Поможем написать учебную работу
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Хальмг туульс Калмыцкие сказки
КЕР ҺАЛЗН ХУЦТА КЕЕДӘ ГИДГ ӨВГН
Кезәнә бәәҗ, кер һалзн хуцта Кеедә гидг өвгн бәәҗ. Эн угатя өвгн һанцхн хуцан унад, хааһарнь цокад хавшулад, һуярнь цокад һавшулад, һарад йовна. Зуурнь генткн нег хумха дал кевтҗ.
Цагт маһд уга, кергтә чигн болад бәәх, гиһәд, далыг өвгн хавтхлчкад һарв. Асхн бүрүл дахад өвгн нег байна хотнд ирәд, хуцан уйчкад, герт орад ирхлә, байнахн цәәһән ууҗ бәәҗ. Өлссн өвгнд цәәһәсн күн өгсн уга. Мал хотнд орсн хөөн байнахн бас махан чанв.
Эн махнасн бас өгш уга бишв, гиҗ санҗаһад, би нег бичкн махтав, түүгән чанҗ идх хәәс өгит, гив. Тиигхләнь:
Мана махнла чанад ид, гиҗ байн келв. Махнтн махим идҗ оркхла яахув? гиҗ өвгн келв. Мана махн махичнь идхлә, махан цугтнь өгнәв, гиҗ байн келв.
Тиигхләнь, өвгн босад хумха далан күүнд үзүлл уга хәәснд тәвж оркв. Махиг болһад һарһхла, өвгнә дал хоосн болна.
Хәлә, махнтн махим идҗ, гиҗ өвгн ярна.Байн арһ уга, келсн үгдән боогдад, махан цуһараһинь өвгнд өгчкв. Өвгн махан идчкәд, хуцан архлх нег арһмҗ сурв.
Хө күн архлдв. Хуцан хөөнлә хашад орулчк, гиҗ байн келв. Хөөнтн хуцим идҗ оркхла яахув? гиҗ өвгн келв.
Хөөдм чини хуциг идхлә, хөөһән цугтнь өгнәв, болна байн. Өвгн хуцан хашад орулв.Әмтн цуһар унтв. Сөөднь өвгн босад, кер һалзн хуцан алад, хөөдиннь амнд цугтаднь цусинь түркәд, махинь нохаст өгч оркад, тагчг орҗ ирәд унтв. Өрүнднь босхла, өвгнә хуц уга, хөөдин амн ху цусн:
Нә, хөөнтн хуцим идчкҗ. Би келлүв танд, ода хөөһән цугтнь өгтн, болв. Байн арһ уга болад, зөв хәләҗ инәһәд, буру хәләҗ ууляд, өвгнд хөөһән туулһад тәвб. Тиигәд өвгн дала хөөтә болад, амрад, җирһәд бәәнә.
Толь - словарь
Кер мөрн гнедая лошадь
Антоним: байн богатый
Мөр унх ехать верхом на лошади
Агчмин зуур мгновенно
Невчкн зуур немного погодя, через некоторое время
Хумха цецгүд засохшие цветы
Хумха хурhн указательный палец
Маһд уга (маһдго) без сомнений
Эн үгмүдин зүүцл туульд хәәтн найдите эти словосочетания в сказке
Хальмг келнд орчултн переведите на калмыцкий:
ДОГШН АРСЛҢ
Аһу ик теегәр сәәхн бор туула гүүҗ йовла. Ундасад, энд- тендән хәләхлә, тедүкнд худг үзгднә. Худгур өкәһәд хәлән, бийәрн икәр әәсн бәәдлтәһәр үкс гиҗ өндәчкәд, һарад зулад гүүв. Ардан хәләлго гүүһәд йовна, бичкн зүркнь амарнь һарн гиһәд догдлна.
Тиигә йовтлнь, арат харһна.
Эй, хәәмнь, мууха адһмта йовхмбч? гиҗ арат сурна.
