Если у вас возникли сложности с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой - мы готовы помочь.
Предоплата всего
Подписываем
Тэма 6. Морфасістэматычны і экалагічны агляд, практычнае значэнне драпежных птушак
План лекцыі
1. Атрад Сокалападобныя
Атрад Сокалападобныя (Falconiformes) налічвае ў свеце 58 відаў. Птушкі гэтага атрада прадстаўлены на Беларусі адной сям’ёй Сакаліныя (Falconidae), 5 відамі. Птушкі сярэдніх або дробных памераў. Апярэнне шчыльнае, няяркай афарбоўкі. Ад вока ўніз ідзе чорны або буры «вус». Дзюба кароткая кручкападобная з вострымі разнымі краямі. Кіпцюры вострыя, крутазагнутыя, падэшва шурпатая, прыстасаваная для ўтрымання жывой здабычы. Чатыры пальцы. Харчуюцца ў асноўным жывёльнай стравай, здабываючы яе часцей на ляту. Прадстаўнікі атрада добра пазнаюцца па зубцу на наддзюб’і, якому адпавядае выразка на паддзюб’і. З дапамогай зубца ў ахвяры лёгка адрываецца галава. Страву пераварваюць хутка. Неперавараныя рэшткі яе (косткі, зубы, пёры, поўсць) адрыгваюць і выкідваюць праз рот (пагадкі). Зрок вельмі востры. Гняздуюцца парамі, некаторыя невялікімі калоніямі. На працягу года адна кладка. У буйных відаў у кладцы 1–2 яйкі, у дробных 6–7. Наседжванне пачынаецца з першага адкладзенага яйка. Наседжваюць абодва бацькі, але самка сядзіць часцей. Тэрмін наседжвання 21–29 дзён. Птушаняты пераважна гнездавога тыпу. На працягу года адна лінька, якая расцягнута, і птушка здольна да палёту заўжды.
Сокал-пустальга (Falko tinnunculus) – від, які гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе ўскрайкі і астраўныя лясы сярод палёў. Агульная колькасць 1400–2000 пар. Аднесены да другой катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Ад іншых сокалаў адрозніваецца тым, што ў афарбоўцы пераважае рыжы (гліністы) колер. У дарослых добра выражаны палавы дымарфізм. У дарослага самца спіна і верхнія накрыўныя крыла рыжага (гліністага) колеру з цёмнымі кроплепадобнымі плямамі. Галава зверху попельна-шэрая з вузкімі чорнымі штрыхамі. Горла белае. Уніз ад вока ідуць кароткія буравата-чорныя вусы. Рулявыя пёры шызыя з шырокай чорнай паласой праз перад вяршыні. Самкі буйнешыя за самцоў. Спіна ў іх іржава-рыжая з больш буйнымі папярочнымі чорнымі пярэсцінамі. На хвасце адсутнічае папярочная паласа. Даўжыня цела каля 33 см. Пазнаць гэтую птушку можна па трапяткім палёце з завісаннем на адным месце.
Сокал-шулёнак (Falko vespertinus) – від, які гняздуецца, пералётны і залётны ў негнездавы час. Пашыраны адзінкава на лакальных участках у розных частках краіны (часцей на поўдні). Насяляе аграландшафты з курцінамі дрэвавай і хмызняковай расліннасці або астравы лесу. Агульная колькасць 10-50 пар. Від аднесены да другой катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Велічынёй як горлінка з доўгімі вострымі крыламі. Дарослы самец адрозніваецца суцэльным аспідна-шызым апярэннем з сіваватым налётам на крылах. Толькі задняя частка жывата і пёры голені іржава-рыжыя. Даўжыня цела каля 30 см.
Сокал-дрымлюк (Falko columbarius) – від, які гняздуецца, пералётны і зімавальны. Насяляе велізарныя верхавыя і пераходныя балоты, радзей ускрайкі сасновых лясоў у спалучэнні з аграландшафтамі. Пашыраны пераважна ў Віцебскай, а таксама на поўначы Гродзенскай, Мінскай і Магілёўскай абласцей. Агульная колькасць 300–350 пар. Аднесены да трэцяй катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Даўжыня цела каля 30 см. У дарослага самца верх цёмна-шызы, на пёрах іржавыя аблямоўкі і вузкія чорныя наствольныя штрыхі. На патыліцы светлыя стракаціны. Ззаду шыя і яе бакі іржавыя. Вусы няясна намечаныя. Шчокі і горла белаватыя. Грудзі і жывот белавата-вохрыстыя з бурымі прадольнымі плямамі. Рулі шызыя з шырокай перадвяршыневай паласой.
