Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
CHUCK
PALAHNKUK podziemny krąg
Podziękowania
Chciałbym podziękować wymienionym poniżej osobom za ich sympatię i wsparcie, pomimo, no wiecie, tych wszystkich okropieństw, jakie się wydarzyły.
Ina Gebert Geoff Pleat Mike Keefe Michael Vern Smith Suzie Vitello Tom Spanbauer Gerald Howard Edward Hibbert Gordon Growden Dennis Stovall Linni Stovall Ken Foster Monica Drake Fred Palahniuk
1
Tyler załatwia mi posadę kelnera, a potem ten sam Tyler pakuje mi pistolet w usta i mówi, że aby dostąpić życia wiecznego, trzeba najpierw umrzeć. Ale przez długi czas byliśmy z Tylerem przyjaciółmi. Ludzie wciąż mnie pytają, czy znałem Tylera Durdena.
Napierając lufą pistoletu na moje podniebienie, Tyler mówi:
— Tak naprawdę to nie umieramy.
Wyczuwam pod językiem dziurki tłumika, które wywier ciliśmy w lufie pistoletu. Za większą część huku, jaki się rozlega przy wystrzale, odpowiedzialne są rozprężające się gazy, do tego dochodzi niezbyt głośny łoskot, z jakim rozpędzający się pocisk przekracza barierę dźwięku. Żeby wyciszyć te odgłosy, wierci się po prostu dziurki w lufie, mnóstwo dziurek. Dzięki nim gazy mają którędy ulecieć, pocisk zaś nie osiąga prędkości rozchodzenia się dźwięku.
Spróbuj jednak źle wywiercić te dziurki, a pistolet urwie ci dłoń.
— Trudno to nazwać śmiercią— mówi Tyler. — Przejdzie-my do legendy. Nigdy się nie zestarzejemy.
Przesuwam językiem lufę do policzka i zwracam Tylerowi uwagę, że ma chyba na myśli wampiry.
2
Budynku, na którego dachu stoimy, za dziesięć minut już nie będzie. Bierze się dziewięćdziesięcioośmioprocentowy koncen-trat dymiącego kwasu azotowego i dodaje trzy razy tyle kwasu siarkowego. Wkłada się tę mieszankę do lodowej kąpieli. Potem, zakraplaczem do oczu, wkrapia się kropla po kropli glicerynę. I wychodzi nam nitrogliceryna. Wiem, bo Tyler to wie.
Mieszasz nitro z trocinami i otrzymujesz pierwsza klasa wybuchowy plastik. Niektórzy mieszają nitro z bawełną i dosy pują epsomitu w charakterze siarczanu. Tak też można. Jeszcze inni mieszają nitro z parafiną. Tej ostatniej mikstury nigdy, przenigdy nie udało mi się przyrządzić.
Tak więc stoimy z Tylerem na dachu Budynku Parkera--Morrisa, ja z lufą pistoletu w ustach, i słyszymy brzęk tłuczo nego szkła. Rzut oka za krawędź. Dzień jest pochmurny, nawet na tej wysokości. To najwyższy budynek na świecie, a tak wysoko wiatr zawsze jest chłodny. Jak cicho tu, w górze. Odnosisz wrażenie, że jesteś jedną z tych kosmicznych małp. Ze robisz to, do czego cię wytresowano. Pociągnij za wajchę. Wciśnij klawisz.
Nic z tego nie rozumiesz, a potem zwyczajnie umierasz. Spoglądasz za krawędź dachu z wyżyn stu dziewięćdziesięciu jeden pięter i widzisz w dole ulicę upstrzoną ludzką mierzwą, która stoi z zadartymi głowami. Ten brzęk tłukącego się szkła to okno tuż pod nami. W chmurze odłamków szyby wylatuje przez nie szafka na akta, wielkości czarnej lodówki. Sześcio-szufladowa szafka na akta, obracając się ospale, spada wzdłuż fasady budynku, maleje w oczach, znika w zebranym na dole tłumie.
Gdzieś pod nami, na którymś ze stu dziewięćdziesięciu jeden pięter, kosmiczne małpy z Komitetu Figli przy Projekcie Feniks uwijają się jak w ukropie, niszcząc każdy strzęp historii.
Tak, to stare powiedzenie, że zawsze zabijasz to, co kochasz, obowiązuje w obie strony.
Mając w ustach pistolet, a jego lufę między zębami, możesz mówić tylko samogłoskami.
To nasze ostatnie dziesięć minut.
Wylatuje kolejna szyba, szkło rozpryskuje się jak stado spłoszonych, roziskrzonych gołębi, i przez wybite okno wysuwa się cal za calem ciemne drewniane biurko, wypychane mozolnie przez Komitet Figli. Biurko się przechyla, ześlizguje z parapetu i koziołkując w powietrzu, spada w tłum niczym czarodziejski obiekt latający.
Za dziewięć minut nie będzie tu już Budynku Parkera-Morrisa. Biorąc stosowną ilość wybuchowej żelatyny i owijając nią filary fundamentów czegokolwiek, jesteś w stanie zburzyć każdy budynek na świecie. Musisz tylko szczelnie obłożyć te filary workami z piaskiem, żeby cała siła eksplozji poszła w filary, a nie rozpełzła się po podziemnym garażu, którego strop podpierają.
Tego przepisu nie znajdziecie w żadnej książce historycznej.
A oto trzy sposoby otrzymywania napalmu: Pierwszy — miesza się równe porcje benzyny i zamrożonego koncentratu soku pomarańczowego. Drugi — miesza się równe porcje benzyny i dietetycznej coli. Trzeci — rozpuszcza się w benzynie rozdrobnione kocie odchody, aż do zgęstnienia roztworu.
Spytajcie mnie, jak się otrzymuje gaz paraliżujący. Albo jak się uzbraja wszystkie te samochody pułapki.
Dziewięć minut.
Budynek Parkera-Morrisa, wszystkie sto dziewięćdziesiąt jeden pięter, runie w zwolnionym tempie, jak przewracające się w lesie drzewo. Jak drzewo. Przewrócić można wszystko. Niesamowita jest świadomość, że miejsce, w którym teraz stoimy, za chwilę będzie tylko punkcikiem w przestworzach.
Stoimy z Tylerem na krawędzi dachu, a ja zastanawiam się, czy pistolet, który mam w ustach, jest aby czysty.
3
Zupełnie zapominamy o całej tej Tylerowej akcji morder czo-samobójczej, śledząc wzrokiem kolejną szafkę na akta, wylatującą przez wybite okno, i wysuwające się w locie szuf lady, z których prąd powietrza wydmuchuje i unosi ryzy białego papieru. Osiem minut.
Teraz dym, dym zaczyna walić przez wybite okna. Zastęp wyburzeń za jakieś osiem minut odpali ładunek wstępny. Wy buch ładunku wstępnego doprowadzi do detonacji ładunku głównego, skruszeniu ulegną filary fundamentów, seria foto grafii Budynku Parkera-Morrisa powędruje do książek histo rycznych.
Seria pięciu zdjęć robionych w równych odstępach czasu. Na pierwszym zdjęciu budynek stoi prosto. Na drugim odchyla się pod kątem osiemdziesięciu stopni. Potem pod kątem siedem dziesięciu stopni. Na czwartym zdjęciu budynek jest już prze chylony pod kątem czterdziestu pięciu stopni, szkielet zaczyna się poddawać i wieżowiec wygina się lekko w łuk. Na ostatnim zdjęciu budynek, wszystkie sto dziewięćdziesiąt jeden pięter, wali się na gmach muzeum narodowego, które jest rzeczywistym celem Tylera.
— To teraz nasz świat, nasz—mówi Tyler — a tamci ludzie z przeszłości nie żyją.
Gdybym wiedział, jaki obrót przyjmą sprawy, też wolałbym już nie żyć i być teraz w Niebie.
Siedem minut.
Stoję na dachu Budynku Parkera-Morrisa, z lufą pistoletu Tylera w ustach. Na głowy ludzi zgromadzonych wokół budynku lecą niczym deszcz meteorytów biurka, szafki na akta i kom putery, z wybitych okien unoszą się słupy dymu, trzy przecznice dalej drużyna dywersyjna śledzi wskazówki zegara, a ja za czynam wszystko rozumieć: ten pistolet, ta anarchia, ten wy buch, wszystko to ma związek z Marlą Singer.
3
Sześć minut.
Mamy tu do czynienia ze swoistym trójkątem. Ja chcę być z Tylerem. Tyler chce być z Marlą. Marla chce być ze mną.
Ja nie chcę Marli, a Tyler nie chce już mnie. Nie chodzi tu o żadną miłość. Tu chodzi o żądzę posiadania.
Gdyby nie Marla, Tyler nie miałby nic.
Pięć minut.
Może przejdziemy do legendy, może nie. Moim zdaniem nie przejdziemy, ale chwileczkę. Kto pamiętałby o Jezusie, gdyby nikt nie napisał ewangelii? Cztery minuty.
Przesuwam językiem lufę do policzka i mówię Tylerowi, że jeśli chce, kurczę, przejść do legendy, to ja mu to załatwię. Jestem tu przecież od samego początku.
Wszystko pamiętam.
Trzy minuty.
2
Tonąłem w objęciach Boba; stałem z twarzą wciśniętą w mrok zalegający między jego nowiutkimi, spoconymi, obwisającymi ciężko, monstrualnymi wymionami. W wieczór, w który się poznaliśmy, krążyłem po pełnej mężczyzn podziemnej salce kościoła: to jest Art, to Paul, to Bob; szerokie bary Boba przywiodły mi na myśl horyzont. Bob miał gęstą blond czuprynę,
taką gęstą, taką blond, z takim prostym przedziałkiem, że
podobny efekt uzyskać można tylko wtedy, gdy żel do włosów
nazywa się pianką rzeźbiącą. Bob, trzymając mnie w objęciach, dociska mi dłonią głowę
do swoich cycków, które wyrosły mu niedawno na potężnej
klatce piersiowej.
— Będzie dobrze — mówi Bob. — Wypłacz się.
Od kolan po czoło czuję reakcje chemiczne zachodzące w spalającym żywność i tlen Bobie.
— Może dostatecznie wcześnie to wykryli — mówi Bob. — Może to tylko seminoma. Z seminomą masz niemal stuprocen tową szansę przeżycia.
Bob bierze długi wdech i jego ramiona unoszą się, a potem opadają, opadają, opadają w spazmatycznych szlochach. Unoszą się. Opadają, opadają, opadają.
4
Przychodzę tu od dwóch lat co tydzień i co tydzień Bob bierze mnie w objęcia, a ja płaczę.
— Płacz — mówi Bob, wciąga w płuca powietrze i szloch, szloch, szlocha. — Nie wstydź się, płacz.
Teraz jego duża spocona twarz opiera się na moim ciemieniu, a ja zupełnie nic nie czuję. W tym momencie powinienem się rozpłakać. Płacz jest na wyciągnięcie ręki, w smolistych ciem nościach, jakby zamknięty w kim innym, kiedy mężczyzna zdaje sobie sprawę, że wszystko, na co go stać, nie będzie wkrótce warte funta kłaków.
Że wszystko, z czego jest taki dumny, powędruje do kosza.
A ja nic nie czuję.
Jestem tak daleki od płaczu, jak od prawie tygodnia daleki jestem od zaśnięcia.
Oto jak poznałem Marlę Singer.
Bob płacze, bo przed sześcioma miesiącami usunięto mu jądra. Potem była terapia hormonalna. Bob ma teraz cycki, bo zbyt wysoko podskoczył mu poziom testosteronu. Kiedy poziom testosteronu za wysoko się podniesie, organizm stara się przy wrócić równowagę, wytwarzając estrogen.
W tym momencie powinienem się rozpłakać, bo niby życie wali mi się w gruzy, co tam w gruzy, w ogóle traci wszelki sens.
Za dużo estrogenu i wyrastają ci babskie cycki.
Łatwo jest się rozpłakać, kiedy zdajesz sobie sprawę, że wszyscy, których kochałeś, odrzucą cię albo umrą. W miarę posuwania się po osi czasu szansa na przeżycie spada w końcu do zera dla każdego.
Bob mnie kocha, bo myśli, że mnie również usunięto jądra.
Podziemna salka kościoła episkopalnego pod wezwaniem Świętej Trójcy, umeblowana sofami z odzysku o obiciach w kratę; oprócz nas jest tu chyba ze dwudziestu mężczyzn i jedna kobieta. Wszyscy podobierali się w pary, większość płacze. Niektóre pary stoją naprzeciwko siebie, wspierając się
4
czołami; przypominają zapaśników w zwarciu. Mężczyzna z tą jedyną kobietą położył łokcie na jej ramionach, ujmując między nie głowę, i wciska zalaną łzami twarz w jej obojczyk. Kobieta odwraca głowę i sięga po papierosa. Zerkam na nich spod pachy Wielkiego Boba. — Całe moje życie na nic — szlocha Bob. — Wszystko na marne.
Jedyna kobieta na spotkaniu Wspólnoty Byłych Mężczyzn, grupy wsparcia dotkniętych rakiem jąder, zapala papierosa pod brzemieniem obcego sobie człowieka i nasze oczy się spotykają. Oszustka.
Oszust
Oszustka.
Tę samą kobietę o krótkich, matowoczarnych włosach i wiel kich oczach postaci z japońskiej kreskówki, której szczupłość i żółtawą, ziemistą cerę podkreśla sukienka w tapetowy wzór w ciemne róże, widziałem w ostatni piątek na spotkaniu grupy wsparcia gruźlików. Była też w środowy wieczór na okrągłym stole chorych na czerniaka. W poniedziałek wieczorem widzia łem ją na spotkaniu Niezłomnych, rapgrupy cierpiących na białaczkę. Spod zygzakowatego jak błyskawica przedziałka biegnącego przez środek jej włosów wyziera biała skóra głowy.
Te wszystkie grupy wsparcia mają dla kogoś postronnego trochę egzaltowane nazwy. Moja czwartkowa grupa chorób krwi nazywa się Wolni i Czyści.
Grupa pasożytniczych chorób mózgu, na której spotkania również uczęszczam, przyjęła nazwę Ponad i Poza.
I teraz, w niedzielny wieczór, na spotkaniu Wspólnoty Byłych Mężczyzn, odbywającym się w podziemnej salce kościoła episkopalnego pod wezwaniem Świętej Trójcy, znowu widzę tę kobietę.
Co gorsza, nie potrafię płakać, kiedy ona patrzy. Beznadziejny płacz w objęciach Wielkiego Boba był zawsze
5
moim ulubionym numerem. Wszyscy tak ciężko pracujemy. To jedyne miejsce, gdzie naprawdę potrafię się odprężyć i zapo mnieć o troskach. To moje chwile relaksu.
Pierwszy raz na spotkanie grupy wsparcia poszedłem przed dwoma laty, po którejś tam z rzędu wizycie u lekarza w sprawie bezsenności.
Od trzech tygodni nie zmrużyłem oka. Trzy tygodnie bez snu, i człowiek ma wrażenie, że wyszedł z siebie i patrzy na wszystko z boku.
— Bezsenność to tylko symptom czegoś poważniejszego — powiedział lekarz. — Niech się pan postara ustalić, co rzeczy wiście panu dolega. Niech się pan wsłucha w swoje ciało.
A ja chciałem tylko zasnąć. Chciałem, żeby mi przepisał niebieskie, małe, dwustumiligramowe kapsułki amytal sodium. Chciałem, żeby mi przepisał czerwono-niebieskie pastylki tui-nalu, czerwone jak szminka do ust seconale.
Lekarz zalecił mi żucie korzenia waleriany i więcej ruchu. W końcu zasnę.
Twarz miałem ściągniętą, jak poobijany, zeschnięty owoc, oczy podkrążone, wyglądałem jak trup.
Lekarz powiedział, że jeśli chcę zobaczyć prawdziwe cier pienie, to powinienem zajrzeć w czwartkowy wieczór do Pierwszego Eucharystycznego. Popatrzeć na cierpiących na pasożytnicze choroby mózgu. Popatrzeć na cierpiących na zwyrodnieniowe choroby kości. Na cierpiących na organiczne dysfunkcje mózgu. Popatrzeć na przychodzących tam nowo-tworowców.
No i zastosowałem się do jego sugestii.
Na początek trafiłem na grupę, która zebrała się po raz pierwszy: to jest Alice, to Brenda, to Dover. Na ustach każdego
5
czołami; przypominają zapaśników w zwarciu. Mężczyzna z tą jedyną kobietą położył łokcie na jej ramionach, ujmując między nie głowę, i wciska zalaną łzami twarz w jej obojczyk. Kobieta odwraca głowę i sięga po papierosa.
Zerkam na nich spod pachy Wielkiego Boba.
— Całe moje życie na nic — szlocha Bob. — Wszystko na marne.
Jedyna kobieta na spotkaniu Wspólnoty Byłych Mężczyzn, grupy wsparcia dotkniętych rakiem jąder, zapala papierosa pod brzemieniem obcego sobie człowieka i nasze oczy się spotykają.
Oszustka.
Oszust.
Oszustka.
Tę samą kobietę o krótkich, matowoczarnych włosach i wiel kich oczach postaci z japońskiej kreskówki, której szczupłość i żółtawą, ziemistą cerę podkreśla sukienka w tapetowy wzór w ciemne róże, widziałem w ostatni piątek na spotkaniu grupy wsparcia gruźlików. Była też w środowy wieczór na okrągłym stole chorych na czerniaka. W poniedziałek wieczorem widzia łem ją na spotkaniu Niezłomnych, rapgrupy cierpiących na białaczkę. Spod zygzakowatego jak błyskawica przedziałka biegnącego przez środek jej włosów wyziera biała skóra głowy.
Te wszystkie grupy wsparcia mają dla kogoś postronnego trochę egzaltowane nazwy. Moja czwartkowa grupa chorób krwi nazywa się Wolni i Czyści.
Grupa pasożytniczych chorób mózgu, na której spotkania również uczęszczam, przyjęła nazwę Ponad i Poza.
I teraz, w niedzielny wieczór, na spotkaniu Wspólnoty Byłych Mężczyzn, odbywającym się w podziemnej salce kościoła episkopalnego pod wezwaniem Świętej Trójcy, znowu widzę tę kobietę.
Co gorsza, nie potrafię płakać, kiedy ona patrzy. Beznadziejny płacz w objęciach Wielkiego Boba był zawsze
6
moim ulubionym numerem. Wszyscy tak ciężko pracujemy. To jedyne miejsce, gdzie naprawdę potrafię się odprężyć i zapo mnieć o troskach. To moje chwile relaksu.
Pierwszy raz na spotkanie grupy wsparcia poszedłem przed dwoma laty, po którejś tam z rzędu wizycie u lekarza w sprawie bezsenności.
Od trzech tygodni nie zmrużyłem oka. Trzy tygodnie bez snu, i człowiek ma wrażenie, że wyszedł z siebie i patrzy na wszystko z boku.
— Bezsenność to tylko symptom czegoś poważniejszego — powiedział lekarz. — Niech się pan postara ustalić, co rzeczy wiście panu dolega. Niech się pan wsłucha w swoje ciało.
A ja chciałem tylko zasnąć. Chciałem, żeby mi przepisał niebieskie, małe, dwustumiligramowe kapsułki amytal sodium. Chciałem, żeby mi przepisał czerwono-niebieskie pastylki tui-nalu, czerwone jak szminka do ust seconale.
Lekarz zalecił mi żucie korzenia waleriany i więcej ruchu. W końcu zasnę.
Twarz miałem ściągniętą, jak poobijany, zeschnięty owoc, oczy podkrążone, wyglądałem jak trup.
Lekarz powiedział, że jeśli chcę zobaczyć prawdziwe cier pienie, to powinienem zajrzeć w czwartkowy wieczór do Pierwszego Eucharystycznego. Popatrzeć na cierpiących na pasożytnicze choroby mózgu. Popatrzeć na cierpiących na zwyrodnieniowe choroby kości. Na cierpiących na organiczne dysfunkcje mózgu. Popatrzeć na przychodzących tam nowo-tworowców.
No i zastosowałem się do jego sugestii.
Na początek trafiłem na grupę, która zebrała się po raz pierwszy: to jest Alice, to Brenda, to Dover. Na ustach każdego
6
ten nienaturalny uśmieszek kogoś z niewidzialnym pistoletem przystawionym do głowy.
Na spotkaniach grup wsparcia nigdy nie podawałem swojego prawdziwego imienia.
Drobna, chuda jak szkielet kobieta imieniem Chloe, w spod niach z obwisającym smętnie, pustym siedzeniem, mówi mi, że najgorsze w jej pasożytniczej chorobie mózgu jest to, że nikt już na nią nie leci. Coś takiego, trzy ćwierci do śmierci, jest tak źle, że towarzystwo ubezpieczeniowe bez szemrania wypłaciło jej już siedemdziesiąt pięć tysięcy dolarów z polisy na życie, a ona chce tylko po raz ostatni pójść z kimś do łóżka. Żadnych tam podchodów, czułości, sam seks.
No i jak facet ma na to zareagować? No, jak byście za reagowali?
Całe to umieranie zaczęło się od tego, że Chloe poczuła się trochę zmęczona, a teraz Chloe jest zbyt znudzona, by się leczyć. Pornosy, ma w domu całą kolekcję filmów pornogra ficznych.
Powiedziała mi, że podczas rewolucji francuskiej kobiety wtrącone do lochu, księżne, baronowe, markizy i co tam jeszcze, pieprzyły się z każdym mężczyzną, który był skłonny na nie wieźć. Chloe dyszy mi w szyję. Wleźć na nie. Dosiąść, czy wiem, co to znaczy? Na pieprzeniu się czas szybciej mijał.
Francuzi nazywają to la petite mort. Jeśli jestem zainteresowany, to ona, Chloe, ma w domu pornoski. Ma azotyn amylu. Maści.
W normalnych okolicznościach jak nic dostałbym erekcji. Jednak nasza Chloe to kościotrup zamaczany w żółtym wosku.
Chloe wygląda na to, czym jest, a jest niczym. Nawet mniej niż niczym. Mimo to trąca mnie łokciem, kiedy siedzimy w kółku na wytartym dywanie. Zamykamy wszyscy oczy. To kolej Chloe na prowadzenie nas poprzez kierowaną medytację,
18
i pod przewodem Chloe wkraczamy do ogrodu błogości. Chloe zaczyna mówić. Wspinamy się za nią na wzgórze, do pałacu
o siedmiu bramach. Pałac ma siedem bram, bramę zieloną, bramę żółtą, bramę pomarańczową... Wraz z Chloe otwieramy każdą — brama niebieska, brama czerwona, brama biała —
i patrzymy, co za nią jest.
Wyobrażamy sobie z zamkniętymi oczami nasze cierpienie jako kulę białego, uzdrawiającego światła — omywa nasze stopy, unosi się do kolan, do pasa, do piersi. Otwierają się nasze czakry. Czakra serca. Czakra głowy. Poddając się narracji Chloe, zachodzimy do jaskiń, w których każde z nas spotyka swoje zwierzę mocy. Moim jest pingwin.
Podłoga jaskini pokryta jest lodem i mój pingwin każe mi się ślizgać. Bez żadnego wysiłku ślizgamy się tunelami i galeriami.
Teraz pora na uścisk.
Otworzyć oczy.
Chloe powiedziała, że ten fizyczny kontakt ma znaczenie terapeutyczne. Każde z nas ma dobrać sobie partnera. Chloe wiesza mi się na szyi i płacze. W domu ma erotyczną bieliznę, i płacze. Chloe ma olejki i kajdanki, i płacze, a ja przez jedenaście obiegów tarczy obserwuję sekundnik swojego ze garka.
Tak więc nie rozpłakałem się przed dwoma laty na swoim pierwszym spotkaniu grupy wsparcia. Nie rozpłakałem się również na drugim ani na trzecim spotkaniu grupy wsparcia. Nie pobudziły mnie do płaczu ani choroby krwi, ani nowotwory jelit, ani organiczny uwiąd mózgu.
Tak to już jest z bezsennością. Wszystko wydaje się takie odległe — kopia kopii kopii. Bezsenność wszystko oddala, nie jesteś w stanie dotknąć czegokolwiek i nic nie jest w stanie dotknąć ciebie.
A potem poznałem Boba. Kiedy po raz pierwszy zjawiłem się na spotkaniu Wspólnoty Byłych Mężczyzn, ludzi dotknię
7
tych nowotworem jąder, ten kawał chłopa, ten wielki łosiu Bob, zwalił się na mnie i zalał łzami. Kiedy przyszedł czas uścisku, ten wielki łosiu przygarbiony, z łosią brodą opuszczoną na piersi, z rękami zwieszonymi wzdłuż tułowia, z oczami peł nymi już łez, przydreptał do mnie z drugiego końca salki. Noga za nogą, drobiąc kroczek za kroczkiem, tak jakby niewidzialny postronek pętał mu kolana, podpłynął po posadzce piwnicy i uwiesił się na mnie. Utonąłem w objęciach Boba. Oplotły mnie wielkie ramiona Boba. Wielki Bob powiedział mi, że jest koksiarzem. Wszystkie te dni na dianabolu, a potem na wistrolu, sterydzie podawanym koniom wyścigowym. Własna siłownia, tak, Bob jest właś cicielem siłowni. Był trzy razy żonaty. Prowadził promocje rozmaitych produktów, czy widziałem go kiedy w telewizji? Cały program poradnikowy o rozbudowywaniu sobie klatki piersiowej był praktycznie jego pomysłem.
Obcy mówiący z taką otwartością wprawiają mnie w za kłopotanie, jeśli wiecie, o co mi chodzi.
Bob nie wiedział. Być może zeszło mu tylko jedno z jego huevos, zdawał sobie sprawę z istnienia takiego ryzyka. Bob opowiedział mi o swojej pooperacyjnej kuracji hormonalnej.
Wielu kulturystów przesadzających z testosteronem dostaje suczych wymion, jak to nazywają. Musiałem zapytać Boba, co to są te huevos. No, huevos, usłyszałem w odpowiedzi. Gonady. Orzeszki, Klejnoty. Wisienki. Kamyczki. W Meksyku, gdzie kupuje się sterydy, mówią na nie po prostu „jaja".
Rozwód, rozwód, rozwód, opowiadał Bob i pokazał mi swoją portfelową fotografię. Prężył się na niej w wyszukanej pozie, ogromny i na pierwszy rzut oka nagi, na jakichś zawodach. To idiotyczny sposób na życie, zwierzył mi się, ale co za frajda, kiedy napakowany i wygolony stajesz na scenie zupełnie roze
7
brany, z poziomem tłuszczu zbitym do zaledwie dwóch procent, zimny i twardy w dotyku jak beton, od środków moczopędnych, oślepiony reflektorami, ogłuszony podkładem muzycznym, lecącym z systemu nagłaśniającego, a sędzia mówi: „Zaprezen tuj prawy mięsień czworoboczny, napnij i przytrzymaj".
„Wyciągnij lewą rękę, zegnij, napnij biceps i przytrzymaj".
Realne życie się nie umywa.
To droga na skróty do raka, przyznał Bob. Potem zbank rutował. Miał dwoje dorosłych dzieci, które nie odpowiadały na jego telefony.
Żeby usunąć sucze wymiona, lekarz musi naciąć skórę na klatce piersiowej, dostać się pod mięśnie piersiowe i odessać stamtąd wszystkie płyny.
Tyle tylko zapamiętałem, bo potem Bob zamknął mnie w swo ich objęciach i przykrył głową. Zatraciłem się w nicości mrocz nej, cichej i kompletnej, a kiedy w końcu oderwałem się od jego miękkiej piersi, na przodzie koszuli Boba pozostał wilgotny odcisk mojej spłakanej twarzy.
Było to przed dwoma laty, na moim pierwszym wieczorze ze Wspólnotą Byłych Mężczyzn.
Potem Wielki Bob na każdym kolejnym spotkaniu doprowa dzał mnie do płaczu.
Nie poszedłem już więcej do lekarza. Nie zacząłem żuć korzenia waleriany.
To była wolność. Utrata całej nadziei była wolnością. Kiedy nie zabierałem głosu, ludzie z grupy założyli najgorsze. I płakali jeszcze rzewniej. A ja z nimi. Spojrzyj w gwiazdy i odlatuj.
Wracając ze spotkania grupy wsparcia do domu, czułem się bardziej żywy niż kiedykolwiek. Nie cierpiałem na raka ani na choroby krwi; byłem małym, ciepłym centrum, wokół którego tłoczyło się życie świata.
8
I spałem. Dzieci nie śpią tak smacznie. Każdego wieczoru umierałem i każdego wieczoru się ro dziłem. Wskrzeszony.
Aż do dzisiejszego wieczoru, dwa lata pełnego sukcesu aż do dzisiejszego wieczoru, bo nie potrafię płakać, kiedy ta kobieta na mnie patrzy. Ponieważ nie potrafię sięgnąć dna, nie mogę zostać ocalony. Wewnętrzne strony policzków mam tak poprzygryzane, że mój język bierze je za wytłaczaną tapetę. Nie spałem od czterech dni.
Jej wzrok sprawia, że czuję się oszustem. Ona udaje. Jest oszustką. Dziś wieczorem na wstępie przedstawialiśmy się sobie: jestem Bob, jestem Paul, jestem Terry, jestem David. Nigdy nie podaję swojego prawdziwego imienia.
— To rak, prawda? — spytała. Milczałem.
— Cześć, jestem Marla Singer.
Nikt nie powiedział Marli, jaki to rodzaj raka. Potem wszyst kich nas pochłonęło hołubienie naszego wewnętrznego dziecka.
Ten mężczyzna wciąż wypłakuje się w jej szyję, a Marla znowu zaciąga się papierosem. Obserwuję ją spomiędzy rozedrganych cycków Boba. Dla Marli jestem oszustem. Nie mogę zasnąć od wieczoru, kiedy zobaczyłem ją po raz drugi. Nie da się ukryć, jestem oszustem, chyba że wszyscy ci ludzie symulują swoje przypad łości, swoje kaszle i nowotwory, nawet Wielki Bob, ten wielki łosiu. Ten wielki mięśniak. Wystarczy popatrzeć na tę jego rzeźbioną fryzurę. Marla wydmuchuje teraz dym i przewraca oczami. W tej chwili oszustwo Marli odzwierciedla moje oszustwo i widzę dokoła same oszustwa. Pośrodku całej ich prawdy. Wszyscy lgną do siebie i dzielą się swoim największym lękiem, że oto śmierć się zbliża wielkimi krokami, że czują już jej
oddech. A Marla pali papierosa i przewraca oczami, ja zaś, ja siedzę przykryty szlochającym dywanem i nagle nawet śmierć i umieranie tracą w moich oczach, wydają mi się czymś tak nieistotnym, jak te plastikowe kwiatki na magnetowidzie.
— Bob — mówię — żebra mi połamiesz. — Próbuję szeptać, potem już nawet nie próbuję. — Bob — mówię cicho, a potem wrzeszczę: — Bob, ja muszę do kibla!
W łazience nad umywalką wisi lustro. Jeśli moje podejrzenia są słuszne, to zobaczę Marlę Singer na spotkaniu Ponad i Poza, grupy cierpiących na pasożytniczą dysfunkcję mózgu. Marla tam będzie. Oczywiście, że Marla tam będzie, a ja usiądę obok niej. A po przedstawieniu się i kierowanej medytacji, po za jrzeniu za każdą z siedmiu bram pałacu, po spotkaniu z białą kulą uzdrawiającego światła, kiedy otworzymy już swoje czakry i przyjdzie czas na uścisk, chwycę tę małą sukę.
Docisnę jej ręce do boków, przystawię usta do jej ucha i powiem: Marla, ty wielka oszustko, wynoś się stąd.
To jedyna realna rzecz w moim życiu, a ty ją niszczysz.
Turystka się znalazła.
Kiedy spotkamy się następnym razem, powiem: Marla, nie mogę zasnąć, od kiedy tu przychodzisz. A potrzebuję snu. Wynocha.
3
Budzisz się na lotnisku międzynarodowym. Podczas każdego startu i lądowania, kiedy samolot przechylił się zbytnio na jedną albo drugą stronę, modliłem się o katastrofę. Ten moment kiedy zdaję sobie sprawę, że wszyscy, ten bezradny ludzki tytoń ubity w kadłubie, możemy zginąć nagłą śmiercią, leczy moją bezsenność narkolepsją.
Oto jak poznałem Tylera Durdena.
Budzisz się na O'Hare.
Budzisz się na La Guardii.
Budzisz się na Logan.
Tyler pracował jako niepełnoetatowy kinooperator. Tyler miał taką naturę, że mógł pracować tylko nocami. Kiedy jakiś kino operator zachorował, związek wzywał Tylera.
Ludzie dzielą się na stworzenia nocne i dzienne. Ja mogłem pracować tylko za dnia. Budzisz się na Dulles.
Towarzystwa ubezpieczeniowe wypłacają z polisy na życie potrójną stawkę, jeśli giniesz w podróży służbowej. Modliłem się o dziury powietrzne. Modliłem się o zassanie pelikanów przez turbiny, o obluzowane sworznie, o oblodzenie skrzydeł. Podczas startu, kiedy samolot mknie pasem startowym z wy chylonymi w górę lotkami, kiedy oparcia naszych foteli usta wione są w pozycji pionowej, stoliki poskładane i cały osobisty bagaż podręczny znajduje się w schowkach nad głowami, kiedy na spotkanie wybiega nam koniec pasa startowego i nie wolno palić, modlę się o katastrofę. Budzisz się na Love Fields.
Jeśli kino było starego typu, Tyler musiał przełączać pro jektory. W kabinach projekcyjnych starszych kin znajdują się dwa projektory, z których w danej chwili pracuje tylko jeden.
Wiem, bo Tyler to wie.
Drugi projektor czeka tymczasem w gotowości, załadowany szpulą z dalszą częścią filmu. Większość filmów to sześć do siedmiu szpul wyświetlanych w określonej kolejności. W now szych kinach łączy się poszczególne szpule w jedną, pięcio-stopową. Dzięki temu nie potrzeba dwóch projektorów i ich przełączania w te i we wte, pierwsza szpula, przełączenie, druga szpula z drugiego projektora, przełączenie, trzecia szpula z pierwszego projektora.
Przełączenie.
Budzisz się na SeaTac.
Przyglądam się ludziom na laminowanej miejscówce linii lotniczej. Jakaś kobieta pływa w oceanie, wloką się za nią brązowe włosy, do piersi przylega jej kamizelka ratunkowa. Oczy ma szeroko rozwarte, ale ani się nie uśmiecha, ani nie widać po niej strachu. Na drugiej ilustracji ludzie spokojni jak indyjskie święte krowy, siedząc w fotelach, sięgają po maski tlenowe, które wystrzeliły z sufitu.
Pewnie jakaś sytuacja awaryjna.
Ojej.
Kabina pasażerska się rozhermetyzowała.
Ojej. Budzisz się i jesteś na Willow Run.
9
Stare kino, nowe kino, by przetransportować film do następ nego kina, Tyler musi podzielić film z powrotem na sześć do siedmiu oryginalnych szpul. Takie małe szpule ładuje się do dwóch sześciobocznych metalowych walizek. Każda z walizek ma na wierzchu uchwyt. Dźwignij taką, a zwichniesz sobie bark Tyle ważą.
Tyler jest kelnerem bankietowym, obsługuje gości śródmiej skiego hotelu, a dorabia sobie jako kinooperator i należy do związku zawodowego kinooperatorów. Nie wiem, ile tych nocy, przez które ja bezskutecznie próbowałem zasnąć, Tyler przepracował.
W starych kinach, gdzie filmy wyświetlane są z dwóch projektorów, kinooperator musi siedzieć kołkiem w kabinie projekcyjnej i przełączać projektory w ściśle określonych chwi lach, tak żeby widzowie na sali nie zauważali momentu, w któ rym kończy się jedna szpula, a zaczyna druga. Trzeba wypat rywać dwóch białych kropek w prawym górnym rogu ekranu. To ostrzeżenie. Obserwujcie uważnie film, a zobaczycie te dwie kropki oznaczające, że kończy się szpula. W branży nazywają to „przypaleniami po papierosie". Pierwsza biała kropka ostrzega, że szpula kończy się za dwie minuty. Po jej pojawieniu uruchamiasz drugi projektor, żeby rozkręcił się do nominalnej szybkości.
Druga biała kropka to ostrzeżenie, że szpula kończy się za pięć sekund. Mobilizujesz się. Stajesz między oboma projekto rami, w kabinie duchota jak w saunie od lamp ksenonowych, które oślepią cię, jeśli spojrzysz na nie gołym okiem. Na ekranie rozbłyskuje pierwsza kropka. Ścieżka dźwiękowa filmu leci z wielkiej kolumny głośnikowej, ustawionej za ekranem. Kabina kinooperatora jest dźwiękoszczelna ze względu na terkot zęba tek, które przesuwają kliszę przed obiektywem z szybkością sześciu stóp na sekundę; to dziesięć klatek na stopę, sześćdziesiąt klatek na sekundę, hałas taki, jakby ktoś prowadził ogień ciągły z karabinu maszynowego. Oba projektory pracują, ty stoisz między nimi i ściskasz w dłoniach dźwignie przesłon każdego. W naprawdę starych projektorach masz urządzenie alarmowe na piaście szpuli podającej.
Kropki ostrzegawcze pozostają nawet na filmach puszczanych później w telewizji. Nawet na filmach wyświetlanych w samo lotach.
W miarę jak klisza z filmem przewija się na szpulę od bierającą, szpula podająca siłą rzeczy przyśpiesza. Pod koniec szpula podająca wiruje już tak szybko, że włącza się alarm, ostrzegając cię dzwonkiem o zbliżającym się momencie przełą czenia.
Ciemna kabina nagrzana lampami projektorów, alarm dzwoni. Stoisz między projektorami, ściskasz w dłoniach dźwignie obu i obserwujesz prawy górny róg ekranu. Rozbłyskuje druga kropka. Liczysz do pięciu. Zamykasz jedną przysłonę. I równo cześnie otwierasz drugą.
Przełączenie.
Film leci dalej.
Na widowni nikt nie zdaje sobie sprawy, co przed chwilą zaszło.
Kiedy szpula podająca wyposażona jest w urządzenie alar mowe, kinooperator może uciąć sobie drzemkę. Kinooperator robi wiele rzeczy, których nie powinien. Nie każdy projektor wyposażony jest w alarm. W domu budzisz się czasem w ciem nym pokoju przerażony, pewny, że zasnąłeś w kabinie i prze spałeś moment przełączenia. Widownia cię zlinczuje. Zepsułeś im sen na jawie, a kierownik kina jak nic powiadomi związek.
Budzisz się na Krissy Field.
Czar podróżowania jest wszędzie, gdzie się znajdę, maleńkie życie. Idę do hotelu, maleńkie mydło, maleńkie pojemniki z szamponem, maleńkie kostki masła, maleńka butelka płynu do płukania ust, jednorazowa szczoteczka do zębów. Zagłębiasz
10
się w standardowym fotelu lotniczym. Jesteś olbrzymem. Sęk w tym, że ramiona masz za szerokie. Nogi wydłużają ci się nagie na milę, jak Alicji z Krainy Czarów, i sięgają stóp osoby siedzącej przed tobą. Przynoszą obiad, kurczak w miniaturowym zestawie zrób-to-sam, wynalazek, który na jakiś czas ma ci zapewnić zajęcie.
Pilot zapalił lampkę „Zapiąć pasy"; prosimy o zgaszenie papierosów i nieopuszczanie miejsc. Budzisz się na Meigs Field.
Tyler budzi się czasami w ciemnościach rozdygotany, prze rażony, że przespał zmianę szpul albo że klisza się zerwała, albo że ześlizgnęła się z zębatek i te dziurkują teraz ścieżkę dźwiękową.
Kiedy zębatka podziurkuje kliszę, przez podziurawioną ścież kę dźwiękową przedziera się światło lampy i zamiast głosów aktorów słyszysz ogłuszający warkot porównywalny z tym, jaki wytwarzają łopatki helikoptera: łup, łup, łup.
Czego jeszcze nie powinien robić kinooperator: Tyler wy konuje przezrocza z najlepszych pojedynczych klatek filmu. W pierwszym odważnym filmie, który chyba wszyscy pamięta ją, występowała naga aktorka nazwiskiem Angie Dickinson.
Zanim kopia tego filmu dotarła z kin Zachodniego Wybrzeża do kin Wschodniego Wybrzeża, naga scena wyparowała. Ten kinooperator wydął klatkę. Tamten kinooperator wyciął klatkę. Wszyscy chcieli mieć przezrocze z nagą Angie Dickinson. Porno podbijało kina i kinooperatorzy, niektórzy z nich, gromadzili na prywatny użytek wspaniałe kolekcje. Budzisz się na Boeing Field. Budzisz się na LAX.
Samolot jest dzisiaj prawie pusty, można więc schować podłokietniki w oparcia foteli i wyciągnąć się wygodnie. Roz walasz się w poprzek trzech albo czterech foteli, podciągasz kolana, rozstawiasz łokcie, pełny komfort. Przestawiam zegarek
11
-
o dwie godziny w tył albo trzy naprzód, czas pacyficzny, górski, centralny albo wschodni; tu tracę godzinę, tam godzinę zyskuję.
To moje życie i minuta po minucie dobiega ono końca. Budzisz się na Cleveland Hopkins. Budzisz się znowu na SeaTac.
Jesteś kinooperatorem i jesteś zmęczony i zły, ale przede wszystkim jesteś znudzony, zaczynasz więc od tego, że bierzesz pojedynczą klatkę ze znalezionej w kabinie kolekcji porno graficznej, zgromadzonej przez jakiegoś innego kinooperatora,
i wstawiasz tę klatkę przedstawiającą, dajmy na to, zbliżenie nabrzmiałego czerwonego penisa albo rozwartej, wilgotnej pochwy do filmu, który aktualnie wyświetlasz.
Tak się składa, że jest to film familijny o psie i kocie, które odłączyły się od właścicieli podczas podróży i teraz muszą same odnaleźć drogę do domu. Na trzeciej szpuli, zaraz po tym, jak pies i kot, zwierzątka, które mają ludzkie głosy i rozmawiają ze sobą, posiliły się na śmietniku, miga wzwiedziony członek.
Tyler to robi.
Pojedyncza klatka filmu wyświetlana jest na ekranie przez jedną sześćdziesiątą sekundy. Podzielmy sekundę na sześć dziesiąt równych części. Tak długo pozostaje na ekranie wzwie dziony członek. Pręży się na wysokość czterech pięter, nad skubiącą popcorn widownią, lśniący, czerwony i straszny, a nikt go nie widzi.
Budzisz się znowu na Logan.
To straszny sposób podróżowania. Szef wysyła mnie na spotkania, na które sam nie ma ochoty jeździć. Robię notatki. Odezwę się do ciebie.
Gdziekolwiek się udaję, jadę tam po to, by podstawić dane do ustalonego wzoru. Nie zdradzam tu żadnej tajemnicy.
To prosta arytmetyka.
Matematyczny problem.
Jeśli w wyprodukowanym przez moją firmę nowym samo
11
chodzie, który opuszcza Chicago i jedzie na zachód z szybkością sześćdziesięciu mil na godzinę, zablokuje się nagle dyferencjał, na skutek czego wóz rozbije się, stanie w płomieniach i zginą wszyscy pasażerowie, to czy moja firma wszczyna akcję bezpłatnego usuwania wady fabrycznej w innych egzemplarzach tego modelu?
Bierze się liczbę samochodów danego modelu, jeżdżących po drogach (A) i mnoży ją przez prawdopodobieństwo awarii (B), następnie mnoży się wynik przez średni koszt zawarcia polubownej ugody (C).
A razy B razy C równa się X. Tyle będzie nas to kosztowało, jeśli nie przeprowadzimy akcji bezpłatnego usuwania wady fabrycznej.
Jeśli X jest większe od kosztu akcji bezpłatnego usuwania wady fabrycznej, przeprowadzamy akcję i nikt na tym nie traci.
Jeśli X jest mniejsze od kosztu akcji bezpłatnego usuwania wady fabrycznej, to nie przeprowadzamy akcji.
Gdziekolwiek się udaję, czeka tam na mnie zawsze wypalony, rozbity wrak samochodu. Wiem, gdzie się znajdują wszystkie te szkielety. To należy do moich obowiązków służbowych.
Pobyt w hotelu, posiłki w restauracji. Gdziekolwiek się udaję, nawiązuję znajomości z ludźmi siedzącymi w samolocie obok mnie, od Logan do Krissy, do Willow Run.
Jestem koordynatorem akcji bezpłatnego usuwania wad fab rycznych, mówię jednorazowemu znajomemu w samolocie, ale marzy mi się kariera pomywacza. Budzisz się znowu na 0'Hara.
Tyler wstawiał potem penisa do wszystkiego. Zwykle jego zbliżenia, czasem z Wielkim Kanionem sromu w tle, wysokie na cztery piętra i drgające pod wpływem ciśnienia krwi; Kop ciuszek tańczący ze swoim Czarującym Księciem. A ludzie patrzyli Nikt się nie skarżył. Ludzie jedli i pili, ale wieczór nie był taki jak inne. Ludzie dostawali mdłości albo zaczynali płakać
12
i sami nie wiedzieli dlaczego. Tylko koliber mógłby przyłapać Tylera na gorącym uczynku. Budzisz się na JFK.
Spływam potem i puchnę w chwili lądowania, kiedy jedno koło uderza z łomotem o pas startowy, ale samolot przechyla się na bok i jakby nie mógł się zdecydować, czy się wypros tować, czy przekoziołkować. W tej chwili nic się nie liczy. Spójrz w gwiazdy i odleć. Ani twój bagaż. Nic się nie liczy. Ani twój nieświeży oddech. Za oknami ciemność, silniki ryczą na wstecznym ciągu. Kabina przechyla się w tym ryku silników pod dziwnym kątem, nigdy już nie będziesz musiał rozliczać się z delegacji. Na pozycje opiewające na ponad dwadzieścia pięć dolarów trzeba przedstawić rachunki. Już nigdy nie będziesz musiał iść do fryzjera.
Łup. Drugie koło dotyka tarmaku. Staccato odpinanych sprzą czek pasów bezpieczeństwa i mój znajomy jednorazowego użytku, obok którego siedząc, omal nie zginąłem, mówi:
— Mam nadzieję, że się jeszcze kiedyś spotkamy.
Tak, ja też.
I tak się kończy twoja chwila. I życie toczy się w dalszym ciągu.
Z Tylerem poznaliśmy się przez przypadek, los tak zrządził. Było to na urlopie. Budzisz się na LAX. Znowu.
