і. Барлы~ ~о~ам оларды~ осы роліне ~ызы~ушылы~ танытты ж~не оны са~тау~а ~детке айналдыру~а тырысты
Работа добавлена на сайт samzan.net:
Әдет-ғұрыптың реттеуші рөлі оның нақты жағдайдағы орнатылған қатал тәртіпті белгілейтіндігінде. Сондай-ақ , әдет-ғұрып есте жоқ ерте заманда мінез-құлықтың дәстүрлі формасы ретінде пайда болды. Оның арқасында қоғамның мәдени-әлеуметтік тұрақтылығы қамтамасыз етілді. Барлық қоғам олардың осы роліне қызығушылық танытты және оны сақтауға , әдетке айналдыруға тырысты. Сол себепті, көптеген әдет-ғұрыптар ғасырлар бойы өзгермей келе жатыр.
Әр мәдениетте бірте-бірте өзінің әсерімен күнделікті қарым-қатынастар мен тасымалдаушыларды қамтитын әдет-ғұрып жүйесі қалыптасады. Не ол, не бұл дәстүр әрқашан тиісті себептен не өзіндік оқиғадан туындайды. Сол себепті әдет-ғұрыптың сипаттамасы мен басты белгілері қоғам өміріне және оның әлеуметтік- сославиелік құрылымына міндетті түрде үйлеседі. Бір жағынан алғанда, әр түрлі мәдениеттің бірдей әдет-ғұрпы мазмұны мен мағынасына қарай мүлде бөлек болып келеді. Мұнда мысал ретінде әр түрлі мәдениеттегі неке қиюдың түрлі салтын келтіруге болады.
Әр халықтың неке қию салты түрліше көрініс табады. Еуропада немесе Солтүстік Америкада жастардың некеге тұру мәселесін өздері шешуі табиғи жағдай болса, Азия мен Африка халықтарының басым көпшілігінде үйдің басшысының неке келісіміне тұрады. Осы уақытқа дейінгі басқа халықтардың мәдени салт-дәстүрі қалыңдық пен күйеудің тойға дейін кездесуіне тыйым салған. Батыс қоғамында романтикалық махаббаты қалаған қыз болашақ күйеуіне өзі жеке келісімінсіз сатылып кету деген бір ғана ойдан зәресі ұшар еді. Келесі бір мәдениетте, керісінше, қалыңдық саудасы қалыпты жағдай : туыстары екінші жақ өз еркімен төлейтін қалыңдықтың бағасын тағайындайды.
Дәстүрлер бір мезгілде даму және қоршаған ортамен қарым-қатынасы күрделенуден туындайтын адам мінез-құлығының түрлі мәдени реттеуішінің қалыптасуымен байланысты. Мәдени және әлеуметтік тәжірибенің жинақталу өлшемі бойынша едәуір тұрақты мінез-құлық түрі тиісті жағдайдағы түрлі топ адамдары қарым-қатынасына айрықша орынды әрекет ету арқылы пайда бола бастады. Орынды сипаты мен іс-жүзінде бірнеше рет тексерілгендіктен, олар ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отырды. Және бірте-бірте дәстүрлі сипат алып, мәдени дағдының жаңа түрі- салт-дәстүрді туғызды( «салт-дәстүр» терминінің бастапқы мағынасы – тапсыру, табыстау).
Қазіргі уақытта салт-дәстүрдің борышы тұлғааралық және топаралық қарым-қатынасқа айналды. Сонымен бірге, ол – әлеуметтік, мәдени мұраның ұрпақтан-ұрпаққа табысталуы. Бұдан шығатыны « салт-дәстүр – дағдының , құндылықтың, этникалық мәдениет үлгілерінің тұрақты сақталуы секілді қолдаудың маңызды механизмдерінің бірін ұсынады. Бұл терминмен айрықша мәдени түрдің тікелей ұрпақтан-ұрпаққа қатаң бақыланып жеткізілуі белгіленеді. Салт-дәстүр механизмінің әрекеті арқасында әлеуметтік-мәдени сәйкестендіру тәжірибесі құрылымданады, стандартты жағдайда басқа топ өкілдерімен әрекеттесу реттеледі. Бұл дәстүр нәтижесінде социализация процесі арқылы индивид стандартты этникалық-өзіндік тәжірибені меңгереді».