Каршачок (Falko subbuteo) – звычайны від, які гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе ўскрайкі лясных масіваў і астраўныя лясы каля балот, рачных далін або сельскагаспадарчых угоддзяў. Агульная колькасць 2700–3200 пар. Аднесены да трэцяй катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Даўжыня цела каля 33 см. Верх цёмна-буры з шызаватым адценнем. На шыі ззаду белыя стракаціны. Ад кутка рота ўніз ідуць шырокія чорныя поласы – «вусы». Накрыўныя вуха амаль чорныя, ствараюць як быццам бы другія вусы. Горла, грудзі і жывот белыя з шырокімі бурымі пястрынамі. Задняя частка жывата, пёры голені і падхвосце у самцоў каштанава-рыжыя, у самак – светла-рыжыя, плямістыя.
Сокал-падарожнік (Falko peregrinus) – вельмі рэдкі, залётны ў час вандровак, адзінкава зімавальны від. Да сярэдзіны двадцатага стагоддзя быў вядомы як вельмі рэдкі від, які гняздуецца ў Брэсцкай, Мінскай, Віцебскай і Гродзенскай вабласцях. Перастаў адзначацца на гнездаванні пасля 1973 года. Мае першую катэгорыю Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Даўжыня цела 47-50 см. Верх цела цёмна-буры з шызаватым налётам. Ніз белы або смятанкава-белы з цёмна-бурымі прадольнымі і кроплепадобнымі плямамі. Галава зверху амаль чорная. Шчокі белыя. Ад вачэй уніз ідуць шырокія чорныя поласы – «вусы». Рулявыя пёры бурыя з папярочнымі светлымі і цёмнымі плямамі.
Прадстаўнікі атрада ў карысныя для лясной гаспадаркі птушкі.
2. Атрад Ястрабападобныя (Accipitriformes)
Атрад уключае 2 сям’і: Ястрабіныя (Accipitridae) 21 від і Скапіныя (Pandionidae) 1 від.
Найбольш пашыранымі з’яўляюцца шуляк-галубятнік (3000–5000 пар) і шуляк-карагольчык (6500–8500 пар). Насяляюць прадстаўнікі гэтых атрадаў розныя ландшафты, пры гэтым ключавым біятопам для іх з’ўляецца лес. Прадстаўнікам гэтых атрадаў характэрны наступныя рысы. Гэта птушкі сярэдніх або буйных памераў. Апярэнне шчыльнае, няяркай афарбоўкі. Дзюба кароткая з загнутым уніз вострым кручком і вострымі разнымі краямі. Кіпцюры вострыя, крута загнутыя, арагавелая падэшва лап і пальцаў зярністая або шыпаватая, прыстасаваная для ўтрымання жывой здабычы. Пальцаў чатыры. Харчуюцца ў асноўным жывёльнай стравай. Здабычу забіваюць лапай, давячы і колючы кіпцюрамі, асабліва доўгім заднім. Страву пераварваюць хутка. Нястраўныя рэшткі яе (косці, зубы, пёры, поўсць, хіцін) адрыгваюць і выкідваюць праз рот (пагадкі). Зрок вельмі востры. Гняздуюцца парамі, некаторыя невялікімі калоніямі. На працягу года робяць адну кладку. У буйных відаў у кладцы 1–2 яйкі, у дробных – 6–7. Наседжванне пачынаецца пасля адкладу першага яйка. Наседжваюць абодва бацькі, але самка сядзіць часцей. Тэрмін наседжвання 28–55 дзён. Па ступені развіцця птушаняты займаюць прамежкавае становішча паміж гнездавымі і вывадковымі тыпамі птушак. У драпежных птушак адна лінька на працягу года, працякае павольна, таму яны заўсёды здольны лётаць.