Tylera poznałem na plaży nudystów. Kończyło się lato, spałem. Tyler był nagi i spocony, oblepiony piaskiem, wilgotne włosy spadały mu strąkami na oczy.
Tyler przebywał już tam dłuższy czas.
Tyler zbierał kloce drewna, wyrzucane przez fale na brzeg, wlókł je po plaży i osadzał na sztorc w piasku, jeden kilka cali od drugiego. Ustawił z nich już półkole sięgające mu poziomu oczu. Kloce były cztery, a kiedy się obudziłem, Tyler ciągnął
12
po plaży piąty. Tyler wykopał dołek przy jednym końcu kloca, potem uniósł kloc za drugi koniec, ten zsunął się w dołek i stanął w nim lekko przechylony.
Budzisz się na plaży.
Oprócz nas na plaży nie było nikogo.
Kilka stóp dalej Tyler wyrysował patykiem na piasku linię prostą. Potem wrócił i wyprostował kloc, udeptując piasek wokół jego podstawy.
Byłem jedyną osobą, która obserwowała jego zabiegi.
— Która teraz godzina? — zawołał do mnie Tyler. Zawsze noszę zegarek.
— Która teraz godzina? Spytałem gdzie.
— Tutaj — odparł Tyler. — Teraz. Była 4.06 po południu. Chwilę potem Tyler usiadł po turecku w cieniu osadzonych
w piasku kloców. Posiedział tak kilka minut, wstał, wykąpał się, wrócił, włożył T-shirt i wciągnął szorty. Zbierał się do odejścia. Musiałem zadać to pytanie.
Musiałem się dowiedzieć, czym zajmował się Tyler, kiedy ja spałem.
Jeśli mogłem budzić się w innych miejscach, w innym czasie, to czy mogłem się budzić jako ktoś inny? Spytałem Tylera, czy jest artystą.
Tyler wzruszył ramionami i pokazał mi, że pięć osadzonych w piasku kloców ma u podstawy większą szerokość. Pokazał mi linię, którą wyrysował w piasku, i wyjaśnił, że ta linia służy do pomiaru cienia rzucanego przez każdy kloc. Czasami budzisz się i musisz zapytać, gdzie jesteś. Twór Tylera był cieniem wielkiej dłoni. Tylko że teraz palce były długie jak u Nosferatu, a kciuk za krótki, ale Tyler powie dział, że dokładnie o czwartej trzydzieści dłoń przyjmie idealne proporcje. Olbrzymi cień dłoni był idealny przez minutę i przez tę jedną idealną minutę Tyler siedział w dłoni ideału, który sam stworzył.
Budzisz się i nie wiesz, gdzie jesteś.
Tyler powiedział, że jedna minuta wystarczy. Człowiek musi ciężko na to zapracować, ale minuta ideału warta jest tego wysiłku. Ideał nigdy nie trwa dłużej niż chwilę.
Budzisz się i to wystarczy.
Nazywał się Tyler Durden i był kinooperatorem, członkiem związku zawodowego, był również kelnerem w śródmiejskim hotelu; dał mi swój numer telefonu.
I tak się właśnie poznaliśmy.
Są tu dziś wieczorem wszystkie co zwykle pasożyty mózgu. Na spotkaniach Ponad i Poza frekwencja zawsze dopisuje. To jest Peter. To Aldo. To Marcy.
Cześć.
Prezentacje, Wszyscy, to Marla Singer, jest tu dzisiaj z nami po raz pierwszy. Cześć, Marla.
Na spotkaniach Ponad i Poza zaczynamy od Rap-Roz-grzewki Grupa nie nazywa się Pasożytnicze Choroby Móz gu. Nie usłyszysz tu nigdy słowa „pasożyt". Każdemu za wsze się poprawia. Och, ten nowy lek. Każdy zawsze wy chodzi właśnie z dołka. A przecież, na kogo spojrzeć, twarz wykrzywiona grymasem nieustępującego od pięciu dni bólu głowy. Każdy dostaje plakietkę z imieniem, i ludzie, których spotykasz tu od roku w każdy wtorkowy wieczór, podchodzą do ciebie, podają rękę na powitanie i zerkają na twoją pla kietkę.
My się chyba jeszcze nie znamy.
Nikt tu nigdy nie powie pasożyt. Powiedzą czynnik.
Nie mówią leczenie. Powiedzą kuracja.
Podczas Rap-Rozgrzewki ktoś opowie, jak wskutek przerzutu
13
czynnika na rdzeń kręgowy utracił władzę w lewym ręku. Ktoś inny opowie, jak czynnik wysuszył mu wyściółkę mózgu i ten odstaje teraz od wewnętrznej powierzchni czaszki, co jest przyczyną częstych ataków.
Kiedy byłem tu poprzednim razem, kobieta imieniem Chloe obwieściła nam dobrą wiadomość. Chloe, wspierając się o drew niane poręcze, podźwignęła się ciężko z krzesła i powiedziała, że nie boi się już śmierci.
Dziś, po prezentacji i Rap-Rozgrzewce, dziewczyna, której nie znam — z plakietki wynika, że ma na imię Glenda — mówi, że jest siostrą Chloe i że w zeszły wtorek o drugiej nad ranem Chloe w końcu umarła.
Och, powinno mi być tak słodko. Chloe przez dwa lata płakała w moich objęciach w czasie przeznaczonym na uścisk, a teraz nie żyje, spoczywa martwa w ziemi, spoczywa martwa w umie, w mauzoleum, w kolumbarium. Och, ta świadomość, że dzisiaj myślisz i chodzisz, a jutro możesz już być zimnym nawozem, wyżerką dla robactwa. To zadziwiający cud śmierci, i powinno mi być tak słodko, gdyby nie, ufff, ta tam.
Marla.
Och, Marla znowu mnie obserwuje, że też spośród wszystkich pasożytów mózgu musiała upatrzyć sobie właśnie mnie. Kłamca. Oszust.
Marla jest oszustką. Ty jesteś oszustem. Ci wszyscy dookoła, kiedy krzywią się albo dostają drgawek i rzężąc, padają na ziemię, a krocza ich dżinsów ciemnieją... to wszystko jest jednym wielkim przedstawieniem.
Kierowana medytacja dziś wieczorem nigdzie mnie nie za prowadzi. Za każdą z siedmiu bram pałacu, za bramą zieloną, za pomarańczową — Marla. Za bramą niebieską stoi Marla. Kłamca. Kiedy podczas kierowanej medytacji zachodzę do jaskini mojego zwierzęcia mocy, okazuje się, że moim zwierzę-
13
ciem mocy jest Marla. Marla zaciąga się papierosem i przewraca oczami. Kłamca. Czarne włosy i pełne francuskie usta. Oszust. Usta jak ciemna skórzana włoska sofa. Nie uciekniesz.
Chloe była egzemplarzem autentycznym.
Tak jak Chloe wyglądałby szkielet Joni Mitchell, gdybyście kazali mu krążyć z uśmiechem wśród zebranych i być szczegól nie miłym dla każdego. Wyobraźcie sobie szkielet Chloe roz miarów owada, biegnący o drugiej nad ranem przez nisze i galerie jej wnętrzności. Megafon jej pulsu ogłasza: Przygoto wać się na śmierć za dziesięć, za dziewięć, za osiem sekund. Zgon nastąpi za siedem, sześć...
Chloe biegnie w nocy labiryntem własnych zapadających się żył i porozrywanych naczyń krwionośnych, tryskających gorącą limfą. Potyka się o wynurzające się z tkanki nerwy. Wokół niej, niczym białe gorące perły, wzbierają w tkance wrzody.
Megafon zarządza przygotowanie do opróżnienia jelit za dziesięć, za dziewięć, osiem, siedem...
Przygotować się do ewakuacji duszy za dziesięć, za dziewięć, osiem...
Chloe brodzi po kostki w płynie nerkowym, wyciekającym z kończących pracę nerek. Zgon nastąpi za pięć... Pięć, cztery... Cztery...
Wokół pasożytnicze życie bazgrze farbą w sprayu jej serce. Cztery, trzy... Trzy, dwie...
Chloe podciąga się ręka za ręką po wysychającej wy ściółce w górę własnego przełyku. Zgon nastąpi za trzy, za dwie...
Widać już księżycową poświatę, wlewającą się przez otwarte usta.
36
Przygotować się teraz na wydanie ostatniego tchnienia.
Ewakuacja.
Teraz.
Dusza opuszcza ciało. Teraz.
Następuje zgon.
Teraz.
Och, wspomnienie ciepłej roztrzęsionej Chloe w mych ra mionach i świadomość, że Chloe spoczywa już gdzieś tam martwa, powinny wprawiać mnie w takie uniesienie. Ale nic z tego, jestem obserwowany przez Marlę. Podczas kierowanej medytacji otwieram ramiona, by przyjąć me wewnętrzne dziecko, i tym dzieckiem jest Marla paląca papierosa. Żadnej białej kuli uzdrawiającego światła. Oszust. Żadnych czakr. Wyobraźcie sobie swoje czakry otwierające się niczym kwiaty, i pośrodku każdej, w zwolnionym tempie, następuje eksplozja słodkiego światła. Oszust.
Moje czakry pozostają zamknięte.
Po zakończonej medytacji wszyscy się przeciągają, kręcą szyjami i pomagają sobie nawzajem wstać. Terapeutyczny kontakt fizyczny. Pokonuję w trzech krokach odległość dzielącą mnie od Marli, staję przed nią, a ona spogląda mi w oczy. Czekamy na sygnał.
Jest sygnał. Teraz obejmijmy kogoś stojącego obok nas.
Otaczam ramionami Marlę.
Dziś wieczorem wybierzcie sobie kogoś dla was specjalnego.
Dociskam Marli ręce do boków.
Powiedzcie temu komuś, jak się czujecie.
Marla nie ma raka jąder. Marla nie choruje na gruźlicę. Nie umiera. No, dobrze, według tej uczonej, wzniosłej filozofii wszyscy umieramy, ale Marla nie umiera tak, jak umierała Chloe.
Jest sygnał, dzielcie się ze sobą tym, co czujecie.
14
No, Maria, co ty na to? Niczego nie ukrywajcie. Wynoś się stąd, Maria. Wynoś się. Wynoś. Płaczcie, jeśli odczuwacie taką potrzebę, nie krępujcie się. Marla patrzy na mnie. Ma brązowe oczy. Na płatkach uszu zgrubienia wokół przekłutych dziurek, w których nie ma kol czyków. Spierzchnięte wargi pokrywa martwa skóra. Nie krępujcie się, płaczcie.
— Ty też nie umierasz — mówi Maria. Otaczają nas podpierające się wzajemnie, szlochające pary.
— Jeśli mnie zakapujesz — mówi Marla — ja zakapuję ciebie.
Proponuję podzielić między siebie tydzień. Marla niech bierze choroby kości, pasożyty mózgu i gruźlicę. Ja zaklepu-ję sobie raka jąder, pasożyty krwi i organiczną demencję mózgu.
— A co z nowotworami jelita grubego? — pyta Marla. Ta dziewczyna jest kuta na cztery nogi. Podzielimy się nowotworem jelita. Ona niech chodzi na spotkania w pierwszą i trzecią niedzielę każdego miesiąca. — Nie — mówi Marla.
Nie, ona chce wszystko dla siebie. Nowotwory, pasożyty. Mruży oczy. Nawet jej się nie śniło, że będzie się kiedyś czuła tak cudownie. Naprawdę dopiero teraz czuje, co to znaczy żyć. Skóra jej się wygładzała. Przez całe życie nie widziała nieboszczyka. Nie wiedziała, co to prawdziwe po czucie życia, bo nie miała kontrastowego punktu odniesienia. Teraz ma i umieranie, i śmierć, i stratę, i rozpacz. Szloch i dygotanie, przerażenie i wyrzuty sumienia. Teraz wie, dokąd wszyscy odchodzimy. Marla czuje każdą chwilę swojego życia.
Nie, ona nie zrezygnuje z żadnej z grup. — Nie ma powrotu do tego, czym wcześniej było dla mnie
15
życie — mówi Marla. — Żeby poprawić sobie samopoczucie, żeby doceniać sam fakt, że oddycham, pracowałam w domu pogrzebowym. A co będzie, jeśli nie znajdę pracy w swoim zawodzie?
Zasugerowałem jej, żeby zatrudniła się z powrotem w swoim domu pogrzebowym.
— Pogrzeby w porównaniu z tym, to nic — mówi Marla. — Pogrzeby to abstrakcyjna ceremonia. Tutaj naprawdę doświad czasz śmierci.
Otaczające nas pary ocierają łzy, pociągają nosami, poklepują się nawzajem po plecach, rozdzielają się.
Mówię Marli, że nie możemy przychodzić na te spotkania oboje.
— To nie przychodź. Ja tego potrzebuję.
— To chodź na pogrzeby.
Wszystkie pary już się porozłączały, teraz biorą się za ręce. Czas na końcową modlitwę. Puszczam Marlę.
— Od jak dawna tu przychodzisz? Końcowa modlitwa.
Dwa lata.
Mężczyzna z kółka modlitewnego bierze mnie za rękę. Męż czyzna bierze za rękę Marlę.
Z rozpoczęciem tych modlitw zazwyczaj zapiera mi dech. O, pobłogosław nas. O, pobłogosław nas w naszym gniewie i na szym lęku.
— Dwa lata? — szepcze Marla, przekrzywiając głowę. O, błogosław nas i wspieraj.
Każdy, kto mógłby potwierdzić, że przychodzę tu od dwóch lat, albo już nie żyje, albo wyzdrowiał i przestał przychodzić. Wspieraj nas i pomagaj.
— No, dobrze — mówi Marla — dobrze, bierz sobie tego raka jąder.
Z Wielkim Bobem mięśniakem, żeby zalewał mnie swoimi łzami. Dzięki. Wiedź nas ku naszemu przeznaczeniu. Sprowadź na nas spokój
spokój. - Nie ma za co. Tak właśnie poznałem Marlę.
5
Facet z ochrony wszystko mi wytłumaczył.
Bagażowi mogą machnąć ręką na tykającą walizkę. Facet z ochrony nazywał bagażowych Przerzucaczami. Nowoczesne bomby nie tykają. Ale natrafiwszy na wibrującą walizkę, baga żowy, inaczej Przerzucacz, ma obowiązek powiadomić policję.
Właśnie to podejście do wibrujących walizek kultywowane przez większość linii lotniczych sprawiło, że odnowiłem swoją znajomość z Tylerem.
Wsiadając na Dulles do samolotu, by wrócić do domu, miałem wszystko w jednej torbie. Kiedy dużo podróżujesz, wyrabiasz sobie z czasem zwyczaj pakowania na każdy wyjazd tego samego. Sześć białych koszul. Dwie pary czarnych spodni. Podstawowe minimum niezbędne do przetrwania.
Podróżny budzik.
Bezprzewodowa elektryczna maszynka do golenia.
Szczoteczka do zębów.
Sześć par majtek.
Sześć par czarnych skarpetek.
Facet z ochrony powiedział mi, że podczas załadunku bagażu na Dulles moja torba zaczęła wibrować i policja ją zatrzymała. Miałem w tej torbie wszystko. Szkła kontaktowe. Jeden czer
15
wony krawat w niebieskie paski. Jeden niebieski krawat w czer wone paski. I jeden krawat jednolicie czerwony. Lista tych pozycji wisiała na drzwiach mojej sypialni w domu. Tym domem było mieszkanie na piętnastym piętrze wieżow ca, rodzaj przegródki w szafce na akta dla wdów i młodych profesjonalistów. Broszura reklamowa zachwalała betonowe, grube na stopę: podłogę, sufit i ściany między mną a ryczącymi radioodbiornikami i telewizorami sąsiadów. Beton na stopę i klimatyzację. Okna się nie otwierały, a więc nawet przy klonowym parkiecie i ściemniaczach oświetlenia całe te tysiąc siedemset hermetycznych stóp kwadratowych i tak będzie cuch nęło posiłkiem, który ostatnio sobie upichciłeś, albo twoją ostatnią wizytą w łazience.
Ach tak, do standardowego wyposażenia należały jeszcze szafki w kuchni i niskonapięciowe oświetlenie w postaci prze suwanych po szynach reflektorków.
Tak czy inaczej, ta stopa betonu spełnia swoją funkcję, kiedy sąsiadce zza ściany siądą bateryjki w aparacie słuchowym i ogląda teleturnieje na cały regulator. Albo kiedy wybuchnie gaz; wtedy przez wysokie od podłogi do sufitu okna w wul kanicznej erupcji ognia wylatują i płonąc, opadają w dół szczątki tego, czym był umeblowany twój living room oraz twoje rzeczy osobiste, a w klifie budynku pozostaje wypatroszona, wypalona dziura po twoim i tylko twoim mieszkaniu. Takie wypadki się zdarzają.
Ten wybuch wymiata na zewnątrz wszystko, włącznie z two im ozdobnym zestawem ręcznie dmuchanego zielonego szkła z maleńkimi pęcherzykami i skazami, z zatopionymi ziarenkami piasku, będącymi dowodem na to, że zestaw został wykonany przez autentycznych, prostych, ciężko pracujących tubylców skądś tam. Wyobraź sobie długie od sufitu do podłogi kotary wydmuchiwane za wybite okno, i ich płonące strzępy unoszone przez gorący wiatr.
16
Wszystko to płonie i spada z grzechotem z wysokości pięt nastu pięter na dachy przejeżdżających dołem samochodów.
Rany, ja śpię sobie snem sprawiedliwego w samolocie mkną cym na zachód z nominalną szybkością podróżną wynoszącą osiemdziesiąt trzy setne Macha, czyli czterysta pięćdziesiąt pięć mil na godzinę, a tam, na Dulles, saperzy z FBI rozbrajają moją walizkę na ewakuowanym pasie startowym. Facet z ochro ny przyznaje, że w dziewięciu przypadkach na dziesięć okazuje się, że wibracje pochodziły od elektrycznej maszynki do golenia, która sama się włączyła. Tym razem była to faktycznie moja bezprzewodowa elektryczna maszynka do golenia. Zdarza się też, że wibracje wywołuje sztuczny penis.
Usłyszałem to wszystko od faceta z ochrony. Usłyszałem to, znalazłszy się bez walizki na miejscu przeznaczenia, skąd miałem pojechać taksówką do domu, by znaleźć tam, na ziemi pod budynkiem, strzępy mojej flanelowej pościeli.
Facet z ochrony każe mi sobie wyobrazić sytuację, w której trzeba poinformować wysiadającą z samolotu pasażerkę, że jej bagaż zatrzymano na Wschodnim Wybrzeżu z powodu sztucz nego penisa. Czasami bywa to nawet pasażer. W wypadku sztucznych penisów linie lotnicze z zasady wystrzegają się nazywania cię wprost właścicielem. Stosują formę nieokreśloną.
Sztuczny penis.
Nigdy twój sztuczny penis.
Nigdy, ale to nigdy nie mówią, że sztuczny penis przypad kowo sam się włączył.
Sztuczny penis uaktywnił się i stworzył sytuację awaryjną, która wymagała zatrzymania twojego bagażu.
Padał deszcz, kiedy się obudziłem, by się przesiąść w Stap-leton.
Padał deszcz, kiedy się obudziłem przy podchodzeniu do lądowania u celu podróży. Z głośników popłynęła sugestia, żebyśmy skorzystali z okazji
16
i sprawdzili, czy nie zostawiliśmy jakichś rzeczy osobistych. Potem z głośników padło moje nazwisko. Miałem spotkać się z przedstawicielem linii lotniczych, czekającym na mnie przy bramce.
Cofnąłem zegarek o trzy godziny i w dalszym ciągu było po północy.
Przy bramce czekał na mnie przedstawiciel linii lotniczych w towarzystwie faceta z ochrony. Dowiedziałem się od nich, że mój bagaż zatrzymano na Dulles z powodu elektrycznej ma szynki do golenia. Facet z ochrony nazwał bagażowych Przerzucaczami. Potem nazwał ich Taśmowymi. Dał mi też do zrozumienia, że mogło być gorzej, nadmieniając, że przynaj mniej nie był to sztuczny penis. Miał na sobie uniform przypo minający mundur pilota—biała koszula z pagonami i granatowy krawat. Powiedział, że mój bagaż został już sprawdzony i przy leci nazajutrz.
Facet z ochrony zapisał moje nazwisko, adres i numer telefonu, a potem spytał, jaka jest różnica między kondomem a kokpitem.
— Do kondomu możesz wsadzić tylko jednego kutasa — wyjaśnił, kiedy przyznałem, że nie wiem. Za ostatnie dziesięć dolców dojechałem taksówką do domu. Miejscowa policja również zadawała mi mnóstwo pytań. Moja elektryczna maszynka do golenia, która nie była bombą, znajdowała się wciąż trzy strefy czasowe za mną.
Coś, co było bombą, dużą bombą, rozwaliło w drzazgi moje pomysłowe stoliki do kawy Njurunda w kształcie limonowozie-lonej jin i pomarańczowego jang, które po złączeniu ze sobą tworzyły koło.
Mój komplet wypoczynkowy Haparanda z pomarańczowymi zdejmowanymi pokryciami, zaprojektowany przez Erikę Pek-kari, nadawał się teraz na śmieci.
Nie byłem jedynym niewolnikiem instynktu gromadzenia. Ludzie, o których wiem, że zwykli przesiadywać w łazience
17
z pismami pornograficznymi, przesiadują teraz w łazience z katalogiem mebli IKEA.
Wszyscy mamy taki sam fotel Johanneshov w zielone pasy. Mój spadł w płomieniach z piętnastego piętra do fontanny.
Wszyscy mamy takie same papierowe lampy Rislampa/Har, wykonane z drutu i przyjaznego dla środowiska niebielonego papieru. Z mojej zostało konfetti.
Całe to siedzenie w łazience.
Komplet sztućców Alle. Stal nierdzewna. Bezpieczne dla zmywarki do naczyń.
Zegar korytarzowy Vild wykonany z galwanizowanej stali, och, muszę go mieć.
Regał Klipsk, o, tak.
Pudło na kapelusze Hemling. Tak.
Ulica pod moim wieżowcem zasłana była skrzącymi się szczątkami tego wszystkiego.
Poszwa na kołdrę Mommala. Zaprojektowana przez Tomasa Harilę i dostępna w następujących kolorach:
Orchidea.
Brąz.
Kobalt.
Ebonit.
Czerń.
Skorupa jajka albo wrzos. Kupowałem to przez całe życie.
Łatwy do utrzymania, teksturowany lakier moich stolików Kalix.
Moje rozkładane stoły Steg.
Kupujesz meble. Wmawiasz sobie, że ta sofa starczy ci już do śmierci. Kupujesz tę sofę, a potem przez parę lat żyjesz z błogim poczuciem, że cokolwiek się stanie, problem sofy masz rozwiązany. Potem kupujesz komplet talerzy. Potem idealne łóżko. Zasłony. Dywan.
17
Potem stajesz się więźniem swojego przytulnego gniazdka, a przedmioty, których dotąd byłeś właścicielem, biorą teraz ciebie w swoje posiadanie. Dojechałem z lotniska do domu.
Z cieni wyłania się portier i mówi, że zdarzył się wypadek. Była tu policja i zadawała mnóstwo pytań.
Policja podejrzewa, że to był gaz. Może zgasł płomyk w łazienkowym piecyku albo któryś z palników w kuchence był niedokręcony. Gaz się ulatniał, zbierał pod sufitem, wypeł nił stopniowo całe mieszkanie od sufitu po podłogę. Miesz kanie miało tysiąc siedemset stóp kwadratowych, wysokie sufity, i gaz musiał się ulatniać przez wiele dni, żeby wypeł nić wszystkie pomieszczenia. Kiedy wszystkie pomieszczenia były już wypełnione gazem, włączyła się sprężarka lodówki. Zaiskrzyło. Wybuch.
Wyleciały wraz z aluminiowymi ramami okna sięgające od podłogi do sufitu, a za nimi, w płomieniach, sofy i lampy, i talerze, i komplety pościeli, i roczniki szkoły średniej, i dyp lomy, i aparat telefoniczny. Wszystko to wyprysnęło z piętnas tego piętra w słonecznym rozbłysku.
Och, tylko nie lodówka. Trzymałem w niej całą kolekcję rozmaitych musztard, od gruboziarnistych po takie, jakie spotkać można w angielskim pubie. Było w mej czternaście beztłusz czowych sosów do sałatek w różnych smakach i siedem rodza jów kaparów.
Wiem, wiem, dom pełen przypraw, a nic konkretnego do zjedzenia.
Portier wysmarkał nos i coś wpadło mu w chusteczkę z chlap nięciem baseballowej piłki lądującej w rękawicy łapacza.
Powiedział, że jak chcę, to mogę sobie iść na piętnaste piętro, ale do mieszkania nikomu nie wolno wchodzić. Policja za broniła. Policja pytała, czy nie miałem czasem jakiejś dawnej dziewczyny, która chciała się na mnie zemścić, albo wroga, który miał dostęp do dynamitu.
— Ale nie warto tam iść — powiedział portier. — Zostały tylko gołe betonowe ściany.
Policja nie wykluczyła podpalenia. Nikt nie czuł gazu. Portier unosi brew. Facet umilał sobie czas flirtowaniem ze sprzątacz kami i pielęgniarkami pracującymi w dużych apartamentach na ostatnim piętrze, kiedy czekały po pracy na ustawionych w holu krzesłach na odwiezienie do domu. Mieszkałem tu od trzech lat i co wieczór, gdy, żonglując paczkami i torbami, otwierałem sobie drzwi frontowe, widziałem go czytającego magazyn „El-lery Queen".
Portier unosi brew i mówi, jak to niektórzy wybierają się w długą podróż i zostawiają w misce z benzyną długą, długachną zapaloną świecę. Robią tak ludzie mający kłopoty finansowe. Ludzie, którzy chcą się odbić od dna.
Spytałem, czy mogę skorzystać z telefonu w portierni.
— Mnóstwo młodych ludzi próbuje zaimponować światu i kupuje za dużo rzeczy — powiedział portier.
Zadzwoniłem do Tylera.
W wynajętym domu Tylera przy Paper Street zadzwonił telefon. Och, Tyler, błagam, pomóż. A telefon dzwonił.
Portier nachylił się nade mną i powiedział:
— Mnóstwo młodych ludzi nie wie, czego chce. Och, Tyler, błagam, ratuj.
A telefon dzwonił.
— Młodzi ludzie myślą, że cały świat im się należy. Ratuj mnie przed szwedzkimi meblami.
Ratuj mnie przed sztuką nowoczesną.
A telefon dzwonił i Tyler w końcu odebrał.
— Jak się nie wie, czego się chce—powiedział portier—to się kończy w otoczeniu mnóstwa rzeczy, których się nie chce.
Obym tak nigdy w pełni się nie zrealizował. Obym tak nigdy nie zaznał zadowolenia. Obym tak nigdy nie stał się idealny. Ratuj, Tyler, nie chcę być urzeczywistnionym, zadowolonym z siebie ideałem. Umówiliśmy się z Tylerem w barze. Portier spytał, pod jakim numerem może mnie łapać policja. Wciąż padało. Moje audi stało na parkingu, ale przednią szybę przebiła halogenowa latarka Dakapo.
Spotkaliśmy się z Tylerem, wypiliśmy morze piwa i Tyler powiedział, że tak, mogę się do niego wprowadzić, ale będę mu musiał wyświadczyć pewną przysługę.
Następnego dnia miała przylecieć moja torba z niezbędnym minimum, czyli sześcioma koszulami i sześcioma parami majtek.
Pijany, w barze, gdzie nikt na nas nie patrzył i nikt się nami nie interesował, zapytałem Tylera, co to za przysługa. — Chcę, żebyś mnie z całych sił uderzył—powiedział Tyler.
6
Przy drugim slajdzie mojej prezentacji dla Microsoftu czuję w ustach smak krwi i nie ma siły, muszę przełknąć. Szef nie zna materiału, ale nie pozwoli mi prowadzić prezentacji z podbitym okiem i połową twarzy spuchniętą od szwów założonych po wewnętrznej stronie policzka. Szwy musiały się poluzować, wyczuwam je pod językiem. Wyobraźcie sobie splątaną żyłkę wędkarską na plaży. Ja wyobrażam je sobie jako czarne nici na brzuchu psa, którego zszyto po operacji, i przełykam krew. Szef prowadzi prezentację, korzystając z moich notatek, a ja siedzę w ciemnościach zalegających pod ścianą i obsługuję sterowany z laptopa rzutnik.
Im częściej zlizuję krew, tym więcej mam jej w ustach. Kiedy zapali się światło, zwrócę się do Ellen, Waltera, Norberta i Lindy, konsultantów z Microsoftu, i z wargami błyszczącymi od krwi, z krwią przesączającą się przez szpary między zębami, podziękuję im za przybycie.
Krwi można przełknąć z pintę, potem robi się człowiekowi niedobrze.
Dziś zbiera się fight club, a ja ani myślę przepuścić sesji fight clubu.
Przed prezentacją Walter z Microsoftu uśmiecha się. Szczękę
19
ma wielką jak szufla do śniegu, opaloną na kolor przysmażonej frytki. Ściska mi rękę swoją miękką, gładką dłonią ozdobioną sygnetem i mówi: — Strach pomyśleć, co spotkało gościa, który ci to zrobił. Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie. Mówię Walterowi, że się przewróciłem. Sam to sobie zrobiłem.
Przed prezentacją, kiedy siedziałem naprzeciwko szefa i wy jaśniałem mu, do którego slajdu odnosi się określony fragment skryptu i kiedy ma puścić kasetę wideo, szef mi przerwał. — W co ty się pakujesz w każdy weekend? — pyta. Odpowiadam mu, że po prostu nie chcę umrzeć bez paru blizn. Pięknie zbudowane, nieskazitelne ciało nie jest już w mo dzie. Na widok tych odpicowanych aut rocznik 1955, wygląda jących tak, jakby przed chwilą wyjechały z salonu sprzedaży, myślę sobie zawsze, co za marnotrawstwo. Druga zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie. Przypuśćmy, że podczas lunchu do twojego stolika podchodzi kelner i ów kelner ma tych dwoje czarnych oczu olbrzymiej pandy, które widziałeś w ostatni weekend na sesji fight clubu, kiedy dwustuftintowy osiłek dociskał kelnerowi głowę kolanem do cementowej podłogi i walił go raz po raz pięścią w mostek nosa, a każdemu ciosowi towarzyszył głuchy chrzęst, przebi jający się przez wrzaski, i trwało to dopóty, dopóki kelner nie zgromadził wreszcie tyle tchu, by plując krwią, wyrzęzić, że ma dosyć.
Nic nie mówisz, bo fight club istnieje tylko w godzinach między rozpoczęciem sesji fight clubu a zakończeniem sesji fight clubu.
Widziałeś małolata, który pracuje w kopiami, widziałeś tego małolata przed miesiącem. Nie potrafi zapamiętać zamówienia albo zapomina o włożeniu kolorowych przekładek między poszczególne pakiety kopii, ale ten małolat był przez dziesięć
19
minut bogiem, kiedy na twoich oczach celnym kopniakiem położył na ziemi dwa razy większego od siebie zastępcę głów nego księgowego, a potem skoczył na niego i okładał pięściami, aż tamten stracił przytomność i małolat musiał przerwać. To trzecia zasada fight clubu. Kiedy ktoś mówi, że ma dosyć, albo traci przytomność, to nawet jeśli udaje, walka jest skończona. Widujesz tego małolata, ale nie możesz mu powiedzieć, jaką piękną walkę stoczył.
Walczy się jeden na jednego. Toczona jest tylko jedna walka naraz. Walczy się bez koszul i butów. Walka trwa do skutku. To pozostałe zasady fight clubu.
To, kim faceci są w fight clubie, nie ma żadnego związku z tym, kim są w realnym świecie. Nawet gdybyś powiedział małolatowi z kopiami, że stoczył dobrą walkę, nie mówiłbyś do tego samego człowieka.
Człowiek, którym jestem w fight clubie, nie jest człowiekiem, którego zna mój szef.
Po nocy spędzonej w fight clubie wszystko w świecie realnym traci na znaczeniu. Nic nie jest w stanie cię wkurzyć. Twoje słowo jest prawem, a nie wkurza cię nawet, jeśli inni łamią to prawo albo je kwestionują.
W realnym świecie jestem koordynatorem akcji bezpłatnych przeglądów technicznych, noszę koszulę i krawat, siedzę w ciem nościach z ustami pełnymi krwi i wyświetlam slajdy, a mój szef opowiada Microsoftowi o jakimś szczególnym odcieniu bladego bławatnego błękitu, który wybrał na tło ikony.
W pierwszej sesji fight clubu udział, okładając się nawzajem pięściami, braliśmy tylko ja i Tyler.
Dawniej, kiedy wracałem do domu zły, ze świadomością, że moje życie nie układa się zgodnie z przyjętym planem pięcio letnim, wystarczało, że posprzątałem mieszkanie albo podłuba łem przy samochodzie, i przechodziło mi. Pewnego dnia umarł bym bez jednej blizny i zostałoby po mnie wychuchane miesz
19
kanko i samochód. Bardzo, ale to bardzo wychuchane, dopóki nie pokryłby ich kurz albo nie trafiły w ręce kolejnego właś ciciela. Nic nie jest wieczne. Nawet Mona Lisa niszczeje. Od czasu powołania do życia fight clubu rusza mi się połowa zębów w szczęce. Być może samodoskonalenie nie jest sposobem na życie. Tyler nigdy nie poznał swojego ojca. Być może sposobem na życie jest samodestrukcja. Ciągle uczęszczamy z Tylerem na sesje fight clubu. Sesje fight clubu odbywają się teraz w piwnicy baru, po jego za mknięciu w sobotnią noc, i z tygodnia na tydzień ludzi przy chodzi coraz więcej.
Tyler staje pośrodku mrocznej betonowej piwnicy, pod jedyną żarówką, i widzi światło tej żarówki odbite w setkach par oczu ludzi patrzących na niego z ciemności. Na początek Tyler wywrzaskuje:
— Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie!
— Druga zasada fight clubu — drze się Tyler — to nie mówić o fight clubie!
Jeśli chodzi o mnie, to znałem swojego tatę przez jakieś sześć lat, ale nic z tamtego okresu nie pamiętam. Mój tata mniej więcej co sześć lat zakłada nową rodzinę w nowym mieście. Jest to dla niego nie tyle rodzina, ile nowy kontrakt sześcioletni.
W fight clubie spotyka się pokolenie mężczyzn wychowanych przez kobiety.
Stojąc po północy pod jedyną żarówką w czarnej piwnicy pełnej mężczyzn, Tyler wymienia kolejno pozostałe zasady: walczy się jeden na jednego, jedna walka naraz, bez koszul i butów, walki trwają do skutku.
— I siódma zasada! — wrzeszczy Tyler. — Jeśli jest to twoja pierwsza noc w fight clubie, musisz walczyć!
Fight club to nie futbol w telewizji. Nie oglądasz tutaj za pośrednictwem satelity, z dwuminutowym opóźnieniem, zgrai
20
nieznanych facetów, wydzierających sobie piłkę pół świata od ciebie, z reklamą piwa co dziesięć minut, i przerwami na identy fikację stacji. Kiedy uczęszczasz na sesje fight clubu, oglądanie futbolu w telewizji staje się dla ciebie tym, czym jest oglądanie pornografii, kiedy możesz się wyżyć seksualnie w naturze.
Fight club daje ci motywację do chodzenia na siłownię, strzyżenia się na krótko i obcinania paznokci. W siłowniach, do których chodzisz, roi się od facetów starających się wyglądać jak mężczyźni, tak jakby bycie mężczyzną oznaczało wygląd zgodny z zaleceniami rzeźbiarza albo dyrektora artystycznego.
Nawet suflet wygląda na napakowanego, mawia Tyler.
Mój ojciec nie poszedł do college'u, a więc ja musiałem pójść do college'u. Po ukończeniu college'u zadzwoniłem do niego do miasta, w którym aktualnie mieszkał, i zapytałem, co dalej?
Tato nie wiedział.
Kiedy dostałem pracę i skończyłem dwadzieścia pięć lat, znowu zadzwoniłem do niego do miasta, w którym aktualnie mieszkał, i zapytałem, co dalej? Tato nie wiedział, poradził mi więc, żebym się ożenił.
Jestem teraz trzydziestoletnim chłopcem i zastanawiam się, czy kolejna kobieta rzeczywiście jest tym, czego mi najbardziej do szczęścia potrzeba.
Tego, co dzieje się na sesjach fight clubu, nie sposób opisać słowami. Niektórzy faceci chcieliby walczyć co tydzień. Tyler mówi, że w tym tygodniu wchodzi tylko pięćdziesięciu pierw szych facetów i szlus. Ani jednego więcej.
W zeszłym tygodniu dogadałem się z jednym gościem i zapi saliśmy się na listę chętnych do stoczenia walki. Facet musiał mieć zły tydzień, unieruchomił mi ręce za głową pełnym nel sonem i tłukł moją twarzą o cementową posadzkę z taką zajad łością, że przegryzłem sobie zębami wewnętrzną stronę policzka, a oko napuchło mi tak, że nic na nie nie widziałem, i krwawiło.
Kiedy powiedziałem, że mam dosyć, dźwignąłem się na nogi i spojrzałem w dół, zobaczyłem na posadzce krwawy odcisk połowy własnej twarzy.
Tyler stanął obok mnie. Patrzyliśmy obaj na wielkie O moich ust, oblane dookoła krwią, i na wąską szparkę mojego oka, spoglądającą na nas z posadzki.
— Super — powiedział Tyler.
Uścisnąłem facetowi dłoń, mówiąc, że to była dobra walka. A facet na to:
— To może powtórzymy w przyszłym tygodniu? Mimo opuchlizny próbuję się uśmiechnąć i mówię, żeby na
mnie popatrzył. Może raczej w przyszłym miesiącu?
Nigdzie tak nie czujesz, że żyjesz, jak na sesjach fight clubu. Kiedy pod tą jedyną żarówką jesteś tylko ty i ten drugi, otoczeni kręgiem obserwatorów. W fight clubie nie chodzi o wygrywanie czy przegrywanie walk. W fight clubie nie chodzi o słowa. Widzisz faceta, który jest na sesji fight clubu pierwszy raz — dupsko ma jak bochen białego chleba. Widzisz tu tego same go faceta sześć miesięcy później, i wygląda jak wyrzeźbiony z drewna. Ten facet wierzy, że nie ma dla niego rzeczy nie możliwych. Na sesjach fight clubu usłyszeć można takie same pochrząkiwania i odgłosy, jak na siłowni, ale w fight clubie nie chodzi o ładny wygląd. Można tu usłyszeć histeryczne po krzykiwania w różnych językach, jak w kościele, i kiedy budzisz się w niedzielę po południu, czujesz się zbawiony.
Po mojej ostatniej walce facet, który mnie pokonał, zabrał się do zmywania ścierką posadzki, a ja zadzwoniłem do mojego agenta ubezpieczeniowego, aby go uprzedzić, że udaję się na ostry dyżur. W szpitalu Tyler powiedział, że się przewróciłem. Czasami Tyler mówi za mnie. Sam to sobie zrobiłem. Na dworze wschodziło słońce.
O fight clubie się nie mówi, bo nie licząc tych pięciu godzin
21
w niedzielę od drugiej nad ranem do siódmej rano, fight club nie istnieje.
Kiedy wymyślaliśmy z Tylerem fight club, żaden z nas wcześniej nie walczył. Jeśli nigdy się jeszcze nie biłeś, masz opory. Obawiasz się, że doznasz jakiegoś poważnego urazu, nie jesteś pewien, czy potrafisz uderzyć drugiego człowieka. Byłem pierwszym facetem, którego Tyler odważył się o to poprosić. Byliśmy obaj pijani i siedzieliśmy w barze, gdzie nikt nie zwracał na nas uwagi, no i Tyler powiedział:
— Wyświadcz mi przysługę. Chcę, żebyś mnie z całych sił uderzył.
Opierałem się, ale Tyler wszystko mi wyjaśnił, powiedział, że nie chce umrzeć bez jednej blizny, że znudziło go już oglądanie samych zawodowych walk i że chce się dowiedzieć czegoś więcej o sobie.
O samodestrukcji.
Moje życie wydawało mi się wówczas zbyt uładzone, a kto wie, czy nie trzeba wszystkiego rozwalić, żeby wykrzesać z siebie coś lepszego.
Rozejrzałem się po barze i powiedziałem, że dobrze. Czemu nie, ale na zewnątrz, na parkingu.
No i wyszliśmy na zewnątrz i spytałem Tylera, czy chce dostać w twarz, czy w brzuch.
— Zaskocz mnie — rzekł Tyler. Przyznałem, że nikogo jeszcze nie uderzyłem.
— No to zaświruj, stary — powiedział Tyler. Kazałem mu zamknąć oczy.
— Nie — oświadczył Tyler.
Jak każdy facet, który jest pierwszy raz na sesji fight clubu, odetchnąłem głęboko i naśladując kowbojów, których wszyscy oglądamy na westernach, wyprowadziłem szerokiego sierpa, mierząc w szczękę Tylera, ale moja pięść wylądowała z boku szyi Tylera.
21
Zakląłem i powiedziałem, że to się nie liczy. Że chcę spróbo wać jeszcze raz.
— Owszem, liczy się — stwierdził Tyler i zaprawił mnie w pierś prawym prostym, pyk, ciosem rękawicy bokserskiej na sprężynie z filmów rysunkowych, puszczanych w telewizji w niedzielne poranki.
Zatoczyłem się na samochód. Staliśmy naprzeciwko siebie, Tyler pocierał bok szyi, a ja trzymałem się dłonią za pierś. Obaj zdawaliśmy sobie sprawę, że przekroczyliśmy jakąś granicę, za którą jeszcze nigdy nie byliśmy, i jak kot i mysz z kreskówek wciąż żyjemy i chcemy się przekonać, jak daleko możemy się jeszcze w tym posunąć i przeżyć.
— Fajnie — powiedział Tyler. Zaproponowałem, żeby uderzył mnie jeszcze raz.
— Nie, ty mnie walnij — rzekł Tyler. No to go walnąłem, szerokim babskim sierpem tuż pod ucho,
a Tyler odepchnął mnie i zaprawił z kopa w żołądek. Tego, co się działo później i po fakcie, nie da się opisać słowami, w każdym razie bar zamknięto i parking wokół nas zaroił się zagrzewającymi do boju kibicami.
Nie myślałem już, że się biję z Tylerem, za to czułem, że potrafię sobie poradzić ze wszystkim, co mi dotąd nie wy chodziło, z praniem, z którego wyciągam koszule z pokruszo nymi guzikami, z bankiem, który twierdzi, że jestem sto dolarów na debecie. Z pracą, gdzie szef przysiadł się do mojego kom putera i namieszał mi w DOS-owskich komendach, wykonywal nych z rozszerzeniem exe. I z Marlą Singer, która ukradła mi moje grupy wsparcia.
Walka nie rozwiązała żadnego z tych problemów, ale po jej zakończeniu nic się nie liczyło.
Toczyliśmy tę pierwszą walkę w niedzielną noc, a Tyler przez cały weekend się nie golił, i pościerałem sobie kłykcie do żywego mięsa na szczecinie jego zarostu. Kiedy leżeliśmy
22
potem na wznak na parkingu i patrzyliśmy na jedyną gwiazdę, której nie przyćmił blask ulicznych latarni, spytałem Tylera, z czym walczy. Tyler odparł, że z ojcem.
Być może nie potrzeba nam ojca, żeby się w pełni zrealizo wać. Nie ma niczego osobistego w tym, kogo wybierasz sobie na przeciwnika w fight clubie. Walczysz, żeby walczyć. Nie powinno się mówić o fight clubie, ale rozmawialiśmy o nim, i przez kilka następnych tygodni, po zamknięciu baru, spotyka liśmy się całą grupą na parkingu, a kiedy nastały chłody, inny bar zaproponował nam odnajęcie piwnicy, w której się teraz spotykamy.
Na każdej sesji fight clubu Tyler recytuje zasady, które wspólnie, ja i on, ustaliliśmy.
— Większość z was — wrzeszczy Tyler, stojąc pośrodku pełnej mężczyzn piwnicy, w stożku światła rzucanego przez jedyną żarówkę — jest tutaj, bo ktoś złamał zasady. Ktoś powiedział wam o fight clubie!
— Zapowiadam — krzyczy dalej Tyler—albo przestaniecie rozpowiadać o fight clubie, albo załóżcie sobie inny fight club, bo od przyszłego tygodnia będziecie się przy wejściu wpisywali na listę i wpuszczonych zostanie tylko pierwszych pięćdziesię ciu. Jeśli się załapiecie do tej pięćdziesiątki i chcecie walczyć, szukajcie sobie od razu przeciwnika. Jeśli nie chcecie walczyć, to weźcie pod uwagę, że są tacy, którzy chcą, a więc odpuśćcie sobie lepiej i zostańcie w domu!
— Jeśli jest to wasza pierwsza noc w fight clubie — drze się Tyler — musicie stoczyć walkę!
Większość facetów wstępuje do fight clubu, bo z jakiegoś powodu boją się walczyć. Po kilku walkach boisz się o wiele mniej.
W fight clubie zawiązywanych jest wiele trwałych przyjaźni. Uczestniczę teraz w zebraniach i konferencjach i przy stole
22
konferencyjnym widzę księgowych, młodszych referentów albo doradców prawnych z połamanymi nosami, które wyłażą im spod bandaży niczym oberżyna, albo z paroma szwami pod okiem, albo z zadrutowaną szczęką. Są to wszystko spokojni młodzi ludzie, posłuszni, dopóki nie przyjdzie czas na podjęcie decyzji.
Pozdrawiamy się kiwnięciami głowy. Później szef zapyta mnie, skąd znam tylu z tych facetów Szef twierdzi, że w branży pracuje coraz mniej dżentelmenów, za to coraz więcej oprychów. Prezentacja trwa.
Walter z Microsoftu ściąga na siebie mój wzrok. Jest młodym gościem o idealnie utrzymanych zębach, gładkiej skórze i z posadą, o której sposobach zdobywania warto by napisać poradnik dla absolwentów. Widać, że jest za młody, żeby być weteranem jakiejś wojny, a jeśli jego rodzice nie są rozwiedzeni, to ojciec i tak bywa gościem w domu. Patrzy na mnie, a ja połowę twarzy mam ogoloną, a drugą obtłuczoną i skrytą w cieniu. Na moich wargach połyskuje krew. I być może Walter myśli o bezmięsnym, wegetariańskim posiłku, który jadł w ostatni weekend, albo o dziurze ozonowej, albo o palącej potrzebie położenia kresu okrutnemu testowaniu produktów przemysłowych na zwierzętach, ale prawdopodobnie o tym nie myśli.