Салт-дәстүр адамзат өмірінің түрлі аумағынан орын алады. Олар өзімен бірге адам мінез-құлығының тұрақты жүйесін түрлі өмір аясында және түрлі жағдайларда, ерекше орын атқару арқылы таныстырады. Салт-дәстүрдің басты ерекшелігі осындай үлгілер мен қылық үлгілерінің қолдануындағы екпін. Мәдени дағдының бұл түрі қылық уәждемесінің элементін қоспайды. Салт-дәстүрді құрайтын дағдылар автоматты түрде орындалуы керек. Нақты мәдениет өкілдері орнатылған мінез-құлық үлгісін , «біздің ата-бабамыз осылай жасады», «осылай қалыптасқан» секілді интуитивтік наныммен қатаң ұстануы керек.
Салт-дәстүрді автоматты түрде ұстану іс-жүзінде қарапайым қалыпты дағдылардың бақылануы мен қандай-да бір мәдениет өкілдерінің мінез-құлқының талап етілуі. Мысал ретінде сатып алу үдерісін алайық. Еуропа елдерінде таур сатып алу барысында сатып алушы мен матушы арасындағы қатынас тұрақты бағамен анықталады. Саудаласу сирек кездеседі. Ал араб елдерінде саудаласу үрдістің маңызды артықшылығы болып табылады. Онда сауда сатып алушы мен сатушы арасындағы қатынас байланыстың эмоционалды, тартымды түріне айналады.
Ырым – мәдени дағдының көптүрінің бірі болып табылады. Ол бейнелік –стереотипті ұжымдық әрекеттің, өзіне құндылық пен дағды, ұсыныс, әлеуметтік пікірлерді іске асыратын жиынтық. Оның басты айырымды белгілері ретінде жоғары сезімталдық пен көпшілікке ортақтылығын айта аламыз. Қағида бойынша, ырым адамзат өмірінің маңызды сәттерінде орын алады. Ол туылумен, үйлену, басқа әлеуметтік және жастық топқа қосылуы, өліммен байланысты. Көп мөлшердегі түрлі ырымдардың арасында аса танымалы және кең таралғаны діни ырымдар, әсіресе құрбандық шалу. Көбіне діни құрбандық шалу заты ретінде азық алынса, христиан дінінде нан және шарап алынады. Бұл кездейсоқ емес. Өйткені ас адамның тіршілік етуінің негізі. Осы себепті шамамен барлық мәдениетте оған мистикалық және бейнелік мән беріледі. Мәдениет пайда болуының бастапқы сатыларында азықты пайдалану үрдісі адам үшін тек қарын торйғызу емес, сонымен бірге етін жеген аңның күші адамға өтуі, астық пен жеміс адамды жер күшімен ортақтастырады деп қоршаған ортамен байланыстыруы. Осы секілді бейнелік мағыналардың бастауы діни дәстүрлер, құрбандық шалу мен құпияшылдықта жатыр.
Құқық – әр халық мәдениетінің айырылмас бөлігі. Келтірілген мәдени дағдылардың ішінде ол үкімет тарапынан бекітілетін міндетті мінез-құлық ереже жүйесін ұсынады. Құқықтың түп бейнесі ертедегі адамдардың тыйымдары болды. Өзінің мәнісі бойынша құқық- адамдардың ұстаным қағидалары бойынша ортақ келісімі. Бұл ережелер барлығына ортақ және мемлекет арқылы бақыланып отырады. Құқық әрекеті қоғамдық және жеке өмірдің барлық аумағында таралған. Құқық қағидалары өндіру,өнімді адамдар арасында оның мәдени қызметін бөлу , адамдар қатынасын өзара қарым-қатынаста барлық аумақта реттеу, халықтар арасында байланыс пен қатынастың регламенттелуін анықтайды. Сонымен бірге көрсетілген мәдени дағдының әрқайсысы әр халық мәдениетінде түрлі мағынаға ие болады, өкілдердің коммуникативті ұстанымын анықтайды. Тәуелділігі, мағыналылығы мен мәдениет өкілдерінің ұстанымына іс жүзінде әсер етуіне байланысты барлық дағдылар төрт топқа бөлінеді: жалпы мәдени, топтық, дербес, ситуациялық. Коммуникативті ұстанымның жалпы мәдени дағдысы этикет ережесі, сыпайы қатынас көрініс табатын үлкен әлеметтік-мәдени қоғамға тән. Олар күнделікті тіршілік процесінде пайда болатын жалпы мінездің өзіндік жағдайында туындайды. Мұндай қалыпты жағдайларға мысал ретінде қатынас, таныстық, назар аудару, қоштасу, телефон арқылы әңгіме, құттықтау, ризашылық, қалау, көңіл білдіру т.б. келтіре аламыз. Мәдени дағдының бұл тобы қарым-қатынас аумағына, жасқа, әлеуметтік мәртебесіне , қызмет аумағына т.б. байланысты емес.