Ундан хәрүлхәр худгур өкәхләм, икл әәмшгтә аң тенд үзгдв: Нооста хоңшарта, ут чиктә, өмнәсм һәрәдхәр седв, гиҗ туула ик әәсәр келв.Туулан келсиг арат иткәд, уралан йовхдан саглад, туулата хоюрн һарад гүүлдв.
Өмнәснь аю аашна.
Эй, зогстн! Юн болҗ одв? гиҗ аю келв. Туула арат хойр зүтклдҗәһәд үзсән адһҗ келв. Аю бас теднә үг соңсад, хамдан һарад гүүв. Гүүһәд йовцхана, нань чигн кесг аң теднә зәнг соңсад, дахад гүүлдәд йовна.
Генткн теднд арслң харһна. Кинь давхцсн, ухан-сегән уга аәһәд гүүж йовсн аңгуд арслңгиг үзчкәд, таг менрәд зогсч одна.
Яһҗ йовхмбт? гиҗ арслң ик әәмшгтәһәр күркрнә.Худгт бәәх сүркә аңгин тускар эдн цугтан дегц келәд, шууга татна. Теднә келсиг арслң иткҗәхмн уга, эврән одад үзнәв гиҗәнә.
Буйн болх, сурҗанавидн, бичә йовтн, тамла лавта харһхт, гиҗ әәчксн аңгуд арслңд келҗәнә.
Яһсн әәмтхә юмсвт! Намаг дахтн, гиҗ келәд, арслң худг тал һарна. Дагҗад, чичрҗәсн аңгудт хату зовлң учрв: худгур даххт әәмшгтә, арслңгиг уурлулхла чигн ик зеткртә. Арһ уга, дахад һарцхав. Худгур өөрдәд ирцхәв.
Не, одак әәмшгтә аңтн яһла? Нааран һарч иртхә! гиҗ арслң хәәкрҗәнә. Худгт ә-чимән уга.
Эй, әәмтхә элмрмүд, менрҗ одцхаввт? Худгт юмн бәәсн болхла, һарч ирх билүс! гиҗ арслң аңгудур хәәкрәд, худгур өөрдв. Худгур хәләчкәд, арслң улм догшнар хәәкрв. Тендәс бавһр нооста, арзһр ик шүдтә аң өмнәснь һәрәдсн болад одна. Төрхәрә уурта арслң улм икәр уурлад, тер "аңгиг" таслад авч одн гиһәд бәәнә. Худгин өөрк һазриг шивәд бәәнә, сүүләрн бийән шавдад чигн авна авһр ик делнь арвс-арвс гиһәд бәәнә. Худгт бәәх аң чигн тагчг бәәҗәхш, бас шүдән ирзәлһәд, көләрн һазр малтад, деләрн әмт әәлһәд, хәәкрәд бәәнә.Әәҗ өглго бәәх "аңгин" бахлуринь дор ормднь күрч таслхар арслң худгур һәрәдв. Догшн арслң үклән тенд олв.
Толь словарь
Аһу ик великий, грандиозный.
Өрән аһу площадь комнаты.
Орчлңгин аһу мировое пространство.
Ундаслһн жажда.
Ундасан хәрүлх утолять жажду.
Синоним чичрх: әәһәд чичрх дрожать от страха, даарад чичрх дрожать от холода.
Өшәтнәс (хортнас) саглх остерегаться врагов.
Сурвр: Юунас саглх?
Ки давхцх учащенно дышать.
Лавта үнн чистая правда
Сурвр: Юунла (юунта), кенлә (кентә) харһх?
Чамла харһх встретиться с тобой
Хату зовлң мучение
Седклин зовлң душевные муки
Арзһр шүдн редкие неровные зубы
Эн үгмүдин зүүцл туульд хәәтн найдите эти словосочетания в сказке
Хальмг келнд орчултн переведите на калмыцкий:
PAGE \* MERGEFORMAT 2