7
Pewnego ranka w muszli klozetowej pływa zużyty kondom, przywodzący na myśl zdechłą meduzę. Tak właśnie Tyler poznaje Marlę.
Wstaję, żeby się odlać, a tu, na tle brązowych przypominają cych malowidła naskalne zacieków, ten eksponat. Nie ma siły, samo nasuwa się pytanie, co też myśli sperma.
To?
To ma być pochwa?
Przez całą noc śniło mi się, że posuwam Marlę Singer. Marla Singer paląca papierosa. Marla Singer przewracająca oczami. Budzę się w łóżku sam, a drzwi od pokoju Tylera są zamknięte. Tyler nigdy nie zamyka drzwi swojego pokoju. Całą noc padało. Dachówki na dachu łuszczą się, wypaczają, odłażą, deszczówka dostaje się pod nie, zbiera na suficie pod tynkiem i ścieka po oprawach oświetleniowych.
Kiedy pada, musimy wykręcać bezpieczniki. Lepiej nie za palać światła. Wynajmowany przez Tylera dom ma trzy kon dygnacje i piwnicę. Chodzimy po nim ze świeczkami. Dom ma spiżarnie i osłonięte siateczką werandy sypialne, i szyby z ma towego szkła w oknach na podeście schodów. W salonie są okna wykuszowe, a pod każdym ławeczka. Listwy przypo-
23
dłogowe są rzeźbione, pociągnięte lakierem i mają osiemnaście cali wysokości.
Deszczówka ścieka w całym domu i wszystko, co drewniane, to puchnie, to się kurczy, a gwoździe we wszystkim co drew niane, w deskach podłogi, w listwach przypodłogowych i w okiennych ramach, te gwoździe wyłażą z drewna na cal j i rdzewieją.
Wszędzie pełno pordzewiałych gwoździ, na które można nastąpić, o które można zawadzić łokciem, i na siedem sypialni jest tu tylko jedna łazienka, a teraz w tej jednej łazience zużyty kondom.
Dom na coś czeka, na zmianę podziału na dzielnice albo na uregulowanie praw spadkowych, potem zostanie zburzony. Kiedy spytałem Tylera, jak długo w nim mieszka, odparł, że jakieś sześć tygodni. Przed zaraniem dziejów dom miał właś ciciela, który przez całe życie zbierał miesięczniki „National Geographic" i „Reader's Digest". Pod ścianami piętrzą się ich wystrzępione sterty, coraz wyższe po każdej ulewie. Tyler utrzymuje, że ostatni lokator, z kartek wydzieranych z tych błyszczących czasopism składał koperty na kokainę. Od kiedy policja, czy kto tam, wykopał drzwi frontowe, nie ma w nich zamka. Ściany jadalni pokrywa dziewięć wybrzuszających się warstw tapety, kwiatki pod paskami, pod kwiatkami ptaszki, pod ptaszkami łąka.
Nasi jedyni sąsiedzi to zamknięty warsztat mechaniczny oraz długi na cały kwartał magazyn po drugiej stronie ulicy. W domu jest pomieszczenie z szerokim na siedem stóp maglem do maglowania adamaszkowych obrusów, żeby te nigdy nie były pogniecione. Jest wyłożona cedrem, chłodzona ścienna szafa na futra. Kafelki w łazience są pomalowane w małe kwiatki, ładniejsze od chińskiej porcelany, którą wszyscy nowożeńcy dostają w prezencie ślubnym, a w muszli klozetowej pływa zużyty kondom.
23
Już z miesiąc mieszkam u Tylera.
Tyler zjawia się na śniadaniu bez koszuli, z szyją i klatką piersiową całą w malinkach, a ja czytam stary egzemplarz „Reader's Digest". To idealny dom na handlowanie narkotyka mi. Nie ma sąsiadów. Przy Paper Street są tylko magazyny i trująca wyziewami celulozownia. Śmierdzi z tej celulozowni, jakby ktoś puścił bąka, a od pomarańczowych piramid drew nianych wiórów, otaczających celulozownię, zalatuje klatką chomika. To idealny dom na handlowanie narkotykami, bo chociaż Paper Street przejeżdżają codziennie tabuny ciężarówek, to w nocy jesteśmy tu z Tylerem sami i w promieniu pół mili nie uświadczysz żywego ducha.
Znalazłem sterty „Reader's Digest" w piwnicy, i teraz w każ dym pokoju piętrzy się stos ^Reader's Digest".
Życie w Tych Stanach Zjednoczonych.
Śmiech to zdrowie.
Stosy czasopism to właściwie jedyne umeblowanie.
W najstarszych egzemplarzach jest seria artykułów, w których rozmaite narządy wewnętrzne ludzkiego ciała mówią o sobie w pierwszej osobie: Jestem Macica Jane.
Jestem Prostata Johna.
Poważnie. A Tyler podchodzi do kuchennego stołu bez koszuli, cały pokryty malinkami, i mówi, ble, ble, ble, ble, ble, poznał wczoraj wieczorem Marlę Singer i poszli razem do łóżka.
Słuchając tego, identyfikuję się bez reszty z Woreczkiem Żółciowym Joego. To wszystko moja wina. Czasami robisz coś i zostajesz wyrolowany. Czasami czegoś nie robisz i też zostajesz wyrolowany.
Poprzedniego wieczoru zadzwoniłem do Marli. Wypracowa liśmy sobie taki system, że kiedy chciałem pójść na spotkanie jakiejś grupy wsparcia, dzwoniłem najpierw do Marli i pytałem, czy ona też się tam aby nie wybiera. Wczoraj wieczorem spo tykał się Czerniak Złośliwy, a ja czułem się trochę zdołowany.
23
Marla mieszka w Regent Hotel. To kupa trzymających się na słowo honoru brązowych cegieł, gdzie wszystkie materace powleczone są śliskimi plastikowymi pokrowcami, tyle osób idzie tam umierać. Siądziesz na łóżku nie tak jak trzeba i razem z prześcieradłem i kocem ześlizgujesz się na podłogę.
Zadzwoniłem do Regent Hotel do Marli, żeby spytać, czy idzie na Czerniaka Złośliwego.
Marla mamrotała w zwolnionym tempie. Powiedziała mi, że to nie jest samobójstwo w pełnym tego słowa znaczeniu, prędzej już krok z gatunku wołanie-o-pomoc, ale wzięła za dużo xanaksów.
Wyobraźcie sobie, jadę do Regent Hotel i patrzę, jak Marla miota się po swojej zagraconej klitce, jęcząc: Ja umieram. Umieram. Ja umieram. Umieram. U-mie-ram. Umieram. To mogło się ciągnąć godzinami. A więc nigdzie się dzisiaj wieczorem nie wybiera, tak? Marla na to, że realizuje odejście w wielkim stylu. Jak chcę popatrzeć, to mogę przyjechać. Odparłem, że dziękuję, ale mam inne plany. Marla powiedziała, że w porządku, równie dobrze może umrzeć, oglądając telewizję. Ma tylko nadzieję, że będzie leciało coś warte obejrzenia.
Pognałem na Czerniaka Złośliwego. Wróciłem do domu wcześnie. Położyłem się spać.
A teraz, nazajutrz, przy śniadaniu, Tyler siedzi naprzeciwko mnie cały w malinkach i mówi, że Marla to kawał zboczonej suki, ale jego to rajcuje.
Poprzedniego dnia wieczorem wróciłem do domu z Czerniaka Złośliwego, położyłem się do łóżka i zasnąłem. I śniło mi się, że posuwam, posuwam, posuwam Marlę Singer.
A dzisiaj rano udaję, że czytam ^Reader's Digest", i słuchani Tylera. Zboczona suka, jakbym nie wiedział. „Reader's Digest". Humor w Mundurze.
24
Jestem Kanalikiem Żółciowym Joego.
Tyler opowiada mi, czego to nie nasłuchał się wczoraj od Marli. Jeszcze żadna dziewczyna tak z nim nie rozmawiała.
Jestem Zgrzytającymi Zębami Joego.
Jestem Rozdętymi Wściekłością Nozdrzami Joego.
Tyler mówi, że po dziesiątym numerku Marla powiedziała mu, że chce zajść w ciążę. Powiedziała, że chce mieć po nim skrobankę.
Jestem Białymi Kłykciami Joego.
Jak Tyler mógł się na to nie złapać. Jeszcze przedwczoraj wieczorem Tyler siedział sam i wmontowywał organy płciowe do „Królewny Śnieżki .
Jak mogłem współzawodniczyć o względy Tylera.
Jestem Wściekłym, Rozjuszonym Poczuciem Odtrącenia Joego.
Co gorsza, to wszystko moja wina. Tyler mówi, że kiedy wczoraj wieczorem poszedłem spać, a on wrócił do domu ze zmiany w hotelu, w którym pracuje jako kelner bankietowy, z Regent Hotel znowu zadzwoniła Marla. To już, powiedziała Marla. Tunel, na jego końcu światełko. Doświadczanie śmierci było takie super, Marla chciała, żebym słuchał, a ona będzie mi opisywać, jak opuszcza swoje ciało, jak unosi się pod sufit.
Marla nie wiedziała, czy jej dusza potrafi korzystać z telefonu, ale chciała, żeby ktoś przynajmniej słuchał, jak wydaje ostatnie tchnienie.
Pech chce, że telefon odbiera Tyler i błędnie ocenia całą sytuację.
Nigdy się nie spotkali, Tyler uznaje więc, że to niedobrze, że Marla umiera. Też mi coś.
To nie sprawa Tylera, ale Tyler dzwoni na policję i leci w te pędy do Regent Hotel. Teraz, zgodnie z odwiecznym chińskim zwyczajem, który
24
wszyscy znamy z telewizji, Tyler jest już do grobowej deski odpowiedzialny za Marlę, bo Tyler ocalił Marli życie.
Nie doszłoby do tego wszystkiego, gdybym tylko poświęcił te parę minut i pojechał popatrzeć, jak Marla umiera.
Tyler opowiada mi, że Marla mieszka w pokoju numer 8G, na poddaszu Regent Hotel, osiem pięter po schodach, a potem do końca hałaśliwego korytarza z mnóstwem drzwi, zza których dolatuje stłumiony telewizyjny śmiech. Co kilka sekund wrzesz czy jakaś aktorka albo przy akompaniamencie serii z broni maszynowej umierają z wrzaskiem jacyś aktorzy. Tyler dociera do końca korytarza i już chce zapukać, ale w tym momencie drzwi pokoju 8G się uchylają, wystrzela zza nich czyjaś chuda, chudziutka ręka powleczona ziemistą skórą, chwyta Tylera za nadgarstek i wciąga go do środka. Zagłębiam się w lekturze „Reader's Digest". Tyler, wciągany przez Marlę do pokoju, słyszy pisk hamulców i wycie syren dolatujące sprzed Regent Hotel. Na komódce stoi sztuczny penis wykonany z tego samego miękkiego różowego plastiku, co miliony lalek Barbie, i Tylerowi staje na moment przed oczyma milion dziecięcych lalek i lalek Barbie, i sztucz nych penisów z form wtryskowych, które schodzą z tej samej taśmy montażowej gdzieś na Tajwanie.
Marla spogląda na Tylera patrzącego na jej sztucznego penisa, przewraca oczami i mówi: — Nie bój się. On ci nic nie zrobi. Marla wypycha Tylera z powrotem na korytarz i mówi, że jej przykro, ale nie powinien wzywać policji i że prawdopodobnie policja jest już na dole.
Marla zamyka na klucz drzwi pokoju 8G i popycha Tylera korytarzem w kierunku klatki schodowej. Na schodach Tyler i Marla muszą się rozpłaszczyć na ścianie, żeby przepuścić policjantów i sanitariuszy, którzy wbiegają z tlenem na górę i pytają w przelocie, gdzie tu jest pokój 8G.
25
Marla mówi im, że na końcu korytarza.
Marla krzyczy za policjantami, że dziewczyna mieszkająca pod 8G była kiedyś bardzo ładną i miłą osóbką, ale teraz się stoczyła, że to zapowietrzony ludzki śmieć, który boi się włas nego cienia, a więc nic złego nie mogła zrobić.
— Dziewczyna spod 8G nie wierzy w siebie — krzyczy Marla — i boi się, że w miarę jak się będzie starzała, będzie coraz gorzej!
— Powodzenia! — krzyczy Marla.
Policjanci zbijają się w kupę przed drzwiami numer 8G, a Marla z Tylerem zbiegają do holu. Słyszą za sobą, jak policjant wrzeszczy do zamkniętych drzwi:
— Proszę otworzyć, pomożemy pani! Panno Singer, nie warto umierać! Wpuść nas, Marla, pomożemy ci rozwiązać twoje problemy!
Marla z Tylerem wypadają na ulicę. Tyler wsadza Marlę do taksówki, zadziera głowę i wysoko, na ósmym piętrze Regent Hotel, na tle zasłon w oknach pokoju Marli, widzi przemiesz czające się w te i we wte cienie.
Kiedy są już na sześciopasmówce zalanej blaskiem ulicznych latarni i pełnej innych samochodów pędzących za znikającym punktem, Marla mówi Tylerowi, że przez całą noc nie może dać jej zasnąć. Jeśli Marla zaśnie, to umrze.
Powiedziała Tylerowi, że mnóstwo ludzi chciało widzieć ją martwą. Ci ludzie już nie żyją i wydzwaniają do niej po nocach z tamtej strony. Marla chodzi po barach i słyszy, jak barmani wywołują jej nazwisko, i kiedy odbiera telefon, w słuchawce panuje martwa cisza.
Tyler i Marla baraszkowali przez prawie całą noc w pokoju, który sąsiaduje z moim. Kiedy Tyler się obudził, Marli już nie było. Wróciła do Regent Hotel.
Mówię Tylerowi, że Marla nie potrzebuje kochanka, że jej potrzebny psychiatra.
25
— Nie nazywaj tego kochaniem — mowi Tyler Mówiąc krótko, Marla rujnuje teraz kolejną cząstkę mego
życia. W college'u miałem mnóstwo przyjaciół. W miarę
się żenili, traciłem ich.
Tyler pyta, czy to dla mnie jakiś problem. Jestem Skurczem Jelit Joego.
Odpowiadam, że nie, wszystko gra.
Przyłóż mi pistolet do głowy i rozpaćkaj mój mózg po ścianie. Wszystko w porządku, mówię. Naprawdę
8
Spodnie mam sztywne od zakrzepłej krwi, więc szef każe mi iść do domu, a mnie rozpiera euforia.
Dziura wybita w policzku nie zaczęła się nawet goić. Idę do pracy z podbitymi oczami, przypominającymi dwa napuchłe czarne bajgle z małymi szparkami pośrodku, dzięki którym coś tam jeszcze widzę. Aż do dzisiaj wkurzało mnie strasznie, że stałem się takim całkowicie skoncentrowanym Mistrzem Zen, a nikt jakoś tego nie zauważa. Mimo to siadam znowu do FAKS-u. Piszę krótkie HAIKU i rozsyłam je FAKS-em do każdego, kto mi wpadnie do głowy. Mijając ludzi na korytarzu w pracy, jestem całkowicie ZEN wobec każdej wrogiej TWARZY.
Wyrzekasz się wszystkich swoich dóbr doczesnych oraz samochodu i idziesz mieszkać w wynajętym domu w części miasta będącej składowiskiem toksycznych odpadów, gdzie późno w nocy słyszysz Marlę i Tylera wyzywających się na wzajem od ludzkich srajtaśm.
Pszczoła swobodna Truteń dokąd chce leci Królowa więźniem
26
Weź to, ludzka srajtaśmo.
Zrób to, srajtaśmo.
Udław się. Wypchaj się, mała.
O dziwo, czyni mnie to spokojnym, małym centrum świata.
Oczy mam zapuchnięte, spodnie w wielkich, czarnych, chrzęszczących plamach zakrzepie] krwi, ale każdemu w pracy mówię CZEŚĆ. CZEŚĆ! Spójrz na mnie. CZEŚĆ! Jestem taki ZEN. To KREW. To NIC. Cześć. Wszystko jest niczym i tak dobrze być OŚWIECONYM. Jak ja. Westchnienie.
Spójrz. Tam za oknem. Ptak. Szef spytał, czy ta krew jest moja. Ptak szybuje z wiatrem. Układam w głowie krótkie haiku.
Nie mając gniazda Ptak ma za dom cały świat Życie przed tobą
Liczę na palcach: pięć, siedem, pięć.
Ta krew, czy jest moja? Odpowiadam, że tak. Po części. To zła odpowiedz.
Wielka mi rzecz. Mam dwie pary czarnych spodni. Sześć białych koszul. Sześć par majtek. Niezbędne minimum. Idę na spotkanie fight clubu. To się zdarza. — Idź do domu — mówi szef. — Przebierz się. Zaczynam się zastanawiać, czy Tyler i Marla nie są czasem jedną i tą samą osobą. Ale jakby się bzykali co noc w pokoju Tylera?
Raz po raz. Raz po raz. Raz po raz.
26
Tyler i Marla nigdy nie przebywają jednocześnie w tym samym pomieszczeniu. Nigdy nie widziałem ich razem.
Ale przecież nikt nie widział mnie z taką, dajmy na to, Zsą Zsą Gabor, a to jeszcze nie znaczy, że jesteśmy jedną i tą samą osobą. Tyler po prostu nie wchodzi tam, gdzie jest Marla.
Żebym mógł sobie uprać spodnie, Tyler musi mi pokazać, jak się robi mydło. Tyler jest na górze, a w kuchni cuchnie mentolowymi papierosami i spalonymi włosami. Marla sie dzi przy kuchennym stole, przypala sobie włosy pod pachą mentolowym papierosem i wyzywa samą siebie od ludzkich srajtaśm.
— Zdaję sobie sprawę z gnilnego procesu zepsucia, który mnie toczy — mówi Marla do żaru na końcu papierosa i wkręca sobie papierosa w miękką, białą skórę ramienia. — Smaż się, wiedźmo, smaż.
Tyler jest na górze, w mojej sypialni, ogląda sobie zęby w moim lustrze i mówi, że załatwił mi pracę kelnera ban kietowego na niepełny etat.
— W Pressman Hotel, na wieczorną zmianę — mówi Ty ler. — Ta robota podsyci w tobie nienawiść klasową.
Mówię, że dobrze, może być.
— Każą ci nosić czarną muchę — mówi Tyler. — Żeby tam pracować, potrzebna ci tylko jeszcze biała koszula i czarne spodnie.
Mydło, Tyler. Mówię, że potrzebne mi mydło. Musimy zrobić trochę mydła. Muszę sobie wyprać spodnie.
Przytrzymuję Tylera za stopy, a on zaczyna robić dwieście przysiadów.
— Jeśli mamy zrobić mydło, to musimy najpierw wytopić tłuszcz. — Tyler jest istną kopalnią praktycznych wiadomości.
Nie licząc chwil, kiedy się bzykają, Marla i Tyler nigdy nie przebywają jednocześnie w tym samym pomieszczeniu. Jeśli
26
Tyler jest w domu, Marla traktuje go jak powietrze. Skądś to znam. Tak samo niewidzialni dla siebie byli moi rodzice. Potem ojciec odszedł, żeby zawrzeć kolejny kontrakt.
Ojciec mawiał zawsze: „Żeń się, zanim seks zacznie cię nudzić, bo inaczej nigdy się nie ożenisz".
Matka mawiała: „Nie kupuj nigdy niczego z nylonowym zamkiem błyskawicznym",
Tyler robi sto dziewięćdziesiąty ósmy przysiad. Sto dziewięć* dziesiąty dziewiąty. Dwusetny.
Tyler ma na sobie rodzaj lepiącego się od brudu, flanelowego szlafroka i bokserki.
— Wypraw Marlę z domu — mówi Tyler. — Wyślij ją do sklepu po puszkę ługu. Tylko takiego w płatkach. Nie w krysz tałkach. Pozbądź się jej.
Mam znowu sześć lat i biegam tam i z powrotem między moimi zobojętniałymi wobec siebie rodzicami, pośrednicząc w przekazywaniu komunikatów. Nienawidziłem tego, kiedy miałem sześć lat, nienawidzę i teraz.
Tyler zaczyna ćwiczyć wymachy nóg, a ja schodzę na dół, żeby powiedzieć Marli: ług w płatkach, i daję jej dziesięcio-doiarowy banknot i swój bilet miesięczny na autobus. Marla siedzi dalej przy kuchennym stole, wyjmuję jej więc spomiędzy palców mentolowego papierosa. Oddaje go bez oporu. Scierką do naczyń wycieram rdzawe plamy na ramieniu Marli, gdzie ślady po przypaleniach popękały i zaczęły krwawić. Potem wciskam jej na stopy najpierw jeden, potem drugi but na wysokim obcasie.
Marla przypatruje się z góry, jak odstawiam Księcia z Bajki, i mówi:
— Pozwoliłam sobie wejść. Myślałam, że nikogo nie ma w domu. Wasze drzwi frontowe nie zamykają się na klucz.
Nie odzywam się,
— Wiesz co, kondom jest szklanym pantofelkiem naszego
27
pokolenia. Nakładasz go, kiedy poznajesz kogoś obcego. Tań czysz całą noc, a potem go wyrzucasz. Znaczy, kondom. Nie obcego.
Nie rozmawiam z Marlą. Może sobie brylować na grupach wsparcia i czarować Tylera, ale moją przyjaciółką nigdy nie zostanie.
— Cały ranek tu na ciebie czekałam.
Kwiaty kwitną i mrą Wiatr gna motyle lub śnieg Kamień ma to gdzieś
Marla wstaje od kuchennego stołu. Ma na sobie niebieską sukienkę bez rękawów, uszytą z jakiegoś błyszczącego mate riału. Bierze kraj sukienki w dwa palce i unosi ją, pokazując mi małe kropeczki szwu po lewej stronie. Nie ma majtek. I puszcza do mnie oko.
— Chciałam ci pokazać moją nową sukienkę — mówi Mar la. — To suknia druhny, ręcznie szyta. Podoba ci się? Kupiłam ją na wyprzedaży w Goodwill za jednego dolara. Ktoś tyle się napocił przy tych drobniutkich ściegach, żeby uszyć taką pas kudną, paskudną sukienkę — mówi Marla. — Dasz wiarę?
Sukienka jest z jednej strony dłuższa, a talia orbituje wokół bioder Marli.
Przed wyjściem do sklepu Marla unosi palcami sukienkę i tańczy wokół mnie i kuchennego stołu, kręcąc gołym tyłkiem. Marla mówi, że kocha wszystko to, nad czym ludzie pieją z zachwytu, po godzinie zaś albo na drugi dzień wyrzucają. Weźmy taką choinkę. Stanowi centrum ogólnego zaintereso wania, a po świętach Bożego Narodzenia widzi się stosy ze schniętych choinek, z których nie zdjęto nawet świecidełek, porzucone przy autostradzie. Patrzysz na te drzewka i na myśl przychodzą ci zabite przez samochody zwierzęta albo ofiary
27
przestępstw seksualnych w włożonej na lewą stronę bieliźnie, skrępowane czarną taśmą izolacyjną. Nie mogę się doczekać, kiedy Marla wreszcie wyjdzie. — Najlepiej pójść do placówki kontroli populacji zwierząt -mówi Marla. — Wszystkie znajdujące się tam zwierzęta, te małe pieski i kotki, które ludzie kochali, a potem wyrzucili, nawet stare zwierzęta, tańczą na twój widok w kółko i skaczą, żeby zwrócić na siebie uwagę, bo po trzech dniach dostaną w zastrzyku końską dawkę luminalu i powędrują do pieca. Wielki sen, jak w swoistej „Dolinie psów". — Gdzie, jeśli nawet ktoś pokocha cię na tyle, by uratować ci życie, i tak cię wykastrują. — Maria spogląda na mnie, tak jakbym to ja ją posuwał. — Nie przekonam cię do siebie, prawda?
Marla wychodzi tylnymi drzwiami, podśpiewując tę przy prawiającą o ciarki piosenkę z „Doliny lalek". Bez słowa odprowadzam ją wzrokiem. Jedna, dwie, trzy chwile ciszy i Marli już nie ma. Odwracam się i w drzwiach kuchni stoi Tyler.
— Pozbyłeś się jej? — pyta Tyler. Nic nie słyszałem, nic nie czułem, Tyler po prostu się zjawił.
— Najpierw—mówi Tyler, doskakuje do lodówki i zaczyna grzebać w zamrażalniku. — Najpierw musimy wytopić trochę tłuszczu.
Tyler mówi, że jeśli szef naprawdę zalazł mi za skórę, to powinienem pójść na pocztę, wypełnić formularz zmiany adresu i wydać dyspozycję, żeby całą jego korespondencję kierować do Rugby w Dakocie Południowej.
Tyler zaczyna wyciągać z zamrażalnika oszronione plas tikowe woreczki śniadaniowe z jakimś zamarzniętym białym czymś i wrzuca je do zlewu. Ja mam postawić duży gar na palniku kuchenki i napełnić go dużą ilością wody. Za mało wody, i tłuszcz, wydzielając łój, ściemnieje.
28
— Ten tłuszcz — mówi Tyler - - ma w sobie dużo soli, a więc im więcej wody, tym lepiej.
Wrzucić tłuszcz do wody i doprowadzić wodę do wrzenia. Z każdego woreczka Tyler wyciska do wody białą masę, a potem upycha puste woreczki na samo dno kubła na śmieci.
— Popuść wodze wyobraźni — mówi Tyler. — Przypomnij sobie te wszystkie sprawnościowe duperele, których uczyli cię w drużynie skautów. Przypomnij sobie szkolne lekcje chemii.
Trudno mi sobie wyobrazić Tylera w skautowskim mundurku.
Tyler podpowiada mi, że mógłbym też podjechać którejś nocy pod dom mojego szefa i podłączyć szlauch do zewnętrz nego kranu. Drugi koniec szlaucha podłączyć do ręcznej pompy i wpompować do domowej instalacji wodociągowej porcję barwnika przemysłowego. Czerwonego, niebieskiego albo zie lonego, i patrzeć, jak szef będzie wyglądał nazajutrz. Mógłbym też siedzieć w krzakach i pompować ręczną pompą, aż ciśnienie w domowej instalacji wodociągowej przekroczy sto dziesięć psi. Jeśli ktoś przy takim ciśnieniu spuści wodę w toalecie, spłuczka eksploduje. Jeśli ciśnienie w instalacji sięgnie stu pięćdziesięciu psi i ktoś odkręci prysznic, woda zerwie gwint i wywali, bach, główkę natrysku, która zamieni się w pocisk moździerzowy.
Tyler mówi to tylko dlatego, że chce poprawić mi nastrój. Prawda jest taka, że ja lubię swojego szefa. Poza tym jestem teraz oświecony. No wiecie, zachowuję się mniej więcej jak Budda. Pajęcze chryzantemy. Diamentowa sutra i Blue Cliff Record. No wiecie, Hari Rama, Kriszna, Kriszna. Wiecie, Oświecenie.
— Wetknij sobie piórka w dupsko — mówi Tyler — a nie będzie to jeszcze znaczyło, że jesteś kurczakiem.
Tłuszcz się wytapia, na powierzchnię wrzącej wody wy pływa łój.
Mówię, że w takim razie wtykam sobie piórka w dupsko. Tak jakby Tyler z przypaleniami po papierosie na ramionach
28
był taką wzniosłą duszą. Pan i Pani Ludzcy Srajtaśmowie. Zachowuję kamienną twarz i zamieniam się w jedną z tych idących na rzeź ludzkich świętych krów z ulotki linii lotniczych, która wyjaśnia postępowanie w razie awarii. Zmniejszyć gaz pod garem. Mieszam wrzącą wodę.
Na powierzchnię wypływa coraz więcej łoju i w końcu woda pokryta jest mieniącą się tęczowo warstwą, która przypomina macicę perłową. Zgarnąć tę warstwę dużą łyżką i przenieść do innego naczynia. Pytam, jak tam z Marlą.
— Maria próbuje przynajmniej sięgnąć dna — mówi Tyler. Mieszam wrzącą wodę.
Zbierać łój, dopóki nie przestanie wypływać. O ten łój właśnie chodzi. Dobry, czysty łój.
Tyler mówi, że mnie jeszcze daleko do dna. A jeśli na nie nic spadnę, nie mam co marzyć o zbawieniu. Jezus dokonał tego, dając się ukrzyżować. Nie wystarczy tak po prostu wyrzec się pieniędzy, dóbr doczesnych i wiedzy. Sama ucieczka od rze czywistości w weekendy to za mało. Powinienem uciekać od samodoskonalenia ku katastrofie. Tego nie da się już robić w rękawiczkach. To nie seminarium.
— Jeśli skrewisz, zanim sięgniesz dna—mówi Tyler —już nigdy ci się nie uda.
Wskrzeszeni możemy zostać tylko po totalnej katastrofie.
— Dopiero kiedy wszystko stracisz — mówi Tyler — bę dziesz mógł coś osiągnąć.
Oświecenie, które czuję, jest przedwczesne.
— I mieszaj, mieszaj — mówi Tyler.
Kiedy tłuszcz tak się już wygotuje, że łój przestanie wy pływać, wylać wrzątek. Umyć gar i napełnić go ponownie czystą wodą.
29
Pytam, ile mi jeszcze brakuje, żeby sięgnąć dna.
— Na etapie, na którym teraz jesteś — mówi Tyler — nie potrafisz sobie nawet wyobrazić, jak wygląda dno.
Powtórzyć proces z zebranym łojem. Gotować łój w wodzie. Zbierać go bez przerwy.
— Tłuszcz, którego używamy, ma w sobie dużo soli—mówi Tyler. — Za dużo soli i mydło nie stwardnieje. — Gotować i zbierać.
Gotować i zbierać. Wraca Marla.
W tej samej chwili, w której Marla otwiera siatkowe drzwi, Tyler się zmywa, znika, ulatnia z kuchni, nie ma go. Tyler wbiegł na górę albo zbiegł do piwnicy, Pufff.
Marla wchodzi przez tylne drzwi z bańką ługu w płatkach.
— Mieli w sklepie tylko papier toaletowy stuprocentowo wtórnie przetworzony—mówi Marla.—Wtórne przetwarzanie papieru toaletowego to chyba najgorsza robota na świecie.
Biorę od niej bańkę z ługiem i stawiam na stole. Nie od zywam się.
— Mogę zostać na noc? — pyta Marla.
Nie odzywam się. liczę w pamięci: pięć sylab, siedem, pięć.
Uśmiech tygrysa
Wąż powie, że cię kocha
Kłam, a będziesz zły
— Co gotujesz? — pyta Marla. Jestem Punktem Wrzenia Joego.
Każę jej wyjść. Idź stąd, wynoś się. Rozumiesz? Mało ci jeszcze tego, co wyrwałaś mi z życia?
Marla chwyta mnie za rękaw, przytrzymuje przez sekundę i cmoka w policzek.
29
— Zadzwoń do mnie, proszę — mówi. — Proszę. Musimy pogadać.
Odpowiadam, że tak, tak, tak, tak, tak, zadzwonię. I w momencie kiedy za Marlą zamykają się drzwi, w kuchni zjawia się znowu Tyler.
Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Moi rodzice przez pięć Jat robili takie sztuczki.
Ja gotuję i zbieram, a Tyler robi miejsce w lodówce. W po wietrzu unoszą się warstwy pary i z kuchennego sufitu kapie woda. Czterdziestowatowa żarówka ukryta w głębi lodówki, coś jasnego, zasłoniętego przed moim wzrokiem przez puste butelki po keczupie i słoiczki z żurkiem, czy może majone zem, jakieś wątłe światełko z głębi lodówki podświetla profil Tylera.
Gotować i zbierać. Gotować i zbierać. Wkładać zebrany łój do kartonów po mleku z rozciętymi wierzchami.
Tyler siedzi na krześle, które przyciągnął sobie do otwartej lodówki, i patrzy, jak łój stygnie. Chmury zimnej mgły unoszą się z dna lodówki, skraplają w parnej kuchni i wokół stóp Tylera rośnie kałuża.
Każdy napełniony przeze mnie łojem karton po mleku Tyler wstawia od razu do lodówki.
Klękam przed lodówką obok Tylera, a Tyler bierze moje dłonie i pokazuje mi je. Linia życia. Linia miłości. Wzgórki Wenus i Marsa. Wokół nas rozlewa się kałuża skroplonej zimnej mgły, słabe światełko z lodówki oblewa nasze twarze.
— Chcę cię prosić o jeszcze jedną przysługę—mówi Tyler. Chodzi o Marlę, prawda?
— Nigdy nic jej o mnie nie mów — mówi Tyler. — Nie rozmawiaj o mnie za moimi plecami. Obiecujesz?
Obiecuję.
— Jeśli kiedykolwiek wspomnisz przy niej o mnie, nigdy już mnie nie zobaczysz.
29
Obiecuję.
— Obiecujesz? Obiecuję.
— Zapamiętaj sobie — mówi Tyler. — Obiecałeś po trzykroć.
Warstwa czegoś gęstego i przezroczystego gromadzi się na wierzchu łoju wstawionego do lodówki. Zwracam Tylerowi uwagę, że z łoju coś się wytrąca.
— Spokojnie—mówi Tyler.—Ta przezroczysta warstewka to gliceryna. Przy robieniu mydła można tę glicerynę wmieszać z powrotem. Albo ją zebrać.
Tyler oblizuje wargi i przykłada sobie moje dłonie podusz kami do uda okrytego połą brudnego flanelowego szlafroka.
— Glicerynę możesz zmieszać z kwasem azotowym i wy jdzie ci nitrogliceryna — mówi Tyler.
Nitrogliceryna, powtarzam za nim, oddychając przez otwarte usta.
Tyler znowu się oblizuje i błyszczącymi od wilgoci ustami całuje grzbiet mojej dłoni.
— Nitroglicerynę możesz zmieszać z azotanem sodu i troci nami i wyjdzie ci dynamit — mówi Tyler.
Jego usta zostawiają na grzbiecie mojej białej dłoni wilgotny, lśniący ślad. Dynamit, powtarzam za nim, i siadam w kucki. Tyler podważa wieczko puszki z ługiem.
— Możesz wysadzać w powietrze mosty — mówi.
— Możesz zmieszać nitroglicerynę z większą ilością kwasu azotowego i parafiny, i wyjdzie ci materiał wybuchowy o kon systencji żelatyny — mówi.
— Takim czymś mógłbyś z łatwością wysadzić w powietrze budynek — mówi.
Tyler przechyla puszkę z ługiem nad wilgotnym, błyszczącym śladem po pocałunku, który złożył na grzbiecie mojej dłoni.
30
— To oparzenie chemiczne — mówi. — Będzie bolało bardziej niż zwyczajne. Bardziej niż przypalenie stoma pierosami.
Ślad po pocałunku błyszczy na grzbiecie mojej dłoni
— Zostanie ci blizna — mówi Tyler.
— Mając dostatecznie dużo mydła — mówi Tyler-
mógłbyś wysadzić w powietrze cały świat. Pamiętaj o swojej obietnicy.
I Tyler sypie ług na grzbiet mojej dłoni.
9
Ślina Tylera spełnia dwie funkcje. Wilgotny ślad po pocałun ku na grzbiecie mojej dłoni jest lepem, do którego przylegają płatki ługu. To pierwsza funkcja. Drugą jest to, że ług płonie tylko w połączeniu z wodą. Albo ze śliną.
„To oparzenie chemiczne — powiedział Tyler. — Będzie bolało bardziej niż zwyczajne".
Ługiem można udrażniać zapchane rury.
Zamknąć oczy.
Papka z ługu i odrobiny wody potrafi przeżreć aluminiowy garnek.
Roztwór ługu z wodą rozpuści drewnianą łyżkę.
W połączeniu z wodą ług rozgrzewa się do temperatury ponad dwustu stopni, i rozgrzewając się teraz, wżera się w grzbiet mojej dłoni. Tyler kładzie palce swojej dłoni na moich palcach, nasze dłonie spoczywają na kolanie moich poplamionych krwią spodni, i Tyler mówi, żebym się skupił, bo to najdonioślejsza chwila mojego życia.
— Bo wszystko, co było do tej pory, to już historia — mówi Tyler — a wszystko, co będzie od teraz, przejdzie do historii.
To najdonioślejsza chwila naszego życia.
Ług przylegający do śladu po pocałunku Tylera i układający
30
się dokładnie w kształt tego śladu, jest płonącym ogniskiem albo rozpalonym do czerwoności żelazem do piętnowania, albo stosem atomowym topiącym się na mojej dłoni wiele mil ode mnie, na końcu długiej, długiej drogi, którą sobie wyobrażam. Tyler mówi, żebym wracał i był z nim. Dłoń mnie opuszcza, maleje, oddala się ku widnokręgowi, ku końcowi drogi.
Wyobraźcie sobie ognisko, które wciąż płonie, tyle że za horyzontem. Zachód słońca.
— Wracaj do bólu — mówi Tyler. To rodzaj kierowanej medytacji, którą praktykuje się na
spotkaniach grup wsparcia. Wyrzucić z myśli nawet słowo „ból". Kierowana medytacja skutkuje na nowotwór, może poskut kować i na to.
— Patrz na swoją dłoń — mówi Tyler. Nie patrzeć na dłoń.
Wyrzucić z myśli słowa „przeżeranie" i „ciało", i „tkanka", i „zwęglona". Zamknąć uszy na własny krzyk. Kierowana medytacja. Jesteś w Irlandii. Zamknij oczy.
Jesteś w Irlandii w tamten letni dzień ukończenia college'u i popijasz w pubie niedaleko zamku, pod który dzień w dzień podjeżdżają autokarami angielscy i amerykańscy turyści, by pocałować kamień z Blarney *.
— Nie zamykaj oczu — mówi Tyler. — Mydło i ludzkie poświęcenie idą ręka w rękę.
Wychodzisz z pubu, włączasz się w strumień mężczyzn, sunący wilgotną samochodową ciszą ulic, gdzie przed chwilą spadł deszcz. Jest noc. I tak docierasz do zamku Blarney.
* Trudno dostępny kamień znajdujący się w zamku Blarney, niedaleko Cork, przynoszący szczęście tym, którzy go pocałują (przyp. tłum.).
31
Podłogi w zamku przegniły. Pniesz się kamiennymi scho dami i z każdym stopniem ciemności po obu stronach gęstnieją, gęstnieją. Wszyscy milczą skoncentrowani na wspinaczce i przejęci tradycyjnym małym aktem buntu, którego za chwilę dokonają.
— Słuchaj mnie — mówi Tyler. — Otwórz oczy.
— W starożytności — ciągnie Tyler — na nadrzecznym wzgórzu składano ofiary z ludzi. Z tysięcy ludzi. Słuchaj mnie. Po złożeniu ofiary ciała palono na stosie.
— Możesz płakać — mówi Tyler. — Jeśli chcesz, możesz podejść do zlewu i wsadzić dłoń pod kran, ale uprzedzam, że postąpisz głupio i umrzesz. Spójrz na mnie.
— Pewnego dnia—mówi Tyler—umrzesz, i dopóki zdajesz sobie z tego sprawę, jesteś dla mnie bezużyteczny.
Jesteś w Irlandii.
— Możesz płakać — mówi Tyler — ale każda łza skapująca na płatki ługu, które masz na skórze, pozostawi bliznę jak po oparzeniu papierosem.
Kierowana medytacja. Jesteś w Irlandii tamtego lata, kiedy ukończyłeś college, i być może to właśnie tam po raz pierwszy zatęskniłeś do anarchii. Być może to tam zacząłeś przemyśliwać o małych aktach buntu, i to na wiele lat przed poznaniem Tylera Durdena, przed tym jak po raz pierwszy naszczałeś do likieru.
W Irlandii.
Stoisz na tarasie na szczycie zamkowych schodów.
— Możemy zneutralizować oparzenie octem — mówi Ty ler — ale najpierw musisz się poddać.
Tyler mówi, że po złożeniu w ofierze i spaleniu setek ludzi z ołtarza do rzeki spływała gęsta, biała wydzielina.
Najpierw musisz stoczyć się na samo dno.
Stoisz na tarasie irlandzkiego zamku, za krawędzią tarasu bezdenna ciemność, a przed tobą, na wyciągnięcie ręki, skryta w ciemności kamienna ściana.
31
— Na stos ofiarny — mówi Tyler — rok za rokiem padał deszcz i rok za rokiem palono tam ludzi. Deszcz wsiąkał w popiół ze spalonego drewna i stawał się roztworem ługu, a ten ług mieszał się ze stopionym tłuszczem ofiar, i od podstawy ołtarza stokiem wzgórza spływała ku rzece gęsta biała wydzielina.
I otaczający cię Irlandczycy dokonują w ciemnościach swoich małych aktów buntu, podchodzą do krawędzi tarasu, stają na skraju bezdennych ciemności i sikają.
I zachęcają cię, żebyś poszedł za ich przykładem, żebyś siknął tymi swoimi wysublimowanymi amerykańskimi szczy-nami, gęstymi i żółtymi od nadmiaru witaminek.
— To najdonioślejsza chwila twojego życia — mówi Ty ler — i umyka ci, bo bujasz gdzieś w obłokach.
Jesteś w Irlandii.
No i robisz to. O, tak. Tak. I czujesz odór amoniaku przesy conego dzienną dawką witamin B.
Tyler mówi, że po tysiącu lat rytualnego zabijania ludzi i opadów deszczu starożytni odkryli, że ich ubrania po upraniu w miejscu, gdzie mydło spływało do wody, są czystsze niż prane gdzie indziej.
Sikam na kamień z Blarney.
— O żesz, kurde — mówi Tyler.
Sikam w moje czarne spodnie sztywne od plam zakrzepłej krwi, których widok mdli mojego szefa. Jesteś w wynajętym domu przy Paper Street.
— To coś oznacza — mówi Tyler.
— To jakiś znak — mówi Tyler.
Tyler jest istną kopalnią praktycznych wiadomości Tyler mówi, że kultury nieznające mydła prały swoje ubrania i myły włosy w moczu własnym i w moczu psów, bo ten zawiera kwas moczowy i amoniak.
Czuć octem, i ogień na twojej dłoni, hen na końcu drogi, gaśnie.
32
Odór ługu parzy ci rozgałęzienia zatok, czujesz szpitalny, przyprawiający o mdłości smród szczyn i octu.
— Ci wszyscy ludzie nie zginęli na darmo — mówi Tyler. Grzbiet twojej dłoni jest czerwonym i błyszczącym bąblem
i przypomina parę warg układających się dokładnie w kształt pocałunku Tylera. Pocałunek ów otacza wianuszek przypaleń po papierosie. To ślady po czyichś łzach.
— Otwórz oczy — mówi Tyler. Jego twarz lśni od łez. — Moje gratulacje — mówi Tyler. — Jesteś o krok bliżej dna.
— Musisz mieć świadomość — mówi Tyler — że pierwsze mydło wytworzone zostało z bohaterów.
Pomyślcie o zwierzętach wykorzystywanych do testowania produktów.
Pomyślcie o małpach wystrzeliwanych w przestrzeń kos miczną.
— Gdyby nie ich śmierć, ich ból, gdyby nie ich poświęce nie — mówi Tyler — do niczego byśmy nie doszli.
10
Zatrzymuję windę między piętrami, Tyler rozpina rozporek. Winda staje i stos talerzy piętrzący się na wózku bufetowym przestaje grzechotać. Tyler zdejmuje pokrywkę z wazy z zupą i pod sufit kabiny bucha pióropusz pary. Tyler sięga do rozporka po małego. — Nie patrz na mnie—mówi — bo nic z siebie nie wycisnę. Zupa to słodka pomidorówka na drobiowym rosole, z cilan tro i małżami. Choćby nie wiem co do niej dodać, nikt nie poczuje.
Mówię Tylerowi, żeby się pośpieszył, i oglądam się na niego przez ramię. Tyler stoi nad wazą, jego ostatnie poi cala zanu-rzone w zupie. Śmiesznie to wygląda. Zupełnie jakby jakiś słoń na dwóch nogach w białej kelnerskiej koszuli i pod muchą spijał zupę swoją małą trąbką. — Powiedziałem, nie patrz — mówi Tyler. Drzwi windy mają małe okienko na poziomie oczu i widzę przez nie korytarz prowadzący do sali bankietowej. Ponieważ kabina stoi między piętrami, oglądam ten korytarz z perspektywy karalucha, który przycupnął na zielonym linoleum. A korytarz oglądany z tego karaluszego poziomu ciągnie się hen, ku zni kającemu punktowi, mijając po drodze uchylone drzwi, za
32
którymi tytani i ich żony olbrzymki obwieszone diamentami większymi ode mnie sączą szampana z baryłek i ryczą jedno do drugiego.
Mówię Tylerowi, że w zeszłym tygodniu, kiedy bawili się tu na przyjęciu bożonarodzeniowym prawnicy z Empire State Lawyers, doprowadziłem swojego do wzwodu i zanurzyłem go kolejno w każdej miseczce z pomarańczowym musem.
Tyler na to, że w zeszłym tygodniu zatrzymał windę między piętrami i napierdział na cały wózek boccone dolce dla Ligi Juniorów, która zebrała się tu na podwieczorek.
Tyler wie, jak bezy absorbują wszelkie zapachy.
Słyszymy z karaluszego poziomu dźwięki harfy, na której harfista niewolnik przygrywa tytanom, i widzimy, jak ci unoszą do ust kawały cielęciny i odgryzają kęsy wielkości prosiaka, a w każdych ustach wyszczerzone Stonehenge w kolorze kości słoniowej.
Mówię do Tylera, żeby się sprężał.
— Nie mogę — stęka Tyler.
Jeśli zupa ostygnie, odeślą ją z powrotem do kuchni.
Olbrzymi potrafią odesłać coś z powrotem do kuchni bez żadnej racjonalnej przyczyny. Po prostu lubią patrzeć, jak ganiasz w te i we wte za ich pieniądze. Wiedzą, że przy okazji takich jak ta kolacji, takich bankietów, napiwek jest już wliczony do rachunku, i traktują cię jak śmiecia. A my bynajmniej nie odwozimy niczego z powrotem do kuchni. Wymieszamy trochę pommes parisienne i asperges hollandaise na talerzu, serwujemy to komuś innemu, i wszystko gra.
Wodospad Niagara, mówię. Rzeka Nil. W szkole wszyscy wierzyliśmy, że jeśli wsadzić śpiącemu rękę do miski z ciepłą wodą, to zmoczy się w łóżko.
— Ooo — wzdycha Tyler.
— O, tak — postękuje za mną Tyler. — O, idzie, iiidzie. O, taak. Taaak.