Сям’я Ястрабіныя (Accipitridae) уключае 21 від.
Звычайны асаед (Pernis apivorus) мае статус віду, які гняздуецца, пералётны і транзітна мігравальны. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе пераважна змешаныя і лісцевыя лясы розных тыпаў. Агульная колькасць 1000–2000 пар.
Птушка сярэдніх памераў: даўжыня цела самца 26–32 см, самкі – 33 см. Апярэнне мяняеца ад цёмна-бурага да цёмна-шэрага. У старых птушак добра выражаны палавы дымарфізм: у самца ніз белы з шэравата-жоўтым адценнем, у самкі буры з цёмнымі пярэсцінамі. На канцы хваста светлая кайма. У прыродзе асаеда лепш за ўсё пазнаць па светлай, попельна-шэраватай або жаўтавата-рыжай галаве, якая па афарбоўцы выдзяляецца ад астатняй часткі цела.
Чорны коршун (Milvus migrans) – рэдкі від, які гняздуеца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе змешаныя і лісцевыя лясы пераважна на забалочаных тэрыторыях або паблізу вадаёмаў. Агульная колькасць 250–300 пар.
Крыху большы за варону. Апярэнне цёмна-бурае, галава злёгку вохрыстая, грудзі і жывот рыжаватыя. На хвасце цёмны папярочны рысунак. Ногі жоўтыя, кіпцюры чорныя. Добра пазнаваць па выразе ў хвасце.
Чырвоны коршун (Milvus milvus) – вельмі рэдкі від, які гняздуецца, пералётны. Пашыраны на крайніх заходніх прасторах Беларусі. Насяляе пераважна ўскрайкі сасновых або змешаных лясоў, якія маюць мяжу з балотамі або вадаёмамі. Колькасць вельмі малая: 3–10 пар. Аднесены да другой катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Птушка мае даўжыню цела каля 63 см. Апярэнне чырванавата-рыжае. Верх цела буры з жоўта-чырвонай аблямоўкай пер’я, ніз яркі іржава-рыжы. Выразка ў хвасце глыбокая.
Арлан-белахвост (Haliaeetus albicilla) гняздуецца і зімуе па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе велізарныя прасторы, якія ўключаюць участкі высакаствольнага лесу, а таксама больш-менш буйныя вадаёмы або забалочаныя тэрыторыі. Агульная колькасць 50–90 пар. Від аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Буйная бурая птушка. Даўжыня цела 85–95 см. Вохрыстая галава і шыя, белыя або белаватыя пёры надхвосця і белы, злёгку клінападобны (у распушчаным стане) хвост.
Арол-вужаед (Circaetus gallicus) гняздуецца і пералётны від. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі. Насяляе высакаўзростныя ўчасткі пераважна сасновых лясоў, часцей за ўсё сярод велізарных верхавых або пераходных балот ці іх перыферыі. Агульная колькасць 450–650 пар. Аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Змеяед – буйная птушка з вялікай галавой і доўгім хвастом. Спіна цёмна-бурая, ніз цела белы ў пярэсцінах. На хвасце 2–3 цёмныя папярочныя палосы. Дзюба чорная, васкавіца і ногі блакінавата-шэрыя.
Балотны лунь (Circus aeruginosus) – звычайны від, які гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе зарасні жорсткасцябловай расліннасці на вадаёмах або нізінных балотах. Агульная колькасць 2500–3000 пар.
Балотны лунь бурай або цёмна-бурай афарбоўкі з іржава-вохрыстай патыліцай і шыяй. Калі сядзіць, то добра бачны падоўжаныя іржава-рыжыя пёры на нагах, або «штаны». Даўжыня цела ў межах 49–53 см.
Палявы лунь (Circus cyaneus) – рэдкі від, які гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі, аднак вельмі нераўнамерна і носіць непастаянны характар. Насяляе вялізныя бязлесыя тэрыторыі, пераважна палі зерневых культур, часцей на меліяраваных землях або паблізу водна балотных угоддзяў. Агульная колькасць 250–300 пар.