Ситуациялық дағды қарым-қатынастың коммуникативті жағдайдағы нақты мәнінде пайда болады. Мысалы, байланыстағы серіктестердің мәртебе ерекшелігі коммуникативті ұстанымдағы екі түрді ажыратады. Олар – вертикальді және горизонтальді байланыс. Сонымен қатар, осы топқа кейбір мәдениетте енгізілген ,әйелдер мен ерлер қарым-қатынасы кіреді.
Топтық дағды мәдениетпен бекітілген арнайы кәсіби, гендерлі, әлеуметтік және жас ерекшелікті топтарды қатынас ерекшеліктерімен біріктіреді. Іс жүзінде әр мәдениетте заңгерлердің, дәрігерлердің, балалар мен ата-аналардың т.б. өзіндік коммуникативті ұстаным ерекшеліктері бар.
Коммуникативті ұстанымның дербес дағдысы тұлғаның дара мәдениеті мен коммуникативті тәжірибесі ретінде көрініп, жалпы мәдени және ситуациялы коммуникативті дағдыда тұлғалық ұйғарылымды ұсынады.
Сөйтіп, мәдени дағдының барлық түрі адам тіршілігінің барлық өрісін қамтиды. Олардың шоғыры айтарлықтай кең – қарапайым тыйымнан әлеуметтік институттың күрделі жүйесіне дейін. Мәдениет дамуы үрдісінде олардың біразы мәдени құндылық мәртебесіне өздері жетті. Ал міндеттілігі олардың қоғамдық санадағы заманауи социумы жай ғана борышы емес, саналы қажеттілік, адамның ішкі нанымы ретінде қабылданады. Барлық осы нормативті реттегіштер тыйымды және рұқсатты да бола алады. Дегенмен белгілеріне қарамастан олар жеке тұлғалық және адам топтары әрекетін байланыстыруғаконфликті жағдайлардың қолайлы шешу жолдарын өндіруге, түрлі мұқтаждықтарды қанағаттандыруда жүзеге асырудың мәдени тәсілін табуға көмектеседі.
2. Реферат- Мультивибратор
3. Определителем второго порядка данной матрицы А называют число- А а B а C а D а E а 2
4. прав на Шаньдунский полуостров и на ряд германских островных колоний в Тихом океане
5. практикум для студентов технологических специальностей всех форм обучения
6. Понятия о популяциях, сообществах, биоге- оценозах, экосистеме, биосфере и ее основных компонентах
7. рост и развитие молочной железы и интенсивная стимуляция выработки молока во время периода кормления ребен
8. ТЕМА- КРИМИНОЛОГИЧЕСКОЕ ПРОГНОЗИРОВАНИЕ И ПЛАНИРОВАНИЕ БОРЬБЫ С ПРЕСТУПНОСТЬЮ
9. целевому методу На этом этапе главный распорядитель средств четко распределяет человеческие материальные
10. Таблица производных и интегралов Функция Производная
11. реферат дисертації на здобуття наукового ступеня кандидата медичних наук Вінниця2007
12. правові засади вимог до якості в Україні; Закони-Про безпечність та якість харчових продуктів Про стандарт
13. тема 25 Полевой проект участка ВАД Выполнил- стт 341 взвода Иванов И
14. Бывало луч моей любви влюблённойневеста берегла с фатою рядом
15. тема 1 1 предмет и методы психологии 1.html
16. Ты кто такой далее Правила Конкурс Ты кто такой далее ~
17. собственников Анализ эффективностидеятельности предприятия необходим не только его руководителю дляоце
18. Сухой закон суров но это Закон Жидки будут пить народную кровь и питаться развратом и унижением народны
19. Расслабить обществорассказать через СМИ что врагов больше нет и не будет
20. Анализ землепользования Предгорного района Ставропольского края на примере земель станицы Ессентукской