85
W głębi korytarza, w na wpół otwartych drzwiach sali ban kietowej migają złote, czarne i czerwone spódnice, długie jak pozłocista aksamitna kurtyna w starym Broadway Theatre. Od czasu do czasu przemyka tamtędy para cadillaców sedanów z czarnej skóry, ze sznurowadłami w miejscu, gdzie powinny się znajdować przednie szyby. Każda z tych limuzyn wiezie na dachu strzelisty śródmiejski biurowiec z parterem przepasanym czerwoną szarfą skarpetki. Tylko bez przesady, upominam Tylera. Zeszliśmy z Tylerem do podziemia i staliśmy się partyzan-tami-teiTorystami sektora usług. Sabotażystami wieczornych bankietów. Hotel świadczy usługi cateringowe i każdemu, kto chce urządzić wieczorny bankiet, oferuje potrawy i wino, i za stawę, i szkło, i kelnerów. Wszystko to wliczone w jeden rachunek. A ponieważ klienci wiedzą, że nie możesz ich za-szantażować napiwkiem, jesteś dla nich karaluchem.
Tyler obsługiwał raz pewne takie przyjęcie. To wtedy Tyler stał się zbuntowanym kelnerem. Na tym pierwszym wieczornym bankiecie Tyler serwował danie rybne w domu na stalowych nogach wbitych w zbocze wzgórza, domu, który zdaje się szybować nad miastem niczym białoszklana chmura. W trakcie dania rybnego, kiedy Tyler zmywa talerze po daniu makarono wym, do kuchni wchodzi gospodyni. W ręku trzyma karteczkę, a ręka trzęsie się jej tak, że karteczka furkocze jak flaga na wietrze. Madam pyta przez zaciśnięte zęby, czy któryś z kel nerów nie zauważył czasem kogoś z gości w korytarzyku prowadzącym do sypialnej części domu? Zwłaszcza jakieś kobiety? Albo gospodarza?
Tyler, Albert, Len i Jeny zmywają w kuchni stosy talerzyków, a kucharz Leslie podlewa czosnkowym masłem karczochy nadziewane krewetkami i mielonym mięsem.
— Nam nie wolno wchodzić do tej części domu — mówi Tyler.
33
Weszli przez garaż. Wszystko, co wolno im oglądać, to garaż, kuchnia i jadalnia.
Za żoną wchodzi do kuchni gospodarz i wyjmuje jej z ręki turkoczący skrawek papieru.
— Wszystko będzie dobrze — mówi.
— Jak ja teraz wyjdę do tych ludzi — mówi Madam — skoro nie wiem, kto to zrobił?
Gospodarz kładzie dłoń na plecach białej jedwabnej wieczo rowej sukni żony, komponującej się idealnie z kolorystyką domu, i Madam prostuje się, uspokaja.
— To twoi goście — mówi gospodarz. — A od tego przyjęcia wiele zależy.
Wygląda to naprawdę zabawnie, zupełnie jakby brzuchomów-ca ożywiał swoją marionetkę. Madam spogląda na męża, i gos podarz, wywierając dłonią delikatny nacisk na plecy żony, popychają z powrotem w kierunku jadalni. Karteczka opada na podłogę i wahadłowe drzwi kuchenne, szus, szus, zamiatają karteczkę pod nogi Tylera.
— Co tam napisane? — pyta Albert.
Len wychodzi, żeby posprzątać po daniu rybnym. Leslie wsuwa tacę z nadziewanymi karczochami z powrotem do piecyka i pyta:
— No, co tam napisane?
Tyler, nie podnosząc karteczki z podłogi, spogląda na Les-liego.
— Za moją sprawą w co najmniej jednym z mnóstwa twoich flakoników z eleganckimi pachnidłami znalazła się pewna ilość moczu.
Albert się uśmiecha.
— Naszczałeś jej do perfum?
— Nie — mówi Tyler — ale ona tego nie wie.
Przez całą resztę wieczoru na przyjęciu w tym podniebnym, białoszklanym domu Tyler sprzątał talerzyki z nietkniętymi
33
zimnymi karczochami, potem z cielęciną z pommes duchesse potem z choufleur a la polonaise sprzed gospodyni, i z tuzin razy napełniał jej kieliszek. Madam siedziała sztywno, przypat rując się badawczo każdemu ze swoich posilających się gości płci żeńskiej. Aż w końcu, w jakimś momencie między sprząt nięciem sorbetu a podaniem aprikot gateau, Madam zniknęła ze swojego miejsca u szczytu stołu.
Kiedy po wyjściu gości zmywali naczynia i ładowali sztućce i chińską porcelanę z powrotem do hotelowej furgonetki, do kuchni wszedł gospodarz i poprosił Alberta, żeby pomógł mu przy czymś ciężkim. Leslie mówi, że może Tyler za daleko się posunął. Tyler z pasją opowiada o wielorybach zabijanych, żeby można było wyprodukować te perfumy, których uncja warta jest więcej niż uncja złota. Większość ludzi nigdy nie widziała wieloryba. Leslie ma dwoje dzieci i mieszka przy autostradzie, a Madam
Igospodyni na te flakoniki stojące na półce w łazience wydała więcej dolców, niż my zarobimy przez rok. Wraca Albert, podchodzi do telefonu i wybiera numer 9-1-1. Albert zasłania dłonią mikrofon słuchawki i mówi, że, kurde, Tyler nie powinien był zostawiać tej karteczki. — No to powiedzcie kierownikowi—mówi Tyler. — Niech mnie wyleje. Nie ożeniłem się z tą gównianą robotą. Wszyscy wbijają wzrok w podłogę. — Wywalenie z roboty — mówi Tyler — to najlepsze, co mogłoby się nam przytrafić. Byśmy przynajmniej przestali dreptać w miejscu i zrobili coś rozsądnego ze swoim życiem. Albert mówi do słuchawki, że potrzebna jest karetka, i podaje adres. Czekając przy telefonie na potwierdzenie przyjęcia zgło szenia, Albert mówi, że z gospodynią jest naprawdę niedobrze, Albert musiał ją wyciągać zza muszli klozetowej. Madam nie dała się tknąć gospodarzowi, bo podejrzewa, że to on nasikał jej do perfum. Madam zarzuca też gospodarzowi, że chciał ją doprowadzić do obłędu, romansując dzisiaj jawnie z jedną z obecnych na przyjęciu kobiet, i że ona ma dosyć, serdecznie dosyć wszystkich tych ludzi, których nazywają swoimi przyja ciółmi.
Gospodarz nie mógł się do niej zbliżyć, bo Madam, leżąc w swojej białej sukni za muszlą klozetową, wymachiwała utłuczonym flakonikiem po perfumach i groziła, że jeśli tylko spróbuje ją tknąć, poderżnie mu gardło.
— Super — mówi Tyler. A Albert śmierdzi.
— Albert, słonko, ależ ty śmierdzisz — mówi Leslie.
Albert na to, że wychodząc z tej łazienki, trudno nie śmier dzieć. Posadzka usłana potłuczonymi flakonikami po perfumach, w muszli klozetowej cały ich stos. Wyglądają jak lód, opowiada Albert, jak na tych najwykwintniejszych przyjęciach hotelo wych, na których każą nam napełniać pisuary kruszonym lodem. W łazience śmierdzi, pod stopami chrzęszczą kryształy lodu, który nigdy się nie stopi, Madam ma białą suknię w wilgotnych, żółtych zaciekach, i kiedy Albert pomaga jej wstać, Madam próbuje dosięgnąć gospodarza utłuczonym flakonikiem, ślizga się na rozlanych perfumach i potłuczonym szkle i ląduje na dłoniach.
Płacząc i krwawiąc, zwija się w kłębek przy misce klozetowej. Skarży się, że ją szczypie.
— Och, jak szczypie, Walterze — zawodzi Madam. — Jak szczypie.
A szczypie ją, bo w rozcięcia na dłoniach dostały się perfumy z zabitych wielorybów.
Gospodarz podnosi Madam, Madam trzyma ręce w górze, zupełnie jakby się modliła, z tym że nie składa dłoni, a krew ścieka jej po nadgarstkach, po diamentowej bransolecie, po przedramionach, aż do łokci, skąd skapuje na posadzkę.
— Wszystko będzie dobrze, Nino - mówi gospodarz.
34
— Moje ręce, Walterze — łka Madam.
— Wszystko będzie dobrze.
— Kto mi to mógł zrobić? — jęczy Madam. — Kto aż tak mnie nienawidzi?
— Zechciałbyś, z łaski swojej, wezwać karetkę? — zwraca się gospodarz do Alberta.
Była to pierwsza akcja Tylera jako terrorysty sektora usług. Kelnera partyzanta. Profanatora pracującego za minimalną stawkę. Tyler robił to juz od lat, ale twierdzi, że wszystko jest zabawniejsze, jeśli działa się w grupie.
Kiedy Albert kończy swoją relację, Tyler uśmiecha się i mówi:
— Super.
Teraz, w hotelu, w kabinie windy stojącej między piętrem kuchennym i bankietowym, opowiadam Tylerowi, jak naki-chałem do pstrąga w galarecie na zjeździe dermatologów, i trzy osoby powiedziały mi, że pstrąg był za słony, a jedna, że wyśmienity.
Tyler otrząsa małego nad wazą z zupą i mówi, że opróżnił pęcherz do sucha. Łatwiej jest z tym w wypadku zup zimnych, ziemniaczano-cebulowych, albo kiedy kucharze przyrządzą naprawdę świeże gazpacho. Jest to niemożliwe w wypadku tych zup cebulowych, na których pływa krucha warstewka stopionego sera. Jeśli zdarza mi się tu jadać, tylko taką zupę zamawiam.
Tylerowi i mnie kończyły się pomysły. Doprawianie posiłków musi się w końcu znudzić, staje się niemal częścią obowiązków służbowych. I pewnego razu obija mi się o uszy, że lekarze, prawnicy, czy kto tam, twierdzą, iż wirusy zapalenia wątroby potrafią przeżyć sześć miesięcy na stall nierdzewnej. Nie ma siły, samo nasuwa ci się pytanie, jak długo taki wirus przeżyłby na torcie biszkoptowym z bitą śmietaną.
Albo na pasztecie z łososia w cieście.
35
Zapytałem znajomego lekarza, gdzie moglibyśmy zorganizować trochę tych wirusów zapalenia wątroby. Był na tyle pijany, że się roześmiał.
Wszystko ląduje na składowisku odpadów medycznych, mówi. I śmieje się. Wszystko.
Składowisko odpadów medycznych kojarzy się z samym dnem.
Trzymając palec na guziku windy, pytam Tylera, czy jest gotowy. Blizna na grzbiecie mojej dłoni jest czerwonym, błysz czącym bąblem, przypominającym parę warg ułożonych do kładnie w kształt pocałunku Tylera.
_Jedna sekundka — mówi Tyler.
Zupa pomidorowa musi być wciąż gorąca, bo pomarszczony organ, który Tyler upycha z powrotem w spodnie, jest sparzony na czerwono niczym olbrzymia krewetka.
11
Wyobraźmy sobie, że jesteśmy w Ameryce Południowej, w tej Czarownej Krainie, brodzimy w rzece i maleńka rybka wpływa Tylerowi do cewki moczowej. Rybka ma na grzbie cie niewidoczne kolce, i po wpłynięciu w Tylera najeża te kolce, mości sobie gniazdko i przygotowuje się do złożenia jajeczek. Pod wieloma względami nie byłoby to jeszcze takie najgorsze w porównaniu z tym, jak spędziliśmy sobot nią noc.
— To, co zrobiliśmy z matką Marli — mówi Tyler — nie jest jeszcze takie najgorsze. Mówię mu, żeby się zamknął.
Tyler mówi, że francuski rząd mógłby nas umieścić w podziemnym kompleksie pod Paryżem, gdzie nawet nie chirurdzy, lecz przyuczeni technicy pozbawiliby nas powiek w ramach testowania toksyczności olejku do opalania w aerozolu.
— Takie rzeczy się zdarzają — mówi Tyler. — Czytaj gazety.
Najgorsze, że wiedziałem, jakie zamiary ma Tyler wobec matki Marli, ale po raz pierwszy od kiedy się poznaliśmy, Tyler dysponował wreszcie sporą gotówką. Tyler robił prawdziwą kasę. Przed świętami Bożego Narodzenia zadzwonili z Nord-
35
Strom's i złożyli zamówienie na dwieście lasek Tylerowego brązowego jak nieoczyszczony cukier mydła do twarzy. Przy sugerowanej cenie detalicznej, dwadzieścia dolców za laskę, mieliśmy za co wypuścić się w miasto w sobotni wieczór. Mieliśmy pieniądze na naprawienie nieszczelnej instalacji gazo wej. Na dyskotekę. Gdyby nie trzeba się było martwić o pienią dze, mógłbym może rzucić pracę.
Tyler nazywa siebie Firmą Mydlarską z Paper Street. Ludzie mówią, że to najlepsze mydło, z jakim mieli do czynienia.
— Byłoby gorzej — mówi Tyler — gdybyś niechcący zjadł matkę Marli.
Z ustami pełnymi kurczaka z Kung Pao Chicken mamroczę, żeby się, cholera, zamknął.
Jest sobotni wieczór, siedzimy z Tylerem na przedniej kanapie impali rocznik 1968, stojącej na dwóch kapciach w pierwszym rzędzie na parkingu komisu używanych samochodów. Gawędzimy, popijamy piwo z puszek, a przednia kanapa impali rozmiarami bije na głowę niejedną sofę. Na tym odcinku bul waru działa mnóstwo takich autokomisów nazywanych w branży Rzęchłączkami. Każdy samochód kosztuje tu góra dwieście dolarów i za dnia w progu zbitych z dykty kantorków stoją prowadzące interes podejrzane typki, paląc długie, cienkie cygara.
Oferowane tu gruchoty to pierwsze samochody, którymi rozbijają się małolaty ze szkół średnich: gremliny i pacery, mavericki i hornety, pinto, pickupy international harvester, nisko zawieszone camaro, dustery i impale. Samochody, które ludzie kochali, a potem porzucili. Zwierzęta w schronisku. Suknie druhen u Goodwilla. Z wgnieceniami, upstrzone szarymi, czer wonymi albo czarnymi plackami farby gruntującej i grudami szpachli, której nikomu nie chciało się zeszlifować. Plastikowe drewno i plastikowa skóra, i plastikowe chromy we wnętrzach.
36
Podejrzane typki nawet nie zamykają na noc drzwiczek tych samochodów.
Reflektory aut przejeżdżających bulwarem podświetlają cenę wymalowaną na wielkiej, profilowanej przedniej panoramicznej szybie impali. Oglądaj USA. Ta cena to dziewięćdziesiąt osiem dolarów. Od wewnątrz wygląda to jak osiemdziesiąt dziewięć centów. Zero, zero, przecinek, osiem, dziewięć. Ameryka prosi o telefon.
Większość stojących tu samochodów kosztuje około stu dolarów, a na bocznej szybie od strony kierowcy na wszystkich wisi karteczka z klauzulą: BEZ GWARANCJI.
Wybraliśmy impalę, bo gdybyśmy zostali zmuszeni do przespania sobotniej nocy w samochodzie, to ten wóz ma największe siedzenia.
Jemy chinszczyznę, bo nie możemy wrócić do domu. Pozo staje nam albo się tutaj przespać, albo przekomarować do rana w jakiejś nocnej dyskotece. Nie chodzimy do dyskotek. Tyler mówi, że muzyka, a zwłaszcza linia basu, jest tam tak głośna, że zaburza mu biorytm. Kiedy ostatni raz byliśmy w dyskotece, Tyler powiedział, że od głośnej muzyki dostaje zatwardzenia. Ponieważ jest tam tak głośno, że nie można rozmawiać, więc po paru drinkach każdy ma wrażenie, że znajduje się w centrum uwagi, a przy tym jest kompletnie odcięty od kontaktu z kim kolwiek.
Jesteś trupem w angielskiej powieści detektywistycznej.
Śpimy dzisiaj w samochodzie, bo Marla przyszła do naszego domu i zagroziła, że wezwie policję i każe mnie aresztować za ugotowanie jej matki, a potem Marla zaczęła miotać się po domu i wywrzaskiwać, że jestem wampirem i kanibalem. Zo stawiłem ją, kiedy zabrała się do rozrzucania kopniakami stosów ^Reader's Digest" i „National Geographic". Ogarnięta ślepą furią, nie zauważyła nawet, że wyszedłem. Nie wyobrażam sobie jakoś Marli dzwoniącej na policję po
36
tamtej przypadkowo-celowej próbie odebrania sobie życia xanaksem w Regent Hotel, ale Tyler uznał, że lepiej będzie spędzić tę noc poza domem. Tak na wszelki wypadek.
Na wypadek gdyby Marla podpaliła dom.
Na wypadek gdyby Marla wyszła i wróciła z pistoletem.
Na wypadek gdyby Marla była wciąż w domu.
Tak na wszelki wypadek.
Próbuję się skupić:
Tarcza księżyca
Swą bielą koi nerwy gwiazd
ble, ble, ble, koniec
Siedzę w impali z piwem w ręku, patrzę na samochody przejeżdżające bulwarem, przed sobą mam zimną, bakelitową kierownicę o średnicy dobre trzy stopy, popękane winylowe obicie siedzenia przyszczypuje mi przez dżinsy pośladki, a Tyler mówi:
— Opowiedz mi jeszcze raz, co się właściwie stało.
Przez kilka tygodni było mi obojętne, co zamierza Tyler. Pewnego razu poszedłem z Tylerem do placówki Western Union i byłem świadkiem, jak wysyła do matki Marli telegram.
OKROPNIE POMARSZCZONA (stop) BŁAGAM, POMÓŻ! (koniec)
Tyler okazał urzędniczce kartę biblioteczną Marli, podpisał się imieniem Marla na blankiecie telegramu i wrzasnął, że tak, czasami faceci też miewają na imię Marla, i żeby urzędniczka robiła, co do niej należy.
Kiedy wychodziliśmy z Western Union, Tyler powiedział, bym mu zaufał, jeśli go kocham. Powiedział, że nie muszę o niczym wiedzieć, i zabrał mnie do Garbonco's na małe co nieco.
Przestraszył mnie nie tyle ten telegram, ile fakt wspólnego posiłku z Tylerem poza domem. Tyler nigdy, ale to nigdy nie płacił za nic gotówką. Jeśli potrzebne mu coś z ubrania, chodzi
37
po siłowniach i hotelach i podaje się za właściciela rzeczy, które bidzie tam zostawili i nie odebrali. To lepiej niż Marią która chodzi po pralniach publicznych, kradnie z suszarek dżinsy i sprzedaje je po dwanaście dolarów za parę w tych miejscach, gdzie skupują używane dżinsy. Tyler nigdy nie jadał w restauracjach, a Marla nie była pomarszczona.
Bez żadnej widocznej przyczyny Tyler wysłał matce Marli piętnastofuntowe pudełko czekoladek.
Tyler mówi mi w impali, że ta sobotnia noc mogłaby być o wiele gorsza, gdyby pojawił się brązowy pająk pustelnik. Taki pająk przy ukąszeniu wstrzykuje ofierze nie tylko jad, ale też trawienny enzym czy kwas, który rozpuszcza tkankę wokół miejsca ugryzienia, dosłownie topi ci rękę albo nogę, albo twarz.
Dziś wieczorem, kiedy to wszystko się zaczęło, Tyler się ukrywał. Marla pojawiła się w naszym domu. Uchyla bez pukania frontowe drzwi i krzyczy:
— Puk, puk.
Siedzę w kuchni i czytam „Reader'a Digest". Jestem kom pletnie zaskoczony.
— Tyler! — wrzeszczy Marla. — Mogę wejść? Jesteś w domu?
Odkrzykuję, że Tylera nie ma w domu.
— Nie bądź niegrzeczny! — krzyczy Maria. Wychodzę jej na spotkanie. Marla stoi w sieni z paczką
Federal Express w rękach i mówi:
— Muszę coś włożyć do waszej lodówki. Drepczę za nią do kuchni, powtarzając, że nie. Nie. Nie. Nie.
Nie dopuszczę, żeby zaczęła trzymać w tym domu swoje śmieci.
37
— Ależ Robaczku — mówi Marla — w hotelu nie mam lodówki, a powiedziałeś, że będę mogła.
Nieprawda, niczego takiego nie powiedziałem. Tylko tego brakowało, żeby Marla, znosząc po jednym swoje barachło, w końcu na dobre się tu wprowadziła.
Marla stawia paczkę Federal Express na kuchennym stole, rozdziera ją, wyciąga ze styropianowego pudełka coś białego i potrząsa mi tym czymś przed nosem.
— To nie żadne barachło — mówi. — To moja matka, a więc z szacunkiem.
To coś, co Marla wyciągnęła z paczki, to plastikowy woreczek śniadaniowy wypełniony białą substancją, taką samą jak ta, z której Tyler wytopił łój na mydło.
— Byłoby gorzej — mówi Tyler — gdybyś niechcący zjadł zawartość któregoś z tych woreczków śniadaniowych. Gdybyś, na przykład, wstał kiedyś w środku nocy, wycisnął tę białą packę, dosypał kalifornijskiej zupy cebulowej w proszku i zjadł, maczając w tym frytki. Albo brokuły.
Kiedy staliśmy z Marlą w kuchni, nade wszystko pragnąłem odwieść Marlę od zamiaru otwierania lodówki. Spytałem, po co jej ta biała substancja?
— Chcę mieć paryskie usta — odparła Marla. — W miarę starzenia się wargi zapadają ci się w głąb ust. Zbieram kolagen na ich powiększenie. Mam już w waszej lodówce prawie trzydzieści funtów kolagenu.
Zapytałem, jak duże chce mieć te wargi?
Marla odparła, że najbardziej boi się samej operacji.
Mówię w impali Tylerowi, że substancja z paczki Federal Express była identyczna z tą, z której wyprodukowaliśmy mydło.
37
Od kiedy silikon okazał się niebezpieczny dla zdrowia, najpopularniejszą substancją do wygładzania zmarszczek, spulchniania cienkich warg i wypychania obwisłych policzków stał się kolagen. Zgodnie z wyjaśnieniami Marli, większość kolagenu otrzymuje się niewielkim kosztem z wysterylizowanego i od powiednio przetworzonego krowiego tłuszczu, ale ten rodzaj taniego kolagenu nie utrzyma się długo w ludzkim ciele. Gdziekolwiek go wstrzyknąć, dajmy na to w wargi, ciało go odrzuca i zaczyna wydalać. Po sześciu miesiącach znowu masz cienkie wargi.
Marla powiedziała, że najlepszy rodzaj kolagenu to twój własny tłuszcz odessany z ud, przetworzony, oczyszczony i wstrzyknięty z powrotem w wargi. Czy gdzie tam. Ten rodzaj kolagenu się przyjmie.
Substancja w naszej domowej lodówce stanowiła swoisty fundusz powierniczy Marli. Jej mamusia, ilekroć wyhodowała nadmiar tłuszczu, odciągała go sobie z ud i pakowała. Marla mówi, że ten proces nazywa się „zbieraniem". Jeśli mamusia Marli nie potrzebuje kolagenu dla siebie, wysyła go w paczusz kach Marli. Marla nigdy nie ma na zbyciu własnego tłuszczu, a jej mamusia jest zdania, że lepszy już rodzinny kolagen, niż gdyby Marla miała stosować ten tani, krowi.
Na policzku Tylera odbija się umieszczony na szybie auta napis: BEZ GWARANCJI, podświetlany przez latarnie uliczne przy bulwarze.
— Pająki — mówi Tyler — składają jaja i larwy drążą sobie tunele pod twoją skórą. Ot, co może ci się w życiu przytrafić.
Te słowa sprawiają, że kurczak w ciepłym kremowym so sie zaczyna mi smakować jak coś odessanego z ud matki Marli.
To właśnie wtedy, stojąc z Marlą w kuchni, uświadomiłem sobie, co zrobił Tyler. OKROPNIE POMARSZCZONA.
I domyśliłem się, w jakim celu wysłaliśmy matce Marli słodycze.
1 BŁAGAM, POMÓŻ. Mówię Marli, żeby lepiej nie zaglądała do lodówki.
— Niby dlaczego? — fuka Marla.
— My nigdy nie jadamy czerwonego mięsa — mówi mi w impali Tyler, i tłumaczy, że tłuszcz drobiowy się nie nadaje, bo mydło nie stwardnieje w laskę. — Ta substancja — mówi Tyler — przynosi nam fortunę. Dzięki kolagenowi opłaciliśmy już czynsz.
Mówię mu, że powinien był wtajemniczyć Marlę. Teraz ona myśli, że ja to zrobiłem.
— Zmydlanie — mówi Tyler — to reakcja chemiczna niezbędna do uzyskania dobrego mydła. Nie wywoła jej tłuszcz drobiowy ani jakikolwiek inny tłuszcz z nadmierną zawartością soli.
— Zastanów się — ciągnie Tyler.—Mamy do zrealizowania duże zamówienie. Wiesz, co zrobimy? Wyślemy mamusi Marli transport czekoladek, a do tego może jeszcze parę placków owocowych.
Ja nie wierzę, że taki numer jeszcze przejdzie.
Krótko mówiąc, Marła zajrzała do lodówki. Fakt, nie zorien towała się od razu i zaczęła w niej grzebać. Próbuję odciągnąć Marlę od lodówki i woreczek, który trzyma, wypada jej z rąk, pęka w zderzeniu z linoleum i oboje, z żołądkami podchodzącymi do gardła, ślizgamy się na gęstej białej masie. Chwytam
38
— Co robiłaby w tej chwili Mariiyn Monroe, gdyby jeszcze żyła? — zadaje mi pytanie.
Mówię mu dobranoc.
Z sufitu zwisa w strzępach obicie, a Tyler odpowiada sam sobie:
— Drapałaby paznokciami wieko swojej trumny
12
Szef staje tuż przy moim biurku, z tym swoim uśmieszkiem na ustach — wargi zaciśnięte i rozciągnięte w wąską linię — kroczem niemal dotyka mojego łokcia. Podnoszę na niego wzrok znad listu dotyczącego akcji bezpłatnego usuwania wady fab rycznej, listu, który właśnie układam. Te listy zawsze zaczynają się tak samo:
„Stosownie do wymogu Ustawy o Bezpieczeństwie Użyt kowania Pojazdów Silnikowych powiadamiamy niniejszym, że wykryliśmy wadę fabryczną...".
W tym tygodniu podstawiam do wzoru dane i wychodzi mi, że A razy B razy C równa się więcej niż koszt bezpłatnego usunięcia wady fabrycznej.
W tym tygodniu chodzi o mały plastikowy zacisk mocujący gumowe pióro do uchwytu wycieraczek przedniej szyby. Nie ma o czym mówić. Wada dotyczy zaledwie dwustu pojazdów. Koszty robocizny praktycznie żadne.
W zeszłym tygodniu było bardziej typowo. W zeszłym tygo dniu chodziło o skórzaną tapicerkę, konserwowaną znaną tera togenną substancją, syntetycznym nirretem, czy czymś równie nielegalnym, ale wciąż stosowanym w garbarniach Trzeciego Świata. Działanie substancji było tak silne, że mogło spowodo
38
wać nieodwracalne uszkodzenie płodu u każdej ciężarnej ko biety, która się z nią zetknęła. W zeszłym tygodniu nikt nie zadzwonił do Departamentu Transportu. Nikt nie zażądał bez płatnego usunięcia wady fabrycznej w swoim samochodzie.
Wynik uzyskany z pomnożenia kosztu nowej skórzanej tapi-cerki przez koszt robocizny i przez koszty administracyjne przekraczał nasze zyski wypracowane w pierwszym kwartale. Gdyby nawet ktoś kiedyś odkrył naszą pomyłkę, to wypłacenie odszkodowań pogrążonym w żałobie rodzinom kosztowałoby nas o wiele mniej niż wymiana skórzanej tapicerki w sześciu tysiącach pięciuset samochodach.
Ale w tym tygodniu wszczynamy akcję bezpłatnego usuwania wady fabrycznej. I w tym tygodniu powraca bezsenność. Bez senność, i cały świat postanawia przykucnąć i wypróżnić się na mój grób.
Szef jest w szarym krawacie, a więc to pewnie wtorek.
Szef podchodzi do mojego biurka, z kartką papieru, i pyta, czy coś mi aby nie zginęło. Informuje mnie, że ktoś zostawił tę kartkę w kopiarce, i zaczyna czytać:
— Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie. Wodzi po kartce oczami od brzegu do brzegu i chichocze.
— Druga zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie. Słyszę słowa Tylera, które padają z ust mojego szefa, Pana
Szefa, mężczyzny w średnim wieku, trzymającego rodzinną fotografię na biurku i marzącego o wcześniejszej emeryturze oraz o spędzaniu zim na parkingu dla luksusowych przyczep kempingowych na jakiejś pustyni w Arizonie. Mój szef, facet paradujący w wykrochmalonych koszulach i w każdy wtorek po lunchu odwiedzający regularnie fryzjera, spogląda na mnie i mówi:
— Mam nadzieję, że to nie twoje. Jestem Ślepą Furią Joego.
Tyler prosił mnie, żebym przepisał mu na maszynie zasady
39
fight clubu i odbił je w dziesięciu kopiach. Nie dziewięciu ani nie w jedenastu. W dziesięciu, mówi Tyler. Ale ja cierpię na bezsenność, nie spałem już chyba trzy noce z rzędu. To pewnie ten przepisany na maszynie oryginał. Zrobiłem dziesięć kopii i zapomniałem o oryginale. Kopiarka błyska mi w oczy jak flesz paparazzi. Bezsenność wszystko oddala, kopia kopii kopii. Nie jesteś w stanie dotknąć czegokolwiek i nic nie jest w stanie dotknąć ciebie. Szef czyta dalej:
— Trzecia zasada fight clubu stanowi, że walczy się jeden na jednego.
Żaden z nas nie mruga nawet okiem.
— Jedna walka naraz.
Nie śpię od trzech dni, chyba że śnię teraz. Szef potrząsa mi kartką przed nosem. Pyta, co to ma być? Czy to jakaś zabawa, którą zajmuję się w godzinach pracy? Dostaję pieniądze za pełne zaangażowanie, nie za marnowanie czasu na jakieś idio tyczne gry wojenne. I nie płaci mi się za wykorzystywanie kopiarek do prywatnych celów.
Co to ma być? Potrząsa mi kartką przed nosem. Pyta, co ja na to, co on powinien zrobić z pracownikiem, który w godzinach pracy buja sobie w obłokach? Co ja bym zrobił na jego miejscu?
Co ja bym zrobił?
Dziura w policzku, granatowe opuchlizny pod oczami i wez brana czerwona blizna po pocałunku Tylera na grzbiecie dłoni, kopia kopii kopii.
Spekulacja.
Po co Tylerowi tych dziesięć kopii zasad fight clubu? Hinduska święta krowa.
Mówię szefowi, że na jego miejscu dobrze bym się zastano wił, zanim powiedziałbym komuś o tej kartce.
Mówię mu, że moim zdaniem napisał to jakiś niebezpieczny, niezrównoważony psychicznie morderca i że prawdopodobnie
39
temu skończonemu schizofrenikowi może w każdej chwili odbić w godzinach pracy i zacznie się przekradać z pokoju do pokoju z półautomatycznym karabinkiem Armalite AR-180. Szef patrzy na mnie bez słowa.
Facet, ciągnę, co wieczór siedzi pewnie w domu z małym pilniczkiem i nacina krzyżyki na czubku każdego pocisku. W ten sposób, kiedy pewnego dnia zjawi się w pracy i wygarnie do swojego upierdliwego, nieudolnego, ślamazarnego, skamlącego, lizusowatego, dupowatego szefa, pocisk, wchodząc w ciało, pęknie wzdłuż naciętych pilnikiem rowków i rozpadnie się jak zakwitająca kulka dum-dum, szatkując pełne cuchnącej zawar tości bebechy albo przetrącając kręgosłup. Wyobraźcie sobie czakrę trzewi, otwierającą się w zwolnionej eksplozji przypo minającego kiełbasę jelita cienkiego.
Szef zabiera kartkę sprzed mojego nosa. Mówię mu, żeby czytał dalej.
Mówię mu, że to naprawdę brzmi fascynująco. To dzieło jakiegoś chorego umysłu.
I uśmiecham się. Krawędzie małej, przypominającej odbyt dziurki w moim policzku są granatowe niczym dziąsła psa. Skóra obciągająca mi opuchlizny pod oczami błyszczy jak polakierowana.
Szef patrzy na mnie bez słowa.
Proponuję, że mu pomogę.
Mówię, że czwarta zasada fight clubu stanowi, że toczona jest tylko jedna walka naraz.
Szef spogląda na kartkę z zasadami, a potem na mnie.
Mówię, że piąta zasada stanowi, że walczy się bez koszul i bez butów.
Szef spogląda na kartkę z zasadami, a potem na mnie.
Mówię, że ten kompletny porąbaniec użyłby może karabinu Eagle Apache, bo apache ma magazynek na trzydzieści nabojów i waży tylko dziewięć funtów. W magazynku armalite mieści
40
się tylko pięć nabojów. Mając trzydzieści pocisków, nasz kom pletnie porąbany bohater mógłby pójść na całość i rozwalić wszystkich wiceprezesów, a i tak zostałoby mu jeszcze po kulce na każdego dyrektora.
Mówię jak Tyler. A taki był ze mnie sympatyczny gość.
Patrzę na szefa. Szef ma niebieskie, chabrowoniebieskie oczy.
Półautomatyczny karabinek J and R 68 też ma trzydziesto-nabojowy magazynek, a waży zaledwie siedem funtów.
Szef patrzy na mnie bez słowa.
Mówię, że to straszne. Że to prawdopodobnie ktoś, kogo on zna od lat. Prawdopodobnie facet wie o nim wszystko, gdzie mieszka, gdzie pracuje jego żona i do której szkoły chodzą dzieci.
To staje się męczące i nagle, nie wiedzieć czemu, bardzo, bardzo nudne.
Po co temu Tylerowi dziesięć kopii zasad fight clubu?
Nie muszę wspominać, że wiem o skórzanych tapicerkach, które powodują deformację płodu. Wiem o wybrakowanych okładzinach szczęk hamulca, które prezentują się na tyle dobrze, by zmylić nabywcę, ale ścierają się po dwóch tysią cach mil.
Wiem o reostacie w instalacji klimatyzacyjnej, który na grzewa się do takiej temperatury, że w zetknięciu z nim stają w ogniu mapy przechowywane w schowku w desce rozdzielczej. Wiem, ile osób spaliło się żywcem na skutek cofnięcia się płomienia we wtryskiwaczu paliwa. Widziałem ludzi z nogami obciętymi w kolanach przez urwane łopatki wybuchającej tur-bodoładowarki, przebijające płytę podłogową i wpadające do kabiny pasażerskiej. W czasie moich delegacji widywałem spalone samochody i protokoły, w których w rubryce PRZY CZYNA AWARII wpisano „nieznana".
Mówię, że nie, ta kartka nie należy do mnie. Biorę kartkę w dwa palce i wyrywam mu ją z ręki. Krawędź musiała przeciąć
40
40
mu kciuk, bo podrywa dłoń do ust i ssie zawzięcie, wybałuszając oczy. Zgniatam kartkę w kulkę i wrzucam ją do kosza na śmieci, stojącego obok mojego biurka.
Mówię szefowi, żeby może nie znosił mi wszystkich strzępów makulatury, jakie znajdzie.
W niedzielny wieczór idę na spotkanie Wspólnoty Byłych Mężczyzn i zastaję podziemną salkę kościoła episkopalnego pod wezwaniem Świętej Trójcy prawie pustą. Jest tam tylko Wielki Bob. Wchodzę, powłócząc nogami, każdy mięsień mam obolały, ale serce wciąż mi wali, a w głowie galopada myśli. To bezsenność. Przez całą noc słuchasz własnych myśli. Przez całą noc myślisz: Czy ja śpię? Czy spałem? Opinane krótkimi rękawkami T-shirta bicepsy Wielkiego Boba, te lśniące sploty twardych mięśni, są obelgą dla mego opłakanego stanu. Wielki Bob uśmiecha się, jest szczęśliwy, że mnie widzi.
Myślał, że nie żyję. Mówię, co to za życie.
— Wiesz — mówi Wielki Bob — mam dobre wieści. Gdzie wszyscy?
— To właśnie te dobre wieści—mówi Wielki Bob. - Grupa
się rozwiązała. Przychodzę tu tylko po to, żeby informować chłopaków, gdyby któryś zajrzał.
Opadam z zamkniętymi oczami na jedną z sof z odzysku, o obiciach w kratę.
— Powstała nowa grupa — mówi Wielki Bob — ale pierwsza zasada tej grupy to nie mówić o niej.
O, cholera. Otwieram oczy. Kurwa.
— Ta nowa grupa nazywa się fight club — mówi Wielki Bob — i spotyka się co piątek w zamkniętym garażu po drugiej
stronie miasta. W czwartkowe wieczory, w trochę bliższym garażu, ma swoje spotkania inny fight club. Nie znam żadnego z tych miejsc.
— Pierwsza zasada fight clubu — mówi Wielki Bob — to nie mówić o fight clubie.
W środowe, czwartkowe i piątkowe wieczory Tyler pracuje jako kinooperator, W zeszłym tygodniu widziałem jego pasek od wypłaty.
— Druga zasada fight clubu — mówi Wielki Bob — to nie mówić o fight clubie.
W sobotnie wieczory Tyler chodzi na spotkania fight clubu ze mną.
— Walczy się tylko jeden na jednego.
W niedzielne poranki wracamy do domu poobijani i przesy piamy całe popołudnia.
— Staczana jest tylko jedna walka naraz — mówi Wielki Bob.
W niedzielne i poniedziałkowe wieczory Tyler pracuje jako kelner.
— Walczy się bez koszul i bez butów.
We wtorkowe wieczory Tyler siedzi w domu, produkuje mydło, zawija je w bibułkę i rozsyła do klientów. Firma Myd larska z Paper Street.
— Walki — mówi Wielki Bob — trwają do skutku. To zasady opracowane przez gościa, który wymyślił fight club.
— Znasz go? — pyta Wielki Bob.
— Bo ja go jeszcze na oczy nie widziałem — mówi Wielki Bob — ale gościu nazywa się Tyler Durden.
Firma Mydlarska z Paper Street. Czy go znam? Mówię, że nie wiem. Może.
13
Wchodzę do holu Regent Hotel. Marla czeka tam już na mnie w samym szlafroku. Marla zadzwoniła do mnie do pracy i spy tała, czy mógłbym sobie odpuścić siłownię, bibliotekę, pralnię, czy co tam miałem w planach po pracy, i wpaść do niej.
Marla zadzwoniła właśnie do mnie, bo mnie nienawidzi.
Nie wspomina słowem o swoim kolagenowym funduszu powierniczym.
Pyta tylko, czy nie wyświadczyłbym jej przysługi. Przez cale dzisiejsze popołudnie Marla leżała w łóżku. Marla żywi się posiłkami, które firma Jedzenie Na Zamówienie dostarcza jej nieżyjącym już sąsiadom; Marla odbiera te posiłki, mówiąc, że sąsiedzi śpią. Tak czy owak, tego popołudnia Marla leżała sobie w łóżku i czekała na dostawcę z firmy Jedzenie Na Zamówienie; miał się zjawić między południem a drugą. Marla od paru lat nie ma ubezpieczenia zdrowotnego, a więc przestała sprawdzać, ale dzisiejszego ranka sprawdza i wyczuwa zgrubienie, a węzły chłonne pod pachą w pobliżu tego zgrubienia są twarde i zara zem wrażliwe na dotyk. Nie może tego powiedzieć nikomu, kogo kocha, bo nie chce tych osób straszyć, a nie stać jej na lekarza, zwłaszcza gdyby się okazało, że to nic takiego, musi jednak z kimś porozmawiać i ktoś musi rzucić na to okiem.
41
Brązowe oczy Marli mają kolor oczu zwierzęcia, które pod grzano w piecu i wrzucono do zimnej wody. O takich oczach mówią wulkanizowane, galwanizowane albo hartowane.
Marla mówi, że wybaczy mi ten kolagenowy numer, jeśli pomogę jej sprawdzić.
Domyślam się, że nie zadzwoniła do Tylera, bo nie chciała go straszyć. Ja figuruję w jej kalendarzyku jako osoba neutralna, dłużnik.
Wchodzimy na górę do jej pokoju i Marla opowiada mi, jak to w naturze nie widuje się starych zwierząt, bo umierają, kiedy tylko zaczynają się starzeć. Jeśli zapadają na jakąś chorobę albo tracą sprawność, zabija je jakieś silniejsze zwierzę. Starość nie jest zwierzętom pisana.
Marla kładzie się na łóżku, rozwiązuje pasek szlafroka i mówi, że nasza kultura uczyniła ze śmierci coś złego. A stare zwierzęta to nienaturalne wyjątki.
Dziwolągi.
Opowiadam zlanej zimnym potem Marli, jak raz, w college'u, wyskoczyła mi kurzajka. Wyskoczyła mi na penisie, ale ja mówię na kutasie. Poszedłem do kliniki uniwersyteckiej, żeby mi ją usunęli. Tę kurzajkę. Później powiedziałem ojcu. Po roku. Tato parsknął śmiechem i stwierdził, że głupio zrobiłem, bo takie kurzajki to naturalne cipkołechtaczki. Kobiety je uwielbiają i Bóg zrobił mi prezent.
Klęczę przy łóżku Marli i wciąż zimnymi z dworu palcami obmacuję kawałek po kawałku chłodną skórę Marli, przyszczy-pując ją co cal, a Marla mówi, że od tych kurzajek będących jakoby darowanymi przez Boga cipkołechtaczkami kobiety dostają raka szyjki macicy.
I siedziałem tak na płachcie papieru w gabinecie lekarskim kliniki uniwersyteckiej, student medycyny spryskiwał mi kutasa ciekłym azotem z pojemniczka, a ośmioro studentów medycyny stało i patrzyło. Tak kończysz, jeśli nie masz ubezpieczenia
42
42
zdrowotnego. Z tym że oni Me nazywają go kutasem, nazywają go penisem, ale, abstrahując od nazwy, spryskiwanie go ciekłym azotem boli tak samo, jak polewanie żrącym ługiem.
Marla pęka ze śmiechu, momentalnie jednak poważnieje, kiedy moje palce się zatrzymują. Tak jakby coś wymacały.
Marla wstrzymuje oddech, żołądek wibruje jej jak bęben, a serce jest niczym pięść waląca od spodu w napiętą skórę tego bębna. Ale to fałszywy alarm, przestałem macać, bo mówię, a przestałem mówić, bo dotarło do mnie, że noga żadnego z nas nie postała jeszcze w sypialni Marli. Siedziałem więc przed laty w gabinecie lekarskim kliniki uniwersyteckiej na rozmokłym papierze, z kutasem na wierzchu, przypalany ciekłym azotem, i w pewnej chwili jeden ze studentów medycyny spojrzał na moje bose stopy i w dwóch susach wypadł z gabinetu. Wrócił z trzema prawdziwymi lekarzami, i ci prawdziwi lekarze odepchnęli łokciami studenta z pojemnikiem ciekłego azotu.
Jeden z tych prawdziwych lekarzy chwycił mnie za bosą stopę, uniósł ją i podstawił pod nos pozostałej dwójce prawdziwych lekarzy. Wszyscy trzej zaczęli ją obracać, dotykać i fotografować polaroidem. Zupełnie jakby reszta mojej osoby, rozebrana do połowy, z na wpół zamrożonym darem Boga, nie istniała. Była tylko stopa. Studenci medycyny zbili się wokół mnie, żeby popatrzeć.
— Od jak dawna — spytał lekarz — ma pan tę czerwoną wybroczynę na stopie?
Lekarz miał na myśli moje znamię. Na prawej stopie mam od urodzenia znamię, o którym mój ojciec mówi żartem, że wygląda jak ciemnoczerwona Australia z małą Nową Zelandią tuż obok. Tak też im powiedziałem i wyraźnie głupio im się zrobiło. Kutas mi odmarzał. Z gabinetu zmyli się wszyscy prócz studenta z pojemnikiem. Odnosiłem wrażenie, że on też by najchętniej dał nogę. Był taki rozczarowany, że biorąc mojego kutasa w dwa palce i ciągnąc go ku sobie, odwracał wzrok- Z pojemnika na to,
co pozostało z mojej kurzajki, trysnęła wąska strużka. Ach, co za uczucie. Nawet gdybyś zamknął oczy i wyobraził sobie, że twój kutas jest sto mil od ciebie, i tak by bolało.
Marla spogląda z góry na moją dłoń i na bliznę po pocałunku Tylera.
Powiedziałem do studenta medycyny, że najwyraźniej rzadko widują tutaj znamiona.
Nie o to chodzi. Student powiedział mi, że wszyscy wzięli to znamię za nowotwór. Ostatnio pojawił się nowy rodzaj nowo tworu, atakujący młodych mężczyzn. Budzisz się z czerwoną plamką na stopie albo na kostce. Ta plamka, zamiast zniknąć, rozlewa się na całe ciało i umierasz.
Student powiedział mi, że lekarze i reszta tak się podniecili, bo myśleli, że mają do czynienia z tym nowym rodzajem nowotworu. Niewielu jeszcze na to choruje, ale przypadków jest coraz więcej.
Było to wiele, wiele lat temu.
Mówię Marli, że z nowotworami tak już jest. Zawsze będą się zdarzały błędne diagnozy i może lepiej nie zapominać o reszcie organizmu, kiedy wydaje nam się, że coś jest nie tak z jednym małym fragmencikiem naszego ciała.
— Wydaje się — prycha Marla.
Student z azotem skończył i powiedział mi, że za parę dni kurzajka odpadnie. Na rozmokłym papierze, obok mojego gołego tyłka, leżało zdjęcie mojej bosej stopy, którego nikt nie chciał. Spytałem, czy mogę je sobie wziąć.
Do dzisiaj mam to zdjęcie w swoim pokoju. Tkwi w rogu lustra, zatknięte za ramę. Czesząc się co rano przed wyjściem do pracy, wspominam, jak to kiedyś przez dziesięć minut miałem raka, nawet coś gorszego niż raka.
Mówię Marli, że w to Święto Dziękczynienia po raz pierwszy nie wybraliśmy się z dziadkiem na łyżwy, chociaż lód był gruby na sześć cali. Babcia chodziła zawsze z tymi małymi, okrągłymi
43
plastrami na czole i na ramionach, naklejonymi w miejscach, gdzie pieprzyki, które miała od urodzenia, traciły swój normalny wygląd. Gdy się powiększały i strzępiły na krawędziach lub zmieniały kolor z brązowego na granatowy albo czarny.