Памерам набліжаецца да голуба. Складзены лёгка, з доўгімі крыламі і хвастом. У самцоў і самак канцы крылаў чорныя, астатняе апярэнне ў самцоў шыза-белае, у самак на спіне бураватае, на жываце – белаватае альбо вохрыстае з падоўжанымі пярэсцінамі.
Лугавы лунь (Circus pygargus) – від звычайны, гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе вялізныя бязлесыя тэрыторыі – лугі, нізінныя балоты, а таксама сельскагаспадарчыя палі зерневых культур і шматгадовых траў. Агульная колькасць каля 600–1100 пар.
Крыху меншы за палявога. У старых птушак верх цела і хвост шызавата-шэрыя, ніз вохрысты з вузкімі рыжаватымі прадольнымі палосамі. У лугавога луня на крыле ёсць цёмная папярочная палоска, якую можна бачыць, калі ён ляціць.
Шуляк-галубятнік (Accipiter gentilis) – звычайны аседлы і вандроўны від. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе пераважна лясы розных тыпаў, якія мала наведваюцца людзьмі. Кольцасць ацэньваецца 3000–5000 парамі.
Моцная птушка шчыльнага целаскладу. Крылы шырокія, кароткія, хвост доўгі. Даўжыня цела самца 52–55 см, самкі – 60 см. Спіна цёмна-бурая або цёмна-шэрая. Жывот у старых птушак белы з ярка выражанай папярочнай рабаватасцю. На хвасце 5 цёмных папярочных палос.
Шуляк-карагольчык (Accipiter nisus) – звычайны аседлы від. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе ўскрайкі лясных, пераважна сасновых або з удзелам елкі масіваў паблізу балот і вялізных поплаваў, радзей астраўныя лясы і загушчаныя лесапасадкі сярод аграландшафтаў. Колькасць прыблізна 6500–8500 пар.
Памерамі нагадвае галку. Вонкава падобны на ястраба-галубятніка. Спіна цёмна-шэрая або цёмна-бурая, жывот белы з папярочнай паласатасцю. Даўжыня цела самца 32–34, самкі – 36–40 см.
Канюк-мышалоў (Buteo buteo) гняздуецца, транзітна-мігравальны і ў невялікай колькасці зімавальны від. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе пераважна змешаныя і лісцевыя лясы розных тыпаў. Агульная колькасць 8000–11 000 пар.
Крыху большы за варону. Спіна бурая, ніз цела пярэсты. На грудзях прадольны, на жываце–папярочны бураваты рысунак. Крылы шырокія, хвост кароткі, закруглены.
Малы арлец (Aguila pomarina) гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны від. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе вільготныя і забалочаныя змешаныя або лісцевыя лясы, ускрайкі лясных масіваў паблізу лугавых або забалочаных тэрыторый. Колькасць ацэньваецца 3000–3500 парамі. Аднесены да трэцяй катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Даўжыня цела самца 37–41, самкі – 40–42 см. Светла бурая афарбоўка. Папярочныя палосы назіраюцца толькі на крайніх рулях.
Вялікі арлец (Aguila clanga) – вельмі рэдкі від, які гняздуецца. Пашырэнне адзначаецца ў адным месцы Віцебшчыны, а таксама Гомельшчыны. Насяляе ўскрайкі змяшаных або лісцевых лясных масіваў пераважна паблізу рачных далін або балот. Агульная колькасць 20–25 пар. Від аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Вялікі падворлік мае бурую афарбоўку. Надхвосце белае. На рулявых пёрах маюцца папярочныя палосы.
Арол-маркут (Aguila chrysaetos) – вельмі рэдкі, аседлы і вандроўны від. Пашыраны пераважна ў гнездавы перыяд ў паўночнай частцы і больш шырока, на ўсёй тэрыторыі, у негнездавы перыяд. Насяляе ўчасткі высакствольнага лесу ў буйных масівах, размешчаных далёка ад населеных пунктаў. Аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Буйная птушка цёмна-бурай афарбоўкі. Даўжыня цела каля 89 см. На патыліцы і верхняй частцы шыі рыжаватыя завостраныя пёры. Грудзі рыжаватыя. Ніжняя частка рулявых пёраў мае цёмную папярочную паласу.
