелердің шайынды суларында ластаушы заттардың болуы.
$$$ 126
Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады:
A) қышқыл жаңбырлар;
B) қоршаған ортаның биологиялық ластануы;
C) сапасы төмен көмірлерді отынға пайдалану;
D) өндірістің улы қалдықтарын көму;
E) атом электр станцияларын салу.
$$$ 127
Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады:
A) атмосферадағы оттегі мөлшерінің артуы;
B) жанартаулардың (вулкандардың) атқылауы;
C) топырақтағы қарашірік қабатының артуы;
D) ауру туғызушы микробтардың санының кемуі;
E) парник эффектісі.
$$$ 128
Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең таза болып есептеледі?
A) жылу электр станциялары;
B) су электр станциялары;
C) атом электр станциялары;
D) жел энергиясын пайдалану;
E) көрсетілген энергия көздерінің экологиялық құндылығы шамалас.
$$$ 129
Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең қауіпсіз болып есептеледі?
A) тұрмыстық жылыту қазандықтары;
B) гидроэлектростанциялар;
C) теңіз толқындарының энергиясы;
D) атом электр станциялары;
E) көрсетілген энергия көздерінің экологиялық құндылығы шамалас.
$$$ 130
Энергия көздерінің қайсысын пайдалану экологиялық тұрғыдан алғанда қауіпті болып есептеледі?
A) жылу электр станцияларын пайдалану;
B) теңіз толқындарының энергиясын пайдалану;
C) жел қуатын пайдалану;
D) күн радиациясын пайдалану;
E) өсімдік тектес организмдердің биомассасын пайдалану.
$$$ 131
БҰҰ-ның қоршаған орта және тұрақты даму бойынша конференциясы 1992ж. қай қалада өтті?
А) Стокгольм
В) Йоханнесбург
С) Рио де Жанейро
D) Париж
Е) Хельсинки
$$$ 132
«XXI ғасырдың күн тәртібі» қай жылы қабылданды?
А) 1992ж.
В) 1972ж.
С) 2002ж.
D) 1993ж.
Е) 1989ж.
$$$ 133.
Атмосфералық ауаның сапасын нормалау әдісінің бірі болып ... саналады
А) ШРШ
В) ШРК
С) ШРТ
D) ШРД
Е) УШШ
$$$ 134
Қай жылы Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өту концепциясы қабылдады?
А) 1992 ж.
В) 1996 ж.
С) 1998ж.
D) 2000ж.
Е) 2006 ж.
$$$ 135
Қоршаған ортаны қорғау жөнінде бірінші халықаралық конференция Стокгольмде қай жылы өтті?
А) 1970 ж.
В) 1972 ж.
С) 1975 ж.
D) 1982 ж.
Е) 1985 ж.
$$$ 136
БҰҰ Бас Ассамблеясы бүкіләлемдік табиғат хартиясын қай жылы қабылдады?
А) 1970 ж.
В) 1980 ж.
С) 1982 ж.
D) 1990 ж.
Е) 1992 ж.
$$$ 137
Берілген организациялардың қайсысы экологиялық болып табылады?
А) Гринпис
В) Қызыл крест
С) БҰҰ
D) ВОЗ
Е) Қазына
$$$ 138
Тұрақты дамуды қалай түсінесіз?
А) табиғаттың кейбір компоненттері өзгеріссіз қалу керек
В) даму тоқтап қалмау керек
С) даму, белгілі бір уақыт аралығында оның тоқтап қалу жағдайына әкелмейтіндей болуы керек
D) қазіргі уақыттың қажеттілігін қамтамасыз ете отырып, келесі ұрпақтардың өзінің қажеттіліктерін қамтамасыз етуіне қауіп туғызбайтындай даму
Е) табиғат компоненттері тұрақты болып қалу керек
$$$ 139
Жер бетінде ашаршылық, жұмыссыздық және кедейшіліктің орын алу аспектісін тұрақты дамудың қай аспектісіне жатқызуға болады?
А) саяси-құқықтық аспект
В) экологиялық аспект
С) әлеуметтік аспект
D) экономикалық аспект
Е) халықаралық аспект
$$$ 140
«Тұрақты даму»термині ең алғаш қашан енгізілді?
А) «Ғаламдық қоғамның мақсаттары» баяндамасында, 1977 ж.