Kiedy babka wychodziła ostatnio ze szpitala, dziadek dźwigał jej walizkę, a ta była taka ciężka, że dziadek skarżył się, że go znosi na jedną stronę. Moja francusko-kanadyjska babka była tak wstydliwa, że nigdy nie pokazała się publicznie w kostiumie kąpielowym, a zamykając się w łazience, zawsze puszczała wodę, żeby zagłuszyć wszelkie odgłosy, jakie mogła tam wydać. I wychodząc ze szpitala Naszej Pani z Lourd po amputacji jednej piersi, mówi do dziadka: „I kto tu mówi, że go znosi?".
Dla mojego dziadka jest to kwintesencja wszystkiego, mojej babki, raka, ich małżeństwa, całego życia. Śmieje się, ilekroć mi o tym opowiada.
Marla się nie śmieje. Chcę ją rozśmieszyć, rozruszać. Sprawić, żeby puściła w niepamięć ten kolagen. Chcę powiedzieć Marli, że nie mam czego szukać. Jeśli nawet wymacała sobie coś rano, to była to pomyłka. Znamię. Marla ma na grzbiecie dłoni bliznę po pocałunku Tylera. Chcę rozśmieszyć Marlę, nie mówię jej więc, jak ostatni raz obejmowałem Chloe, Chloe bez włosów, przypominającą szkie let umaczany w żółtym wosku, z jedwabną chustką na łysej głowie. Tuliłem wtedy Chloe po raz ostatni. Potem odeszła na zawsze. Powiedziałem jej, że wygląda jak pirat, a ona się roześmiała. Co do mnie, to na plaży siadam zawsze z nogą podwiniętą pod siebie. Z powodu tej Australii i Nowej Zelandii. Albo trzymam ją zagrzebaną w piasku. Boję się, że ludzie zobaczą moją stopę i zacznę dla nich umierać. Nowotwór, którego nie mam, jest teraz wszędzie. Nie mówię tego Marli.
Jest mnóstwo rzeczy, których nie chcemy wiedzieć o ludziach nam bliskich, kochanych. Żeby ją rozruszać, rozśmieszyć, opowiadam Marli o kobiecie,
43
6 a napisała kiedyś do Kochanej Abby. Kobieta ta wyszła za mąż za przystojnego i dobrze prosperującego przedsiębiorcę porzebowego, i ten w noc poślubną kazał jej się moczyć w wannie z lodowatą wodą dopóty, dopóki jej skóra nie stała się
w dotyku zimna jak lód, a potem kazał jej leżeć na łóżku w zupełnym bezruchu i odbył stosunek z jej zimnym, bezwład-nym ciałem.
Najzabawniejsze jest to, że dla tej kobiety był to pierwszy raz. I spółkowała potem z mężem w ten sam sposób przez kolejne dziesięć lat małżeństwa, a teraz pisze do Kochanej Abby i pyta, czy to czasem, zdaniem Abby, o czymś nie świadczy.
14
Grupy wsparcia lubiłem dlatego, że ludzie, kiedy myślą, że umierasz, poświęcają ci całą swoją uwagę.
Kiedy myślą, że być może widzą cię po raz ostatni, widzą cię naprawdę. Wszystko inne, debet na koncie, przeboje radiowe zaniedbane włosy, schodzi na dalszy plan.
Ściągasz na siebie całą ich uwagę.
Ludzie cię słuchają zamiast, jak to zazwyczaj bywa, czekać na swoją kolej do zabrania głosu.
A kiedy się już odzywają, to nie po to, by opowiadać ci głodne kawałki. Kiedy na grupach wsparcia z kimś rozmawiałeś, to coś we dwójkę budowaliście, a potem byliście obaj, czy oboje, inni niż na początku rozmowy.
Marla zaczęła chodzić na spotkania grup wsparcia po wy kryciu u siebie pierwszego guza.
Nazajutrz po wykryciu drugiego Marla wkicała do kuchni na dwóch nogach wciśniętych w jedną nogawkę rajstop i powie działa:
— Patrz, jestem syreną.
— To nie to samo — powiedziała Marla — co usiąść tyłem do przodu na muszli klozetowej i udawać, że to motocykl. To autentyczny wypadek.
44
Marla wykryła u siebie pierwszego guza na krótko przed tym, jak poznaliśmy się na spotkaniu Wspólnoty Byłych Męż czyzn, a teraz pojawił się drugi guz.
Trzeba wam wiedzieć, że Marla wciąż żyje. Marla powie działa mi, że jej filozofia życia to świadomość, iż w każdej chwili może umrzeć. Tragedią jej życia jest to, że ona nie może.
Po wykryciu drugiego guza Marla poszła do kliniki, gdzie pod trzema ścianami poczekalni na plastikowych krzesełkach siedziały przygarbione, przygnębione matki z małymi dziećmi na kolanach albo w postawionych na posadzce nosidełkach. Dzieci były osowiałe i miały podkrążone oczy, wyglądały jak pomarańcze albo banany, które psują się i kurczą, a matki wydrapywały sobie z włosów tumany łupieżu. Zęby w każdej wychudzonej twarzy wydawały się nienaturalnie wielkie, nie było wątpliwości, że to tylko kawałki kości wystające z dziąseł po to, by rozdrabniać pokarm.
Oto gdzie lądujesz, jeśli nie masz ubezpieczenia zdrowotnego.
Mnóstwo beztroskich facetów, niewiele się zastanawiając, porobiło sobie dzieci, a teraz te dzieci są chore, ich matki umierają, a ojcowie już nie żyją, i siedząc w mdlącym szpitalnym smrodzie szczyn i octu, słuchając, jak pielęgniarka wypytuje każdą z matek, od jak dawna jest chora, ile straciła na wadze i czy dziecko ma żyjącego ojca albo opiekuna, Marla powie działa sobie: nie.
Jeśli ma umrzeć, to nie chce o tym wiedzieć.
Marla wyszła ze szpitala, skręciła za róg, w Miejskiej Pralni ukradła z suszarki wszystkie dżinsy i sprzedała je handlarzowi za piętnaście dolców od pary. Potem kupiła sobie naprawdę dobre rajstopy, takie, w których nie lecą oczka.
— Nawet te dobre, w których nie lecą oczka — mówi Mar la — mechacą się.
Nic nie jest wieczne. Wszystko się rozpada.
Marla zaczęła chodzić na spotkania grup wsparcia, bo raźniej
44
jej było w towarzystwie innych ludzkich srajtaśm. Każdemu coś dolega. I na jakiś czas lżej jej się robiło na duszy.
Marla podjęła pracę recepcjonistki w zakładzie pogrzebo wym. Siedziała w foyer za biurkiem w swoich zmechaconych rajstopach, z zebranymi w koński ogon ciemnymi włosami i z guzem na skazanej na zagładę piersi, i załatwiała klientów, którzy postanowili zawczasu zadbać o swój pochówek. Z salonu z akcesoriami pogrzebowymi wychodził czasami wielki tłusty mężczyzna, ale najczęściej tłusta kobieta z urną krematoryjną wielkości podstawki pod jajko.
— Proszę pani, niech pani sobie nie pochlebia — mówi Marla. — Do takiego maleństwa nie upchnęlibyśmy nawet popiołu z pani spalonej głowy. Proszę tam wrócić i wybrać urnę wielkości kuli do kręgli.
Serce Marli wyglądało jak moja twarz. Gówno i śmieci tego świata. Postkonsumpcyjna ludzka srajtaśma, której po wtórnym przetworzeniem nikt nie będzie już sobie zawracał głowy.
Marla powiedziała mi, że między swoim pierwszym udziałem w spotkaniu grupy wsparcia a wizytą w klinice poznała mnóstwo osób, które już nie żyją. Ci nieboszczycy wydzwaniali do niej wieczorami z tamtej strony. Dajmy na to siedzi w barze, barman wywołuje jej nazwisko, ona podchodzi do telefonu, a w słuchaw ce martwa cisza. W takich chwilach myślała, że to już samo dno. — W wieku dwudziestu czterech lat — mówi Marla — nie masz pojęcia, jak nisko naprawdę możesz upaść, ale ja szybko się uczyłam.
Napełniając po raz pierwszy urnę krematoryjną, Marla nie nałożyła na twarz maski i kiedy potem wysmarkała nos, chus teczka była cała czarna od prochów pana Jakiegośtam.
Jeśli w domu przy Paper Street odebrało się telefon po pierwszym sygnale i w słuchawce panowała martwa cisza,
45
wiadomo było, że to do Marli. Takie głuche telefony zdarzały się częściej, niż myślicie.
Do domu przy Paper Street zaczął wydzwaniać policyjny detektyw w sprawie wybuchu w moim mieszkaniu. Podczas pewnej takiej rozmowy trzymałem słuchawkę przy jednym uchu, a Tyler stał tuż za mną i szeptał mi do drugiego. Detektyw spytał, czy znam kogoś, kto potrafi spreparować domowym sposobem dynamit.
— Katastrofa to naturalny etap mojej ewolucji — wyszeptał Tyler — zmierzającej ku tragedii i rozkładowi.
Powiedziałem detektywowi, że to lodówka spowodowała wybuch w moim mieszkaniu.
— Przełamuję swoje przywiązanie do siły fizycznej i żądzy posiadania — wyszeptał Tyler — bo tylko niszcząc samego siebie, jestem w stanie odkrywać coraz większą potęgę własnego ducha.
Detektyw powiedział, że to był dynamit. Znaleziono zanie czyszczenia, pozostałości szczawianu amonowego i nadchlo ranu potasowego wskazujące, że mogła to być bomba domo wej roboty, a bolec zatrzasku w drzwiach frontowych był skruszony.
Powiedziałem, że byłem tej nocy w Waszyngtonie.
Detektyw wyjaśnił mi przez telefon, że ktoś przez dziurkę do klucza napsikał freonem w aerozolu do wnętrza zatrzasku, a potem postukał w zatrzask zimnym dłutem i cylinder się rozkruszył. W taki sposób przestępcy kradną rowery.
— Wyzwoliciel, który niszczy moją własność — mówił Tyler — walczy o zbawienie mej duszy. Nauczyciel, który usuwa z mojej drogi wszelką własność, uwolni mnie.
Detektyw powiedział, że ten, kto podłożył dynamit własnej roboty, mógł równie dobrze odkręcić gaz i zdmuchnąć płomyk w piecyku na wiele dni przed eksplozją. Gaz podziałał jako wyzwalacz. Trzeba było wielu dni, żeby grubiejąca warstwa
45
zbierającego się pod sufitem gazu dotarła do sprężarki u spodu lodówki, i iskrzący silnik zainicjował wybuch.
- Powiedz mu - wyszeptał Tyler - że tak, ty to zrobiłeś. Ty to wszystko wysadziłeś w diabły. On to właśnie chce usłyszeć.
Mówię detektywowi, że nie, wyjeżdżając z miasta nie zostawiłem odkręconego gazu. Kocham życie. Kochałem swoje mieszkanie. Kochałem wszystko, co się w nim znajdowało. to było moje całe życie. Wszystko tam, lampy, krzesła, dywany, było cząstką mnie. cząstką mnie były talerze w szafkach. Rośliny. Telewizor. To ja wyleciałem w powietrze. Czy on tego nie rozumie?
Detektyw powiedział, żebym nie opuszczał miasta.
15
Pan Jego Wysokość, pan prezes oddziału lokalnego oddziału krajowego zjednoczonego związku zawodowego kinooperato rów i niezależnych właścicieli kin siedział oniemiały.
Wokół i wewnątrz wszystkiego, co ten człowiek uznawał za raz na zawsze przesądzone, narastało coś strasznego. Nic nie jest wieczne. Wszystko się rozpada. Wiem to, bo Tyler to wie.
Tyler od trzech lat łączył i dzielił taśmy filmowe dla sieci kin. Film transportowany jest w sześciu albo siedmiu małych szpulach zapakowanych do metalowej walizeczki. Zadaniem Tylera było łączenie tych małych szpul w jedną dużą o średnicy pięciu stóp, pasującą do nowoczesnych samowciągających i przewijających projektorów. Przez te trzy lata, mając pod sobą siedem kin po co najmniej trzy ekrany na kino, co tydzień nowa premiera, Tyler spreparował setki kopii.
Niestety liczba samowciągających i przewijających projek torów wzrastała i związek nie potrzebował już Tylera. Pan prezes oddziału musiał wezwać Tylera na delikatną rozmowę.
Praca była nudna i kiepsko płatna, tak więc prezes zjed noczonego związku zawodowego zjednoczonych kinooperato
45
rów oraz niezależnych i zjednoczonych właścicieli kin powie dział, że oddział wyświadcza Tylerowi Durdenowi specjalną przysługę, robiąc go dyplomatycznie w jajo.
Niech nie traktuje tego jako wywalenie na bruk. Niech traktuje to jako redukcję etatów.
— Doceniamy pański wkład w nasz sukces — mówi ten dupek, pan prezes oddziału.
Tyler odpowiada, że nie ma sprawy, i uśmiecha się. Dopóki związek będzie przysyłał mu czek z wypłatą, on będzie trzymał buzię na kłódkę.
— Proszę to traktować jako wcześniejsze odesłanie na eme ryturę ze stosownymi świadczeniami — powiedział Tyler.
Tyler spreparował setki kopii.
Filmy wracały do dystrybutora. Filmy wracały z powrotem na ekrany. Komedie. Dramaty. Musicale. Romanse. Filmy akcji.
Wzbogacone o pojedynczą klatkę z pornografią, wstawianą przez Tylera.
Sodomia. Oral. Sadomasochizm.
Tyler nie miał nic do stracenia.
Tyler był dla świata pionkiem, każdy jest śmieciem.
Mniej więcej to samo Tyler kazał mi powiedzieć kierow nikowi Pressman Hotel.
Tyler mówił, że w swojej drugiej pracy, w Pressman Hotel, jest nikim. Nikogo tam nie obchodziło, czy żyje, czy umarł, i on odwzajemniał ten brak zainteresowania. To właśnie Tyler kazał mi powiedzieć w gabinecie kierownika hotelu, pod którego drzwiami siedzieli ochroniarze.
Po wszystkim siedzieliśmy z Tylerem do późnej nocy i opo wiadaliśmy sobie nawzajem, jak nas potraktowano.
Tyler kazał mi pójść na rozmowę z kierownikiem Pressman Hotel zaraz po tym, jak on wyjdzie ze związku kinooperatorów.
46
Tyler i ja coraz bardziej przypominaliśmy identyczne bliźniaki. Obaj mieliśmy popodbijane oczy, a nasza skóra straciła pamięć i zapomniała, gdzie ma wrócić po zainkasowaniu ude rzenia.
Moje sińce pochodziły z fight clubu, Tylerowi gębę obtłukł prezes związku zawodowego kinooperatorów. Kiedy Tyler wyczołgał się z siedziby związku zawodowego, ja pomaszerowałem na spotkanie z kierownikiem Pressman Hotel.
Usiadłem w gabinecie kierownika Pressman Hotel.
Jestem Słodką Zemstą Joego.
Kierownik zapowiedział mi na wstępie, że mam trzy minuty. Wystarczyło mi trzydzieści sekund, by opowiedzieć mu, jak sikałem do zupy, jak pierdziałem na kremówki, jak kichałem na duszoną cykorię, oraz poinformować, że teraz chcę, żeby hotel przysyłał mi co tydzień czek wystawiony na równowartość moich średnich tygodniowych zarobków plus napiwki. W za mian nie podejmę żadnej innej pracy i nie udam się do gazet ani do ludzi z wydziału zdrowia z pełnym skruchy i łzawym wyznaniem.
Te nagłówki:
„Sfrustrowany kelner przyznaje się do zanieczyszczania posiłków".
Powiedziałem, że owszem, wiem, że mogliby mnie wsadzić do więzienia. Mogliby mnie też powiesić i wyrwać mi jaja i włóczyć mnie po ulicach i obdzierać ze skóry i polewać żrącym ługiem, ale Pressman Hotel zyska sobie na zawsze wątpliwą sławę hotelu, w którym najbogatsi tego świata jedli szczyny.
Z moich ust płyną słowa Tylera.
A byłem kiedyś takim sympatycznym facetem.
Tyler roześmiał się w siedzibie związku zawodowego kino-)peratorów, kiedy prezes związku zdzielił go pięścią w twarz.
46
mu potrzebne, zwaliwszy Tylera ciosem pięści na podłogę i stwierdziwszy, że Tyler nie ma zamiaru się bronić, kopnął Tylera z półobrotu w żebra, a Tyler się śmiał. Kiedy Tyler zwinął się w kłębek, Jego Wysokość wymierzył mu kopniaka w nerki, ale Tyler wciąż się śmiał.
— Jeszcze raz — powiedział Tyler. — Zobaczysz. Od razu poczujesz się o wiele lepiej. Poczujesz się wspaniale.
Siedząc w gabinecie kierownika Pressman Hotel, zapytałem kierownika hotelu, czy mogę skorzystać z jego telefonu, i wy brałem numer działu łączności z czytelnikami pewnej gazety. Czując na sobie wzrok kierownika, powiedziałem:
Halo, w ramach protestu politycznego dopuściłem się strasz nej zbrodni przeciwko ludzkości. Mój protest dotyczy wykorzys tywania pracowników sektora usług.
Gdybym poszedł do więzienia, to nie jako pierwszy lepszy niezrównoważony czubek, sikający do zupy. Sprawa nabrałaby wymiaru heroicznego.
Kelner Robin Hood idol gołodupców.
I rzecz nie ograniczyłaby się do jednego tylko hotelu i jednego kelnera.
Kierownik Pressman Hotel wyjął mi delikatnie słuchawkę z ręki. Powiedział, że nie chce, żebym tu dalej pracował, mój obecny wygląd na to nie pozwala.
Stoję przed biurkiem kierownika i robię zdziwioną minę.
A co powiesz na to?
I bez drgnięcia powieki, patrząc wciąż kierownikowi w oczy, walę się z rozmachem pięścią w nos pocięty ledwie zabliź nionymi szramami. Tryska świeża krew.
Nie wiedzieć czemu, przypomina mi się noc, kiedy po raz pierwszy biliśmy się z Tylerem. Chcę, żebyś mnie z całych sił uderzył.
47
|
Ten jeden cios zdmuchnął Tylera z krzesła i Tyler śmiał się5 siedząc na podłodze pod ścianą. — No dalej — śmiał się Tyler. — Nie możesz mnie zabić, dumy pierdoło. Stłuc na kwaśne jabłko owszem, ale nie zabić. Za dużo masz do stracenia. Ja nie mam nic. Ty masz wszystko. No dalej, wal w brzuch. Wyrżnij mnie jeszcze raz w twarz. Wybij mi zęby, ale zadbaj, żeby te czeki przychodziły. Połam mi żebra, ale jedna tygodniówka do tyłu, i ujawniam sprawę, a wtedy tobie i twojemu zakichanemu związkowi wytoczy sprawę każdy właściciel kina i każdy dystrybutor filmów, i każda mamusia, której pociecha mogła widzieć na „Bambim" członka w stanie wzwodu. — Wiem, jestem śmieciem — powiedział Tyler. — Jestem śmieciem i gównem, i świrem dla ciebie i całego tego pieprzo nego świata — powiedział Tyler prezesowi związku zawodo wego. — Nie obchodzi cię, gdzie mieszkam ani jak się czuję, ani co jem, ani czym karmię swoje dzieciaki, ani czym płacę lekarzowi, kiedy zachoruję, i owszem, jestem głupi i znudzony, i słaby, ale wciąż za mnie odpowiadasz. Siedziałem w gabinecie kierownika Pressman Hotel ze swoi mi fight clubowymi wargami, popękanymi na jakieś dziesięć fragmentów. Przypominająca odbyt dziura w moim policzku patrzyła na kierownika Pressman Hotel. Wszystko to było dosyć przekonujące. W zasadzie mówiłem to samo, co Tyler, Pan prezes związku zawodowego, mężczyzna postawny, o cielsku wielkim jak cadillac, większym i silniejszym, niż było 124 |
Uderzenie nie jest takie znowu silne. Walę się w nos po raz wtóry. Wygląda nieźle, ta krew i w ogóle, ale dla jeszcze lepszego efektu zataczam się na ścianę i strącam z hukiem wiszący na niej obraz.
Potłuczone szkło, rama, obraz przedstawiający kwiaty, krew, wszystko to leci z brzękiem i łomotem na podłogę, a ja pajacuję dalej. Mam do tego smykałkę. Krew plami dywan, a ja drama tycznym gestem wyciągam rękę i zostawiając krwawy odcisk dłoni na krawędzi biurka kierownika hotelu, błagam go, żeby mi pomógł, ale zaraz zaczynam chichotać. Proszę mi pomóc, błagam. Proszę mnie już nie bić.
Osuwam się na podłogę i czołgam, rozmazując swoją krew po dywanie. Pierwsze słowo, jakie ciśnie mi się na usta, to „błagam". Nie otwieram więc ust. Potwór pełznie po pięknych bukietach i girlandach orientalnego dywanu. Gorąca krew leje mi się z nosa, wypełnia usta, spływa do gardła. Potwór czołga się po dywanie, a kłaczki i kurz lgną do jego zakrwawionych pazurów. Podpełza do kierownika Pressman Hotel, obejmuje oburącz jego nogę w nogawce w jodełkę i jęczy: Błagam. Jęczy.
Błagam, i z tym „błagam" z jego ust wydobywa się krwawy bąbel. Jęczy.
A bąbel pęka i leje się krew.
I właśnie dzięki temu Tyler mógł potem organizować spot kania fight clubu w każdy wieczór tygodnia. Po tych wydarze niach powstało siedem fight clubów, później ta liczba urosła do piętnastu, a jeszcze później do dwudziestu trzech, i Tyler nie zamierzał na tym poprzestać. Pieniądze wciąż napływały.
Błagam kierownika Pressman Hotel, żeby dał mi pieniądze. I znowu chichoczę.
48
Błagam.
I błagam, proszę mnie już nie bić.
Pan ma tyle, a ja nie mam nic. I zaczynam się piąć za jawionymi dłońmi po jodełkowych nogawkach kierownika Pressman Hotel, a ten odchyla się z odrazą, opiera dłońmi o parapet okna, szczerzy w grymasie obrzydzenia zęby
Potwór obejmuje już kierownika krwawymi łapami w pasie podciąga się, przywiera do wykrochmalonej białej koszuli' Chwytam kierownika zakrwawionymi dłońmi za nadgarstki
Błagam. Uśmiecham się na tyle szeroko, na ile pozwalają mi pokiereszowane usta.
Wywiązuje się szamotanina, kierownik krzyczy i próbuje wyrwać ręce z mojego uścisku, uciec od mojej krwi i mojego rozbitego nosa, brud lgnie do krwi, którą obaj jesteśmy wyma zani, i właśnie ten najlepszy moment wybierają sobie na wkro czenie do akcji ochroniarze.
16
W dzisiejszej gazecie piszą, że ktoś włamał się do pomiesz czeń biurowych między dziesiątym i piętnastym piętrem Hein Tower, wyszedł przez okno na zewnątrz, wymalował uśmiech niętą, wysoką na pięć pięter gębę na południowej fasadzie budynku, a potem podłożył ogień w oknach znajdujących się pośrodku jednego i drugiego ogromnego oka, przez co te oczy płonęły o świcie nad miastem jak żywe.
Na zdjęciu z pierwszej strony gazety gęba przypomina roz gniewaną dynię, japońskiego demona, smoka skąpstwa, uno szącego się na niebie, a dym jest jak brwi czarownicy albo rogi diabła. Ludzie stali z zadartymi głowami i krzyczeli. Co to ma oznaczać?
I kto to zrobił? I chociaż pożary w końcu wygasły, to twarz pozostała i wyglądała jeszcze straszniej. Puste oczy zdawały się obserwować każdego przechodzącego ulicą, ale jednocześnie były martwe.
O podobnych wypadkach gazety donoszą coraz częściej.
Czytacie to naturalnie, i teraz chcielibyście się pewnie do wiedzieć, czy to akcje przeprowadzane w ramach Projektu Feniks.
W gazetach piszą, że policja nie wpadła jeszcze na żaden
48
trop. Młodzieżowe gangi, kosmici, ktokolwiek to zrobił, zginął by śmiercią tragiczną, spadając razem z puszką czarnej farby w aerozolu z gzymsu albo urywając się z liny przerzuconej przez parapet.
Czy to sprawka Komitetu Figli, czy może raczej Komitetu Podpaleń? Gigantyczna gęba stanowiła najprawdopodobniej pracę domową, zadaną któremuś z nich w zeszłym tygodniu.
W tym tygodniu na spotkaniu Komitetu Prowokacji Tyler mówi, że przeszkoli każdego w zakresie strzelania z pis toletu. Pistolet to po prostu urządzenie, którego przeznacze niem jest koncentrowanie całej siły wybuchu w jednym kie runku.
Na poprzednie spotkanie Komitetu Prowokacji Tyler przy niósł pistolet i żółte stronice z książki telefonicznej. Doszło do niego w piwnicy, w której w sobotnie wieczory odbywają się spotkania fight clubu. Każdy komitet spotyka się w inny wieczór:
Podpalenia spotykają się w poniedziałki. Prowokacje we wtorki. Figle spotykają się we środy. A Dezinformacja we czwartki.
Zorganizowany Chaos. Biurokracja Anarchii. Rozumiecie.
Grupy wsparcia. Coś w tym stylu.
Tak więc, we wtorkowy wieczór, propozycje akcji na nad chodzący tydzień przedstawiał Komitet Prowokacji. Tyler prze czytał te propozycje i zadał komitetowi pracę domową.
Do spotkania w następnym tygodniu każdy członek Komitetu Prowokacji musi stoczyć bójkę, w której nie wyjdzie na bohate ra. Walki w fight clubie się nie liczą. To trudniejsze, niżby się mogło wydawać. Człowiek z ulicy zrobi wszystko, byle tylko uniknąć walki.
Pomysł polega na tym, żeby wytypować jakiegoś przypad kowego Joego z ulicy, gościa, po którym widać, że nigdy z nikim
49
się nie bił, i zwerbować go. Niech po raz pierwszy w życiu zakosztuje euforii zwycięstwa. Sprowokować go, doprowadzić do szewskiej pasji. Dać mu się stłuc na kwaśne jabłko.
Jakoś to przebolejecie. Wygrywając, dajecie plamę.
— Nasze zadanie, chłopaki — powiedział Tyler komite towi — to uświadomić tym facetom, jaka siła wciąż w nich drzemie.
To wstępna mowa zagrzewająca. Wygłosiwszy ją, zaczyna kolejno rozprostowywać złożone kartki papieru ze stojącego przed nim tekturowego pudełka. Na takich kartkach każdy komitet zgłasza swoje propozycje akcji na nadchodzący tydzień. Wpisuje się akcję do dziennika komitetu. Wydziera tę kartkę, składa ją i wrzuca do pudełka. Tyler czyta propozycje i odrzuca wszystkie niewydarzone pomysły.
Na miejsce każdego odrzuconego pomysłu Tyler wkłada do pudełka złożoną pustą kartkę.
Następnie każdy członek komitetu losuje z pudełka jedną kartkę. Tyler wyjaśnił mi zasady tej procedury. Jeśli ktoś wyciąga pustą kartkę, to w danym tygodniu ma do odrobienia tylko swoją pracę domową.
Jeśli wyciągasz kartkę z propozycją, to musisz iść w najbliż szy weekend na festiwal importowanego piwa i wdać się w awanturę z jakimś gościem w chemicznej toalecie. Dostajesz dodatkowy punkt, jeśli w wyniku tego zostaniesz poturbowany. Albo musisz iść na pokaz mody w atrium centrum handlowego i z galerii obrzucić widzów truskawkowym kisielem.
Jeśli dasz się aresztować, wylatujesz z Komitetu Prowokacji. Jeśli się roześmiejesz, też wylatujesz.
Nikt nie wie, kto wyciągnął karteczkę z propozycją, i nikt, prócz Tylera, nie wie, jak brzmiały wszystkie propozycje ani też które z nich zostały przyjęte do wykonania, a które powęd rowały do śmieci. Jeszcze w tym samym tygodniu możesz przeczytać w gazecie o niezidentyfikowanym mężczyźnie, który
49
w samym centrum miasta wskoczył na kolana kierowcy jaguara kabrioletu i wjechał samochodem w fontannę.
I zaczynasz się zastanawiać, czy nie była to aby zgłoszona na spotkaniu komitetu propozycja, którą sam mogłeś wylosować?
W następny wtorkowy wieczór będziesz się przyglądał twa rzom uczestników spotkania Komitetu Prowokacji, zgroma dzonych w ciemnej, oświetlanej jedną tylko żarówką piwnicy fight clubu, i zachodził w głowę, który to z nich utopił jaguara w fontannie.
Kto wdrapał się na dach muzeum sztuki i ostrzelał kulkami z farbą zwiedzających dział rzeźby?
Kto namalował na Hein Tower gębę demona o płonących ślepiach?
Widzisz oczyma wyobraźni, jak wieczorem, w trakcie akcji na Hein Tower, drużyna złożona z prawników i księgowych, albo z gońców, zakrada się potajemnie do pomieszczeń biuro wych, w których przesiadują za dnia. Może są trochę pijani, choć to wbrew zasadom Projektu Feniks, i tam, gdzie mogą, otwierają sobie drzwi magnetycznymi kartami wstępu, a tam gdzie to niemożliwe, kruszą cylindry zamków freonem w aero zolu, a potem, pokładając pełne zaufanie w kolegach trzy mających liny, zwieszają się z parapetów, kołyszą, obijają o ceglaną fasadę biurowca, ryzykują życie w biurach, w których każdego dnia czują, jak z każdą godziną życie przecieka im przez palce.
Nazajutrz ci sami referenci i młodsi księgowi, kołowaci trochę z niewyspania, ale trzeźwi, pod krawatami, stać będą z zadartymi głowami wśród tłumu gładko uczesanych urzędników i słuchać, jak tłum spekuluje, kto też mógł to zrobić, a policjanci wzywają gapiów do natychmiastowego rozejścia się, bo oto z zakop conych głębi obu rozbitych oczu pociekła woda,
Tyler powiedział mi w tajemnicy, że na jedno spotkanie przypadają co najwyżej cztery dobre propozycje, a więc twoje szanse wyciągnięcia kartki z konkretną propozycją zamiast pustej są mniej więcej jak cztery do dziesięciu. W skład Komi tetu Prowokacji wchodzi dwudziestu pięciu facetów, wliczając w to Tylera. Każdy dostaje do odrobienia pracę domową: przegrać bójkę w miejscu publicznym; i każdy z członków bierze udział w losowaniu propozycji. W tym tygodniu Tyler powiedział im: — Idźcie w miasto i kupcie pistolet. Tyler dał jednemu z chłopaków żółte kartki z książki telefo nicznej i kazał mu wydrzeć z nich jakąś reklamę. Potem przekazał książkę następnemu chłopakowi. Żaden z tych dwóch nie powinien kupować ani strzelać w tym samym miejscu.
— To — powiedział Tyler, wyjmując broń z kieszeni kurt ki— to jest pistolet i za dwa tygodnie każdy z was powinien przynieść na spotkanie pistolet mniej więcej tej samej wiel kości.
— Lepiej płaćcie za nie gotówką—dodał. — Na następnym spotkaniu wszyscy przehandlujecie swoje pistolety i zgłosicie na policję, że pistolet, który kupiliście, został wam skradziony.
Nikt o nic nie pytał. Nie zadawać żadnych pytań to pierwsza zasada Projektu Feniks.
Tyler puścił pistolet w kółeczko. Pistolet był cięższy, niż wyglądał, zupełnie jakby wykonano go z czegoś olbrzymiego, dajmy na to ze sprasowanej góry albo słońca. Chłopaki z komi tetu brali go w dwa palce. Każdego korciło, żeby zapytać, czy jest naładowany, ale druga zasada Projektu Feniks to nie zada wać żadnych pytań.
Może był naładowany, może nie. Może zawsze powinniśmy zakładać najgorsze.
— Pistolet — powiedział Tyler — to urządzenie proste i perfekcyjne. Wystarczy pociągnąć za spust.
Trzecia zasada Projektu Feniks: żadnego migania się.
50
— Spust — powiedział Tyler — uruchamia kurek, kurek uderza w spłonkę i następuje eksplozja prochu.
Czwarta zasada: żadnych kłamstw.
— Eksplozja prochu wypycha metalowy pocisk z otwartego końca łuski, a lufa pistoletu nadaje wybuchającemu prochowi i mknącemu pociskowi — mówił Tyler — określony kierunek. Można to porównać z wystrzeliwaniem człowieka z armaty, rakiety balistycznej z silosu, spermy z penisa podczas wytrysku.
Wymyśliwszy Projekt Feniks, Tyler powiedział, że Projekt Feniks nie jest wymierzony przeciwko ludziom postronnym. Tylera nie obchodziło, czy ludzie postronni ucierpią, czy nie. Celem było uświadomienie każdemu mężczyźnie związanemu z projektem, że jest w stanie wpływać na bieg historii. Możemy, każdy z nas może, zapanować nad światem.
Tyler wpadł na pomysł Projektu Feniks na spotkaniu fight clubu.
Na jednym z wieczornych spotkań fight clubu wyzwałem nowicjusza. Tego sobotniego wieczoru na spotkanie fight clubu przyszedł po raz pierwszy młodzieniec o anielskiej twarzy i wyzwałem go na pojedynek. Taka obowiązuje zasada. Jeśli uczestniczysz w spotkaniu fight clubu po raz pierwszy, musisz walczyć. A wyzwałem go, bo znowu dopadła mnie bezsenność i znajdowałem się w podłym nastroju; miałem ochotę zniszczyć coś pięknego.
Ponieważ większa część mej twarzy nigdy nie ma czasu się zagoić, moja fizjonomia pozostawia wiele do życzenia. Szef zapytał mnie kiedyś w pracy, co robię z tą dziurą w policzku, która jakoś się nie goi. Odpowiedziałem mu, że pijąc kawę, zatykam ją sobie dwoma palcami, żeby zatamować przeciek.
Tamtego wieczoru na spotkaniu fight clubu rzuciłem się z furią na naszego nowicjusza i okładałem jego piękną anielską buźkę najpierw jak kafarem kościstymi kłykciami pięści, a kiedy pościerałem sobie kłykcie o jego zęby, które poprzebijały wargi,
50
napiętą nasadą pięści. W końcu dzieciak osunął mi się bezwład nie w ramiona.
Tyler powiedział mi potem, że nie widział jeszcze, żebym coś tak kompletnie skasował. Tamtego wieczoru Tyler zdał sobie sprawę, że albo podniesie trochę poprzeczkę dla wstę pujących do fight clubu, albo będzie musiał zawiesić jego działalność.
Nazajutrz przy śniadaniu Tyler powiedział:
— Wyglądałeś jak furiat, jak psychol. Co cię naszło?
Odparłem, że gówniano się czuję i że walka wcale nie poprawiła mi nastroju. Ani trochę mnie nie podrajcowała. Może to przesyt. Z czasem w człowieku wykształca się tolerancja na walkę i kto wie, czy nie powinienem przerzucić się na coś mocniejszego.
I tamtego właśnie ranka Tyler wpadł na pomysł zainicjowania Projektu Feniks.
Tyler spytał mnie, z czym tak naprawdę walczę.
Tyler rozprawiał często o ludzkiej mierzwie i niewolni kach historii, i ja właśnie takim kimś się czułem. Pragnąłem niszczyć wszystko, co piękne, a czego nigdy nie będzie mi dane mieć. Palić amazońskie lasy deszczowe. Wypuszczać w powietrze chmury freonu, by niszczyły warstwę ozonową. Otwierać zawory spustowe supertankowców i odczopowy-wać szyby naftowe na platformach wiertniczych. Pragnąłem zabijać ryby, na których jedzenie nigdy nie będzie mnie stać, i zanieczyszczać francuskie plaże, których nigdy nie zobaczę.
Pragnąłem, by cały świat sięgnął dna.
Tłukłem wtedy tamtego dzieciaka, a tak naprawdę, to prag nąłem wpakować kulkę między oczy każdej zagrożonej wymar ciem pandzie, która nie chce się pieprzyć dla podtrzymania gatunku, każdemu wielorybowi i delfinowi, który dał za wygraną i w akcie desperacji rzucił się na plażę.
51
Nie uważajcie tego za trzebienie. Uważajcie to za redukcję populacji.
Przez tysiące lat istoty ludzkie dewastowały, zaśmiecały i zasrywały tę planetę, a teraz historia oczekiwała ode mnie, że po każdym posprzątam. Muszę płukać i zgniatać swoje puszki po zupie. I zajmować się każdą kropelką zużytego oleju sil nikowego.
Muszę płacić rachunek za odpady nuklearne i zakopane zbiorniki na benzynę, i toksyczne ścieki spuszczone do wody pokolenie przed moim przyjściem na świat.
Trzymałem głowę pana aniołka pod pachą jak dynię albo futbolówkę i waliłem go w twarz pięścią, waliłem, dopóki zęby nie poprzebijały mu warg. Potem waliłem go w twarz łokciem dopóty, dopóki nie zwiotczał i nie osunął się bezwładnie na posadzkę u mych stóp. Dopóki nie sczerniała mu obita skóra na kościach policzkowych.
Pragnąłem wdychać dym.
Ptaki i dziczyzna to idiotyczny luksus, a wszystkie ryby powinny pływać wolno.
Pragnąłem spalić Luwr. Najchętniej rozwaliłbym młotem kowalskim w drobny mak Marmury Elgina i podtarł sobie tyłek Moną Lisą. To teraz mój świat.
To mój świat, mój, a tamci ludzie dawno nie żyją.
To tamtego ranka Tyler wpadł na pomysł Projektu Feniks.
Pragnąłem uwolnić świat od historii.
Jedliśmy śniadanie w domu przy Paper Street i Tyler powie dział, żebym wyobraził sobie siebie sadzącego rzodkiewki i ziemniaki przy piętnastym dołku jakiegoś zapomnianego pola golfowego.
Będziesz podchodził łosia w lasach porastających wilgotne kaniony wokół ruin Rockefeller Center, zbierał małże w sąsiedz twie szkieletu Space Needle, pochylonego pod kątem czter dziestu pięciu stopni. Będziemy malowali ogromne totemiczne
51
twarze i tiki * przeciwko złym duchom na drapaczach chmur, a każdego wieczoru niedobitki rodzaju ludzkiego będą się wycofywały do ogrodów zoologicznych i zamykały tam w klat kach dla ochrony przed niedźwiedziami i wielkimi kotami, i wilkami, te zaś, przechadzając się nocami tam i z powrotem przed klatkami, będą nas oglądały z drugiej strony krat.
— Wtórne przetwarzanie surowców i ograniczenia prędkości to mydlenie oczu — powiedział Tyler. — To tak jak rzucać palenie na łożu śmierci.
To Projekt Feniks ocali świat. Kulturowa era lodowcowa. Przedwcześnie wywołany mroczny wiek. Projekt Feniks zmusi ludzkość do zapadnięcia w drzemkę albo do remisji na tak długo, aż Ziemia się zregeneruje.
— Ty jesteś za anarchią—mówi Tyler. — Ty to rozumiesz.
Projekt Feniks, podobnie jak robi to z urzędnikami i chłop cami na posyłki fight club, doprowadzi cywilizację do upadku, a wtedy będziemy mogli przystąpić do budowy nowego, lep szego świata.
— Wyobraź sobie — powiedział Tyler — jak podchodząc łosia, mijasz witryny domu towarowego i widzisz w nich śmierdzące stojaki z pięknymi sukniami i frakami gnijącymi na wieszakach; jesteś odziany w skóry, które starczą ci do końca życia, i wspinasz się po grubych jak ręka pnączach kudzu, oplatających Sears Tower. Wdrapiesz się jak Jaś po łodydze fasoli na ociekające wilgocią sklepienie lasu, i powietrze będzie tak czyste, że dojrzysz w dali maleńkie postaci młócące kuku rydzę i układające paski dziczyzny do wysuszenia na poboczu opuszczonej ośmiopasmowej autostrady, która ciągnie się ty siące mil we wrześniowym skwarze.
Tyler powiedział, że celem Projektu Feniks jest zapoczątko wanie i doprowadzenie do końca procesu niszczenia cywilizacji.
* Tiki — polinezyjski symbol sił nadprzyrodzonych (przyp. tłum.).
52
Jaki będzie następny etap Projektu Feniks, nie wie nikt prócz Tylera. Druga zasada to nie zadawać żadnych pytań
- Nie zaopatrujcie się w żadną amunicję - powiedział Tyler Komitetowi Napadów - Dzięki temu nie będziecie się musieli przejmować, że przyjdzie wam kogoś zabić.
Podpalenia. Prowokacje. Figle i Dezinformacja.
Żadnych pytań. Żadnych pytań. Żadnego migania się i żadnych kłamstw.
Piąta zasada Projektu Feniks to ufać bezgranicznie Tylerowi.
Szef podchodzi do mojego biurka z kolejną kartką papieru i kładzie ją przy moim łokciu. Nie noszę już krawata. Szef jest w krawacie niebieskim, a więc to pewnie czwartek. Drzwi do gabinetu szefa są teraz zawsze zamknięte, i nie zamieniamy więcej niż dwa słowa dziennie od czasu, kiedy szef znalazł w kopiarce kartkę z zasadami fight clubu, a ja, jak zwykle pajacując, zasugerowałem, że mógłbym go rozwalić strzałem z karabinu.
Albo że mógłbym zadzwonić do wydziału skarg Departamen tu Transportu. Jest jeden taki wspornik przedniego fotela, który montuje się w samochodach, choć nigdy nie przeszedł pomyślnie crashtestu.
Jeśli się umie szukać, to w każdej szafie można znaleźć trupa.
Mówię szefowi dzień dobry.
— Dzień dobry — odpowiada szef.
Przy moim łokciu leży kolejny tajny dokument tylko do mojej wiadomości, o którego przepisanie na maszynie i skopio wanie poprosił mnie Tyler. Przed tygodniem Tyler mierzył stopkami wymiary piwnicy wynajętego domu przy Paper Street Piwnica ma sześćdziesiąt pięć długości buta od frontu do tyłów
52
17
domu i czterdzieści długości buta między bocznymi ścianami. Tyler myślał głośno.
— Ile jest sześć razy siedem? — spytał mnie. Czterdzieści dwa.
— A czterdzieści dwa razy trzy? Sto dwadzieścia sześć.
Tyler wręczył mi kartkę ze spisaną ręcznie listą i poprosił, żebym przepisał ją na maszynie i zrobił siedemdziesiąt dwie kopie.
Po co aż tyle?
— Bo — powiedział Tyler — tylu chłopaków może spać w tej piwnicy, jeśli położymy ich na potrójnych łóżkach pięt rowych z demobilu.
Spytałem, co z ich rzeczami?
— Będzie im potrzebne tylko to, co jest na tej liście — odparł Tyler — a to wszystko powinno się spokojnie zmieścić pod materacem.
Nagłówek listy, którą szef znalazł w kopiarce nastawionej wciąż na wykonanie siedemdziesięciu dwóch kopii, brzmi następująco:
„Przyniesienie niezbędnych akcesoriów nie gwarantuje jesz cze przyjęcia na szkolenie, ale pod uwagę nie będzie brany żaden kandydat, który przyjdzie bez wyszczególnionego poniżej ekwipunku plus dokładnie pięćset dolarów w gotówce na po krycie kosztów swojego pochówku".
Tyler powiedział mi, że kremacja zwłok osoby niezamożnej kosztuje co najmniej trzysta dolarów i ta cena wciąż rośnie. Ciało każdego, kto umiera, nie mając przynajmniej takiej sumy, przekazywane jest akademii medycznej i wykorzystywane na zajęciach z autopsji.
Każdy kursant musi zawsze nosić taką sumę w bucie. W ten sposób, gdyby kiedyś zginął, jego śmierć nie obciąży budżetu Projektu Feniks.
53
Oprócz pieniędzy kandydat musi przynieść ze sobą następu jący ekwipunek: Dwie czarne koszule. Dwie pary czarnych spodni. Jedną parę ciężkich czarnych butów. Dwie pary czarnych skarpet i dwie pary majtek. Jedną grubą czarną kurtkę.
Wlicza się w to odzież, którą kandydat ma na sobie.
Jeden biały ręcznik.
Jeden materac na pryczę z demobilu.
Jedną białą plastikową miseczkę.
Zerkam na oryginał listy, przyniesiony przez szefa, i dzię kuję szefowi, który stoi wciąż przy moim biurku. Szef oddala się w kierunku swojego gabinetu, a ja wracam do przerwane go zajęcia, czyli do gry w samotnika na służbowym kom puterze.
Po pracy oddaję Tylerowi sporządzone kopie i tak płyną dni. Wychodzę do pracy. Wracam do domu. Wychodzę do pracy.
Wracam do domu, a na naszym frontowym ganku stoi jakiś facet. Facet trzyma pod pachą szarą papierową torbę, w której ma drugą czarną koszulę i drugą parę czarnych spodni, na barierce ganku leżą trzy ostatnie pozycje z listy, czyli biały ręcznik, wojskowy materac z demobilu i plastikowa miska. Tyler i ja taksujemy faceta z okna na piętrze i Tyler każe mi go spławić.
— Za młody — mówi Tyler.
Facet na ganku to pan anielska buzia, ten, którego starałem się skasować tego wieczoru, kiedy Tyler wymyślił Program Okaleczania. Ma czarne oczy, ostrzyżone na zapałkę blond włosy i marsową minę na ładnym liczku, na którym nie uświad czysz jednej zmarszczki ani blizny. Ubrać go w sukienkę, kazać
53
się uśmiechnąć i mógłby uchodzić za kobietę. Pan aniołek stoi na baczność i wpatruje się w pokancerowane drzwi fron towe. Jest w czarnych butach, czarnej koszuli i czarnych spodniach.
— Spław go — mówi do mnie Tyler. — Za młody. Pytam go, jak młody jest za młody.
— To bez znaczenia — mówi Tyler. — Jeśli kandydat jest młody, mówimy mu, że jest za młody. Jeśli jest gruby, jest za gruby. Jeśli jest stary, jest za stary. Chudy jest za chudy. Biały za biały. Czarny za czarny.
Tyler mówi, że w taki właśnie sposób buddyjskie klasztory od niepamiętnych czasów wy próbo wuj ą kandydatów na mni chów. Odprawia się kandydata z kwitkiem pod byle pozorem, i kiedy jego powołanie okaże się tak silne, że delikwent nie odchodzi, lecz przez trzy dni waruje przed wejściem bez jedzenia i bez dachu nad głową, i bez zachęty z czyjejkolwiek strony, to dopiero wtedy i tylko wtedy wpuszcza się go do środka i przy jmuje na naukę.