Арол-карлік (Hieraaetus pennatus) – вельмі рэдкі від, які гняздуецца і транзітна мігруе. Пашыраны ў паўдневай і паўднева-заходняй частцы Беларусі. Насяляе пераважна лісцевыя або змешаныя прыспелыя і спелыя лясы. Колькасць каля 5–15 пар. Аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Сярэдняй велічыні птушка з доўгімі і шырокімі крыламі і доўгім хвастом. Лоб чарнаваты, спіна цёмна-бурая, крылы і хвост чорна-бурыя, жывот вохрысты з пярэсцінамі. Даўжыня цела каля 48 см.
Такія прадстаўнікі сям’і ястрабіных, як стэпавы мышалоў (Circus macrourus), арол-магільнік (Aguila heliaca), курганнік (Buteo rufinus), канюк касматаногі (Buteo lagopus), белагаловы сіп (Gyps fulvus), чорны грыф (Aegypius monachus), маюць статус залётных або транзітна-мігравальных відаў.
Сям’я скапіныя (Pandionidae) прадстаўлена скапой (Pandion haliaetus). Скапа – рэдкі від, які гняздуецца, пералётны і транзітна-мігравальны. Пашырана ў паўночнай частцы, асабліва ў Паазер’і, месцамі па ўсёй Беларусі. Насяляе прастору каля буйных вадаёмаў, часцей за ўсё маланаведвальныя чалавекам участкі лесу сярод балотных масіваў або на ўзбярэжжах. Агульная колькасць 120-180 пар. Від аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Буйны драпежнік (даўжыня цела самца 34 см, самкі – 34–59 см), якога лёгка пазнаць па двухколернай афарбоўцы апярэння. Спіна цёмна-бурая, жывот белы. На галаве ледзь бачны чубок. Дзюба чорная, васкавіца блакітнавата-шэрая.
Прадстаўнікоў гэтых атрадаў неабходна лічыць карыснымі для лясной гаспадаркі і ствараць умовы для іх нармальнай жыццядзейнасці.
3. Атрад Совападобныя (Strigiformes)
Атрад Совападобныя прадстаўлены на Беларусі 2 сем’ямі, якія ўключаюць 13 відаў. Усе яны, за выключэннем звычайнай няясыці і вушастай савы, маюць той або іншы статус аховы (аднесены да пэўнай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь).
Совы – пераважна начныя драпежныя птушкі. Дзюба кароткая кручкаватая, у аснове пакрыта васкавіцай. Ногі ў большасці відаў апераны да канца пальцаў. Лапы зваротнапалыя (чацвёрты палец можа паварочвацца назад). Кіпцюры крывыя, вельмі вострыя. Вочы вялікія, бінакулярныя. Дыск твара з асаблівых, канцэнтрычна размешчаных вакол вока мяккіх пёраў. Апярэнне пушыстае, мяккае. Крылы шырокія закругленыя. Палёт бясшумны. Вонкавыя вушныя адтуліны незвычайна вялікія. Звонку яны пакрытыя жорсткімі, здольнымі адтапырвацца пёрамі, якія выконваюць ролю ракавіны. Слых у соў вельмі тонкі.
Харчуюцца совы выключна жывёльнай стравай. Знішчаючы вялікую колькасць мышападобных грызуноў, совы прыносяць карысць лесу. Гнёзды без подсцілу, робяць іх совы ў дуплах, на гарышчы, на зямлі. У кладцы 1–14 вялікіх шарападобных яек. Наседжванне пачынаецца пасля адкладу першага яйка. Птушаняты гнездавога тыпу.
Сям’я Савіныя (Strigidae) уключае 12 відаў.
Соўка-сплюшка (Otus scops) – вельмі рэдкі пералётны від, які гняздуецца. Пашыраны па ўсходняй і паўднёва-усходняй частках Беларусі. Насяляе высакаўзроставыя змешаныя і лісцевыя лясы, пераважна дубровы і алешнікі. Агульная колькасць каля 10–50 пар. Від аднесены да чацвёртай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Маленькая, крыху большая за шпака, соўка. Вушныя пучкі пер’я невялікія, у прыжатым стане ледзь бачныя. Пальцы голыя. Апярэнне шчыльнае, бледна-шэрага колеру. Спіна буравата-шэрая з рыжаватасцю. На патыліцы, плечавых пёрах і сярэдніх накрыўных крыла белаватыя пярэсціны. Рулявыя пёры шэрыя, папярочна штрыхамі. Жывот афарбаваны святлей за спіну. Радужына у маладых жоўтая, у старых – аранжавая. Дзюба і кіпцюры рагавога колеру ў асновы, на вяршыні цямнейшыя.