В) «Өсу шектері»баяндамасында, 1972 ж.
С) «Біздің ортақ болашағымыз» баяндамасында, 1987 ж.
D) «Жол айрығында» баяндамасында, 1970 ж.
Е) « Әлемдік реттіліктің қайта құрылу» баяндамасында, 1977 ж.
$$$ 141
«Рим клубы» Халықаралық ұйымының негізін салушы және бірінші президенті
А) Дж.Форрестер
В) А.Печчеи
С) Д.Медоуз
D) Б.Коммонер
Е) Ю.Одум
$$$ 142
Тұрақты даму стратегиясы қай конференцияда қабылданды?
А) Қоршаған орта және тұрақты даму бойынша БҰҰ конферециясында (Бразилия, 1992 жыл)
В) Халықаралық форум (Йоханнесбург қаласында, 2002 жылы)
С) Ыстық көл конферециясында (1995 жыл)
D) Стокгольм конференциясында (1972 жыл)
Е) Алматыда өткен конференцияда (1998 жыл)
$$$ 143
ХХІ ғасырдағы адамзаттық ғаламдық проблемаларын қандай құжат қарастырады және іс-әрекеттің бағдарламасы болып табылады?
А) ХХІ ғасырға күн тәртібі
В) тұрақты даму стратегиясы
С) Киота хаттамасы
D) «РИО+10»
Е) БҰҰ бағдарламасы
$$$ 144
Тұрақты даму мақсатына жетудің, қолданылатын шаралардың тиімділігінің және қойылған мақсаттарға жету деңгейінің көрсеткіштері (критерийлері) қалай аталады?
А) ресурстық кризис
В) тұрақты даму индикаторы
С) биосфераның шаруашылық сиымдылығы
D) сертификат ИСО:-9000
Е) стандарт
$$$ 145
Тұрақты дамудың әлемдік бағдарламасы қашан қабылданды?
А) 1992 ж.
В) 2000 ж.
С) 2001 ж.
D) 1995 ж.
Е)1998 ж.
$$$ 146
Қоршаған орта проблемалары бойынша бірінші халықаралық конференция болды:
А) Хельсинкиде
В) Рио-де-Жанейрода
С) Стокгольмде
D) Венада
Е) Базелде
$$$ 147
«Тұрақты даму» концепциясы қарастырады:
А) Барлық қол жетімді табиғи ресурстардың толық қолданылуын
В) Қол жетімді табиғи ресурстардың тек бөлігін ғана қолдануды
С) Қолданылатын табиғи ресурстардың максималды қысқартылуын
D) Болашақ ұрпақ үшін ресурстың белгілі бөлігін сақтауды
Е) Тек қалпына келетін ресурстарды ғана қолдануды
$$$ 148
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы негізгі Заң болып табылады
A) ҚР-ң «Экологиялық сараптама» заңы
B) ҚР-ң «Атмосфералық ауаны қорғау» заңы
C) ҚР-ң «Мемлекеттік бақылау» заңы
D) ҚР-ң «Экологиялық сақтандыру» заңы
E) ҚР-ң Экологиялық Кодексі
$$$ 149
«Экосистемаларды тұрақты пайдалануды сақтау» принципі қай халықаралық форумда ұсынылды?
А) Қоршаған орта және даму бойынша БҰҰ конферециясында (Бразилия 1992 жыл)
В) Халықаралық форум (Йоханнесбург қаласында, 2002 жылы)
С) Ыстық көл конферециясында (1995 жыл)
D) Стокгольм конференциясында (1972 жыл)
Е) Алматыда өткен конференцияда (1998 жыл)
$$$ 150.
Тұрақты даму концепциясы қашан БҰҰ–ның ресми түрдегі позициясы болып қабылданды:
А) 1972 ж. адамның мекендеу ортасы туралы Стокгольмдегі БҰҰ конференциясында
В) 1987 ж. қоршаған орта және даму туралы Халықаралық комиссиясының (Брундланд комиссиясы) «Біздің болашағымыз» атты баяндамасы жариялануына байланысты
С) 1991ж. « Бірінші ғаламдық революция» атты Рим клубының соңғы баяндамасынан кейін
D) 1992ж. Рио-де-Жанейродағы қоршаған орта мен даму туралы БҰҰ конференциясында
Е) 2005ж. БҰҰ-ның Венадағы конференциясында