Mówię więc panu aniołkowi, że jest za młody, ale przychodzi pora lunchu, a on wciąż tam stoi. Po lunchu wychodzę na ganek, zdzielam pana aniołka miotłą i wykopuję rzeczy faceta na ulicę. Tyler przygląda się z góry, jak końcem kija od miotły walę chłopaka w ucho. Ten dalej stoi. Wykopuję jego manele do rynsztoka i krzyczę.
Jazda stąd, krzyczę. Nie słyszałeś? Za młody jesteś. Nie dasz sobie rady, krzyczę. Wróć za parę lat, to pogadamy. No już. Wynocha z mojego ganku.
Nazajutrz facet dalej tam stoi i wychodzi do niego Tyler.
— Przykro mi. — Tyler przeprasza faceta, że mu powiedział o szkoleniu, ale jest naprawdę za młody i niech stąd z łaski swojej odejdzie.
Dobry glina. Zły glina.
Potem znowu ja krzyczę na biedaka. Po sześciu godzinach
53
wychodzi do niego Tyler i mówi, że mu przykro, ale nic z tego. Musi stąd odejść. Tyler uprzedza faceta, że jeśli nie odejdzie, zadzwoni na policję. Facet nie odchodzi.
Jego ubrania leżą wciąż w rynsztoku. Wiatr porywa podartą papierową torbę. Facet nie odchodzi.
Trzeciego dnia przed drzwiami frontowymi zjawia się na stępny kandydat. Pan aniołek wciąż tam stoi, więc Tyler schodzi na dół i mówi panu aniołkowi:
— Wchodź. Pozbieraj swoje bambetle z ulicy i wchodź.
A do nowo przybyłego faceta Tyler mówi, że przeprasza, ale zaszło nieporozumienie. Facet jest za stary, żeby zostać przyję tym na szkolenie, i niech stąd z łaski swojej odejdzie.
Wychodzę codziennie do pracy. Wracam do domu i każdego dnia zastaję jednego albo dwóch facetów czekających na frontowym ganku. Ci nowi faceci nie nawiązują ze mną kon taktu wzrokowego. Zatrzaskuję im drzwi przed nosem. Tak jest przez jakiś czas co dnia, i niekiedy kandydaci rezygnują i odchodzą, ale przeważnie tkwią uparcie na ganku aż do trzeciego dnia i w końcu większość z siedemdziesięciu dwóch pryczy, które kupiliśmy z Tylerem i wstawiliśmy do piwnicy, jest zajęta.
Pewnego dnia Tyler daje mi pięćset dolarów w gotówce i mówi, żebym nosił je przez cały czas w bucie. To pieniądze na mój pochówek. Jeszcze jeden stary zwyczaj kultywowany w buddyjskich klasztorach.
Wracam teraz z pracy do domu, a dom jest pełen obcych, przyjętych przez Tylera. Wszyscy oni pracują. Cały parter jest teraz kuchnią i fabryką mydła. Łazienka nigdy nie pusto szeje. Zastępy mężczyzn znikają na kilka dni i wracają do domu z czerwonymi gumowymi torbami rzadkiego, wodniste go tłuszczu.
54
Pewnej nocy Tyler schodzi z piętra, odnajduje mnie ukrytego w pokoju, który zajmuję, i mówi:
— Nie przeszkadzaj im. Wszyscy wiedzą, co mają robić. To istota Projektu Feniks. Żaden z nich nie zna całego planu, ale każdy jest przyuczony do perfekcyjnego wykonywania jednego prostego zadania.
Żelazna zasada Projektu Feniks to ufać bezgranicznie Ty-lerowi.
Potem Tyler znika.
Zastępy facetów uczestniczących w Projekcie Feniks całymi dniami wytapiają tłuszcz. Całymi nocami słyszę, jak inne za stępy mieszają ług, tną mydło w laski, pieką laski mydła na blachach do pieczenia, a potem zawijają każdą laskę w bibułę i naklejają etykiety Firmy Mydlarskiej z Paper Street. Każdy, z wyjątkiem mnie, wie najwyraźniej, co ma robić, a Tylera jak nie ma, tak nie ma.
Chodzę po ścianach, wśród tych pracujących jak automaty, milczących mężczyzn, tryskających energią tresowanych małp, gotujących, pracujących i śpiących zespołami, czuję się jak mysz schwytana w pułapkę. Pociągnij wajchę. Naciśnij guzik. Jeden zastęp kosmicznych małp przyrządza przez cały dzień posiłki, a reszta zastępów kosmicznych małp przez cały dzień je z plastikowych misek, które ze sobą przynieśli.
Pewnego ranka wychodzę do pracy i spotykam na ganku Wielkiego Boba ubranego w czarne buty, czarną koszulę i czarne spodnie. Pytam go, czy widział ostatnio Tylera? Czy to Tyler go tu przysłał?
— Pierwsza zasada Projektu Feniks — mówi Wielki Bob, prężąc się w postawie zasadniczej — to nie pytać o Projekt Feniks.
Pytam go, jakim bezmyślnym zadaniem uhonorował go Ty ler? Są faceci, którzy przez cały dzień zajmują się gotowaniem ryżu albo zmywaniem misek po posiłkach, albo szorowaniem sracza. Jak dzień długi. Czy Tyler obiecał Wielkiemu Bobowi wtajemniczenie, jeśli przez szesnaście godzin na dobę będzie zawijał w bibułę laski mydła? Wielki Bob milczy jak zaklęty.
Idę do pracy. Wracam do domu, a Wielki Bob sterczy wciąż na ganku. Nie śpię tej nocy, a nazajutrz zastaję Wielkiego Boba pracującego w ogrodzie.
Przed wyjściem do pracy pytam Wielkiego Boba, kto go tu wpuścił? Kto mu przydzielił to zadanie? Czy widział się z Tyle-rem? Czy Tyler był tu w nocy?
— Pierwsza zasada Projektu Feniks — zaczyna Wielki Bob — to nie mówić...
Przerywam mu. Mówię, że wiem. Wiem, wiem, wiem, wiem, wiem.
I kiedy ja jestem w pracy, zastęp kosmicznych małp przeko puje podmokły trawnik naokoło domu, posypuje ziemię ep-somitem, by obniżyć kwasowość, oraz rozrzuca kilogramy krowiego nawozu przyniesionego z rzeźni oraz całe pęki włosów zebranych w zakładach fryzjerskich, by wypłoszyć krety i my szy, a przy okazji nasycić glebę proteinami.
Przez całą noc zastępy kosmicznych małp wracają z jakiejś rzeźni obładowane torbami sproszkowanej krwi do wzbogacenia gleby w żelazo, i mączki kostnej, która ma podnieść poziom fosforu.
Zastępy kosmicznych małp sadzą bazylię i tymianek, i lety-cję oraz sadzonki oczaru wirgińskiego i eukaliptusa, i jaś minowca wonnego, i mięty, tworząc z nich zawikłaną kalejdo skopową mozaikę. Okno rozetowe we wszystkich odcieniach zieleni. Inne zastępy wychodzą do ogrodu nocą i przyświecając sobie świeczkami, tępią ślimaki i inne szkodniki. Jeszcze inny zastęp kosmicznych małp zrywa tylko najidealniejsze listki i jagody jałowca, z których po ugotowaniu powstanie naturalny barwnik. Żywokost z uwagi na jego naturalne właściwości
55
dezynfekujące. Listki fiołka, bo leczą bóle głowy, i słodką marzannę wonną, bo nadaje mydłu zapach świeżo skoszonej trawy.
W kuchni stoją butelki z osiemdziesięcioprocentową wódką wykorzystywaną przy produkcji przezroczystego mydła w ko lorze różowej pelargonii, mydła szarego i mydła paczulowego. Kradnę butelkę wódki, a pieniądze przeznaczone na swój po chówek wydaję na papierosy. Zjawia się Marla. Rozmawiamy o roślinach. Spacerujemy z Marlą po starannie zagrabionych żwirowych alejkach wśród mieniącej się jak w kalejdoskopie zieleni ogrodu, popijamy i palimy papierosy. Rozmawiamy
o jej piersiach. Rozmawiamy o wszystkim, nie wspominamy tylko o Tylerze.
Pewnego dnia w gazecie piszą, że grupa ubranych na czarno mężczyzn przetoczyła się jak burza przez pewne eleganckie osiedle, waląc kijami baseballowymi w przednie zderzaki zapar kowanych tam samochodów, w wyniku czego zaczynały wyć samochodowe alarmy i w chmurach talku eksplodowały po duszki powietrzne.
Inne zastępy zrywają na terenie Firmy Mydlarskiej z Paper Street płatki róż albo anemonów i lawendy i wkładają te płatki do pudełek z plackami czystego łoju, który wchłonie ich zapach
i zostanie wykorzystany do produkcji mydła o zapachu kwia towym.
Marla opowiada mi o roślinach.
Róża, mówi Marla, jest naturalnym środkiem ściągającym.
Niektóre rośliny mają nazwy kojarzące się z czymś smutnym: Kosaciec, Bazylia, Ruta, Rozmaryn, Werbena. Nazwy innych, takie jak tawuła i pierwiosnek, tatarak i spikanard, przywodzą na myśl imiona szekspirowskich duszków. Sarni języczek ze swoim słodkim, waniliowym zapachem. Oczar wirgiński, jesz cze jeden naturalny środek ściągający.
Kłącze kosaćca, dziki hiszpański irys.
55
Przechadzamy się z Marlą po ogrodzie co wieczór, o ile mam pewność, że Tyler tego wieczoru nie pokaże się w domu. Za nami postępuje zawsze któraś z kosmicznych małp i zbiera zgniecione listki melisy albo ruty, albo mięty, te, które Marla rozciera mi w palcach pod nosem. Upuszczamy niedopałki papierosów. Kosmiczna małpa grabi za sobą ścieżkę, żeby zatrzeć wszelkie ślady naszej tam bytności.
Pewnej nocy inna grupa mężczyzn podlała benzyną wszyst kie drzewa na śródmiejskim skwerze i podpalając je kolejno, wywołała idealny miniaturowy pożar lasu. W gazetach pi sano, że szyby w oknach budynku po drugiej stronie ulicy stopiły się od żaru, a zaparkowane tam samochody osiadały na topiących się oponach, popierdując uchodzącym powie trzem.
Wynajęty dom Tylera przy Paper Street jest jak żywa istota o wnętrzu zaparowanym od mrowia pocących się i oddychają cych ludzi. Uwija się ich po nim tylu, że dom się rusza.
Którejś z kolei nocy pod nieobecność Tylera ktoś wywiercił otwory w bankomatach i automatach telefonicznych, a na stępnie w wywiercone otwory wkręcił smarowniczki i za po mocą smarownicy tłokowej napompował bankomaty i auto maty telefoniczne smarem przekładniowym albo waniliowym puddingiem.
I chociaż Tyler ani razu nie zajrzał do domu, to po miesiącu u paru kosmicznych małp zauważyłem pocałunek Tylera, wypalony na grzbiecie dłoni. Potem te kosmiczne małpy rów nież zniknęły, a w ich miejsce na frontowym ganku pojawiły się nowe.
I codziennie zastępy mężczyzn podjeżdżały pod dom i od jeżdżały spod niego coraz to innymi samochodami. Nigdy nie widziało się dwa razy tego samego samochodu. Jednego wieczoru usłyszałem głos Marli mówiącej do kosmicznej małpy:
56
— Chcę się widzieć z Tylerem. Tylerem Durdenem. Mieszka tutaj. Jestem jego przyjaciółką.
— Przykro mi — odpowiada kosmiczna małpa — ale jesteś za... — i urywa — jesteś za młoda, żeby się tu szkolić.
— Nie chrzań — mówi Marla.
— Poza tym — mówi kosmiczna małpa — nie przyniosłaś ze sobą niezbędnego ekwipunku: dwóch czarnych koszul, dwóch par czarnych spodni...
— Tyler! — wrzeszczy Marla.
— Jednej pary ciężkich czarnych butów.
— Tyler!
— Dwóch par czarnych skarpetek i dwóch par majtek.
— Tyler!
I słyszę huk zatrzaskiwanych drzwi frontowych. Marla nie czeka trzech dni.
Zazwyczaj po powrocie z pracy do domu robię sobie kanapkę z masłem orzechowym.
Pewnego razu wracam do domu i trafiam na odczyt wy głaszany przez jedną z kosmicznych małp dla tabuna innych kosmicznych małp, które rozsiadłszy się na podłodze, zajmują całą powierzchnię parteru.
— Nie jesteście pięknymi i niepowtarzalnymi płatkami śnie gu. Jesteście, tak jak wszyscy inni, gnijącą materią organiczną, każdy z nas jest cząstką tej samej kupy nawozu.
Kosmiczna małpa kontynuuje:
— Nasza kultura uczyniła nas wszystkich takimi samymi. Nikt nie jest już zdecydowanie biały ani czarny, ani bogaty. Wszyscy chcemy tego samego. Jako jednostki jesteśmy niczym.
Kiedy wchodzę, żeby zrobić sobie kanapkę, prelegent milknie, wszystkie kosmiczne małpy też siedzą cicho. Można by pomyś leć, że jestem w domu zupełnie sam. Mówię im, że mnie nie muszą się krępować. Znam ten tekst na pamięć. Sam przepisy wałem go na maszynie.
Prawdopodobnie czytał go nawet mój szef.
Mówię im, że wszyscy jesteśmy po prostu jedną wielką kupą gówna. Kontynuujcie. Róbcie swoje. Na mnie nie zwracajcie uwagi.
Kosmiczne małpy czekają w ciszy. Robię sobie kanapkę, biorę kolejną butelkę wódki i idę na piętro. Za plecami słyszę: „Nie jesteście pięknymi i niepowtarzalnymi płatkami śniegu".
Jestem Złamanym Sercem Joego, bo Tyler mnie porzucił. Bo porzucił mnie ojciec. Och, mógłbym tak bez końca.
W niektóre wieczory, po pracy, chodzę na spotkania roz maitych fight clubów, odbywające się w piwnicy jakiegoś baru albo w jakimś garażu, i pytam, czy ktoś nie widział Tylera Durdena.
Na spotkaniu każdego nowego fight clubu, pośrodku ciem ności, w świetle jedynej żarówki, otoczony przez tłum męż czyzn, stoi ktoś, kogo nigdy na oczy nie widziałem, i odczytuje słowa Tylera.
Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie.
Kiedy zaczynają się walki, biorę przewodniczącego klubu na stronę i pytam go, czy nie widział Tylera. Mówię mu, że mieszkam z Tylerem i od jakiegoś czasu nie ma go w domu.
Facet robi wielkie oczy i pyta, czy naprawdę znam Tylera Durdena?
Dzieje się tak w większości nowych fight clubów. Mówię, że owszem, że jesteśmy z Tylerem najlepszymi kumplami. I nagle dookoła mnie robi się tłok, wszyscy chcą mi uścisnąć dłoń.
Nowi faceci gapią się z zachwytem na dziurę w moim po liczku, na czarne, żółtozielone po brzegach sińce, którymi mam upstrzoną twarz, i wszyscy zwracają się do mnie per proszę pana. Nie, proszę pana. Niestety, proszę pana. Nie znają nikogo, kto by znał osobiście Tylera Durdena. Tylera Durdena znali osobiście znajomi znajomych, i to oni założyli ten oddział fight clubu, proszę pana.
56
I mrugają do mnie.
Nie znają nikogo, kto choćby raz widział Tylera Durdena na własne oczy. Proszę pana.
Wszyscy pytają, czy to prawda. Czy Tyler Durden tworzy jakąś armię? Bo takie krążą pogłoski. Czy Tyler Durden na prawdę sypia tylko jedną godzinę na dobę? Plotka głosi, że Tyler Durden ruszył w trasę i zakłada fight cluby w całym kraju. Wszyscy chcą wiedzieć, co będzie dalej.
Spotkania Projektu Feniks przeniesiono do większych piw nic, bo każdy komitet — Podpaleń, Prowokacji, Figli i Dez informacji — rozrasta się, w miarę jak coraz więcej chłopa ków kończy zaprawę w fight clubach. Każdy komitet ma przewodniczącego, a nawet ci przewodniczący nie wiedzą, gdzie jest Tyler. Tyler kontaktuje się z nimi co tydzień tele fonicznie.
Wszyscy uczestnicy Projektu Feniks chcą wiedzieć, co dalej. Dokąd zmierzamy? Co nas tam czeka?
Wieczorem spacerujemy z Marlą boso po ogrodzie przy Paper Street i każdy nasz krok uwalnia woń szałwi, cytrynowej wer beny i różowego geranium. Wokół nas przygarbione zastępy czarnych koszul i czarnych spodni, przyświecając sobie świecz kami, unoszą listki roślin, by tłuc pełzające po nich ślimaki i inne szkodniki. Marla pyta mnie, co tu się wyprawia?
Spomiędzy grudek ziemi wystają kępki włosów. Włosy i gów no. Mączka kostna i sproszkowana krew. Rośliny rosną tak szybko, że kosmiczne małpy nie nadążają z ich przycinaniem.
— Co wy chcecie zrobić? — pyta Marla.
Jak by to powiedzieć?
W ziemi błyszczy coś złotego. Klękam, by się temu przyjrzeć. Mówię Marli, że nie wiem, co będzie dalej. Wygląda na to, że oboje zostaliśmy porzuceni.
Widzę kątem oka, jak odziane na czarno kosmiczne małpy krążą po ogrodzie, każda pochylona nad swoją świeczką. To coś złotego w ziemi, to ząb trzonowy ze złotą plombą. Obok wystają z ziemi dwa zęby trzonowe z plombami ze srebrnego amalgamatu. To szczęka.
Mówię, że nie potrafię powiedzieć, co będzie dalej. I wciskam z ziemię jeden, drugi i trzeci ząb trzonowy, i włosy, i gówno, i kości, i krew, żeby Marla nie widziała.
18
W ten piątkowy wieczór zasypiam w pracy przy biurku.
Budzę się z policzkiem wtulonym w skrzyżowane na blacie biurka przedramiona, telefon dzwoni, w biurze nie ma już nikogo.
Sięgam po słuchawkę, Skargi i Reklamacje. Skargi i Reklamacje to mój dział.
Słońce zachodzi, nadciągają spiętrzone burzowe chmury wielkości Wyoming i Japonii razem wziętych. To, że mam w pracy okno, to mało powiedziane. Wszystkie ściany ze wnętrzne to szkło od sufitu do podłogi. W moim miejscu pracy wszystko jest szkłem od sufitu do podłogi. Wszystko jest żaluzjami wertykalnymi. Wszystko jest biurową szarą wykła dziną dywanową, usianą małymi nagrobkami, poprzez które łączy się w sieć komputery. Wszystko jest labiryntem boksów ogrodzonych płytami z obitej pluszem sklejki.
Gdzieś szumi odkurzacz.
Szef jest na urlopie. Wysłał mi e-maila i znikł. Mam w ciągu tych dwóch tygodni przygotować formalny raport. Zarezer wować salę konferencyjną. Uaktualnić swoje résumé. Tego rodzaju rzeczy. Nad moją głową zbierają się chmury.
Jestem Kompletnym Brakiem Zaskoczenia Joego.
57
Ostatnio zachowuję się beznadziejnie. Podnoszę słuchawkę. To Tyler.
— Wyjdź na zewnątrz — mówi Tyler. — Na parkingu czeka na ciebie paru chłopaków.
Pytam, co to za jedni?
— Schodź, oni czekają — mówi Tyler. Dłonie śmierdzą mi benzyną.
— Rusz tyłek — mówi Tyler. — Czekają na ciebie w samo chodzie. W cadillacu.
Jeszcze się dobrze nie rozbudziłem.
Nie mam pewności, czy Tyler czasem mi się nie śni.
Ewentualnie czy to ja nie śnię się Tylerowi.
Wącham swoje śmierdzące benzyną dłonie. W biurze prócz mnie nie ma nikogo. Wstaję i wychodzę na parking.
Facet z fight clubu pracujący przy samochodach parkuje przy krawężniku w czyimś czarnym corniche'u. Oglądam niepewnie wóz. Ta ogromna, czarno-złota papierośnica tylko czeka, żeby mnie gdzieś zawieźć. Mechanik wysiada z samochodu i mówi mi, żebym nie pękał, zamienił tablice rejestracyjne z jakimś innym samochodem stojącym na długoterminowym parkingu przy lotnisku.
Mechanik z naszego fight clubu mówi, że potrafi uruchomić wszystko. Spod kolumny kierowniczej sterczą dwa druty. Łączy się jeden z drugim, zamyka obwód cewki rozrusznika i można jechać.
Można też włamać się do komputera autosalonu i ściągnąć kod kluczyka.
Na tylnej kanapie siedzą trzy kosmiczne małpy w czarnych koszulach i czarnych spodniach. Nic nie widzą. Nic nie słyszą. Nic nie mówią.
Pytam, gdzie jest Tyler?
Mechanik z fight clubu z gracją rasowego szofera otwiera przede mną drzwiczki cadillaca. Mechanik jest wysoki, kościsty, a bary ma jak poprzeczka słupa telefonicznego.
58
Pytam, czy jedziemy na spotkanie z Tylerem?
Pośrodku przedniego siedzenia czeka na mnie tort urodzinowy z gotowymi do zapalenia świeczkami. Wsiadam. Ruszamy.
Nawet tydzień po spotkaniu fight clubu nie masz najmniej szego problemu z prowadzeniem samochodu bez przekraczania dozwolonej prędkości. Czujesz się taki spokojny, choć może przez dwa dni srałeś na czarno na skutek odniesionych obrażeń wewnętrznych. Wyprzedzają cię inne samochody. Widzisz ich kupry. Kierowcy pokazują ci środkowy palec. Ludzie, których pierwszy raz widzisz na oczy, zioną do ciebie nienawiścią. Nic sobie z tego nie robisz. Po spotkaniu fight clubu jesteś taki zrelaksowany, że nic nie może cię wyprowadzić z równowagi. Nie włączasz nawet radia. Być może masz pęknięte żebro i przy każdym wdechu kłuje cię w boku, ale nic to. Jadące za tobą samochody mrugają niecierpliwie światłami. Zachodzi pomarań-czowozłote słońce.
Mechanik prowadzi. Na siedzeniu między nami leży tort urodzinowy.
Faceci tacy jak nasz mechanik wzbudzają na spotkaniach fight clubu powszechny postrach. Chudzi faceci nigdy się nie poddadzą. Walczą do ostatka. Biali wytatuowani faceci przypo minający kościotrupy umaczane w żółtym wosku, czarni faceci przypominający paski suszonego mięsa, tacy trzymają się za zwyczaj razem, i nie ma siły, żebyś nie skojarzył ich sobie z Anonimowymi Narkomanami. Nigdy nie powiedzą, że mają dosyć. Zupełnie jakby byli samą energią. Nie nadążysz wzro kiem za ich szybkimi, paralitycznymi ruchami. Ci faceci z cze goś się wygrzebują. I wyglądają na takich, którym pozostało tylko wybierać, jaką śmiercią chcą umrzeć, a oni chcą umrzeć w walce.
Ci faceci skazani są na walki z sobie podobnymi. Nikt inny nie wyzwie ich na pojedynek, a chętnego do walki znajdą tylko wśród takich jak oni paralitycznych chudzielców,
58
sama skóra, kości i energia, bo nikt inny nie podejmie ich wyzwania.
Kiedy naprzeciwko siebie stają faceci tacy jak nasz mechanik, wszyscy kibicujący milkną.
Słyszysz tylko świszczące oddechy walczących, pacnięcia wilgotnych dłoni, szukających dobrego chwytu, gwizd powietrza i głuche uderzenia pięści walących w zwarciu seriami w cienkie, wystające żebra. Pod skórą tych facetów widzisz grające ścięgna, mięśnie i żyły. Ich spocona skóra lśni i pręży się w świetle jedynej żarówki.
Mija dziesięć, piętnaście minut. Unosząca się w powietrzu woń, zapach samych walczących, zmieszany z odorem ich potu, przywodzi ci na myśl pieczonego kurczaka.
Mija dwadzieścia minut walki. W końcu jeden z facetów pada.
Po takiej bezpardonowej walce obaj wychodzący z nałogu narkomani, skonani i uśmiechnięci, trzymają się przez resztę wieczoru razem.
Ten mechanik, od kiedy zaczął przychodzić na spotkania fight clubu, plącze się wciąż w okolicach domu przy Paper Street. Chce, żebym posłuchał piosenki, którą napisał. Chce, żebym obejrzał budkę dla ptaków, którą zmajstrował. Kiedyś pokazał mi zdjęcie jakiejś dziewczyny i spytał, czy jest wystar czająco ładna, żeby się z nią ożenić. Teraz ten facet siedzi za kierownicą corniche'a i pyta:
— Widzisz, jaki tort mam dla ciebie? Sam go upiekłem. To nie jest dzień moich urodzin.
— Pierścienie przepuszczały olej — mówi mechanik — ale zmieniłem olej i filtr powietrza. Wyregulowałem zawory. Na dziś wieczór przepowiadają deszcz, zmieniłem więc pióra wy cieraczek.
Chcę wiedzieć, co kombinuje Tyler.
Mechanik otwiera popielniczkę i wciska zapalniczkę.
— To jakiś test? — pyta. — Sprawdzasz nas?
59
Gdzie jest Tyler?
— Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clu-bie—mówi mechanik. — A ostatnia zasada Projektu Feniks to nie zadawać żadnych pytań.
No więc co może mi powiedzieć?
— Na pewno zdajesz sobie sprawę — mówi mechanik — że ojciec był dla ciebie uosobieniem Boga.
Moje miejsce pracy, moje biuro zostają za nami, maleją, maleją, maleją, znikają. Wącham swoje śmierdzące benzyną dłonie.
— Jeśli jesteś mężczyzną i chrześcijaninem i mieszkasz w Ameryce — mówi mechanik — to ojciec jest dla ciebie uosobieniem Boga. A jeśli nie znasz swojego ojca, jeśli twój ojciec dał nogę albo umarł, albo nigdy nie ma go w domu, to jakie jest twoje wyobrażenie o Bogu?
To dogmat Tylera Durdena. Tyler zapisywał swoje złote myśli na kawałkach papieru, kiedy spałem, a potem dawał mi je do przepisania na maszynie i skopiowania w pracy. Czyta łem wszystkie. Prawdopodobnie nawet mój szef wszystkie czytał.
— Kończy się na tym — mówi mechanik — że całe życie upływa ci na szukaniu ojca i Boga.
— Musisz brać pod uwagę możliwość — ciągnie mecha nik—że Bóg cię nie lubi. Niewykluczone, że Bóg cię nienawi dzi. Ale nie to jest najgorsze.
Według Tylera lepiej, żeby Bóg krzywo na ciebie patrzył, niż żeby w ogóle cię nie zauważał. Może dlatego, że nienawiść Boga jest lepsza od Jego obojętności.
Gdybyś miał do wyboru zostać największym wrogiem Boga albo niczym, co byś wybrał?
Według Tylera Durdena jesteśmy jednymi z wielu dzieci Boga, które nie mają żadnego szczególnego miejsca w historii ani nie zasługują na żadne szczególne względy.
59
Jeśli nie zwrócimy na siebie uwagi Boga, nie ma dla nas nadziei ani na potępienie, ani na zbawienie. Co jest gorsze, piekło czy nic?
Na zbawienie możemy liczyć tylko wtedy, kiedy zostaniemy przyłapani i ukarani.
— Spalić Luwr — mówi mechanik — i podetrzeć sobie tyłek Moną Lisa. Wtedy Bóg pozna przynajmniej nasze na zwiska.
Im niżej upadniesz, tym wyżej wzlecisz. Im dalej odbiegniesz, tym bardziej Bóg będzie cię chciał zawrócić.
— Gdyby syn marnotrawny nigdy nie wrócił do domu — mówi mechanik — tłuste cielę ciągle by żyło.
Nie wystarczy dorównywać liczebnością ziarnkom piasku na plaży i gwiazdom na niebie.
Mechanik, prowadząc czarnego corniche'a z przepisową szybkością, skręca w starą jednopasmową obwodnicę i sznur posuwających się za nami ciężarówek wydłuża się w oczach. Wnętrze corniche'a zalewa blask ich reflektorów i rozmawiając, widzimy na przedniej szybie swoje odbicia. Przestrzegamy obowiązującego ograniczenia szybkości. Jedziemy z szybkością dozwoloną przez prawo.
Prawo jest prawem, powiedziałby Tyler. Zbyt szybka jazda oznacza to samo, co podpalenie, to samo, co podłożenie bomby, to samo, co zastrzelenie człowieka.
Przestępca jest przestępcą, jest przestępcą.
— W zeszłym tygodniu ludzi było tyle, że moglibyśmy otworzyć jeszcze cztery fight cluby — mówi mechanik.—Może Wielki Bob poprowadzi następny oddział, jeśli tylko uda nam się znaleźć jakiś bar.
Tak więc w przyszłym tygodniu zapozna Wielkiego Boba z obowiązującymi zasadami i przekaże mu przewodnictwo fight clubu.
Od tej pory przewodniczący, otwierając spotkania fight clubu,
59
będzie krążył w ciemnościach zalegających za plecami tłumu zgromadzonego wokół żarówki wiszącej pośrodku piwnicy.
Pytam, kto ustalał te nowe zasady? Tyler?
Mechanik uśmiecha się i mówi:
— Przecież wiesz, kto ustala zasady.
Mechanik mówi, że zgodnie z tą nową zasadą nikt nie może przebywać w centrum fight clubu. Centrum fight clubu zarezer wowane jest wyłącznie dla dwóch walczących mężczyzn. Prze wodniczący będzie wrzeszczał i skryty w ciemnościach krążył powoli za plecami tłumu. Mężczyźni z tłumu będą patrzyli na innych mężczyzn po drugiej stronie pustego centrum pomiesz czenia.
Tak teraz będzie we wszystkich fight clubach.
Znalezienie baru albo garażu na siedzibę nowego fight clubu nie jest trudne; pierwszy bar, w którym spotyka się wciąż oryginalny fight club, przez jedną tylko fight clubową sobotnią noc zarabia na miesięczny czynsz.
Mechanik mówi, że inną nową zasadą fight clubu jest darmo wy wstęp. Za wejście się nie płaci. Mechanik wychyla się przez okno i mrużąc oczy przed nocnym wiatrem, wrzeszczy do nadjeżdżających z przeciwka pojazdów:
— Chcemy was, nie waszych pieniędzy!
— Dopóki jesteście w fight clubie — wrzeszczy przez okno mechanik — nie liczy się, ile pieniędzy macie w banku! Nie liczy się wasza praca! Nie liczy się wasza rodzina i nie liczy się, za kogo się uważacie!
— Nie liczy się wasze nazwisko! — wrzeszczy na wiatr mechanik.
Któraś z kosmicznych małp z tylnej kanapy podchwytuje:
— Nie liczą się wasze problemy!
— Nie liczą się wasze problemy! — drze się mechanik.
— Nie liczy się wasz wiek! — krzyczy kosmiczna małpa.
— Nie liczy się wasz wiek! — drze się mechanik.
I mechanik zjeżdża na lewą stronę szosy. Wnętrze samochodu zalewa zimny jak żgnięcia sztyletem blask reflektorów. Pędzi wprost na nas z rykiem klaksonu jeden, potem drugi wóz, a mechanik za każdym razem gwałtownym skrętem kierownicy w ostatniej chwili unika czołowego zderzenia.
Pędzą na nas reflektory, są coraz większe i większe, ryczą klaksony, a mechanik wychyla się przez okno w ten blask i hałas i wrzeszczy:
— Nie liczą się wasze nadzieje! Nikt go nie słyszy.
Tym razem to nadjeżdżający z przeciwka samochód ucieka w ostatniej chwili na pobocze, unikając czołowego zderzenia.
Zbliża się następny samochód, dając sygnały światłami — długie, krótkie, długie, krótkie — i trąbiąc przeraźliwie, a me chanik wrzeszczy:
— Nie dostąpicie zbawienia!
Mechanik nie ustępuje drogi, czyni to pędzący z przeciwka samochód.
Kolejny samochód, a mechanik krzyczy:
— Wszyscy kiedyś umrzemy!
I tym razem nadjeżdżający z przeciwka samochód ucieka na pobocze, ale mechanik też na nie zjeżdża i znowu pędzimy na siebie kursem na zderzenie.
W takich chwilach człowiek zlewa się potem i puchnie. W takich chwilach wszystko przestaje się liczyć. Spójrz w gwiazdy i już cię nie ma. Ani bagaż. Nic się nie liczy. Ani twój nieświeży oddech. Za oknem ciemność, dookoła wyją klaksony. Oślepiają cię błyskające światła — długie, krótkie. Już nigdy nie będziesz musiał iść do pracy. Już nigdy nie będziesz musiał iść do fryzjera. — Szybko — mówi mechanik.
Samochód ucieka jeszcze bardziej w lewo i mechanik znowu zajeżdża mu drogę.
60
— Co — pyta mechanik — co chciałbyś jeszcze zrobić przed śmiercią?
Samochód pędzi na nas z rykiem klaksonu, a mechanik jest taki spokojny, że nawet odrywa wzrok od drogi, by na mnie spojrzeć. I mówi:
— Do zderzenia dziesięć sekund. Dziewięć.
Za osiem. Siedem. Za sześć.
Mówię, że chciałbym rzucić swoją pracę.
Samochód z piskiem opon odbija jeszcze bardziej w lewo, ale mechanik nie zajeżdża mu tym razem drogi.
Z naprzeciwka pędzą już na nas inne reflektory, mechanik odwraca się do trzech kosmicznych małp, siedzących na tylnej kanapie.
— Hej, kosmiczne małpy — mówi — rozumiecie, jak się w to gra. Zapiąć teraz pasy, bo inaczej wszyscy zginiemy.
Prawą stroną wyprzedza nas samochód z nalepką na tylnym zderzaku, która informuje: „Po Pijaku Lepiej Prowadzę". W ga zecie piszą, że pewnego ranka podobne naklejki pojawiły się na zderzakach tysięcy samochodów. Na innych naklejkach można było przeczytać teksty w rodzaju: „Zrób Mi Loda".
„Pijani Kierowcy Kontra Matki".
„Przetworzyć Wtórnie Wszystkie Zwierzęta".
Czytając to, domyślam się, że numer ów wykręcił Komitet Dezinformacji. Albo Komitet Figli.
Siedzący obok mnie czyściutki i trzeźwy mechanik z fight clubu mówi mi, że owszem, te naklejki na zderzaki są częścią Projektu Feniks.
Trzy kosmiczne małpy siedzą cicho z tyłu.
Komitet Figli drukuje reklamówki linii lotniczych. Przed stawiają one pasażerów wydzierających sobie maski tlenowe
61
w odrzutowcu, który z szybkością tysięcy mil na godzinę wali się w płomieniach na skały.
Komitety Figli i Dezinformacji ścigają się ze sobą w opraco waniu wirusa komputerowego, który przyprawi bankomaty o takie mdłości, że zaczną rzygać strugami dziesięcio- i dwu-dziestodolarowych banknotów.
Z deski rozdzielczej wyskakuje rozgrzana do czerwoności zapalniczka i mechanik każe mi zapalić świeczki na urodzino wym torcie.
Zapalam świeczki i tort migocze pod małą aureolą ognia.
— Co chcielibyście jeszcze zrobić przed śmiercią? — pyta mechanik i znowu zjeżdża na lewą stronę drogi.
Pędzi na nas ciężarówka. Kierowca uruchamia syrenę, jeden długi ryk za drugim, reflektory ciężarówki przywodzą na myśl wschód słońca, stają się jaśniejsze i jaśniejsze, ich blask igra po rozciągniętych w uśmiechu wargach mechanika.
— No, szybko — mówi mechanik, zerkając we wsteczne lusterko, w którym odbijają się trzy siedzące z tyłu kosmiczne małpy. — Zostało pięć sekund, sekund życia.
— Raz — mówi.
— Dwa.
Ciężarówka przesłania nam już cały świat, oślepia jasnym światłem, ogłusza rykiem syreny.
— Trzy.
— Pojeździć na koniu — dolatuje z tyłu.
— Zbudować dom — słychać drugi głos.
— Wytatuować się.
— Wierzcie we mnie, a umrzecie... na zawsze — mówi mechanik.
Za późno. Ciężarówka odbija w lewo, mechanik w prawo, ale tył naszego corniche'a ociera się o krawędź przedniego zderzaka ciężarówki.
W tym momencie jeszcze o tym nie wiem, widzę tylko
61
światła, gasnące w ciemnościach reflektory ciężarówki, i jakaś siła rzuca mnie najpierw na drzwiczki od strony pasażera, a potem na urodzinowy tort i mechanika za kierownicą.
Mechanik ściska kurczowo wyrywającą mu się z rąk kierow nicę, świeczki na urodzinowym torcie przygasają. Przez jedną wspaniałą sekundę nic nie oświetla wnętrza ciepłego, wybitego czarną skórą samochodu, a nasze krzyki zlewają się w jedną głęboką nutę z niskim rykiem syreny ciężarówki, tracimy opa nowanie, tracimy możliwość wyboru, tracimy poczucie kierun ku, nie ma już dla nas ucieczki, jesteśmy martwi.
Teraz chcę tylko umrzeć. W porównaniu z Tylerem jestem niczym.
Jestem bezradny.
Jestem głupi, życie upływa mi na otaczaniu się rzeczami.
Moja mama egzystencja. Moja bezsensowna, gówniana praca. Moje szwedzkie meble. Nie, nigdy tego nikomu nie mówiłem, ale zanim poznałem Tylera, zamierzałem kupić sobie psa i na zwać go „Towarzyszem".
Oto jak beznadziejne może stać się życie.
Zabić się.
Chwytam za kierownicę i wprowadzam wóz z powrotem na ruchliwą szosę. Teraz.
Przygotować się do ewakuacji duszy. Teraz.
Mechanik mocuje się ze mną, usiłując odbić w kierunku przydrożnego rowu, ja szarpię kierownicę w drugą stronę, ku pieprzonej śmierci.
Teraz, Zadziwiający cud śmierci. Chodzisz i rozmawiasz, a za chwilę jesteś już tylko przedmiotem.
Jestem niczym, a nawet mniej niż niczym.
Zimny.
Niewidzialny.
62
Czuję zapach skórzanej tapicerki. Pas bezpieczeństwa uciska mnie jak gorset, próbuję powrócić do pozycji siedzącej i walę głową w kierownicę. Boli bardziej, niż powinno. Moja głowa spoczywa na kolanach mechanika. Spoglądam w górę i wysoko nad sobą widzę uśmiechniętego mechanika prowadzącego samo chód, a za szybą od strony kierowcy gwiazdy.
Ręce i twarz lepią mi się od czegoś.
Krew?
Zamarzający krem.
Mechanik spogląda na mnie z góry.
— Wszystkiego najlepszego z okazji urodzin.
Czuję swąd dymu i przypominam sobie o torcie urodzi nowym.
— O mało nie rozwaliłeś głową kierownicy — mówi me chanik.
Nic, tylko nocne powietrze i swąd dymu, i gwiazdy, i uśmiech nięty mechanik za kierownicą, z moją głową na kolanach. Nie mam już ochoty siadać.
Gdzie jest tort?
— Na podłodze — mówi mechanik.
Tylko nocne powietrze i coraz silniejszy swąd dymu.
Czy spełniło się moje życzenie?
Obramowana gwiazdami twarz nade mną uśmiecha się.
— Te urodzinowe świeczki — mówi mechanik — są z tych, które nigdy nie gasną.
Moje oczy przywykły już do ciemności na tyle, że w słabej poświacie gwiazd widzę warkoczyki dymu, unoszące się z tlą cego dywanika.
19
Mechanik z fight clubu ciśnie gaz do dechy, szaleje za kółkiem, jak to on, w dalszym ciągu mamy dzisiaj coś ważnego do załatwienia.
Jedno, czego muszę się nauczyć, zanim upadnie cywilizacja, to kierować się według gwiazd. Jest tak cicho, jakby cadillac pędził przez kosmos. Pewnie zjechaliśmy z szosy. Trójka face tów na tylnej kanapie albo zemdlała, albo śpi.
— Teraz już wiesz, co to znaczy zajrzeć śmierci w oczy — mówi mechanik.
Odrywa rękę od kierownicy i dotyka długiej pręgi na mym czole, powstałej w wyniku uderzenia głową o kierownicę. Opuchlizna zachodzi mi na oczy, a on sunie po niej zimnym czubkiem palca. Comiche podskakuje na wyboju. Ból zdaje się ocieniać mi oczy niczym daszek czapki. Nasze zwichrowane tylne resory i zderzak szczękają i trzeszczą donośnie w ciszy, przez którą pędzimy.
Mechanik mówi mi, że zahaczyliśmy o przedni zderzak cięża rówki tylnym zderzakiem corniche'a i ten wisi teraz na włosku.
Pytam go, czy dzisiejszy wypad jest jego pracą domową w ramach Projektu Feniks.
— Częściowo — mówi. — Muszę złożyć ofiarę z czterech osób i wrócić z transportem tłuszczu.
63
Tłuszczu?
— Na mydło. Co planuje Tyler?
Mechanik zaczyna opowiadać. Zupełnie jakbym słyszał Ty-lera Durdena.
— Spotykam najsilniejszych i najinteligentniejszych ludzi, jacy kiedykolwiek żyli — mówi, a jego twarz obramowują gwiazdy zaglądające przez szybę od strony kierowcy — i ci ludzie rozlewają paliwo na stacjach benzynowych albo usługują do stolików w restauracjach.
Kropla z jego czoła, jego brwi, linia nosa, jego rzęsy i oprawa oczu, plastikowy obrys poruszających się przy mówieniu ust, a wszystko to na tle usianej gwiazdami czerni.
— Gdyby udało nam się umieścić tych ludzi w obozach szkoleniowych i doprowadzić do końca proces ich wychowy wania.
Pistolet to po prostu urządzenie, którego przeznaczeniem jest koncentrowanie całej siły wybuchu w jednym kierunku.
Masz klasę młodych, silnych mężczyzn i kobiet, i wszyscy oni chcą oddać za coś życie. Reklamy każą tym ludziom uganiać się za samochodami i ubraniami, których nie potrzebują. Całe pokolenia wykonują pracę, której nienawidzą, po to tylko, żeby móc sobie kupować coś, co nie jest im wcale potrzebne.
Nasze pokolenie nie toczy żadnej wielkiej wojny, nie zmaga się z żadnym wielkim kryzysem, ale przecież my też walczymy, prowadzimy wielką wojnę o duszę. Prowadzimy wielką rewolu cję przeciwko kulturze. Nasze życie to jeden wielki kryzys. Przechodzimy kryzys duszy.
Musimy uświadomić tym mężczyznom i kobietom, czym jest wolność, zniewalając ich, i uświadomić im, czym jest odwaga, strasząc.
Napoleon chełpił się, że potrafi tak wyszkolić ludzi, iż po święcą życie dla kawałka wstążki.
63
Wyobraź sobie, że ogłaszamy strajk i wszyscy odmawiają podjęcia pracy do czasu redystrybucji całego bogactwa świata.
Wyobraź sobie, jak podchodzisz łosia w lasach porastających wilgotne kaniony wokół ruin Rockefeller Center.
— A co do tego rzucenia pracy, to mówiłeś poważnie? — pyta mechanik.
Tak, jak najpoważniej.
— I właśnie dlatego tu dzisiaj jesteśmy — mówi mechanik. Jesteśmy łowcami i polujemy na tłuszcz.
Jedziemy na wysypisko odpadów medycznych.
Jedziemy do spalarni odpadów medycznych, i tam, pośród wyrzuconych bandaży i opatrunków, dziesięcioletnich nowo tworów i rurek od kroplówek, i zużytych igieł, wśród tego przerażającego śmiecia, naprawdę przerażającego śmiecia, po śród próbek krwi i amputowanych różności, w jeden wieczór znajdziemy więcej forsy, niż bylibyśmy w stanie ze sobą zabrać, nawet gdybyśmy mieli do dyspozycji wywrotkę.
Znajdziemy tam tyle forsy, że nasz corniche przysiadzie na resorach.
— Tłuszcz — mówi mechanik — tłuszcz z zabiegów lipo-sukcji, odessany z najbogatszych ud Ameryki. Z najbogatszych, najtłustszych kończyn świata.
Nasze zadanie to znaleźć duże czerwone torby z tłuszczem odessanym podczas zabiegów liposukcji, wrócić z tym tłusz czem na Paper Street, wytopić go, wymieszać z ługiem i roz marynem i odsprzedać tym samym ludziom, którzy zapłacili, żeby im go odessali. Po dwadzieścia dolców za laskę. Kogo jak kogo, ale ich stać na taki wydatek.
— Najbogatszy, najsoczystszy tłuszcz na świecie, tłuszcz tej ziemi—mówi. — Dziś wieczorem jesteśmy jak ten Robin Hood.
Po dywaniku pełgają małe woskowe płomyczki.
— Przy okazji mamy się tam też rozejrzeć za wirusami zapalenia wątroby — mówi mechanik.
20
Teraz łzy płynęły już ciurkiem i jeden szczególnie dorod ny okaz stoczył się po lufie pistoletu, potem po osłonie spu stu, by na koniec rozpłynąć się po moim palcu wskazują cym. Raymond Hessel zamknął oczy, a ja, stojąc obok nie go, docisnąłem mu pistolet mocno do skroni, żeby dobrze poczuł ten ucisk. To było jego życie i w każdej chwili mógł je zakończyć.
Nie był to tani pistolet, pomyślałem więc z niepokojem, czy sól mu aby nie zaszkodzi.
Wszystko poszło tak gładko, że aż dziw. Robiłem, co mi kazał mechanik. To po to mieliśmy sobie kupić pistolety. Odrabiałem swoją pracę domową.
Każdy z nas miał przynieść Tylerowi dwanaście praw jazdy. Na dowód, że każdy z nas złożył ofiarę z dwunastu ludzi.
Zaparkowałem tego wieczoru za rogiem i czekałem, aż Raymond Hessel skończy swoją zmianę w całodobowym sklepie Korner Mart. Kiedy około północy wyszedł na przystanek nocnego autobusu, zbliżyłem się do niego i pozdrowiłem.
Raymond Hessel, Raymond nie odpowiedział. Myślał pewnie, że chodzi mi o pieniądze, o jego minimalne wynagrodzenie, o te marne czternaście dolarów, które miał w portfelu. Och,
64
Raymondzie Hessel, dwudziestotrzyletni naiwniaku. Zacząłeś płakać, łzy potoczyły się po lufie mojego pistoletu, którym napierałem ci na skroń, a mnie wcale nie chodziło o pieniądze. Nie wszystko obraca się wokół pieniędzy.