Пугач (Bubo bubo) – рэдкі аседлы від. Пашыраны па ўсёй Беларусі, але на поўдні яго больш. Насяляе поплаўныя і забалочаныя лісцевыя лясы, пераважна вольсы. Агульная колькасць 250–400 пар. Пугач аднесены да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Самая буйная сава, каля 3 кг вагой. Размах крылаў 1,5 м. Агульная афарбоўка апярэння стракатая. На галаве выдаюцца накіраваныя ў бакі вушныя пучкі пер’я. Верх цела цёмны. Ніз светла-жоўты з буйнымі чорнымі падоўжанымі плямамі. Радужына чырванавата-аранжавая.
Вераб’іны сычык (Glaucidium passerinum) – рэдкі аседлы від. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе змешаныя, пераважна з удзелам елкі лясы. Колькасць 1200–2000 пар. Від аднесены да чацвёртай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Самая маленькая соўка. Верх буравата-шэры з белымі стракацінамі, жывот белаваты ў падоўжаных бурых плямах. Галава зверху насычана дробнымі белымі плямамі. На спіне, плечавых і накрыўных крыла белыя плямы больш буйныя. Рулявыя з трыма белымі папярочнымі палоскамі і белымі вяршынямі. Лапы маюць апярэнне да кіпцюроў. Радужына жоўтая. Дзюба воскава-рагавога колеру. Кіпцюры цёмна-бурыя.
Касматаногі сыч (Aegolius funereus) – нешматлікі аседлы від. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе старыя, пераважна сасновыя і змешаныя лясы, часта лясныя астравы сярод балот. Агульная колькасць 2500–5000 пар. Від аднесены да трэцяй катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Памерамі нагадвае галку з вялікай галавой. Вушных пучкоў няма. Верх галавы, патыліца і шыя ззаду ў дробных кроплепадобных белых плямках. Пярэдняя частка спіны бурая. Махавыя пёры бурыя з белымі папярочнымі плямамі. Дыск твару рэзка акрэслены. Цэўка белая, густа апераная. Радужына ярка-жоўтая, дзюба воскава-жоўтая, кіпцюры чорныя.
Сыч сінель (Athene noctua) – рэдкі аседлы від. Пашыраны па ўсёй Беларусі. Насяляе ўрбанізаваны ландшафт, адкрытыя тэрыторыі па ўскрайках населенных пунктаў і сельскагаспадарчых комплексаў. Колькасць 400–1000 пар. Від аднесены да чацвёртай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Некалькі драбнейшы за касматаногага сыча, ад якога адрозніваецца няпоўным тварным дыскам, больш плоскай галавой і менш аперанымі пальцамі. Вушных пучкоў няма. Спіна буравата-шэрая з белаватымі пярэсцінамі. Верх галавы і патыліца ў дробных бялёсых пярэсцінах, якія зліваюцца ў падоўжаныя палоскі. Горла, валлё і жывот белыя з бурымі падоўжанымі палоскамі. Радужына ярка-жоўтая. Дзюба воскава-жоўтая. Кіпцюры чорныя.
Звычайная кугакаўка (Strix aluco) – аседлы від. Пашырана па ўсёй Беларусі. Насяляе старыя, пераважна лісцевыя і змешаныя лясы. Агульная колькасць 8500–12 000 пар.
Буйная лясная сава цёмна-шэрай (або рыжай) афарбоўкі з буйной галавой без вушных пучкоў. Вочы чорныя. Крылы кароткія, шырокія. Верх галавы і спіна шэрыя з белымі бурымі плямамі. На плечавых пёрах і накрыўных крыла белыя плямы асабліва буйныя. Жывот белы з шырокімі бурымі мазкамі і папярочным рысункам. Дзюба жоўта-рагавога колеру, кіпцюры чорна-бурыя. Цэўка і пальцы апераныя.
Доўгахвостая кугакаўка (Strix uralensis) – рэдкі аседлы від. Пашырана значна ў паўночнай і абмежавана, пераважна лакальна, у цэнтральнай частцы тэрыторыі. Насяляе вялізныя прасторы забалочаных лясоў. Агульная колькасць 1200–1800 пар. Аднесена да трэцяй катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Падобная на звычайную кугакаўка, але буйнейшая за яе і больш светла аперана. Ніз з падоўжанымі плямамі. Патыліца і шыя ззаду светла-шэрыя. Спіна і плечавыя пёры бурыя з вохрыстымі аблямоўкамі. Валлё і жывот смятанкавага колеру з шырокімі бурымі стрыжневымі плямамі. Лапы апераныя да кіпцюроў. Кіпцюры чорныя. Радужына цёмна-бурая. Дзюба воскава-жоўтая.
Барадатая кугакаўка (Strix nebulosa) – рэдкі аседлы від. Пашырана лакальнымі групоўкамі па ўсёй тэрыторыі, больш шырока ў яе паўднёвай частцы. Насяляе старыя змешаныя забалочаныя лясы, вялізныя лесабалотныя масівы. Колькасць 50–100 пар. Аднесена да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Буйнешая за звычайную кугакаўку. Мае цёмную афарбоўку апярэння, невялікія жоўтыя вочы. Дыск твара з рэзкімі цёмнымі канцэтрычнымі кругамі. На горле чорная пляма (барада). Дзюба жоўтая. Радужына ярка-жоўтая. Кіпцюры чарнаватыя.
Вушастая сава (Asio otus) звычайны аседлы і зімавальны від. Пашыраны па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе ўскрайкі лесу, астраўныя лясы і хмызняковыя зараснікі ў спалучэнні з адкрытымі тэрыторыямі рознага тыпу, уключаючы сельскагаспадарчыя ўгоддзі. Налічваецца 12 000–20 000 пар.
Сярэдняй велічыні лясная сава. Лёгка пазнаецца па добра-развітым, высокападнятым вушным пучком пёрам. Сава, якая сядзіць, мае выгляд слупка. Дыск твара бледна-вохрысты з чорнымі адмецінамі каля вачэй. Радужына аранжава-чырвоная. Дзюба і кіпцюры чорныя.
Балотная сава (Asio flammeus) – рэдкі пералётны і зімавальны від. Сустракаецца па ўсёй тэрыторыі Беларусі. Насяляе нізінныя балоты і забалочаныя лугі. Агульная колькасць 500–1500 пар. Аднесена да другой катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Памерамі нагадвае вушастую саву. Вушныя пучкі пёраў амаль нерыкметныя. Агульная афарбоўка буравата-вохрыстая, на спіне з падоўжанымі бурага колеру плямамі. Дыск твара светла-шэры. Вакол вачэй цёмна-бурае кольца. Жывот смятанкава-белы ў самцоў і жаўтавата-вохрысты з цёмнымі наствольнымі штрыхамі ў самак. Дзюба чорная. Радужына жоўтая.
Вельмі рэдка ў зімовы час залятаюць на Беларусь белая (Nyctea scandiaca) і ястрабіная (Surnia ulula) совы.
Сям’я Сіпухавыя (Tytonidae) прадстаўлена адным відам – сіпухай (Tyto alba). Гэта вельмі рэдкі аседлы від. Пашыраны на захадзе і паўднёвым захадзе Беларусі. Насяляе сухія адкрытыя тэрыторыі з курцінамі дрэвавай расліннасці. Агульная колькасць 5–15 пар. Аднесена да першай катэгорыі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.
Вялічынёй з голуба. Ад сапраўдных соў (папярэдняя сям’я) адрозніваецца шэрагам прыкметаў. Голас у сіпух – сіпенне або шыпенне, адсюль і назва. Дыск твара трохкутны ў выглядзе сэрца, рэзка выражаны. Апярэнне шчыльнае. Агульная афарбоўка яе зверху светла-попельна-шэрая. Дыск твара белаваты, па краях рыжавата-буры. Радужына цёмна-бурая. Дзюба воскава-жоўтая. Кіпцюры чорныя.