Nie odpowiedziałeś nawet na moje pozdrowienie.
Nie jesteś swoim żałosnym portfelikiem.
Powiedziałem, że ładną mamy noc, chłodną, ale pogodną.
Nie odpowiedziałeś nawet na moje pozdrowienie.
Powiedziałem, żebyś nie uciekał, bo będę zmuszony strzelić ci w plecy. Na dłoni, w której trzymałem pistolet, miałem lateksową rękawiczkę, a więc gdyby ten pistolet stał się kiedy kolwiek dowodem rzeczowym A, nie będzie na nim nic, z wyjąt kiem zaschniętych łez Raymonda Hessela, typ kaukaski, lat dwadzieścia trzy, znaków szczególnych brak.
W końcu zacząłeś słuchać. Oczy zrobiły ci się takie wielkie, że nawet w marnym świetle ulicznych latami zauważyłem, że są zielone jak płyn zapobiegający zamarzaniu.
Ilekroć pistolet dotykał twej twarzy, wzdrygałeś się i cofałeś kawałek dalej, tak jakby lufa była za gorąca albo za zimna. Aż w końcu powiedziałem, żebyś się przestał cofać. Zatrzymałeś się posłusznie, ale z kolei zacząłeś odchylać do tyłu głowę, byle dalej od lufy pistoletu.
Oddałeś mi swój portfel, tak jak o to prosiłem.
Z twojego prawa jazdy dowiedziałem się, że nazywasz się Raymond K. Hessel. Mieszkasz przy 1320 SE Benning, lokal A. To pewnie w suterenie. Mieszkania w suterenie oznacza się zwykle literami, nie numerami.
Mówiłem do ciebie, Raymondzie K. K. K. K. K. K. Hessel.
Odsuwając głowę od pistoletu, przytaknąłeś. Powiedziałeś, że tak, że mieszkasz w suterenie.
W portfelu miałeś też parę zdjęć. Na jednym była twoja matka.
Musiało ci być trudno, kiedy kazałem ci otworzyć oczy,
64
żebyś popatrzył na zdjęcie uśmiechniętych mamusi i tatusia, i jednocześnie na pistolet, ale posłuchałeś, a potem znowu zamknąłeś oczy i zacząłeś płakać.
Zaraz ostygniesz, ach ten zadziwiający cud śmierci. Jesteś osobą, a za chwilę stajesz się przedmiotem. Mamusia i tatuś będą musieli zadzwonić do starego doktora jakiegośtam i po prosić go o twoją kartę zabiegów stomatologicznych, bo z twojej twarzy niewiele zostanie. Mamusia i tatuś za wielkie pokładali w tobie nadzieje, lecz cóż, życie niesprawiedliwie się z tobą obeszło, a teraz jeszcze to.
Czternaście dolarów.
Spytałem, czy to twoja mama.
Tak. Płakałeś, pociągałeś nosem, płakałeś. Przełknąłeś z tru dem. Tak.
Miałeś kartę biblioteczną. Miałeś kartę wypożyczalni kaset wideo. Kartę ubezpieczenia społecznego. Czternaście dolarów w gotówce. Chciałem ci zabrać bilet miesięczny na autobus, mechanik jednak powiedział, żebym wziął tylko prawo jazdy. Zdezaktualizowana legitymacja studenta college'u społecznego.
Studiowałeś coś kiedyś.
W tym momencie rozpłakałeś się już na dobre, wcisnąłem ci więc pistolet trochę mocniej w policzek, a ty zacząłeś się cofać. Zagroziłem, że jeśli się nie zatrzymasz, nacisnę spust. Poskut kowało. No, co studiowałeś?
Gdzie?
W college'u, powiedziałem. Masz legitymację studencką. Och, nie wiedziałeś, szloch, przełknięcie, pociągnięcie nosem, no, biologię.
Posłuchaj teraz, Raymondzie K.K.K. Hessel, umrzesz tej nocy. Możesz umrzeć zaraz albo za godzinę, decyzja należy do ciebie. A więc okłam mnie. Powiedz mi pierwszą banialukę, jaka przyjdzie ci do głowy. Wymyśl coś. Wszystko jedno co. Mam pistolet
65
W końcu zacząłeś słuchać, co do ciebie mówię, i otrząsać się z paniki, która wymiata z głowy wszelkie myśli.
A więc zaczynamy. Czym chce być Raymond Hessel, kiedy dorośnie?
Powiedziałeś, że chcesz iść do domu, poprosiłeś, bym cię puścił.
Powiedziałem, żebyś nie chrzanił. Potem spytałem, co chciałbyś w życiu robić? Gdybyś miał jeszcze przed sobą jakąś przyszłość. Wymyśl coś. Nie wiedziałeś.
Powiedziałem, że w takim razie zaraz umrzesz. Kazałem ci odwrócić głowę.
Śmierć nastąpi za dziesięć, za dziewięć, za osiem.
Wykrztusiłeś, że chciałbyś być weterynarzem.
Czyli leczyć zwierzęta. Na weterynarza trzeba się uczyć.
Powiedziałeś, że taka nauka za długo trwa.
Albo pójdziesz do szkoły i będziesz tam zakuwał w pocie czoła, Raymondzie Hessel, albo umrzesz. Wybieraj. Wepchną łem ci twój portfel do tylnej kieszeni dżinsów. A więc naprawdę chciałbyś być lekarzem zwierząt? Odsunąłem mokrą od słonej wody lufę pistoletu od jednego policzka i przyłożyłem ją do drugiego. Tym zawsze chciałeś być, doktorze Raymondzie K.K.K.K. Hessel? Weterynarzem?
Tak.
Bez kitu?
Nie. Nie, to znaczy tak, bez kitu. Tak.
Powiedziałem, że w porządku, i docisnąłem lufę pistoletu do twojej kości policzkowej, a potem do czubka nosa, i wszędzie tam, gdzie ją dociskałem, pozostawał lśniący, wilgotny krążek twoich łez.
Powiedziałem, żebyś wobec tego wracał do szkoły. Jeśli obudzisz się jutro rano żywy, na pewno znajdziesz jakiś sposób, by wznowić naukę.
65
Przyłożyłem ci wilgotną lufę pistoletu do jednego, potem do drugiego policzka, potem do brody, potem do czoła i tam ją na dłużej przytrzymałem. Powiedziałem, że mógłbyś już nie żyć.
Mam twoje prawo jazdy.
Wiem, kim jesteś. Wiem, gdzie mieszkasz. Zatrzymuję sobie twoje prawo jazdy i będę miał cię na oku, panie Raymondzie K. Hessel. Sprawdzę za trzy miesiące, potem za sześć, potem za rok, i jeśli stwierdzę, że nie wróciłeś do szkoły, by kształcić się na weterynarza, zginiesz.
Nic nie powiedziałeś.
Zjeżdżaj stąd teraz, daruję ci twoje nędzne życie, ale pamiętaj, że cię obserwuję, Raymondzie Hessel, i prędzej cię zabiję, niż będę spokojnie patrzył, jak marnujesz się w tej gównianej robocie za pieniądze, których starcza ci tylko na ser i na oglądanie telewizji.
Odejdę teraz, a ty się nie odwracaj.
Tego właśnie oczekuje ode mnie Tyler.
To słowa Tylera padają z moich ust.
Jestem ustami Tylera.
Jestem dłońmi Tylera.
Każdy z Projektu Feniks jest cząstką Tylera Durdena i vice versa.
Raymondzie K. K. Hessel, dzisiejsza kolacja będzie ci smakowała lepiej niż jakikolwiek posiłek, który dotąd jadłeś, a jutrzejszy dzień będzie najpiękniejszym w twoim życiu.
21
Budzisz się na lotnisku międzynarodowym Sky Harbor. Cofasz zegarek o dwie godziny.
Dojeżdżam lotniskowym autobusem do Phoenix i w każdym barze, do którego zachodzę, siedzą faceci ze szwami pod oczy ma, gdzie mocny cios rozciął im skórę na ostrej krawędzi oczodołu. Są tam też faceci z poprzestawianymi nosami, a z kolei oni, faceci z barów, dostrzegają moją dziurę w policzku i od razu jesteśmy rodziną.
Tylera nie ma od jakiegoś czasu w domu. Ja pracuję dalej tam, gdzie pracowałem. Latam z lotniska na lotnisko i oglą dam samochody, w których zginęli ludzie. Magia podróży. Maleńkie życie. Maleńkie mydełka. Maleńkie lotniskowe krzesełka.
Wszędzie, gdzie rzucą mnie obowiązki służbowe, pytam o Tylera.
Wszędzie wożę ze sobą prawa jazdy świadczące, że zło żyłem ofiarę z dwunastu ludzi. To na wypadek, gdybym go odnalazł.
W każdym barze, do jakiego zachodzę, w każdym z tych pieprzonych barów, spotykam facetów z pokiereszowanymi w walce gębami. W każdym barze ktoś obejmuje mnie ramie
66
niem i chce stawiać piwo. Od razu poznaję, który bar jest barem fight clubowym. Pytam, czy widzieli faceta nazwiskiem Tyler Durden.
O to, czy wiedzą o fight clubie, pytać nie muszę. Pierwsza zasada to nie mówić o fight clubie. Ale czy widzieli Tylera Durdena?
Odpowiadają, że nie, nigdy o kimś takim nie słyszeliśmy, proszę pana. Ale może jest w Chicago, proszę pana. To chyba przez tę dziurę w policzku wszyscy zwracają się do mnie per proszę pana.
I mrugają porozumiewawczo.
Budzisz się na O'Hare i dojeżdżasz lotniskowym autobusem do Chicago. Przesuwasz zegarek o godzinę do przodu. Gdybyś tak mógł obudzić się w innym miejscu. Gdybyś tak mógł obudzić się w innym czasie. Dlaczego nie możesz się obudzić jako inna osoba? W każdym barze, do jakiego zachodzisz, pokancerowani faceci chcą ci stawiać piwo. Nie, proszę pana, nie znamy Tylera Durdena. I porozumiewawcze mrugnięcie. Nigdy nie słyszeli tego nazwiska. Proszę pana. Pytam o fight club. Czy odbywa się tu dziś wieczorem spotkanie jakiegoś fight clubu? Nie, proszę pana.
Druga zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie.
Pokancerowani faceci przy barze kręcą głowami.
Nigdy o niczym takim nie słyszeli. Proszę pana. Ale może znajdzie pan ten swój fight club w Seattle, proszę pana.
Budzisz się na Meigs Field i dzwonisz do Marli, żeby zapytać, co słychać na Paper Street. Marla mówi, że wszystkie kosmiczne małpy golą sobie teraz głowy. Ich elektryczne maszynki na
66
grzewają się do czerwoności i w całym domu śmierdzi przypa lonymi włosami. Kosmiczne małpy wypalają też sobie ługiem linie papilarne na opuszkach palców.
Budzisz się na SeaTac.
Cofasz zegarek o dwie godziny.
Autobus lotniskowy dowozi cię do śródmieścia Seattle i bar man w pierwszym barze, do którego zaglądasz, ma na szyi kołnierz usztywniający, który odchyla mu głowę do tyłu pod takim kątem, że jeśli chce na ciebie spojrzeć, musi zezować wzdłuż swojego rozkwaszonego, sinego jak oberżyna nosa.
Bar jest pusty, a barman mówi z uśmiechem:
— Witamy znowu w naszych skromnych progach, proszę pana.
Jeszcze nigdy, ale to nigdy nie byłem w tym barze.
Pytam, czy znane mu jest nazwisko Tyler Durden.
Barman stoi z brodą zadartą wysoko przez krawędź białego kołnierza usztywniającego, uśmiecha się ni to do mnie, ni do sufitu, i pyta:
— To jakiś test?
Odpowiadam, że tak, test. Czy zna Tylera Durdena?
— Był pan tu w zeszłym tygodniu, panie Durden — mówi barman. — Nie pamięta pan?
A więc Tyler tu był.
— Był pan tu, proszę pana. Jestem tu dzisiaj pierwszy raz w życiu.
— Skoro pan tak twierdzi, proszę pana — mówi barman — ale w czwartek wieczorem wpadł pan tu zapytać, kiedy policja zamierza zamknąć nasz lokal.
W zeszły czwartek, dręczony bezsennością nie spałem całą noc i nad ranem sam już nie wiedziałem, czy śpię, czy śnię na jawie. Ocknąłem się w piątek przed południem cały obolały, z poczuciem, że nie zmrużyłem oka.
— Tak, proszę pana — mówi barman — we czwartek wie
67
czorem stał pan tu, gdzie teraz, i pytał mnie pan o policyjne sankcje, i pytał pan też, jaką mieliśmy frekwencję na środowym spotkaniu fight clubu.
Barman obraca górną część ciała wraz z unieruchomioną białym kołnierzem głową, spogląda wzdłuż nosa na salę, i mówi:
— Pusto tu dzisiaj, a więc nikt nas nie usłyszy, panie Durden, proszę pana. Wczoraj wieczorem było na fight clubie dwudziestu siedmiu chłopaków. Po wieczorze fight clubowym zawsze tu pusto.
W każdym barze, do jakiego zachodziłem w tym tygodniu, każdy zwracał się do mnie per pan.
W każdym barze, do jakiego zachodzę, wszyscy obtłuczeni faceci z fight clubu zaczynają zachowywać się podobnie. Skąd obcy mogą wiedzieć, kim jestem?
— Ma pan znamię, panie Durden — mówi barman. — Na stopie. Przypomina ciemnoczerwoną Australię z Nową Zelandią tuż obok.
Wie o tym tylko Marla. Marla i mój ojciec. Poza nimi nie wie tego nawet Tyler. Na plaży siedzę zawsze z nogą podwiniętą pod siebie.
Nowotwór, którego nie mam, jest teraz wszędzie.
— Wszyscy z Projektu Feniks o tym wiedzą, panie Dur den. — Barman unosi rękę i pokazuje mi grzbiet swojej dłoni. Widnieje tam wypalony pocałunek.
Mój pocałunek? Pocałunek Tylera.
— Wszyscy wiedzą o tym znamieniu — mówi barman. — To część legendy. Człowieku, ty się, kurczę, stajesz legendą.
Dzwonię z motelowego pokoju w Seattle do Marli, żeby spytać, czy kiedykolwiek to robiliśmy. No, wiecie.
67
— Co? — pyta Marla z drugiego końca kraju. Czy spaliśmy ze sobą?
— Co takiego?!
No, czy kiedykolwiek miałem z nią stosunek płciowy?
— Jezu! No więc?
— Co, no więc? — pyta Marla. Czy mieliśmy kiedykolwiek stosunek?
— Ależ z ciebie kawał gówna. To mieliśmy ten stosunek, czy nie?
— Najchętniej bym cię zabiła! Tak, czy nie?
— Wiedziałam, że tak będzie — mówi Marla. — Ależ z ciebie palant. Kochasz mnie. Zaniedbujesz mnie. Ratujesz mi życie, a potem przerabiasz moją matkę na mydło.
Szczypię się w policzek.
Pytam Marlę, jak się poznaliśmy.
— Na tej imprezie chorych na raka jąder — mówi Marla. — Potem uratowałeś mi życie.
Uratowałem jej życie?
— Uratowałeś mi życie. To Tyler uratował jej życie.
— Ty uratowałeś mi życie.
Wpycham sobie palec w dziurę w policzku i kręcę nim. Taki ból powinien mnie obudzić.
— To ty uratowałeś mi życie — mówi Marla. — W Regent Hotel. Przypadkowo próbowałam popełnić samobójstwo. Nie pamiętasz?
Och.
— Tamtego wieczoru — mówi Marla — kiedy powiedzia łam, że chcę mieć po tobie skrobankę.
Przed chwilą doszło do rozhermetyzowania kabiny. Pytam Marlę, jak się nazywam.
Wszyscy zginiemy.
- Tyler Durden - mówi Marla - Nazywasz się Tyler Dupek Durden. Mieszkasz w domu przy pięć, jeden, dwa, trzy, NE Paper Street, gdzie aktualnie roi się od twoich wyznawców, którzy golą sobie głowy i przypalają sobie ługiem skórę.
Muszę się trochę przespać.
- Bierz dupę w troki i natychmiast tu wracaj - krzyczy przez telefon Marla - zanim te wyrośnięte trolle zrobią mydło ze mnie!
Muszę odnaleźć Tylera.
Pytam Marlę, skąd ma tę bliznę na grzbiecie dłoni.
- To od Twojego pocałunku - mówi Marla.
Muszę odnaleźć Tylera.
Muszę się trochę przespać.
Muszę się przespać.
Muszę się położyć i zasnąć.
Mówię Marli dobranoc i krzyki Marli stają się coraz cichsze, i cichsze, i cichsze i w końcu kiedy odkładam słuchawkę, całkiem ustają.
22
Twoje myśli jak noc długa są w eterze. Czy ja śpię? Czy w ogóle spałem? To bezsenność. Oddychasz miarowo, żeby się odprężyć, ale serce wciąż ci wali, a w głowie galopada myśli. Nic nie pomaga. Ani kierowana medytacja. Jesteś w Irlandii. Ani liczenie owiec.
Liczysz dni, godziny, minuty od czasu, kiedy ostatni raz spałeś. Twój lekarz się śmieje. Z braku snu nikt jeszcze nie umarł. A patrząc na twoją posiniaczoną gębę, która wy gląda jak stary obity owoc, można by pomyśleć, że już nie żyjesz.
Leżysz w motelowym łóżku w Seattle, minęła już trzecia nad ranem i jest za późno, żeby szukać jakiejś grupy wsparcia chorych na raka. Za późno, by szukać jakichś małych kapsułek amytal sodium albo czerwonych jak szminka do ust seconali, wszystkich tych rekwizytów z Doliny Lalek. Po trzeciej nad ranem nie wpuszczą cię już na spotkanie fight clubu.
Musisz odnaleźć Tylera.
Musisz się trochę przespać.
Budzisz się nagle i obok łóżka stoi w ciemnościach Tyler.
68
Budzisz się.
W chwili gdy już zasypiałeś, Tyler stanął nad tobą, mówiąc:
— Obudź się. Obudź się, rozwiązaliśmy tu, w Seattle, prob lem z policją. Obudź się.
Komisarz policji chciał skończyć z tym, co nazywał gang sterską działalnością i nielegalnymi nocnymi klubami pięściar skimi.
— Ale spokojna głowa — mówi Tyler. — Pan komisarz policji już nam nie podskoczy — mówi Tyler. — Trzymamy go teraz za jaja.
Pytam Tylera, czy mnie śledził.
— Ciekawa rzecz — mówi Tyler. — O to samo chciałem zapytać ciebie. Rozmawiałeś o mnie z ludźmi, zasrańcu. Zła małeś obietnicę.
Tyler nie mógł dojść, kiedy go przejrzałem.
— Ilekroć zasnąłeś — mówi Tyler — wybiegałem z domu i wykręcałem jakiś wariacki numer, robiłem coś szalonego, coś zupełnie idiotycznego.
Tyler klęka obok łóżka i szepcze:
— W ostatni czwartek, kiedy zasnąłeś, poleciałem samolo tem do Seattle na małą inspekcję fight clubu. Ocenić frekwencję i tak dalej. Rozejrzeć się za nowymi talentami. W Seattle też mamy Projekt Feniks.
Tyler sunie czubkiem palca po opuchliźnie na moim czole.
— Mamy Projekt Feniks w Los Angeles i w Detroit, Projekt Feniks realizowany jest z rozmachem w Waszyngtonie, w No wym Jorku. Jeśli chcesz wiedzieć, mamy Projekt Feniks również w Chicago.
Tyler zmienia temat.
— Wierzyć mi się nie chce, że złamałeś obietnicę. Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie.
W zeszłym tygodniu był w Seattle i barman z kołnierzem usztywniającym na szyi powiedział mu, że policja zamierza
69
przeprowadzić nalot na fight cluby. Komisarz policji chciał to zrobić z zaskoczenia.
— Ale my — mówi Tyler — mamy w swoich szeregach policjantów, którzy przychodzą walczyć w fight clubie i bardzo im się tam podoba. Mamy dziennikarzy prasowych, urzędników i prawników i o wszystkim zawczasu się dowiadujemy.
Chcieli pozamykać fight cluby?
— Przynajmniej w Seattle — mówi Tyler. Pytam Tylera, co w tej sytuacji zrobił.
— Co w tej sytuacji zrobiliśmy — mówi Tyler. Zwołaliśmy spotkanie Komitetu Prowokacji.
— Nie ma już mnie i ciebie — mówi Tyler i szczypie mnie w czubek nosa. — Chyba zdążyłeś to zauważyć.
Obaj korzystamy z tego samego ciała, ale każdy w różnym czasie.
— Zadaliśmy do odrobienia specjalną pracę domową — mówi Tyler. — Powiedzieliśmy: „Przynieście mi parujące jądra Jego Ekscelencji komisarza policji w Seattle, pana Jakiegośtam".
To mi się nie śni.
— Owszem — mówi Tyler — śni ci się.
Skompletowaliśmy zastęp składający się z czternastu kos micznych małp, z czego pięć kosmicznych małp było policjan tami, i obstawiliśmy wczoraj wieczorem park, w którym Jego Ekscelencja zwykł spacerować ze swoim psem.
— Spokojna głowa — mówi Tyler — psu nic się nie stało. Cała akcja trwała o trzy minuty krócej, niż wyniósł nasz
rekord podczas ćwiczeń. Zakładaliśmy, że zajmie dwanaście minut. Nasz najlepszy czas podczas ćwiczeń wyniósł dziewięć minut.
Przytrzymywało go pięć kosmicznych małp. Tyler opowiada mi to wszystko, ale ja, nie wiedzieć skąd, znam przebieg akcji. Trzy kosmiczne małpy stały na czatach.
69
Jedna kosmiczna małpa przyłożyła Jego Ekscelencji do ust nasyconą eterem szmatkę. Jedna kosmiczna małpa ściągnęła mu szorty. Pies, to spaniel, i ten spaniel szczeka i szczeka. Szczeka i szczeka. Szczeka i szczeka.
Jedna kosmiczna małpa owinęła trzykrotnie gumową taśmą nasadę moszny Jego Ekscelencji.
— Jedna kosmiczna małpa klęczy między jego nogami z no żem — szepcze Tyler, przysuwając swoją potłuczoną twarz do mojego ucha. — A ja szepczę Jego Ekscelencji komisarzowi policji do ucha, żeby lepiej odczepił się od fight clubów, bo jak nie, to ogłosimy całemu światu, że Jego Ekscelencja nie ma orzeszków.
— Jak, według pana, wpłynie to na pańską karierę, Wasza Ekscelencjo? — szepcze Tyler.
Mocno zaciśnięta gumowa taśma odbiera Jego Ekscelencji czucie w kroczu.
— Jak daleko zajdzie pan w polityce, jeśli wyborcy się dowiedzą, że nie ma pan jaj?
Ale Jego Wysokość nic już nie czuje.
Kurde, jego jądra są zimne jak lód.
Jeśli zostanie zamknięty choćby jeden fight club, roześlemy jego jaja na wschód i na zachód. Jedno trafi do „New York Timesa", drugie do „Los Angeles Times". Po jednym na redak cję. Coś w rodzaju przecieku do prasy.
Kosmiczna małpa odjęła Jego Ekscelencji od ust nasyconą eterem szmatkę i komisarz powiedział, żebyśmy tego nie robili. A Tyler powiedział:
— Nie mamy do stracenia nic prócz fight clubu.
On, komisarz, miał wszystko.
Nam zostało tylko gówno i śmieci tego świata.
69
Tyler dał znak głową kosmicznej małpie klęczącej z nożem między nogami komisarza.
— Wyobraź sobie, że resztę życia spędzisz z pustym sfla czałym woreczkiem.
Komisarz krzyknął, że nie.
I powiedział, żebyśmy tego nie robili.
Żebyśmy przestali.
On błaga.
Och.
Boże.
Dopomóż.
Mi.
Dopomóż.
Nie.
Ja.
Boże. Ja.
Powstrzymaj.
Ich.
A kosmiczna małpa wsuwa nóż i przecina tylko gumową taśmę.
W sumie sześć minut, i było po wszystkim.
— Zapamiętaj to sobie — powiedział Tyler.—Jesteś od nas, ludzi, którym próbujesz nadepnąć na odcisk, całkowicie uzależ niony. To my ci pierzemy i przyrządzamy posiłki i usługujemy do kolacji. My ścielimy ci łóżko. My czuwamy nad twoim bezpieczeństwem, kiedy śpisz. My prowadzimy karetki pogoto wia. Jesteśmy kucharzami i kierowcami taksówek i wiemy o tobie wszystko. To my rozpatrujemy twoje roszczenia z tytułu ubezpieczenia i pilnujemy, żebyś nie przekroczył limitu swojej karty kredytowej. Kontrolujemy każdą dziedzinę twojego życia.
Jesteśmy niekochanymi dziećmi historii, wychowanymi na telewizji, która przez lata wmawiała nam, że pewnego dnia
70
zostaniemy milionerami i gwiazdami filmowymi, i gwiazdami rocka, ale tak się nie stanie. I to właśnie teraz do nas dociera — powiedział Tyler. — A więc nie zadzieraj z nami.
Kosmiczna małpa musiała docisnąć mocno szmatkę z eterem do ust szlochającego komisarza, żeby go uspokoić.
Inny zastęp ubrał go i odprowadził razem z psem do domu. Utrzymanie całego zajścia w tajemnicy zależało od tej chwili wyłącznie od niego. I nie obawialiśmy się już, że dojdzie do nalotu na fight club.
Jego Ekscelencja wszedł do domu przestraszony, ale nie tknięty.
— Odrabiając te drobne prace domowe — mówi Tyler — niemający nic do stracenia ludzie z fight clubu za każdym razem inwestują troszeczkę w Projekt Feniks.
Tyler klęczy przy moim łóżku i ciągnie:
— Zamknij oczy i daj mi swoją rękę.
Zamykam oczy, a Tyler bierze mnie za rękę. Czuję usta Tylera na bliźnie po jego pocałunku.
— Zapowiedziałem, że jeśli będziesz rozmawiał z kimś
o mnie za moimi plecami, więcej mnie nie zobaczysz — powiedział Tyler. — Nie jesteśmy dwoma różnymi osobami. Mówiąc krótko, kiedy nie śpisz, jesteś panem samego siebie
i możesz się nazywać, jak ci się podoba, ale z chwilą kiedy zasypiasz, kontrolę prowadzę ja i stajesz się Tylerem Durdenem.
Mówię mu, że się przecież biliśmy. W tamten wieczór, kiedy wymyśliliśmy fight club.
— Nie biłeś się wtedy ze mną—mówi Tyler. — Wmawiałeś to tylko sobie. Tak naprawdę to walczyłeś ze wszystkim, czego w swoim życiu nienawidzisz.
Przecież ja ciebie widzę.
— Bo śnisz.
Przecież wynajmujesz dom. Pracujesz. I to na dwóch po sadach.
70
— Poproś swój bank o kopie czeków, które ostatnio realizo wałeś — mówi Tyler. — Wynająłem ten dom na twoje nazwis ko. Podejrzewam, że charakter pisma z czeków, którymi regu lowane były należności za wynajem, i z odręcznych notatek, o których przepisanie na maszynie cię prosiłem, wyda ci się podobny i znajomy.
A więc Tyler szastał moimi pieniędzmi. Nic dziwnego, że jestem ciągle na debecie.
— A co do tych posad, to jak myślisz? Dlaczego jesteś wciąż taki zmęczony? Kurde, to żadna tam bezsenność. Z chwilą kiedy ty zasypiasz, ja przejmuję pałeczkę i idę do roboty albo do fight clubu, czy gdzie tam. Masz szczęście, że nie trafiła ci się posada zaklinacza węży.
Pytam, co w takim razie z Marlą?
— Marla cię kocha. Marla kocha ciebie.
— Marla nie odróżnia ciebie ode mnie. Tamtego wieczoru, kiedy się poznaliście, podałeś jej zmyślone nazwisko. Na gru pach wsparcia nie posługiwałeś się nigdy swoim prawdziwym nazwiskiem, ty fałszywy zasrańcu. Od dnia kiedy ocaliłem Marli życie, ona myśli, że nazywasz się Tyler Durden.
Czy teraz, kiedy już znam całą prawdę o Tylerze, on zniknie?
— Nie — mówi Tyler, nie puszczając mojej dłoni. — Po pierwsze, nie byłoby mnie tutaj, gdybyś sam tego nie chciał. Żyję swoim życiem, kiedy ty śpisz, ale jeśli mnie wyrolujesz, jeśli przykujesz się do łóżka łańcuchem albo zażyjesz końską dawkę proszków nasennych, staniemy się wrogami.
E, tam. Pic na wodę, fotomontaż. To tylko sen. Tyler mi się śni. Jest przejawem skojarzeniowego zaburzenia osobowości. Stanem fugi psychogenicznej. Tyler Durden to halucynacja.
— Pieprzysz jak potłuczony — mówi Tyler. — Może to ty jesteś moją schizofreniczną halucynacją.
Byłem tu pierwszy.
71
Tak, tak, tak - mówi Tyler - lepiej ustalmy, kto jest
ostatni
To nie jest jawa. To sen, z którego się zaraz wybudzę.
- No to się wybudź. I w tym momencie rozlega się dzwonek telefonu i Tyler znika. Przez zasłony prześwituje słońce.
Zamawiałem telefoniczne budzenie na 7.00 rano. Podnoszę słuchawkę. Martwa cisza.
23
Gnam na pełnym gazie z powrotem do domu, do Marli i do Firmy Mydlarskiej z Paper Street. Wszystko się rozpada.
Wbiegam do domu, ale boję się spojrzeć na lodówkę. Wyob raźcie sobie tuziny małych plastikowych woreczków śniada niowych z etykietkami, na których widnieją nazwy miast, takich jak: Las Vegas i Chicago, i Milwaukee, gdzie Tyler dla ratowa nia oddziałów fight clubu musiał wprowadzać w czyn swoje pogróżki. W każdym woreczku para zmiażdżonych, zamrożo nych na kość rodzynków.
W kącie kuchni na popękanym linoleum siedzi w kucki kosmiczna małpa i przegląda się w ręcznym lusterku.
— Jestem rozśpiewanym, roztańczonym gównem tego świa ta —mówi kosmiczna małpa do lusterka.—Jestem toksycznym odpadem, produktem ubocznym boskiego procesu tworzenia.
Inne kosmiczne małpy krzątają się po ogrodzie, zbierają coś, coś uśmiercają.
Sięgam jedną ręką do drzwiczek lodówki, biorę głęboki oddech i próbuję skoncentrować swoją oświeconą duchową istotę.
71
Krople na różach Wesoła Myszka Miki A mnie to boli
Uchylam lodówkę i w tym samym momencie przez ramię zagląda mi Marla i pyta:
— Co na kolację?
Siedząca w kucki kosmiczna małpa dalej przegląda się w lus terku i mamrocze:
— Jestem gównem i trującymi ludzkimi odpadami procesu tworzenia.
Koło się zamyka.
Jakiś miesiąc temu bałem się, że Marla zajrzy do zamrażal-nika. Teraz sam boję się do niego zajrzeć. O, Boże. Tyler.
Marla mnie kocha. Marla nie dostrzega różnicy.
— Cieszę się, że wróciłeś—mówi Marla.—Musimy pogadać. Mówię, że tak. Musimy pogadać.
Nie mogę się przemóc, by otworzyć zamrażalnik. Jestem Mrowiącym Kroczem Joego. Mówię Marli, żeby nie dotykała niczego, co jest w tym zamrażalniku. Żeby go nawet nie otwierała. Jeśli kiedykolwiek coś tam znajdzie, to niech tego nie je ani nie karmi tym kota, niech w ogóle tego nie rusza. Kosmiczna małpa z lusterkiem przypatruje się nam, mówię więc Marli, że musimy stąd wyjść. Porozmawiamy gdzie indziej. Na schodach do piwnicy jedna kosmiczna małpa czyta drugiej: — „Trzy sposoby otrzymywania napalmu: Pierwszy—miesza się równe porcje benzyny i zamrożonego koncentratu soku pomarańczowego — czyta kosmiczna mał pa. — Drugi — miesza się równe porcje benzyny i dietetycznej coli. Trzeci — rozpuszcza się w benzynie rozdrobnione kocie odchody, aż do zgęstnienia roztworu".
72
Wychodzimy z Marlą z Firmy Mydlarskiej z Paper Street i środkiem komunikacji masowej docieramy do stolika przy oknie na Planecie Denny'ego, pomarańczowej planecie.
Tyler mówił mi swego czasu, że od kiedy Anglia zaczęła dokonywać odkryć geograficznych, zakładać kolonie i sporzą dzać mapy, większość miejsc na kuli ziemskiej nosi te angielskie nazwy z odzysku. Anglicy musieli nazwać po swojemu wszyst ko. Albo prawie wszystko.
Weźmy taką Irlandię.
New London w Australii.
New London w Indiach.
New London w Idaho.
New York w stanie New York.
Na pełnym gazie ku przyszłości.
Kiedy ruszy w końcu eksploracja kosmosu, to wszystkie nowe planety odkrywane będą pewnie i nanoszone na mapę przez megakorporacje.
Gwiezdna Sfera IBM.
Galaktyka Philipa Morrisa.
Planeta Denny'ego.
Każda planeta nosić będzie piętno korporacji, która pierwsza ją zgwałciła. Świat Budweissera.
Nasz kelner ma na czole wielką śliwę i trzaskając obcasami, staje przed nami na baczność.
— Sir! — mówi nasz kelner służbiście. — Czy zechce pan już złożyć zamówienie? Sir! — ciągnie. — Cokolwiek pan zamówi, wszystko gratis. Sir!
Od jakiegoś czasu wydaje ci się, że każda zupa zalatuje uryną. Proszę o dwie kawy.
— Dlaczego on nie chce pieniędzy za to, co zamówimy? — pyta Marla.
Odpowiadam, że pewnie bierze mnie za Tylera Durdena.
72
Skoro tak, to Marla zamawia smażone małże i potrawkę z małży, i koszyk rybny, i smażonego kurczaka, i pieczone ziemniaki ze wszystkimi dodatkami, i czekoladowy torcik.
Zza szyby oddzielającej salę konsumpcyjną od kuchni Marlę i mnie obserwuje trzech kucharzy, jeden ze szwem na górnej wardze. Szepczą coś między sobą, pochylając trzy poobijane głowy. Proszę kelnera, żeby posiłek nie był zanieczyszczony. Żeby tego, co zamówimy, niczym nie doprawiano.
— Wobec tego, proszę pana — mówi nasz kelner — od radzałbym szanownej pani zamawianie potrawki z małży.
Dziękuję mu. Rezygnujemy z potrawki z małży. Marla spog ląda na mnie ze zdziwieniem, a ja proszę ją, żeby mi zaufała. Wiem, co robię.
Kelner odwraca się na pięcie i maszeruje z naszym zamówie niem do kuchni.
Trzej kucharze pokazują mi przez szybę uniesione kciuki.
— Widzę, że Tyler Durden ma tu specjalne przywileje — mówi Marla.
Mówię Marli, że od tej chwili ma chodzić za mną co wieczór i zapisywać, dokąd mnie nosi. Z kim się spotykam. Czy wykast rowałem kogoś ważnego. Tego rodzaju sprawy.
Wyjmuję portfel i pokazuję Marli prawo jazdy ze swoim prawdziwym nazwiskiem.
Nie brzmi ono Tyler Durden.
— Przecież wszyscy znają cię jako Tylera Durdena—mówi Marla. Wszyscy, tylko nie ja.
W pracy nikt nie nazywa mnie Tylerem Durdenem. Szef, zwracając się do mnie, używa mojego prawdziwego nazwiska.
Moi rodzice mogą zaświadczyć, kim naprawdę jestem.
— Więc jak to się dzieje — pyta Marla — że dla jednych jesteś Tylerem Durdenem, a dla innych nie?
Po raz pierwszy zobaczyłem Tylera, budząc się ze snu.
73
Byłem zmęczony, zły, zaganiany i wsiadając do samolotu, marzyłem zawsze, żeby ten się rozbił. Zazdrościłem ludziom umierającym na raka. Nienawidziłem swojego życia. Byłem zmęczony i znudzony swoją pracą, swoimi meblami, i nie widziałem sposobu na zmianę czegokolwiek.
Innego niż zakończenie tego wszystkiego.
Czułem się jak w potrzasku.
Byłem zbyt zrealizowany.
Byłem zbyt idealny.
Pragnąłem się oderwać od swojego maleńkiego życia. Od porcjowanych masełek i ciasnych lotniczych foteli.
Od szwedzkich mebli.
Od wydumanej sztuki nowoczesnej.
Wziąłem urlop. Zasnąłem na plaży, a kiedy się obudziłem, był tam Tyler Durden, nagi i spocony, oblepiony piaskiem, z opadającymi na oczy strąkami wilgotnych włosów.
Zbierał na brzegu wyrzucane przez morze kloce drewna i wlókł je po plaży.
Za pomocą tych kloców Tyler stworzył cień olbrzymiej dłoni, a potem siedział na tej idealnej dłoni, której sam był twórcą.
Ideał trwa tylko przez moment, więcej nie można od niego wymagać.
Być może wcale się nie obudziłem na tamtej plaży. Być może wszystko to się zaczęło, kiedy sikałem na kamień z Blarney.
Wcale nie spałem, choć wydawało mi się, że zasnąłem.
Przy innych stolikach w Planecie Denny'ego naliczyłem jednego, dwóch, trzech, czterech, pięciu uśmiechających się do mnie facetów z popodbijanymi oczami i poprzestawianymi nosami.
— Nie — mówi Marla — ty nie śnisz. Tyler Durden jest odrębną stworzoną przeze mnie osobowoś cią, i teraz grozi, że odbierze mi moje realne życie.
73
— Tak jak matka Tony'ego Perkinsa w „Świrze" — mówi Marla. — Ale numer. Każdy ma jakieś odchyłki. Chodziłam kiedyś z chłopakiem, który wciąż się dziargał, miał hopla na tym punkcie.
Mówię jej, że ilekroć ja zasypiam, Tyler wybiega w moim ciele, z moją obtłuczoną gębą, żeby popełnić jakieś przestęp stwo. Nazajutrz budzę się skonany i obolały, przeświadczony, że nie zmrużyłem oka.
Następnego wieczoru kładę się wcześniej do łóżka.
I tej nocy Tyler prowadzi kontrolę trochę dłużej.
Z dnia na dzień kładę się coraz wcześniej i Tyler coraz dłużej dysponuje moim ciałem.
— Ależ to ty jesteś Tylerem — mówi Marla. Nie.
Nie jestem.
Kocham w Tylerze Durdenie wszystko, jego odwagę i jego spryt. Jego zimną krew. Tyler jest dowcipny i czarujący, i silny, i niezależny, ludzie są w niego zapatrzeni i wierzą, że potrafi zmienić ich świat. Tyler jest zdolny i wolny, w odróżnieniu ode mnie.
Nie jestem Tylerem Durdenem.
— Ależ jesteś, Tyler — mówi Marla.
Tyler i ja dzielimy to samo ciało, co dopiero teraz odkryłem. Ilekroć Tyler kochał się z Marlą, ja spałem. Tyler chodził i rozmawiał, kiedy mnie wydawało się, że śpię.
Wszyscy z fight clubu i Projektu Feniks znają mnie jako Tylera Durdena.
I gdybym co wieczór coraz wcześniej kładł się do łóżka i później budził się każdego ranka, to w końcu odszedłbym na dobre.
Położyłbym się po prostu spać i nigdy już się nie obudził. — Jak te zwierzaki w placówkach kontroli populacji zwie rząt — mówi Marła.
73
Dolina Psów. Gdzie, jeśli nawet ktoś pokocha cię na tyle, by uratować ci życie, i tak cię wykastrują.
Nigdy już bym się nie obudził i moje miejsce zająłby Tyler. Kelner stawia przed nami kawę trzaska obcasami i oddala się.
Wącham swoją kawę. Pachnie jak kawa — No, dobrze — mówi Marla — powiedzmy, że ci wierzę. Czego ode mnie chcesz?
Chcę, żeby Marla nie pozwalała mi zasnąć. Wtedy Tyler będzie mógł mnie kontrolować.
Koło się zamyka.
Tamtej nocy, kiedy Tyler uratował jej życie Marla poprosiła go, żeby przez całą noc nie dał jej zmrużyć oka.
W momencie kiedy zasnę, pałeczkę przejmie Tyler i stanie się coś strasznego.
A jeśli mimo wszystko zasnę, Marla musi wziąć Tylera pod obserwację. Gdzie chodzi. Co robi Dzięki temu po przebudzeniu będę może w stanie odkręcić to, co on namota.
Nazywa się Robert Paulson i ma czterdzieści osiem lat. Nazywa się Robert Paulson, ma czterdzieści osiem lat, i Robert Paulson już nigdy więcej lat mieć nie będzie.
W miarę posuwania się po osi czasu, szansa przeżycia spada w końcu do zera dla każdego.
Wielki Bob.
Ten wielki mięśniak. Ten wielki łosiu dostał do odrobienia pracę domową z zamrażania-z-rozwiercaniem. Tak właśnie Tyler dostał się do mojego mieszkania i wysadził je dynamitem domowej roboty. Bierzesz pojemnik środka chłodniczego w ae rozolu, dajmy na to z R-12, jeśli zdołasz taki zdobyć, bo z uwagi na dziurę ozonową i w ogóle, wycofano go już chyba ze sprzedaży, albo z R-134a, i spryskujesz nim cylinder zamka aż do zamrożenia.
Praca domowa z zamrażania-z-rozwiercaniem polega na spryskaniu aerozolem zamka jakiegoś automatu telefonicznego albo parkometru, albo dystrybutora gazet. A następnie roz-kruszeniu zamrożonego cylindra zamka za pomocą młotka i zimnego dłuta.
Praca domowa z rozwiercania-z-wypełnieniem polega na przewierceniu dziurki w automacie telefonicznym albo ban
74
komacie, wkręceniu w tę dziurkę smarowniczki i wypełnieniu swojego celu po brzegi za pomocą smarownicy tłokowej smarem przekładniowym albo waniliowym puddingiem, albo samoutwardzalnym tworzywem sztucznym.
Nie chodziło tu bynajmniej o kradzież garści drobniaków na cele Projektu Feniks. Firma Mydlarska z Paper Street nie nadążała z realizacją zamówień. A w okresie świątecznym mieliśmy już prawdziwe urwanie głowy. Prace domowe służą zwiększaniu odporności psychicznej. Odrabiając je, trzeba się wykazać sprytem, trochę pokombinować. Zainwestować w Pro jekt Feniks.
Cylinder zamka zamiast zimnym dłutem można potraktować elektryczną wiertarką. Efekt jest taki sam, a hałasu o wiele mniej.
To właśnie taką bezprzewodową elektryczną wiertarkę poli cjanci, którzy rozwalili Wielkiego Boba, wzięli za pistolet.
Przy Wielkim Bobie nie znaleziono nic, co wiązałoby go z Projektem Feniks albo fight clubem, albo z mydłem.
W kieszeni miał tylko swoją fotografię. Prężył się na niej w wyszukanej pozie ogromny i na pierwszy rzut oka nagi na jakichś zawodach. To idiotyczny sposób na życie, zwierzył mi się Bob. Stoisz oślepiony reflektorami, ogłuszony podkładem muzycznym, lecącym z systemu nagłaśniającego, a sędzia każe ci zaprezentować prawy mięsień czworoboczny, napiąć go i przytrzymać.
Pokaż ręce, tak żebyśmy je widzieli.
Wyciągnij lewą rękę, zegnij, napnij biceps i przytrzymaj.
Nie ruszaj się.
Rzuć broń.
Realne życie się nie umywa.
Na dłoni miał bliznę po moim pocałunku. Po pocałunku Tylera. Wielki Bob zgolił już wcześniej rzeźbioną czuprynę, a opuszki palców wypalił sobie ługiem. I lepiej było odnieść jakieś obrażenia, niż dać się aresztować, bo dając się aresztować,
75
wylatujesz automatycznie z Projektu Feniks i nigdy już nie dostaniesz pracy domowej do odrobienia.
Do pewnej chwili Robert Paulson stanowił ciepłe centrum, wokół którego skupia się życie świata, a w sekundę potem Robert Paulson był już tylko przedmiotem. Policjant strzelił i nastąpił zadziwiający cud śmierci.
Dziś wieczorem w każdym fight clubie przewodniczący oddziału krąży w ciemnościach za plecami tłumu mężczyzn, którzy patrzą na siebie przedzieleni pustym centrum fight clubowej piwnicy, i krzyczy:
— Nazywa się Robert Paulson.
— Nazywa się Robert Paulson — ryczy tłum.
— Ma czterdzieści osiem lat — krzyczy przewodniczący.
— Ma czterdzieści osiem lat — ryczy tłum.
Ma czterdzieści osiem lat i bierze udział w Projekcie Feniks.
Tylko po śmierci powracamy do swoich prawdziwych na zwisk, bo tylko śmierć zwalnia nas z uczestnictwa w tym zbiorowym wysiłku. Po śmierci stajemy się bohaterami.
I tłum ryczy:
— Robert Paulson.
— Robert Paulson — ryczy tłum.
— Robert Paulson — ryczy tłum.
Idę dziś wieczorem na spotkanie fight clubu, żeby go rozwią zać. Staję pośrodku pomieszczenia w blasku jedynej żarówki, a tłum wiwatuje. Dla wszystkich tutaj jestem Tylerem Durde-nem. Bystrym. Zdecydowanym. Pewnym siebie. Unoszę w górę ręce, proszę o ciszę i sugeruję, że może byśmy tak dali już sobie spokój. Rozejdźcie się do domów i zapomnijcie o fight clubie.
Moim zdaniem fight club spełnił już swoją funkcję, a wa szym?
Projekt Feniks jest zamknięty.
Słyszałem, że telewizja transmituje dobry mecz futbolowy... Stu mężczyzn patrzy na mnie w milczeniu.
75
Mówię, że zginął człowiek. Gra skończona. To przestało być zabawne.
I w tym momencie z ciemności za plecami tłumu dobiega anonimowy głos przewodniczącego:
— Pierwsza zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie. Wrzeszczę, żeby szli do domu!
— Druga zasada fight clubu to nie mówić o fight clubie. Fight club zostaje rozwiązany! Projekt Feniks jest zamknięty.
— Trzecia zasada fight clubu stanowi, że walczy się jeden na jednego.
Wrzeszczę, że jestem Tyler Durden. I że nakazuję im się rozejść!
I nikt na mnie nie patrzy. Mężczyźni otaczający kręgiem centrum pomieszczenia patrzą przed siebie.
Głos przewodniczącego oddziału niesie się powoli dookoła pomieszczenia. Walka jeden na jednego. Bez koszul. Bez butów.
Walka trwa aż do skutku.
Wyobraźcie sobie, że dzieje się to w stu miastach, w kilku językach.
Recytowanie zasad dobiega końca, a ja stoję wciąż w oświet lonym centrum pomieszczenia.
— Zapisani do pierwszej walki wystąp! — ryczy głos z ciem ności. — Zrobić miejsce pośrodku.
Nie ruszam się.
— Zrobić miejsce pośrodku! Nie ruszam się.
Światło jedynej żarówki odbija się w stu parach skrytych w ciemności oczu. Wszystkie są skierowane na mnie, maluje się w nich wyczekiwanie. Próbuję patrzeć na każdego z tych mężczyzn tak, jak patrzyłby nań Tyler. Wybierać najlepszych do szkolenia w ramach Projektu Feniks. Których Tyler za prosiłby do pracy w Firmie Mydlarskiej z Paper Street?
— Zrobić miejsce pośrodku!
75
To przyjęta procedura fight clubu. Po trzecim wezwaniu przewodniczącego zostanę wyrzucony na ulicę.
Ale jestem przecież Tylerem Durdenem. To ja wymyśliłem fight club. Fight club jest mój. To ja spisałem zasady. Nie byłoby was tutaj, gdyby nie ja. I ja mówię, że koniec z fight clubem!
— Przygotować się do wydalenia członka za trzy, dwie, jedną.
Krąg mężczyzn rzuca się na mnie, dwieście dłoni chwyta każdy skrawek moich rąk i nóg i unosi mnie ku światłu.
Przygotować się do ewakuacji duszy za pięć, za cztery, trzy, dwie, jedną.
Tłum, przekazując mnie sobie nad głowami, sunie w kierunku drzwi. Płynę. Lecę.
Wrzeszczę, że fight club jest mój. Projekt Feniks to mój po mysł. Nie możecie mnie wyrzucić. Ja tu rządzę. Idźcie do domu!
— Zapisani do pierwszej walki — ryczy głos przewodniczą cego oddziału — na środek pomieszczenia wystąp. Wykonać!
Nie wyjdę. Nie poddam się. Opanuję sytuację. Ja tu rządzę.
— Wydalić członka fight clubu. Wykonać! Ewakuacja duszy. Wykonać.
I wyfruwam powoli za drzwi w rozgwieżdżoną noc i chłodne powietrze i ląduję na betonowej płycie parkingu. Wszystkie ręce cofają się, zatrzaskują się za mną drzwi, zgrzyta zasuwany rygiel. W stu miastach fight club kontynuuje działalność beze mnie.
25
Od wielu już lat pragnąłem zasnąć. Sen był dla mnie formą ucieczki, rezygnacji. Teraz boję się zasnąć. Jestem w Regent Hotel u Marli, pokój 8G. Świadomość bliskości tylu staruszków i ćpunów, którzy siedzą tu pozamykani na trzy spusty w swoich małych klitkach, sprawia, że moja postępująca desperacja wy daje się czymś normalnym i oczekiwanym.
— Wiesz — mówi Marla, która siedzi po turecku na łóżku, wyciskając kolejno z plastikowego opakowania pół tuzina proszków na odpędzenie senności. — Chodziłam kiedyś z chło pakiem, który miewał straszne koszmary. On też bał się zasnąć.
I co się stało z tym chłopakiem?
— Umarł. Atak serca. Przedawkował. Wziął za dużo am fetaminy — mówi Marla. — Miał dopiero dziewiętnaście lat.
Dzięki za podtrzymanie na duchu.
Kiedy wchodziliśmy do hotelu, od biurka recepcji zerwał się facet i zasalutował mi. Nie miał połowy włosów, miejsce, skąd niedawno wyrwano je razem z cebulkami, pokrywał strup. Seniorzy oglądający w lobby telewizję obejrzeli się jak na komendę, kiedy facet z recepcji zwrócił się do mnie per proszę pana.
— Dobry wieczór, proszę pana.
76
Wyobrażam go sobie teraz, jak dzwoni do jakiejś kwatery Projektu Feniks i melduje o moim miejscu pobytu. Mają pewnie ścienny plan miasta i zaznaczają wszystkie moje ruchy małymi pinezkami. Czuję się jak zaobrączkowana migrująca gęś z „Dzi kiego Królestwa".
Wszyscy mnie szpiegują, śledzą każdy mój krok.
— Możesz wziąć wszystkie sześć naraz i nie pochorować się — mówi Marla — z tym że musiałbyś wetknąć je sobie w tytek.
No, fajnie.
— Nie zalewam. Później poszukamy czegoś silniejszego. Jakichś prochów z prawdziwego zdarzenia, na przykład krzy żyków, czarnych ślicznotek albo aligatorków.
Nie włożę sobie tych pastylek w dupę.
— No to weź tylko dwie. Gdzie się wybierzemy?
— Do kręgielni. Jest otwarta przez całą dobę, nie dadzą ci tam zasnąć.
Mówię, że wszędzie, gdzie chodzimy, faceci z ulicy biorą mnie za Tylera Durdena.
— To dlatego ten kierowca autobusu nie chciał od nas pieniędzy za przejazd?
Tak. I dlatego tych dwóch gości ustąpiło nam w autobusie miejsca.
— Do czego zmierzasz?
Nie wydaje mi się, żeby samo ukrywanie się wystarczyło. Musimy się jakoś pozbyć Tylera.
— Chodziłam kiedyś z chłopakiem, który lubił się przebierać w moje ciuchy — mówi Marla. — No, wiesz, sukienki. Kapelu sze z woalkami. Moglibyśmy cię przebrać i jakoś przemycić.
Nie będę się przebierał w babskie fatałaszki, nie będę sobie wpychać proszków w dupsko.
— Bywa gorzej—mówi Marla. — Chodziłam kiedyś z chło-
77
pakiem, który namawiał mnie, żebym bawiła się w lesbijkę z jego nadmuchiwaną lalką.
Wyobrażam sobie siebie w repertuarze opowieści Marli.
Chodziłam kiedyś z facetem, który miał rozdwojenie jaźni.
- Chodziłam też z chłopakiem, który używał powiększacza penisa.
Pytam, która godzina?
- Czwarta rano.
Za trzy godziny muszę być w pracy.
- No, bierz te proszki - mówi Marla - Skoro wszyscy widzą w tobie Tylera Durdena, to prawdopodobnie pozwolą nam za darmo pograć w kręgle. Zaraz, chwileczkę, może przez pozbyciem się Tylera poszlibyśmy na zakupy? Wybrali sobie jakiś ładny samochód. Coś do ubrania. Trochę płyt kompaktowych. Cała ta heca z dostawaniem wszystkiego za darmo ma też swoją dobrą stronę.
Marla.
- No, dobra, wykreśl to z protokołu.
26
Tak, to stare powiedzenie, że zawsze zabijasz to, co kochasz, obowiązuje w obie strony. Nie da się ukryć.
Tego ranka, dojeżdżając do pracy, już z daleka zobaczyłem policyjne zapory między budynkiem a parkingiem. Policjanci przed wejściem zbierali oświadczenia od ludzi, z którymi pracowałem. Istny młyn.
Nie wysiadłem nawet z autobusu.
Jestem Zimnym Potem Joego.
Przez wybite okna od sufitu do podłogi na trzecim piętrze mojego biurowca widzę z autobusu strażaka w brudnym żółtym kubraku, rąbiącego toporkiem spalony panel podwieszanego sufitu. Tlące się biurko wypychane przez wybite okno przez dwóch innych strażaków przechyla się, a potem ześlizguje i spada z wysokości trzech pięter na chodnik.
Rozlatuje się na kawałki i wciąż dymi.
Jestem Skurczem Żołądka Joego.
To moje biurko.
Wiem, że mój szef nie żyje.
Trzy sposoby uzyskiwania napalmu. Wiedziałem, że Tyler zamierza zabić mojego szefa. Z chwilą kiedy poczułem, że moje
77
dłonie śmierdzą benzyną, kiedy powiedziałem, że chcę zrezygno wać z pracy, dałem mu na to przyzwolenie. Bądź moim gościem.
Zabij mojego szefa.
Och, Tyler.
Wiem, że wybuchł komputer. Wiem, bo Tyler to wie.
Nie chcę tego wiedzieć, ale wiem, że wierci się jubilerską wiertarką dziurkę w wierzchu obudowy monitora. Wiedzą to wszystkie kosmiczne małpy. Przepisywałem na maszynie za piski Tylera. To nowa wersja bomby z żarówki. Bombę z ża rówki sporządza się, wiercąc dziurkę w bańce żarówki i napeł niając ją benzyną. Potem zalepia się dziurkę woskiem albo silikonem, wkręca żarówkę z powrotem w oprawkę i czeka, aż ktoś wejdzie do pokoju i zapali światło.
Lampa obrazowa komputerowego monitora mieści o wiele więcej benzyny niż żarówka.
Albo zdejmuje się z lampy obrazowej plastikową osłonę, to łatwe, albo wierci się dziurkę przez wierzch obudowy.
Przedtem trzeba odłączyć monitor od źródła zasilania i od komputera.
W taki sam sposób można spreparować kineskop telewizora.
Ale uwaga. Jedna iskra, choćby wyładowanie elektrostatyczne między włoskami dywanu, i nie żyjesz. Palisz się żywcem, wrzeszcząc wniebogłosy.
Nawet po wyłączeniu monitora, między elektrodami lampy obrazowej może występować bierny ładunek elektryczny o na pięciu do trzystu woltów, trzeba więc najpierw zewrzeć solid nym śrubokrętem kondensator w zasilaczu. Jeśli w trakcie tego giniesz, to znaczy, że użyłeś śrubokręta z nieizolowaną rączką.
We wnętrzu lampy obrazowej panuje próżnia, a więc w mo mencie kiedy ją przewiercisz, lampa obrazowa zassie powietrze z otoczenia, weźmie swego rodzaju świszczący wdech.
Rozwiercasz małą dziurkę grubszym wiertłem, potem jeszcze
78
grubszym wiertłem, i tak aż do uzyskania otworu, w który zmieści się końcówka lejka. Następnie napełniasz lampę obrazową wybranym materiałem wybuchowym. Może to być napalm własnej roboty. Może być benzyna albo benzyna zmieszana z zamrożonym koncentratem soku pomarańczowego, ewen tualnie z kocimi odchodami.
Piękny wybuch uzyskuje się, stosując mieszaninę nadmanganianu potasu z cukrem pudrem. Cały wic polega na tym, żeby zmieszać składnik, który bardzo szybko się spala, ze skład nikiem, który dostarczy niezbędną dla takiego spalania ilość tlenu. Szybkie spalanie to inaczej eksplozja. Dwunadtlenek barowy i drobno zmielony cynk. Saletra amonowa i sproszkowane aluminium. Współczesna kuchnia anarchii.
Azotan barowy w sosie siarkowym, przyprawiony węglem drzewnym. I masz swój proch. Bon appetit.
Nafaszeruj tym do pełna monitor komputera i temu, kto pierwszy włączy zasilanie, w twarz eksploduje pięć do sześciu funtów prochu. Sęk w tym, że ja nawet lubiłem swojego szefa. Jesteś osobnikiem płci męskiej, chrześcijaninem, mieszkasz w Ameryce, a twój ojciec jest dla ciebie modelem Boga. I cza sami odkrywasz ojca w swoim miejscu pracy. Tylko że Tyler mojego szefa nie lubił. Policja będzie mnie szukała. W piątek wieczorem jako ostatni wyszedłem z budynku. Obudziłem się przy swoim biurku, blat zaparował od mojego oddechu, odebrałem telefon i Tyler powie dział; „Wyjdź na zewnątrz. Czekają tam na ciebie w samochodzie". W cadillacu.
Dłonie wciąż śmierdziały mi benzyną. Mechanik z fight clubu zapytał, co jeszcze chciałbym zrobić przed śmiercią.
78
Odpowiedziałem, że rzucić pracę. Tym samym udzielałem Tylerowi przyzwolenia. Bądź moim gościem. Zabij mojego szefa.
Moje zniszczone wybuchem biuro zostaje z tyłu, dojeżdżam autobusem na wysypaną żwirem pętlę na końcu trasy. To tutaj peryferie przechodzą w niezabudowane działki i zaorane pola. Kierowca autobusu wyciąga woreczek ze śniadaniem i termos, obserwuje mnie we wstecznym lusterku.
Łamię sobie głowę, gdzie by się tu ukryć przed policją. Ze swojego miejsca z tyłu autobusu widzę ze dwadzieścia osób siedzących między mną a kierowcą. Liczę potylice dwu dziestu głów.
Dwudziestu wygolonych głów.
Kierowca odwraca się i woła do mnie z przodu autobusu:
— Panie Durden, proszę pana, jestem pełen podziwu dla tego, co pan robi.
Pierwszy raz widzę go na oczy.
— Proszę nie mieć mi tego za złe — mówi kierowca. — Na komitecie mówili, że to pański własny pomysł, proszę pana.
Wygolone głowy odwracają się jedna po drugiej. A potem ich właściciele jeden po drugim wstają z miejsc. Jeden trzyma w ręku szmatkę, czuję zapach eteru. Ten najbliżej mnie ma nóż myśliwski. Rozpoznaję w nim mechanika z fight clubu.
— Odważny z pana gość — mówi kierowca autobusu. — Żeby tak samego siebie wyznaczyć na obiekt pracy domowej, no, no.
— Zamknij się — mówi do kierowcy autobusu mechanik z fight clubu. — Gęba na kłódkę i filuj, czy teren czysty.
Nie ulega wątpliwości, że jedna z kosmicznych małp ma gumową taśmę do ściśnięcia jąder. Gromadzą się wszystkie z przodu autobusu.
— Zna pan regulamin, panie Durden — mówi mechanik. — Sam pan to powiedział. Powiedział pan, że jeśli ktoś kiedyś
79
będzie próbował zamknąć fight club, to nawet gdyby był to pan, musimy chwycić go za jaja.
Gonady.
Klejnoty.
Wisienki.
Huevos.
Wyobrażam sobie najlepszy fragment siebie zamrożony w woreczku śniadaniowym i przechowywany w siedzibie Firmy Mydlarskiej z Paper Street.
— Wie pan dobrze, że stawianie nam oporu nie ma najmniejszego sensu — mówi mechanik.
Kierowca autobusu żuje kanapkę i obserwuje nas we wstecz nym lusterku.
Słyszę wycie policyjnej syreny. Jest coraz bliższe. W oddali, na polu, terkocze traktor. Ptaki. Okno z tyłu autobusu jest do połowy otwarte. Chmury. Na skraju żwirowanej pętli autobusowej pleni się zielsko. Z tego zielska dobiega brzęczenie pszczół albo much.
— Odbyliśmy właśnie małą naradę — mówi mechanik z fight clubu. — Tym razem nie jest to pogróżka, panie Durden. Tym razem musimy je naprawdę obciąć.
— To gliny — mówi kierowca.
Wycie syreny zbliża się gdzieś od przodu autobusu. Komu teraz będę musiał stawiać opór? Policyjny wóz patrolowy zatrzymuje się przy autobusie, przednią szybę autobusu rozświetlają na przemian to czerwone, to błękitne rozbłyski koguta na dachu policyjnego auta i ktoś woła z zewnątrz: — Wstrzymajcie się. Jestem uratowany. Tak jakby.
Mogę powiedzieć gliniarzom o Tylerze. Opowiem im wszystko o fight clubie i być może powędruję do więzienia, ale
79
przynajmniej nie będę musiał patrzeć na ten nóż, a rozwiązanie problemu Projektu Feniks spadnie na nich. Gliniarze wspinają się na stopień autobusu, i ten pierwszy pyta:
— Oprawiliście go już?
— Pośpieszcie się — mówi drugi gliniarz — wystawiono już nakaz jego aresztowania.
Potem zdejmuje kapelusz i zwraca się do mnie:
— Bez urazy, panie Durden. To dla mnie wielki zaszczyt, że w końcu mam okazję pana poznać.
Mówię im, że popełniają wielki błąd.
— Uprzedzał nas pan, że prawdopodobnie to powie. Nie jestem Tylerem Durdenem.
— Uprzedził nas pan, że to też powie.
Zmieniam zasady. Niech wam będzie, fight club zostaje, ale koniec z kastrowaniem.
— Wiem, wiem, wiem — mówi mechanik. Trzymając przed sobą nóż, rusza ku mnie przejściem między siedzeniami. — Uprzedził nas pan, że na pewno tak powie.
No dobrze, a więc jestem Tyler Durden. Jestem. Jestem Tyler Durden i to ja ustalam zasady i rozkazuję mu odłożyć nóż.
— Jaki jest nasz rekord w oprawianiu-i-ucieczce? — woła mechanik przez ramię do kosmicznych małp.
— Cztery minuty! — rozlega się w odpowiedzi.
— Mierzy ktoś czas? — woła mechanik.
Obaj gliniarze są już w autobusie i jeden spogląda na zegarek.
— Chwileczkę — mówi. — Zaczekajmy, aż sekundnik dojdzie do dwunastki. — Zaczyna odliczać:
— Dziewięć.
— Osiem.
— Siedem.
Rzucam się szczupakiem przez otwarte okno. Spadam brzuchem na wąską metalową ramę okna, a mechanik z fight clubu krzyczy za mną:
— Panie Durden! Przez pana za cholerę nie pobijemy rekordu!
Wychylony do połowy przez okno, zwisam głową w dół i drę pazurami czarną gumę bocznej ścianki tylnej opony. Dosięgam do felgi, zahaczam o nią palcami i próbuję się podciągnąć. Ktoś chwyta mnie za stopy i ciągnie w przeciwną stronę.
— Hej! — wrzeszczę do traktora w oddali. — Hej! Wiszę głową w dół, twarz mi nabrzmiewa, pulsuje gorącem
od napływającej krwi. Podciągam się kawałek. Dłonie trzy mające moje kostki wciągają mnie z powrotem. Krawat chlasta mnie po twarzy. Sprzączka paska zaczepia o ramę okna. Przed samym nosem mam zielsko z brzęczącymi w nim pszczołami i muchami.
— Hej! — wrzeszczę.
Czyjeś ręce chwytają mnie od tyłu za pasek, szarpią, ściągają mi z dupy spodnie razem z paskiem.
— Jedna minuta! — krzyczy ktoś w autobusie. Buty spadają mi z nóg.
Sprzączka paska przeskakuje nad ramą okna, jest już w środku. Czyjeś ręce ściskają mi nogi razem. Nagrzana od słońca rama okna wrzyna mi się w brzuch. Moja biała koszula wydyma się na wietrze, opada mi na głowę i ramiona, a ja trzymam się kurczowo felgi i wciąż wrzeszczę: -Hej!
Ktoś ciągnie mnie z całych sił za złączone nogi. Spodnie zsuwają się coraz dalej i w końcu czuję, że nie mam ich już na sobie. Słońce grzeje mnie w wypięte gołe dupsko.
Krew pulsuje w głowie, oczy wychodzą na wierzch, biała koszula przesłania świat. Gdzieś tam terkocze traktor. Brzęczą pszczoły. Gdzieś tam. Wszystko jest milion mil ode mnie. Gdzieś tam, milion mil za mną, ktoś krzyczy: — Dwie minuty!
I czyjaś ręka wsuwa mi się między nogi, maca.
— Staraj się, żeby nie bolało — mówi ktoś.
Ręce trzymające mnie za kostki są milion mil stąd. Wyob rażam je sobie na końcu długiej, długiej drogi. Kierowana medytacja.
Byle tylko nie wyobrażać sobie, że rama okna to tępy, gorący nóż, który przecina ci brzuch.
Byle tylko nie wyobrażać sobie, jak zastęp mężczyzn rozwiera ci nogi.
Milion mil stąd, nieprzeliczone miliony mil stąd, szorstka ciepła dłoń chwyta cię za mosznę, odciągają, wokół nasady coś się owija, zaciska ciasno, ciaśniej, coraz ciaśniej.
Gumowa taśma.
Jesteś w Irlandii.
Jesteś w fight clubie.
Jesteś w pracy.
Jesteś gdziekolwiek, tylko nie tu.
— Trzy minuty!
— Pamiętacie, co powiedział pan Durden! — dolatuje z daleka czyjś krzyk. — Nie zadzierać z fight clubem!
Ciepła dłoń trzyma cię w garści. Chłodny czubek noża. Czyjeś ramię obejmuje cię za klatkę piersiową. Terapeutyczny kontakt fizyczny. Pora na uścisk.
Nasączona eterem szmatka przywiera ci szczelnie do nosa i ust.
Potem już nic, mniej niż nic. Otchłań.
Noc, W rozerwanej wybuchem, wypalonej skorupie mojego mieszkania jest ciemno jak w kosmosie. Nie docierają tu mdłe światła miasta. Na krawędzi piętnastopiętrowej przepaści, tam gdzie kiedyś było okno, trzepocze i wydyma się żółta policyjna taśma.
Budzę się na betonowym podłożu. Kiedyś pokrywał je klonowy parkiet. Przed wybuchem na ścianach wisiały obrazy. Stały tu szwedzkie meble. Przed pojawieniem się Tylera. Jestem ubrany. Wsuwam rękę do kieszeni spodni i macam. Nic mi nie brakuje. Przestraszony, ale nietknięty.
Podejdź na skraj podłogi, spójrz z wysokości piętnastu pięter na światła miasta, potem w gwiazdy, i już cię nie ma. Wszystko za nami.
Tu, na górze, pośród mil nocy dzielących Ziemię od gwiazd, czuję się jak jedno z tych kosmicznych zwierząt. Psów. Małp. Ludzi.
Powtarzasz tylko wyuczone czynności. Pociągnij za wajchę. Wduś guzik. Sam nie wiesz, czemu to ma służyć.
Świat staje na głowie. Moj szef nie żyje. Nie mam już domu. Nie mam pracy. Jestem za to wszystko odpowiedzialny. Nic mi nie zostało. W banku jestem na debecie. Przekrocz krawędź.
Między mną a otchłanią furkocze policyjna taśma.
Przekrocz krawędź.
Co ci pozostało?
Przekrocz krawędź.
Jest jeszcze Marla.
Przeskocz przez krawędź.
Jest jeszcze Marla, Marla stanowi centrum wszystkiego i o tym nie wie. I kocha cię. Kocha Tylera. Nie dostrzega różnicy.
Ktoś musi jej powiedzieć. Uciekaj. Uciekaj. Uciekaj. Ratuj się.
Zjeżdżasz windą do holu, a portier, który nigdy za tobą nie przepadał, wita cię teraz szerokim uśmiechem, prezentując szczerbę po trzech wybitych zębach, i mówi:
— Dobry wieczór, panie Durden. Wezwać taksówkę? Dobrze się pan czuje? Chce pan skorzystać z telefonu?
Dzwonisz do Regent Hotel, do Marli.
— Jedną chwileczkę, panie Durden — mówi recepcjonista z Regent Hotel.
W słuchawce rozlega się głos Marli.
Portier stoi nad tobą i nastawia ucha. Recepcjonista z Regent Hotel też pewnie podsłuchuje. Mówisz Marli, że musicie porozmawiać.
— Wypchaj się — odpowiada Marla.
Mówisz, że nie jest bezpieczna. Ze zasługuje na to, by dowie dzieć się, co jest grane. Musicie się spotkać. Musicie porozmawiać.
81
— Gdzie?
Niech przyjdzie tam, gdzie się poznaliście. Na pewno pamięta. Niech sięgnie do wspomnień.
Kula białego uzdrawiającego światła. Pałac o siedmiu bramach.
— No, dobrze — mówi Marla. — Będę tam za dwadzieścia minut.
Bądź.
Odkładasz słuchawkę, a portier mówi:
— Wezwę taksówkę, panie Durden. Zawiezie pana za darmo, gdzie tylko pan sobie zażyczy.
Chłopaki z fight clubu śledzą cię. Mówisz, że nie trzeba. Noc taka ładna, chyba pójdziesz piechotą.
Jest sobotni wieczór, w podziemiach Pierwszego Kościoła Metodystów zbiera się dzisiaj nowotwór jelita. Marla już tam na ciebie czeka.
Marla Singer pali papierosa. Marla Singer przewraca oczami. Marla Singer z podbitym okiem.
Siadacie na wytartym dywanie naprzeciwko siebie w kółku medytacyjnym. Ty próbujesz obudzić w sobie swoje zwierzę mocy, Marla łypie na ciebie podbitym okiem. Przymykasz powieki i przenosisz się w medytacjach do pałacu o siedmiu bramach, ale wciąż czujesz na sobie wzrok Marli. Kołyszesz swoje wewnętrzne dziecko. Marla patrzy. Nadchodzi czas na uścisk. Otwierasz oczy.
Wszyscy dobieramy sobie partnera. Marla w trzech susach jest przy mnie i wymierza mi siarczysty policzek.
Otwórzcie się przed sobą całkowicie. 210
— Ty pieprzona, śmierdząca kupo gówna — mówi Marla. Wszyscy na nas patrzą.
Obie piąstki Marli zaczynają mnie okładać, gdzie popadnie.
— Zabiłeś człowieka! — krzyczy Marla. — Zadzwoniłam na policję! Zaraz powinni tu być!
Chwytam ją za nadgarstki i mówię, że policja może i przyje dzie, ale raczej nie przyjedzie.
Marla wyrywa mi się i mówi, że policja pędzi tu już na sygnale, żeby mnie zgarnąć, przykuć do krzesła elektrycznego i usmażyć albo w najlepszym wypadku zaaplikować mi śmiertelny zastrzyk.
Poczuję tylko ukłucie przypominające użądlenie pszczoły.
Końska dawka luminalu sodowego, a potem wielki sen. Jak w Dolinie Psów.
Marla mówi, że widziała, jak dzisiaj kogoś zabiłem.
Mówię, że jeśli ma na myśli mojego szefa, to tak, tak, tak, tak, wiem, policja wie, wszyscy mnie już szukają, żeby uśmiercić mnie zastrzykiem, ale to Tyler zabił mojego szefa.
Tak się tylko składa, że Tyler i ja mamy identyczne linie papilarne, ale do nikogo to jakoś nie dociera.
— Nie wciskaj mi kitu — mówi Marla i wlepia we mnie swoje podbite oko. — Wiem, że ciebie i twoich żałosnych wyznawców rajcuje zbieranie cięgów, spróbuj mnie więc jeszcze raz tknąć palcem, a już nie żyjesz.
— Widziałam dziś wieczorem, jak zastrzeliłeś człowieka — mówi Marla.
Mówię, że nieprawda, że to była bomba i że stało się to dzisiaj rano. Tyler wywiercił dziurkę w obudowie komputerowego monitora i napełnił go benzyną albo czarnym prochem.
Wszyscy ludzie rzeczywiście cierpiący na nowotwory jelit otaczają nas kręgiem i przysłuchują się temu z zapartym tchem.
— Nie — mówi Marla. — Poszłam za tobą do Pressman Hotel. Kelnerowałeś tam dzisiaj na jednym z tych kryminalbankietów.
82
Kryminalbankiety polegają na tym, że bogaci ludzie spotykają się w hotelu na wystawnej kolacji i zachowują się jak postaci z powieści Agathy Christie. Gdzieś między przystawkami a pieczenia z dziczyzny światła gasną na chwilę i ktoś udaje, że został zamordowany. Ma to być jakiś niekonwencjonalny rodzaj śmierci.
Przez resztę imprezy goście piją, jedzą swoje madeira consomme i próbują dociec, kto z nich jest psychopatycznym mordercą.
— Zastrzeliłeś specjalnego pełnomocnika burmistrza do spraw wtórnego przetwarzania odpadów! — wrzeszczy Marla.
To Tyler zastrzelił specjalnego pełnomocnika burmistrza do jakichś tam spraw.
— I wcale nie masz raka! — mówi Marla. To dzieje się tak szybko.
Jak pstryknięcie palcami. Wszyscy patrzą.
Wrzeszczę, że ona też nie ma raka!
— Przyłazi tu od dwóch lat — krzyczy Marla — a nic mu
nie jest! Próbuję ratować ci życie!
— Co? Niby to czemu moje życia wymaga ratowania? Bo mnie śledziłaś. Bo poszłaś za mną dziś wieczorem, bo
widziałaś, jak Tyler Durden kogoś zabił, a Tyler zabije każdego, kto zagrozi Projektowi Feniks.
Wszyscy obecni jakby zapomnieli o swoich małych drama tach. O swoich nic nieznaczących nowotworach. Nawet ludzie na środkach przeciwbólowych gapią się na nas z przejęciem w szeroko otwartych oczach.
Przepraszam tłumek. Mówię, że nie chciałem im zakłócać spokoju. Już wychodzimy. Dokończymy tę rozmowę na ze wnątrz.
— Nie! — krzyczą. — Zostańcie! Jak to było?!
Mówię, że nikogo nie zabiłem. Nie jestem Tylerem Durdenem. Tyler to druga strona mojej rozdwojonej osobowości. Pytam, czy ktoś z obecnych widział film „Sybil"?
— No to kto w końcu chce mnie zabić? — pyta Marla Tyler.
— Czyli ty?
Mówię, że Tyler, ale Tylerem sam potrafię się zająć. Ona niech się strzeże członków Projektu Feniks. Tyler mógł wydać im rozkaz śledzenia jej, uprowadzenia czy coś w tym rodzaju.
— Dlaczego miałabym w to wszystko wierzyć? To dzieje się tak szybko.
Mówię, że dlatego, bo ją chyba lubię.
— A nie kochasz? — pyta Marla.
Mówię, że nie czas teraz wnikać w szczegóły. Niech nie przeciąga struny.
Wszyscy się uśmiechają.
Na mnie pora. Muszę stąd wyjść. Mówię, żeby wystrzegała się facetów z ogolonymi głowami albo facetów ze śladami pobicia. Z podbitymi oczami. Z wybitymi zębami. I tak dalej.
— A dokąd idziesz? — pyta Marla. Muszę się zająć Tylerem Durdenem.
28
83
Nazywał się Patrick Madden i był specjalnym pełnomocnikiem burmistrza do spraw wtórnego przetwarzania odpadów. Nazywał się Patrick Madden i był wrogiem Projektu Feniks.
Wychodzę z Pierwszego Kościoła Metodystów w noc i wszystko mi się przypomina. Przypomina mi się wszystko to, co wie Tyler. Patrick Madden kompletował listę barów, w których odby wały się spotkania fight clubu.
Ni z tego, ni z owego, wiem, jak się obsługuje kinowy projektor. Wiem, jak forsować zamki i jak Tyler, na krótko przed tym, kiedy objawił mi się na plaży, wynajął dom przy Paper Street.
Wiem, co doprowadziło do pojawienia się Tylera. Tyler kochał Marlę. Od tamtego pierwszego wieczoru, kiedy ją poznałem, Tyler, czy raczej jakaś cząstka mnie samego, szukał sposobu, by być z Marlą.
Nie ma to większego znaczenia. Już nie ma. Ale teraz, kiedy idę przez noc do najbliższego fight clubu, przypominają mi się wszystkie szczegóły.
W sobotnie wieczory spotkania fight clubu odbywają się w piwnicy Armory Bar. Prawdopodobnie bar ten figuruje na liście, nad którą pracował Patrick Madden, biedny świętej pamięci Patrick Madden.
Dziś wieczorem wchodzę do Armory Bar i rozstępujący się przede mną tłum przywodzi mi na myśl zamek błyskawiczny. Dla wszystkich tu obecnych jestem Tylerem Durdenem Wielkim i Potężnym. Bogiem i ojcem.
— Dobry wieczór, proszę pana — słyszę zewsząd.
— Witamy w fight clubie, proszę pana.
Moja potworna twarz zaczyna się właśnie wygajać. Dziura w policzku uśmiecha się, za to moje prawdziwe usta są ściągnięte.
Ponieważ jestem Tylerem Durdenem i wszyscy mogą pocałować mnie w dupę, zapisuję się na walkę z każdym facetem, który przyszedł tego wieczoru na spotkanie fight clubu. Pięćdziesiąt walk pod rząd. Jeden na jednego. Bez butów. Bez koszul.
Walki trwają do skutku.
A jeśli Tyler kocha Marlę.
To ja kocham Marlę.
Tego, co się dzieje, nie da się opisać słowami. Pragnę zanie czyścić wszystkie francuskie plaże, których nigdy nie widziałem. Wyobrażam sobie, jak podchodzę łosia w lasach porastających wilgotne kaniony wokół ruin Rockefeller Center.
W pierwszej walce facet bierze mnie w pełnego nelsona i wali moją twarzą, wali moim policzkiem, wali dziuraw moim policzku o betonową posadzkę tak, że w końcu zęby mi się łamią, a ich poszarpane pieńki wbijają mi się w język.
Teraz przypominam sobie martwego, rozciągniętego na pod łodze Patricka Maddena i jego filigranową żonę, wprost małą dziewczynkę z włosami upiętymi w kok. Jego żona chichocze i próbuje wlać szampana w usta martwego męża.
Żona orzekła, że fałszywa krew jest za czerwona. Pani Patrickowa Maddenowa umaczała dwa palce w kałuży krwi, która utworzyła się przy ciele jej męża, i oblizała je.
83
Zęby wbiły mi się w język, poczułem smak krwi. Pani Patrickowa Maddenowa poczuła smak krwi. Pamiętam, jak pod eskortą kelnerujących tam również kosmicznych małp snułem się po obrzeżach kryminalbankietu. Marla w sukience w tapetowy wzór z róż przypatrywała mi się z drugiej strony sali bankietowej.
W drugiej walce facet pakuje mi kolano między łopatki. Następnie wykręca obie ręce do tyłu i zaczyna walić moim torsem w betonową posadzkę. Słyszę, jak trzaska mi obojczyk.
Najchętniej rozwaliłbym młotem kowalskim w drobny mak Marmury Elgina i podtarł sobie tyłek Moną Lisą.
Pani Patrickowa Maddenowa unosi dwa zakrwawione palce, krew ścieka jej po nadgarstkach, po diamentowej bransolecie, po przedramieniu, aż do łokcia, skąd skapuje na podłogę.
Walka numer trzy, przytomnieję i czas stanąć do walki z numerem trzecim. W fight clubie rozstajesz się ze swoim nazwiskiem. Nie masz nazwiska. Nie masz rodziny.
Ten trzeci chyba wie, o co mi chodzi. Trzyma mnie za głowę tak, że niczego nie widzę. To chwyt duszący, w którym powie trza starcza ci tylko na tyle, by nie zemdleć. Numer trzeci trzyma moją głowę pod pachą jak dynię albo futbolówkę i wali mnie w twarz zaciśniętą pięścią.
Wali tak, że przegryzam sobie zębami wewnętrzną stronę policzka.
I dziura w moim policzku spotyka się z kącikiem warg i tworzą razem krzywy, postrzępiony uśmiech, który rozciąga się od nosa do ucha.
Numer trzeci ma już pięść pościeraną do żywego mięsa, ale wali mnie dalej. A ja płaczę.
Wszystko, co kiedykolwiek kochałeś, odrzuci cię albo umrze.
Wszystko, co kiedykolwiek stworzyłeś, zostanie wyrzucone.
Wszystko, z czego jesteś taki dumny, powędruje do kosza.
Jestem Ozymandiasem, królem królów.
Jeszcze jeden cios i zęby zatrzaskują mi się na języku. Połowa mojego języka ląduje na podłodze i zostaje odkopnięta.
Filigranowa pani Patrickowa Maddenowa klęczała na podłodze obok ciała męża, a bogaci ludzie, ludzie, których oboje nazywali swoimi przyjaciółmi, stali nad nią pijani i zanosili się śmiechem.
— Patrick? — wyszeptała.
Kałuża krwi rozlewa się coraz szerzej i szerzej, i w końcu dotyka jej spódnicy.
— Patrick, wystarczy, przestań udawać nieżywego — mówi pani Patrickowa Maddenowa.
Zjawisko podsiąkania kapilarnego sprawia, że krew pnie się po jej spódnicy, pnie się nitka za nitką w górę.
Dookoła mnie krzyczą mężczyźni z Projektu Feniks.
I pani Patrickowa Maddenowa zaczyna krzyczeć.
A w piwnicy Armory Bar skatowany Tyler Durden osuwa się bezwładnie na posadzkę. Tyler Durden Wielki, który przez jedną chwilę był ideałem i który powiedział, że ideał może trwać najwyżej chwilę.
A walka trwa, bo ja chcę umrzeć. Bo tylko po śmierci wracamy do swoich nazwisk. Tylko śmierć zwalnia nas od uczestniczenia w Projekcie Feniks.
29
Tyler stoi nade mną idealnie przystojny, jasnowłosy, istny anioł. Zadziwia mnie moja wola życia.
Co do mnie, to jestem krwawym wycinkiem tkanki, schnącym na gołym materacu w swoim pokoju w Firmie Mydlarskiej z Paper Street. Z mojego pokoju wszystko zniknęło. Moje lustro z zatkniętym za ramę zdjęciem mojej stopy z dnia, kiedy przez dziesięć minut miałem raka. Gorzej niż raka. Tego lustra nie ma. Drzwi szafy stoją otworem i nie ma w niej moich sześciu białych koszul, czarnych spodni, majtek, skarpetek ani butów.
— Wstawaj — mówi Tyler.
Wokół i wewnątrz wszystkiego, co uznawałem za raz na zawsze przesądzone, narasta coś strasznego. Wszystko się rozpada.
Kosmicznych małp nic ma. Wszystko zostało usunięte, tłuszcz z zabiegów liposukcji, piętrowe prycze, pieniądze, zwłaszcza pieniądze. Został tylko ogród i wynajęty dom.
— Ostatnie, co nam pozostało do przeprowadzenia, to twoje odejście w wielkim stylu — mówi Tyler. — Twoja męczeńska śmierć.
84
Nie śmierć, która zasmuca i przygnębia. To ma być śmierć radosna, podnosząca na duchu.
Och, Tyler, taki jestem obolały. Zabij mnie tutaj.
— Wstawaj.
Zabij mnie od razu. Zabij mnie. Zabij. Zabij. Zabij.
— To musi być śmierć z fasonem — mówi Tyler. — Wyob raź sobie: ty na dachu najwyższego budynku na świecie, cały budynek opanowany przez Projekt Feniks. Dym wali przez okna. Biurka lecą na zebranych na ulicy gapiów. Prawdziwa opera śmierci, tak to się odbędzie.
Mówię, że nie. Ze wystarczająco już mnie wykorzystał.
— Jeśli będziesz się opierał, dobierzemy się do Marli. Mówię, żeby prowadził.
— No, to zwlekaj się z tego pieprzonego barłogu — powie dział Tyler — i ładuj dupsko do samochodu.
I stoję teraz z Tylerem na dachu Budynku Parkera-Morrisa, z lufą pistoletu w ustach.
To nasze ostatnie dziesięć minut.
Za dziesięć minut Budynku Parkera-Morrisa już tu nie będzie. Wiem, bo Tyler to wie.
Napierając lufą pistoletu na moje podniebienie, Tyler mówi:
— Tak naprawdę to nie umieramy.
Przesuwam językiem lufę do zdrowego policzka i zwracam Tylerowi uwagę, że ma chyba na myśli wampiry. To nasze ostatnie osiem minut.
Pistolet jest na wypadek, gdyby wcześniej nadleciały tu policyjne helikoptery.
Bóg ze swoich wyżyn widzi na dachu samotnego mężczyznę trzymającego w ustach pistolet, ale to Tyler trzyma pistolet, a życie jest moje.
Bierzecie dziewięćdziesięcioośmioprocentowy koncentrat dymiącego kwasu azotowego i dodajecie trzy razy tyle kwasu siarkowego.
85
I wychodzi wam nitrogliceryna. Siedem minut.
Mieszacie nitro z trocinami i otrzymujecie pierwsza klasa wybuchowy plastik. Niektóre kosmiczne małpy mieszają nitro z bawełną i dosypują epsomitu w charakterze siarczanu. Tak też można. Jeszcze inne małpy mieszają nitro z parafiną. Mnie tej ostatniej mikstury nigdy, przenigdy nie udało się przyrządzić. Cztery minuty. Ktoś krzyczy.
— Wstrzymaj się! — To Marla biegnie do nas po dachu. Marla biegnie do mnie, bo Tyler zniknął. Pufff. Tyler jest
moim przywidzeniem, ona go nie widzi. Tyler zniknął jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. I jestem teraz samotnym człowiekiem trzymającym w ustach pistolet.
— Przyszliśmy tu za tobą! — krzyczy Marla. — Wszyscy udzie z grup wsparcia. Nie musisz tego robić. Odłóż pistolet!
Za Marlą idą, kuśtykają, toczą się ku mnie na wózkach inwalidzkich wszyscy bywalcy grup wsparcia, ludzie cierpiący na nowotwory jelit, na czerniaki złośliwe, na pasożyty mózgu i na gruźlicę.
— Wstrzymaj się — mówią. Zimny wiatr przynosi mi ich głosy.
— Stój — mówią.
— Możemy ci pomóc — mówią.
— Pozwól nam sobie pomóc.
Niebem nadlatują, łup, łup, łup, policyjne helikoptery. Wrzeszczę, żeby cię cofnęli. Żeby stąd uciekali. Budynek wyleci zaraz w powietrze.
— Wiemy! — krzyczy Marla.
Ten moment jest dla mnie jak święto. Krzyczę, że nie zabijam siebie, że zabijam Tylera. Jestem Niezłomną Wolą Joego. Wszystko pamiętam.
85
— To nie miłość ani nic w tym rodzaju — krzyczy Marla — ale ja chyba też cię lubię!
Jedna minuta.
Marla lubi Tylera.
— Nie, lubię ciebie! — krzyczy Marla. — Dostrzegam różnicę!
I nic.
Nie ma żadnej eksplozji.
Z lufą pistoletu napierającą na zdrowy policzek pytam Tylera, czy aby nie zmieszał nitro z parafiną. Z parafiną nigdy się nie udaje. Muszę to zrobić. Policyjne helikoptery. I naciskam spust.
30
W domu mojego ojca jest wiele pałaców.
Naturalnie, naciskając spust, umarłem.
Kłamca.
I Tyler umarł.
Nadlatywały przecież z hukiem policyjne helikoptery. Nad biegała Marla ze wszystkimi tymi ludźmi z grup wsparcia, którzy nie potrafili pomóc sobie, a starali się pomóc mnie, nie mogłem nie nacisnąć spustu.
To było lepsze niż realne życie.
A wasz jeden idealny moment nie będzie trwał wiecznie.
W niebie wszystko jest czarne i białe.
Oszust.
W niebie jest cicho, jakby wszyscy chodzili w butach na gumowych podeszwach. W niebie nie mam trudności z zasypianiem.
Ludzie piszą do mnie do nieba i donoszą, że jestem pamiętany.
Ze jestem ich bohaterem. Ze wydobrzeję.
Anioły są tutaj takie jak w Starym Testamencie, legiony i porucznicy, niebiański gospodarz, który pracuje na zmiany, ma dyżury raz dzienne, innym razem nocne. Przynoszą ci na tacy posiłki i papierowy kubeczek z lekami. Rekwizyty z Doliny Lalek.
86
Stanąłem przed Bogiem. Siedział za orzechowym biurkiem, a na ścianie za nim wisiały jego dyplomy.
— Dlaczego? — spytał mnie Bóg. Dlaczego spowodowałem tyle bólu?
Czyż nie rozumiałem, że każde z nas jest świętym, niepowtarzalnym płatkiem śniegu specjalnej niepowtarzalnej specjal ności?
Czy nie widzę, że jesteśmy wszyscy manifestacją miłości? Patrzę na Boga, który siedzi za biurkiem i robi notatki, i myślę sobie, że Bóg się myli.
Nie jesteśmy niczym specjalnym. Gównem i śmieciem też nie jesteśmy. Po prostu jesteśmy. Po prostu jesteśmy i jest jak jest. A Bóg mówi:
— Nie, nieprawda.
Tak. No cóż. Niech Mu będzie. Boga nie przekonasz. Bóg pyta mnie, co pamiętam. Pamiętam wszystko.
Pocisk z pistoletu Tylera rozorał mi policzek i przyprawił mi uśmiech od ucha do ucha. Tak, wyglądam zupełnie jak nabzdyczona halloweenowa dynia. Japoński demon. Smok Skąpstwa.
Marla jest wciąż na Ziemi i pisuje do mnie. Pisze, że któregoś dnia sprowadzą mnie z powrotem.
I gdyby w Niebie był telefon, zadzwoniłbym z Nieba do Marli, a kiedy powiedziałaby „Słucham", nie odłożyłbym słuchawki. Powiedziałbym: „Cześć. Co słychać? Opowiedz mi wszystko ze szczegółami".
Lecz wracać nie chcę. Jeszcze nie teraz.
A oto dlaczego.
Dlatego że ilekroć ktoś przynosi mi tacę z lunchem i moimi lekarstwami, to jest to ktoś z podbitym okiem albo ze spuchniętym czołem z założonymi szwami, i ten ktoś mówi:
86
— Brakuje nam pana, panie Durden.
Albo ktoś ze złamanym nosem przechodzi obok mnie, pchając po podłodze mopa i szepcze:
— Wszystko idzie zgodnie z planem. Szepcze:
— Dążymy do zniszczenia cywilizacji, żeby na jej gruzach lepiej urządzić świat.
Szepcze:
— Czekamy na pana powrót.
Przyprawiona czarnym humorem powieść Chucka Palahniuka opowiada historię wyalienowanego młodego człowieka, który stwierdza, że jego buntu wobec życia w świecie pełnym nieprawości i zakłamania nie jest w stanie uśmierzyć jałowa kultura konsumpcyjna. Ujście dla swojej frustracji znajduje w potajemnych walkach na pięści, które wieczorami w piwnicach barów organizuje Fight Club. Klub ten powołał do życia anarchista Tyler Durden jako sposób na wyrwanie się z pęt narzuconych przez system. A w świecie Tylera nie ma żadnych reguł, żadnych granic, żadnych hamulców.
„Fight Club", który od chwili opublikowania w roku 1996 stał się klasyką undergroundowej literatury, jest obecnie uznawany za najbardziej oryginalną i prowokacyjną powieść dekady. To mroczna, niepokojąca, pobudzająca do myślenia satyra na społeczeństwo konsumpcyjne.
Na podstawie książki nakręcono film pt. „Podziemny krąg" z Bradem Pittem w roli głównej.